«Արագոնի թագավորություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
ավելացվեց Կատեգորիա:Իսպանիայի քաղաքական պատմություն ՀոթՔաթ գործիքով |
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) |
||
Տող 52. | Տող 52. | ||
}} |
}} |
||
'''Արագոնի թագավորություն''' ({{lang-an|Reino d'Aragón}}, {{lang-ca|Regne d'Aragó}}, {{lang-la|Regnum Aragonum}}, {{lang-es|Reino de Aragón}}) [[միջնադար]]յան և [[վաղ ժամանակակից]] [[միապետություն|թագավորություն]] [[Պիրենեյան թերակղզում]], տարածքներով մոտավոր է համընկնում է ներկայիս Իսպանիայի կազմի մեջ մտնող [[Արագոն]]ի ինքնավար համայնքի |
'''Արագոնի թագավորություն''' ({{lang-an|Reino d'Aragón}}, {{lang-ca|Regne d'Aragó}}, {{lang-la|Regnum Aragonum}}, {{lang-es|Reino de Aragón}}) [[միջնադար]]յան և [[վաղ ժամանակակից]] [[միապետություն|թագավորություն]] [[Պիրենեյան թերակղզում]], տարածքներով մոտավոր է համընկնում է ներկայիս Իսպանիայի կազմի մեջ մտնող [[Արագոն]]ի ինքնավար համայնքի հետ։ Այն տարբերվում է [[Արագոնի թագ]]ից, որը նաև ներառում էր այլ տարածներ այդ թվում` [[Կատալոնիայի պրինցիպատ]]ը (որը ներառում էր [[Բարսելոնայի կոմսություն]]ը և այլ կատալոնական կոմսություններ), [[Վալենսիայի թագավորություն]]ը, [[Մալյորկայի թագավորություն]]ը և այլ տարածներ, որոնք ներկայիս [[Ֆրանսիա]]յի, [[Իտալիայի]] և [[Հունաստան]]ի մաս են կազմում։ Այսպիսով [[Արագոնի թագավոր]]ը միշտ չէ որ նշանակում է Արագոնի թագավորության թագավոր։ |
||
== Պատմություն == |
== Պատմություն == |
||
=== Անկախ թագավորություն === |
=== Անկախ թագավորություն === |
||
Արագոնը սկզբնական շրջանում եղել է [[Կառոլինյան կայսրություն|Կառոլինյան կայսրության]] [[ֆեոդալ]]ական կոմսություն [[Ժակա]] քաղաքի շրջակայքում, որը 9-րդ դարի առաջին կեսին դարձավ [[Պամպլոնիա]] թագավորության (ավելի ուշ [[Նավառեի թագավորություն|Նավառեի]]) կախյալ թագավորություն, իր սեփական տոհմով, որը ավարտվեց առանց արական սեռի ժառանգորդի 922 |
Արագոնը սկզբնական շրջանում եղել է [[Կառոլինյան կայսրություն|Կառոլինյան կայսրության]] [[ֆեոդալ]]ական կոմսություն [[Ժակա]] քաղաքի շրջակայքում, որը 9-րդ դարի առաջին կեսին դարձավ [[Պամպլոնիա]] թագավորության (ավելի ուշ [[Նավառեի թագավորություն|Նավառեի]]) կախյալ թագավորություն, իր սեփական տոհմով, որը ավարտվեց առանց արական սեռի ժառանգորդի 922 թվականին։ Արագոն անվանումը գալիս է [[Արագոն գետ]]ից, որը հոսում է Ժակա քաղաքով։ |
||
Նավառեի արքա [[Սանչո III]]-ի մահից հետո [[Նավառայի թագավորություն]]ը բաժանվեց երեք մասի` (1) [[Պամպլոնա]] և այն գտնվում է Բասկերի երկրի արևմտյան և ափամերձ հատվածում, (2) [[Կատիլիայի թագավորություն|Կաստիլիա]] և (3) [[Սոբրարբե]], [[Ռիբագորսա]] և [[Արագոն]] |
Նավառեի արքա [[Սանչո III]]-ի մահից հետո [[Նավառայի թագավորություն]]ը բաժանվեց երեք մասի` (1) [[Պամպլոնա]] և այն գտնվում է Բասկերի երկրի արևմտյան և ափամերձ հատվածում, (2) [[Կատիլիայի թագավորություն|Կաստիլիա]] և (3) [[Սոբրարբե]], [[Ռիբագորսա]] և [[Արագոն]]։ Սանչոյի որդուն` Գոնսալոյին անցան Սոբրարբեն և Ռիբարգորսան, իսկ նրա ոչ օրինական որդուն` Ռամիրոյին անցավ Արագոնը, սակայն Գոնսալոն սպանվեց շուտով և նրա տարածները անցան Ռամիրոյին և այդպիսով Ռամիրոն դե ֆակտո դարձավ Արագոնի թագավոր<ref>[http://www.caiaragon.com/en/arbol/index.asp?idNodo=50&idNodoP=21 CAI Tourism of Aragon]. Retrieved 2010-03-05</ref>, չնայած պաշտոնապես այս տիտղոսը չստացավ։ |
||
Հաղթելով իր եղբորը ` Գարսիա Սանչես III-ին` Ռամիրոն անկախացրեց |
Հաղթելով իր եղբորը ` Գարսիա Սանչես III-ին` Ռամիրոն անկախացրեց Արագոնը։ Նրա որդին` Սանչո Ռամիրեսը հայտարարեց իրեն Արագոնի թագավոր<ref>Antonio Ubieto, ''Creación y desarrollo de la Corona de Aragón'', Anubar, Zaragoza, 1987, pp. 58–59. ISBN 84-7013-227-X</ref>։ Հարավում տարածներ նվաճելով [[Ալ Անդալուս]]ից` մայրաքաղաքը տեղափոխվեց [[Հուեսկա]] (1096), ավելի ուշ [[Սարագոսա]] (1118)։ 1135 թվականին անզավակ մահացավ Արագոնի թագավոր Ալֆոնսո ճակատամարտողտ և Նավառայի և Արագոնի թագավորությունների թագավոր դարձավ միևնույն անձը։ 1285 թվականին ավարտվեց [[Արագոն]]ի ազատագրումը մուսուլմաններից։ |
||
== Ծանոթագրություններ == |
== Ծանոթագրություններ == |
17:08, 4 Մարտի 2021-ի տարբերակ
| |||||
| |||||
Քարտեզ | |||||
Ընդհանուր տեղեկանք | |||||
Մայրաքաղաք | Ջակա, Հուեսկա, Սարագոսա | ||||
Լեզու | Արագոներեն, կատալոներեն, իսպաներեն և Լատիներեն | ||||
Կրոն | Կաթոլիկ | ||||
Իշխանություն | |||||
Պետական կարգ | Միապետություն | ||||
Պետության գլուխ | Թագավոր | ||||
Պատմություն |
Արագոնի թագավորություն (արագոներեն՝ Reino d'Aragón, կատ.՝ Regne d'Aragó, լատին․՝ Regnum Aragonum, իսպ.՝ Reino de Aragón) միջնադարյան և վաղ ժամանակակից թագավորություն Պիրենեյան թերակղզում, տարածքներով մոտավոր է համընկնում է ներկայիս Իսպանիայի կազմի մեջ մտնող Արագոնի ինքնավար համայնքի հետ։ Այն տարբերվում է Արագոնի թագից, որը նաև ներառում էր այլ տարածներ այդ թվում` Կատալոնիայի պրինցիպատը (որը ներառում էր Բարսելոնայի կոմսությունը և այլ կատալոնական կոմսություններ), Վալենսիայի թագավորությունը, Մալյորկայի թագավորությունը և այլ տարածներ, որոնք ներկայիս Ֆրանսիայի, Իտալիայի և Հունաստանի մաս են կազմում։ Այսպիսով Արագոնի թագավորը միշտ չէ որ նշանակում է Արագոնի թագավորության թագավոր։
Պատմություն
Անկախ թագավորություն
Արագոնը սկզբնական շրջանում եղել է Կառոլինյան կայսրության ֆեոդալական կոմսություն Ժակա քաղաքի շրջակայքում, որը 9-րդ դարի առաջին կեսին դարձավ Պամպլոնիա թագավորության (ավելի ուշ Նավառեի) կախյալ թագավորություն, իր սեփական տոհմով, որը ավարտվեց առանց արական սեռի ժառանգորդի 922 թվականին։ Արագոն անվանումը գալիս է Արագոն գետից, որը հոսում է Ժակա քաղաքով։
Նավառեի արքա Սանչո III-ի մահից հետո Նավառայի թագավորությունը բաժանվեց երեք մասի` (1) Պամպլոնա և այն գտնվում է Բասկերի երկրի արևմտյան և ափամերձ հատվածում, (2) Կաստիլիա և (3) Սոբրարբե, Ռիբագորսա և Արագոն։ Սանչոյի որդուն` Գոնսալոյին անցան Սոբրարբեն և Ռիբարգորսան, իսկ նրա ոչ օրինական որդուն` Ռամիրոյին անցավ Արագոնը, սակայն Գոնսալոն սպանվեց շուտով և նրա տարածները անցան Ռամիրոյին և այդպիսով Ռամիրոն դե ֆակտո դարձավ Արագոնի թագավոր[1], չնայած պաշտոնապես այս տիտղոսը չստացավ։
Հաղթելով իր եղբորը ` Գարսիա Սանչես III-ին` Ռամիրոն անկախացրեց Արագոնը։ Նրա որդին` Սանչո Ռամիրեսը հայտարարեց իրեն Արագոնի թագավոր[2]։ Հարավում տարածներ նվաճելով Ալ Անդալուսից` մայրաքաղաքը տեղափոխվեց Հուեսկա (1096), ավելի ուշ Սարագոսա (1118)։ 1135 թվականին անզավակ մահացավ Արագոնի թագավոր Ալֆոնսո ճակատամարտողտ և Նավառայի և Արագոնի թագավորությունների թագավոր դարձավ միևնույն անձը։ 1285 թվականին ավարտվեց Արագոնի ազատագրումը մուսուլմաններից։
Ծանոթագրություններ
- ↑ CAI Tourism of Aragon. Retrieved 2010-03-05
- ↑ Antonio Ubieto, Creación y desarrollo de la Corona de Aragón, Anubar, Zaragoza, 1987, pp. 58–59. ISBN 84-7013-227-X
|