Օսյեկ

Օսյեկ
Քաղաք
	Օսյեկ
	խորվ.՝ Osijek
Դրոշ	Զինանշան
Երկիր	Խորվաթիա
Առաջին հիշատակում	331
Մակերես	169 000 000 քառակուսի մետր
ԲԾՄ	94±1 մետր
Բնակչություն	84 104 մարդ (2011)
Ժամային գոտի	UTC+1
Հեռախոսային կոդ	031
Փոստային ինդեքսներ	31000
Ավտոմոբիլային կոդ	OS
Պաշտոնական կայք	osijek.hr
	Օսյեկ Վիքիպահեստում

Օսյեկ (խորվ.՝ Osijek, գերմ.՝ Esseg, հունգ.՝ Eszék), քաղաք, որը գտնվում է Խորվաթիայի արևելյան մասում: Այն գտնվում է Սլավոնիա քաղաքում, երկրի մայրաքաղաք Զագրեբի արևելյան մասում, Դրավայի գետի աջ ափին, Դանուբից 25 կմ հեռավորության վրա: Օսյեկը Խորվաթիայում չորրորդ ամենամեծ քաղաքն է Զագրեբից, Սպլիտից և Ռիեկայից հետո: Բնակչությունը 90411 մարդ է: Վարչական կենտրոնը Օսյեկ-Բարանյան է: 2011 թվականին բնակչության թիվը կազմել է 411 մարդ^[2]:

Ընդհանուր տեղեկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքի անունը գալիս է Խորվաթական «oseka» բառից:

Օսյեկը խոշոր արդյունաբերական կենտրոն է: Քաղաքը հյուրընկալում է ճարտարագիտական, թեթև, սննդի, փայտամշակման և քիմիական արդյունաբերության ոլորտներում: Ամենահայտնի ձեռնարկություններից են «Սապոնիա» քիմիական գործարանը, «Դրավա» խաղային գործարանը (հիմնադրվել է՝ 1856 թվականին) և գարեջրի գործարանը, որը արտադրում է «Օսիեչկո» հայտնի գարեջուրը: Օսյեկի գիտական և մշակութային հաստատությունների թվում են Ստրասմայեր համալսարանը (հիմնադրվել է՝ 1975 թվականին), Ազգային թատրոնը, երկրում գործող ակվարիում ունեցող ամենամեծ կենդանաբանական այգին, հնագույն սլավոնական թանգարանը (հիմնադրվել է` 1877 թվականին.), Հնագիտական թանգարանը:

Պատմությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքի պատմությունը ավելի քան 2000 տարեկան է: Հին ժամանակներից Իլյարյանների բնակավայրը անցնում էր Դրավայի տարածքով: Հռոմեական կայսր Հադրիանոսը 131-րդ տարում տվեց նոր կարգավորումներ, որը կոչվում էր Մուրսա, այն վերաբերում էր գաղութների կարգավիճակին և որոշ արտոնությունների: Կայսրության անկումից հետո քաղաքը մի քանի անգամ ավերվեց: IX դարում այնտեղ հաստատվեցին սլավոնականները: Այդ ժամամակահատվածում քաղաքը պատկանում էր տեղի իշխաններին, ապա` Հունգարական թագավորությանը: 1196 թվականին քաղաքը առաջին անգամ հիշատակվեց Օսյեկ անունով: Քաղաքի հնագույն մասը (կառուցված Մուրսա ամրոցի ավերակներից) կոչվում է Թրրդա: XVI դարում քաղաքը սկսեց հարձակվել Օսմանյան կայսրության կողմից, 1526 թվականին Բալկաններում թուրքերի կողմից հարձակման ժամանակ Օսյեկը գրավվեց և ամբողջությամբ քանդվեց: Թուրքական իշխանության 150 տարիների ընթացքում քաղաքը վերակառուցվել է արևելյան ոճով: 1687 թվականին պատերազմի ընթացքում ավստրիական բանակի կողմից այն կրկին քանդվեց: Հետագա տարիներին քաղաքը կրկին վերակառուցվում է, գրեթե զրոյից: 1721 թվականին, ինչպես և շատ այլ քաղաքներում, Օսյեկում նույնպես կառուցվեց հզոր ամրոց, որը դարձավ քաղաքի սիրտը: Քաղաքը դառնում է Ավստրիայի կայսրության մի մասը և սկսում է զարգանալ դառնալով խոշոր քաղաքական և առևտրային կենտրոն: 1809 թվականի Օսյեկը ստացել է ազատ թագավորական քաղաքի կոչում: Բնակչությունը արագորեն աճում էր, 19-րդ դարի առաջին կեսին Օսյեկը Խորվաթիայում ամենամեծ քաղաքն էր: 1910 թվականի մարդահամարի տվյալներով, քաղաքում բնակվում էր 31.388 մարդ, որոնցից 40% -ը խորվաթացիներ են, 36%-ը ավստրիացիներ և գերմանացիներ, 12%-ը հունգարացիներ: Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո Սլավոնիայի Օսյեկը ամբողջությամբ դարձավ սերբերի, հովանավորների և սլովենիայի թագավորության (ավելի ուշ `Հարավսլավիայի թագավորություն) մասը: 1943 թվականին Օսյեկում տպագրվեց «Glas Slavonije» թերթը: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Օսյեկը ՀՍՖՀ- ի մաս էր կազմում: 1991 թվականին Հարավսլավիայի բաժանման ժամանակ քաղաքը դարձավ անկախ Խորվաթիայի մաս: Հետևյալ պատերազմում, Օսյեկը լուրջ վնասվածքներ ստացավ հրետակոծության հետևանքով: Օսյեկից սերբական բնակչության զանգվածային արտահոսք է տեղի ունեցել, որը մինչև պատերազմը քաղաքի բնակչության 20,05% էր: Մի քանի տասնյակ սերբեր սպանվել են քաղաքապետ Բրանիմիմ Գլասաշի կողմից, որը հետագայում դատապարտվել է պատերազմական հանցագործությունների համար: Վուկովարի ճակատամարտի ավարտից հետո սերբերի զորքերի կողմից քաղաքի բռնազավթումը դարձավ սպառնալիք, սակայն խաղաղության բանակցությունները սկսեցին վերացնել այդ վտանգը: Միևնույն ժամանակ, Օսյեկի մոտ, Խորվաթական զինվորների կողմից ստրկության սպառնալիք է եղել: Հրդեհների դադարեցումից հետո վնասված և ավերված շենքերի մեծ մասը վերականգնվել է:

Տրանսպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքը միացված է ավտոմոբիլային ճանապարհներով Խորվաթիայի Սլավոնական Բրոդ, Վուկովար, Վիրովիտիկա քաղաքներին, ինչպես նաև Հունգարիայի, Սերբիայի, Բոսնիայի և Հերցեգովինայի հետ: Քաղաքը ունի նաև մեծ գետի նավահանգիստ Դրավայում և երկաթուղային կայարանում: Օսյեկից 20 կմ հեռավորության վրա է գտնվում քաղաքային օդանավակայանը: 1926 թվականից գործում է Օսյեկի տրամվայը:

Տեսարժան վայրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

XVIII դարում կառուցված ամրոցը, որի ներսում է գտնվում Սուրբ Միխայիլ եկեղեցին
Սուրբ աթոռ Պետրոս և Պողոս կաթոլիկ տաճար
Քաղաքում կան բարոկկո ոճով ավստրիական շրջանի բազմաթիվ շենքեր

Հայտնի բնակիչներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆերդեր Սիիշիչը (1869-1940 թվականներ) խորվաթացի պատմաբան:
Մարկո Բաբիչ (ծնված 1981 թվականի հունվարի 28-ին) `Խորվաթիայի ֆուտբոլիստ:
Բլագիե Բերսան (1873-1934 թվականներ) Յուգոսլավական կոմպոզիտոր:
Յուրիկա Վրանեչ (ծնված 1980 թվականի հունվարի 31-ին), Խորվաթիայի ֆուտբոլիստ:
Մայա Բոսկովիչ-Սթուլի (ծնվել է՝1922 թվականի նոյեմբերի 9-ին, մահացել է՝ 2012 թվականի օգոստոսի 14-ին) ֆոլկլորագիտության բնագավառում Խորվաթիայի գիտնական է, գիտության դոկտոր:
Մարիո Գալինովիչը (ծնված 1976 թվականին նոյեմբերի 15-ին) հանդիսանում է խորվաթացի ֆուտբոլիստ:
Էլենա Դոկիչ (ծնված 1983 թվականին ապրիլի 12-ին,), սերբական, հետագայում ավստրալիական թենիսիստ:
Պետր Կրպան (ծնված 1974 թվականի հուլիսի 1-ին) `Խորվաթիայի ֆուտբոլիստ:
Զովոնիմիռ Կուլունդժիր (ծնվել է՝1911 հունվարի 16-ին մահացել է 1994 թվականին դեկտեմբերի 27-ին), Խորվաթիայի պատմաբան, հրապարակախոս, մատենագետ և գրող պատմաբան:
Տոմիսլավ Ռուկավինան (ծնված 1974 թվականին հոկտեմբերի 14-ին) `Խորվաթիայի ֆուտբոլիստ:
Խրվոե Ստեվիչ (ծնվեց 1980 թվականի հունվարի 8-ին), Խորվաթիայի շախմատիստ և գրոսմայստեր:
Իգոր Ցվիտանովիչը (ծնված 1970 թվականի նոյեմբերի 1-ին) Յուգոսլավյան, հետագայում Խորվաթացի ֆուտբոլիստ:
Միրոսլավ Շարկո (ծնված 1962 թվականի հուլիսի 29-ին) հայտնի խորվաթացի երգիչ, երաժիշտ և քաղաքական գործիչ:
Դավթ Շուկերը (ծնված 1968 թվականի հունվարի 1-ին) հանդիսանում է Հարավսլավիայի, հետագայում Խորվաթիայի ֆուտբոլիստ: