Jump to content

Իրանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Իրանի տարածքում գտնվում են ՅՈՒՆԵՍԿՕհամաշխարհային ժառանգության ցանկի 22 օբյեկտներ (2017 թ), որոնք կազմում են ընդհանուր թվի 2,1%-ը (1073՝ 2017 թվականի դրությամբ)։ 21 օբյեկտներ այդ ցանկի մեջ են ներառվել մշակութային չափանիշներով, այդ թվում 9-ը ճանաչված են մարդկային ստեղծագործ հանճարի գլուխգործոցներ, և 1 օբյեկտ ընդգրկված է բնական չափանիշով։

Բացի դրանից 2017 թվականի դրությամբ ևս 56 օբյեկտներ ընդգրկված են թեկնածու ցանկում[1]։

Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը վավերացրել է Համաշխարհային ժառանգության պաշտպանության կոնվենցիան 1975 թվականի փետրվարի 26-ին[2]։ Իրանի տարածքում առաջին օբյեկտներն ընդգրկվել են ցանկում 1979 թվականին, Համաշխարհային ժառանգության հանձնաժողովի 3-րդ նիստում։

Տվյալ աղյուսակում օբյեկտները ներկայացված են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկ մտնելու հերթականությամբ։

# Պատկեր Անվանում Տեղագրություն Ստեղծման ժամանակ Հայտի ներկայացման տարի Չափանիշներ
1 Չողա Զանբիլ
(պարս.՝ چُغازَنبیل)
Ամենամոտիկ քաղաք՝ Դիզֆուլ
Նահանգ՝ Խուզեսթան
մոտ 1250 1979 113 iii, iv
2 Պերսեպոլիս
(պարս.՝ تخت جمشید/پارسه)
Քաղաք՝ Մարվդաշտ
Նահանգ՝ Ֆարս
518 1979 114 i, iii, vi
3 Նաղշե Ջահան հրապարակ
(պարս.՝ میدان امام)
Քաղաք՝ Սպահան
Նահանգ՝ Սպահան
16-17-րդ դարեր 1979 115 i, v, vi
4 Թախթե Սոլեյման հնագիտական համալիր
(պարս.՝ تخت سليمان)
Ամենամոտիկ քաղաք՝ Թաքաբ
Նահանգ՝ Արևմտյան Ադրբեջան
2003 1077 i, ii, iii, iv, vi
5 Պասարգադ
(պարս.՝ پاسارگاد)
Ամենամոտիկ քաղաք՝ Մարվդաշտ
Նահանգ՝ Ֆարս
546 2004 1106 i, ii, iii, iv
6 Բամ քաղաքը և նրա մշակութային լանդշաֆտ[3]
(պարս.՝ بم)
Նահանգ՝ Քերման 2004 1208 ii, iii, iv, v
7 Սոլթանիե
(պարս.՝ سلطانيه)
Նահանգ՝ Զանջան 1305-1313 2005 1188 ii, iii, iv
8 Բեհիսթունի արձանագրություն[4]
(պարս.՝ بیستون)
Ամենամոտիկ քաղաք՝ Քերմանշահ
Նահանգ՝ Քերմանշահ
Մ.թ.ա. 5-րդ դար 2006 1222 ii, iii
9 Հայկական վանական համալիներ[5] 2008 1262 ii, iii, vi
9.1 Սուրբ Թադևոս վանք
(պարս.՝ قره‌کلیسا)
Ամենամոտիկ քաղաք՝ Մակու
Նահանգ՝ Արևմտյան Ադրբեջան
6-րդ դար
9.2 Սուրբ Ստեփանոս վանք
(պարս.՝ کلیسای سن استپانوس)
Ամենամոտիկ քաղաք՝ Ջուղա
Նահանգ՝ Արևմտյան Ադրբեջան
9-րդ դար
9.3 Ծոր Ծոր Նահանգ՝ Արևմտյան Ադրբեջան
10 Ոռոգման պատմական համակարգ Շուշթարում քաղաքում
(պարս.՝ شوشتر)
Ամենամոտիկ քաղաք՝ Ահվազ
Նահանգ՝ Խուզեսթան
Մ.թ.ա. 5-րդ դար 2009 1315 i, ii, v
11 Սաֆի ալ-Դինի դամբարան

آرامگاه صفی‌الدین اردبیلی

Քաղաք՝ Արդաբիլ
Արդաբիլի նահանգ
16-18-րդ դարեր 2010 1345 i, ii, iv
12 Թավրիզի շուկա
بازار تبریز
Քաղաք՝ Թավրիզ
Արևելյան Ադրբեջան
անհայտ 2010 1346 ii, iii, iv
13 Պարսկական այգիներ
باغ ایرانی
Սպահան Մ.թ.ա. 10-րդ դար 2011 № 1372 i, ii, iii, iv, vi
14 Ջամե մզկիթ Սպահանում
مسجد جامع اصفهان
Սպահան 8-րդ դար 2012 № 1397 ii
15 Գոնբադե Քավուս
گنبد کاووس
Գոլեսթան նահանգ 11-րդ դար 2012 № 1398 i, ii, iii, iv
16 Գոլեսթանի պալատ
کاخ گلستان
Քաղաք՝ Թեհրան
Թեհրան
16-17-րդ դարեր 2013 № 1422 i, ii, iii, iv
17 Շահրե-Սուխթե
شهر سوخته
Մոտակա քաղաք՝ Զաբոլ
Սիստան և Բելուջիստան
Մ.թ.ա. 4-րդ հազարամյակ 2014 № 1456 ii, iii, iv
18 Մեյմանդ մշակութային լանդշաֆտ
میمند
Քերման 3-րդ դար 2015 № 1423 v
19 Շոշ
شوش
Խուզեսթան նահանգ Մ.թ.ա. 3-րդ դար 2015 № 1455 i, ii, iii, iv
20 Դաշթե Լութ
کویر لوت
Քերման 2016 № 1505 vii, viii
21 Պարսկական ավանդական ջրային համակարգ
گناباد
Ռազավի Խորասան, Հարավային Խորասան, Յազդ, Կենտրոնական, Սպահան Մ.թ.ա. 3-րդ հազարամյակ 2016 № 1506 iii, iv
22 Յազդ պատմական քաղաք
شهر تاریخی یزد
Յազդ Մ.թ.ա. 3-րդ հազարամյակ 2017 1544 iii, v

Օբյեկտների աշխարհագրական դիրք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իրանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ (Իրան)##
Իրանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ (Իրան)
21
Իրանի ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտներ

Նախնական ցանկ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աղյուսակում օբյեկտները դասավորված են նախնական ցանկում դրանք ավելացնելու հերթականությամբ։ Ցանկում նշված են այն օբյեկտները, որոնք Իրանի կառավարության կողմից առաջարկվել են որպես թեկնածուներ համաշխարհային ժառանգության ցանկում ընդգրկվելու համար։

# Պատկեր Անվանում Տեղադրություն Ստեղծման ժամանակ Ցանկում ընդգրկվելու տարին Չափանիշներ
1 Ջամե մզկիթ Սպահանում
مسجد جامع اصفهان
Նահանգ՝ Սպահան 8-րդ դար 1997 888 մշակութային
2 Ղասրե Շիրին
قصر شیرین
Նահանգ՝ Քերմանշահ 6-րդ դար 1997 889 մշակութային
3 Ֆիրուզաբադ համալիր
فیروزآباد
Նահանգ՝ Ֆարս անհայտ 1997 893 մշակութային
4 Պեղումներ Շոշ քաղաքի մոտ
شوش
Նահանգ՝ Խուզեսթան Մ.թ.ա. 3-րդ դար 1997 894 մշակութային
5 Նաղշե Ռաջաբ
نقش رجب
Նահանգ՝ Ֆարս անհայտ 1997 898 մշակութային
6 Սիալք
تپه سیلک
Նահանգ՝ Սպահան Մ.թ.ա. 6-րդ դար 1997 900 մշակութային
7 Սասանյանների ժամանաշրջանի պատմական հուշարձաններ

ա) Բիշապուր
բ) Ֆիրուզաբադ
գ) Սերվեսթան
بیشاپور, فیروزآباد, سروستان
Նահանգ՝ Ֆարս 3-րդ դար 2007 5181 ii, iv
8 Թաղե Բոսթան
طاق‌بستان
Նահանգ՝ Քերմանշահ 4-րդ դար 2007 5182 i, ii, iii, iv
9 Քուհե Խաջա լեռան պատմական հուշարձաններ
خواجه
Մոտակա քաղաք՝ Զաբոլ
Նահանգ՝ Սիստան և Բելուջիստան
3-րդ դարից սկսած 2007 5184 ii, iii, iv
10 Պերսեպոլիսի ընդլայնում
تخت جمشید/پارسه
Քաղաք՝ Մերվդեշտ
Նահանգ՝ Ֆարս
Մ.թ.ա. 518 2007 5186 ii, iv, vi
11 Սպահանի նահանգի մշակութային-պատմական լանդշաֆտ

ա) Ֆին պալատ
բ)Սիալք
գ)Քաշան
کاشان, تپه سیلک, باغ فین
Նահանգ՝ Սպահան 2-13-րդ դարեր 2007 5187 i, ii, iii, iv, vi
12 Ղասրե Շիրին համալիր
قصر شیرین
Նահանգ՝ Քերմանշահ 6-րդ դար 2007 5188 ii, vi
13 Քանգավարի պատմական հուշարձաններ
کنگاور
Նահանգ՝ Քերմանշահ 3-րդ դարից սկսած 2007 5189 iii
14 Մեյդոբ քաղաքի պատմական կենտրոն
میبد
Նահանգ՝ Յազդ 14-րդ դար 2007 5193 i, ii, iii, iv, v
15 Սիրաֆի պատմական նավահանգիստ
سیراف
Նահանգ՝ Բուշեհր 9-րդ դար 2007 5195
16 Լար քաղաքի շուկա
لار
Նահանգ՝ Ֆարս 15-րդ դար 2007 5196
17 Պատմական հուշարձաններ Աբյանե գյուղում
ابیانه
Նահանգ՝ Սպահան 3-րդ դարից սկսած 2007 5197
18 Բասթամ ամրոց
بسطام (خوی
Նահանգ՝ Արևմտյան Ադրբեջան Մ.թ.ա. 6-րդ դար 2007 5198
19 Դամղան քաղաքի պատմական հուշարձաններ
دامغان
Նահանգ՝ Սեմնան 11-րդ դարից սկսած 2007 5200
20 Ռամսար քաղաքի մշակութային-պատմական լանդշաֆտ
رامسر
Նահանգ՝ Մազանդարան 20-րդ դարի սկզբից սկսած 2007 5201
21 Թավրիզի կապույտ մզկիթ
مسجد کبود تبریز
Նահանգ՝ Արևելյան Ադրբեջան 1465 2007 5202
22 Թուս քաղաքի մշակութային-պատմական քաղաք
توس
Նահանգ՝ Ռազավի Խորասան Մ.թ.ա. 4-րդ դարի սկսած 2007 5203
23 Մասուլե գյուղ
ماسوله
Նահանգ՝ Գիլան 1006 2007 5204
24 Իզադխասթ քաղաքի պատմամշակութային լանդշաֆտ
ایزدخواست
Նահանգ՝ Ֆարս 3-րդ դարից սկսած 2007 5205
25 Ալամութ ամրոց
دژ الموت
Նահանգ՝ Ղազվին 840 2007 5206
26 Զոզան անտիկ քաղաք
بخش جلگه زوزن
Նահանգ՝ Հարավային Խորասան անհայտ 2007 5208
27 Խորրամաբադի հովիտ
خرمآباد
Նահանգ՝ Լոռեսթան 6-րդ դարից սկսած 2007 5209
28 Ջիրոֆթ
جیرفت
Նահանգ՝ Քերման Մ.թ.ա. 3-րդ հազարամյակ 2007 5210
29 Ղազնևիների և Սելջուկների ժամանակաշրջանի պատմական հուշարձաններ Խորասանում
رباط شرف
Նահանգ՝ Խորասան 10-13-րդ դարեր 2007 5211
30 Ուրամանաթ գյուղի պատմամշակութային լանդշաֆտ
چناره
Նահանգ՝ Քուրդիստան անհայտ 2007 5212
31 Շոմալ մերձկասպյան անտառներ
جنگلهای ایران
Նահանգներ՝ Գիլան, Մազանդարան, Գոլեսթան 2007 5214
32 Ղեշմ կղզի
جزیره قشم
Նահանգ՝ Հորմոզգան 2007 5215
33 Արասբարան արգելոց
ارسباران
Նահանգ՝ Արևմտյան Ադրբեջան 2007 5217
34 Սավալան
فیروزآباد
Նահանգ՝ Արդաբիլ 2007 5218
35 Խաբր ազգային պարկ
فیروزآباد
Նահանգ՝ Քերման - 2007 5219
36 Ալի-Սադր քարանձավ
غار علیصدر
Մոտակա քաղաք՝ Համադան
Նահանգ՝ Համադան
- 2007 5220
37 Մետաքսի ճանապարհ Իրանում
جاده ابریشم
Քաղաքներ՝ Նիշապուր, Սաբզևար
Նահանգ՝ Ռազավի Խորասան
Մ.թ.ա. 2-րդ դարից սկսած 2008 5268
38 Իզե քաղաքի պատմամշակութային լանդշաֆտ
شهرستان ایذِه
Նահանգ՝ Խուզեսթան Մ.թ.ա. 8-րդ դար 2008 5269
39 Զանդ դինաստիայի ժամանակաշրջանի պատմամշակութային կոթողներ Շիրազում
فیروزآباد
Նահանգ՝ Ֆարս 18-րդ դար 2008 5270
40 Քերման քաղաքի պատմամշակութային լանդշաֆտ
کرمان
Նահանգ՝ Քերման 3-րդ դարից սկսած 2008 5271
41 Համադան
همدان
Նահանգ՝ Համադան Մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակ 2008 5272
42 Լոռեսթանի պատմական կամուրջների համալիր
پلدختر
Նահանգ՝ Լոռեսթան 4-րդ դարից սկսած 2008 5273
43 Թուրան ազգային պարկ Նահանգ՝ Սեմնան 1976 2008 5275
44 Համուն լիճ دریاچه هامون Նահանգ՝ Սիստան և Բելուջստան 2008 5276
45 Հարրա արգելոց
جنگل حرا (هرمزگان)
Ղեշմ կղզի 2008 5277
46 Դեմավենդ
کوه دماوند
Նահանգ՝ Թեհրան 2008 5278
47 Ասբադներ՝ Իրանի հողմաղացներ Նահանգներ՝ Ռազավի Խորասան, Սիստան և Բելուջստան 2017 6192 i, ii, iv, v
48 Քարաֆթու քարանձավի պատմական համալիր Նահանգ՝ Քրդստան 2017 6193 ii, iii, iv, v, vii, x
49 Իմամ Ռեզայի դամբարան Նահանգ՝ Ռազավի Խորասան 2017 6194 i, ii, iii, iv, vi
50 Իրանի երկաթուղային ճանապարհների արդյունաբերական ժառանգություն Նահանգներ՝ Մազանդարան, Թեհրան, Խուզեսթան 20-րդ դար 2017 6195 ii, iv
51 Իրանական լեռնաշխարհի կենտրոնական շրջաններում տեքստիլ արդյունաբերության ժառանգություն Նահանգներ՝ Յազդ, Սպահան, Քերման 2017 6196 i, ii, iii, iv
52 Պարսկական քարվանսարաներ Նահանգներ՝ Յազդ, Սպահան, Ռազավի Խորասան 2017 6197 ii, iii, iv, v, vi
53 Իրանի աղի գմբեթներ Նահանգներ՝ Բուշեհր, Ղոմ, Զանջան, Ֆարս, Հորմոզգան - 2017 6198 vii, viii
54 Գորգանի Մեծ պարիսպ Նահանգ՝ Գոլեսթան 5-6-րդ դարեր 2017 6199 i, ii, iii, iv, v
55 Ավանդական իրանական տներ Իրանական լեռնաշխարհի կենտրոնական մասում Նահանգներ՝ Յազդ, Սպահան 2017 6200 ii, iv, v, vi
56 Թեհրանի համալսարան Նահանգ՝ Թեհրան 20-րդ դար 2017 6201 ii, vi

Օբյեկտների աշխարհագրական դասավորվածություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իրանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ (Իրան)##
Իրանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ (Իրան)
Իրանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտներ

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. «Tentative» (անգլերեն). UNESCO World Heritage Centre — Список кандидатов в объекты всемирного наследия ЮНЕСКО в Иране. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 24 ноября 2010-ին.
  2. «Iran (Islamic Republic of)». UNESCO. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 3-ին.
  3. «Bam and its Cultural Landscape». UNESCO. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 7-ին.
  4. «Bisotun». UNESCO. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 7-ին.
  5. «Armenian Monastic Ensembles of Iran». UNESCO. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 7-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]