Արևմտյան Վիրջինիա
 անգլ.՝ State of West Virginia | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
| Երկիր |  ԱՄՆ | |||||
| Մասն է | Մայրցամաքային նահանգներ և Հյուսիսատլանտյան նահանգներ | |||||
| Հիմն | Take Me Home, Country Roads? | |||||
| Կարգավիճակ | ԱՄՆ-ի նահանգ | |||||
| Մտնում է | ԱՄՆ | |||||
| Վարչկենտրոն | Չարլսթոն | |||||
| Ամենաբարձր կետ | Spruce Knob? | |||||
| ԲԾՄ | 455 մետր | |||||
| Օրենսդրական մարմին | West Virginia Legislature? | |||||
| Դատական մարմին | Supreme Court of Appeals of West Virginia? | |||||
| Նահանգապետ | Ջո Մենչին | |||||
| Միության մուտք | հունիսի 20, 1863 | |||||
| Բնակչություն | ▼1 793 716 մարդ (ապրիլի 1, 2020)[1] (37 տեղ) | |||||
| Տարածք | 62 755 կմ² (41 տեղ) | |||||
 | ||||||
 | ||||||
| Հիմնադրված է | հունիսի 20, 1863 թ. | |||||
| Սահմանակցում է | Օհայո, Փենսիլվանիա, Վիրջինիա, Մերիլենդ և Կենտուկի | |||||
| Ժամային գոտի | EDT? և Ամերիկա/Նյու Յորք | |||||
| Հապավում | WV, W. Va. և W.Va. | |||||
| ISO 3166-2 կոդ | US-WV | |||||
| Անվանված է | Վիրջինիա գաղութ | |||||
| Մականուն | Mountain State | |||||
| Միության մուտք | հունիսի 20, 1863 | |||||
| wv.gov(անգլ.) | ||||||
Արևմտյան Վիրջինիա (անգլերեն՝ 
West Virginia), նահանգ ԱՄՆ-ի արևելյան մասում։ Տարածքը՝ 62,7 հազար կմ քառակուսի։ Վարչական կենտրոնը՝ Չարլսթոն։ Խոշոր այլ քաղաքներից են Հանթինգթոնը, Ուիլինգը, Մորգանթաունը։
Այսպես կոչված հարավատլանտյան նահանգներից մեկն է (այդ խմբի միակ նահանգը, որ ելք չունի Ատլանտյան օվկիանոս)։ 2013 թվականին բնակչությունը կազմել է 1.854.304 մարդ (38-րդ տեղը ԱՄՆ-ի նահանգների մեջ)։ Մինչև 1861-65 թվականների քաղաքացիական պատերազմը եղել է Վիրջինիա նահանգի մի մասը, բայց, քանի որ նահանգի կառավարությունը պաշտպանում էր ստրկատիրական Հարավին, Հյուսիսի կողմնակիցները 1863 թվականին անջատվեցին և ստեղծեցին ինքնուրույն նահանգ՝ այն անվանելով Կանաուա (գետի անունով), սակայն ավելի ուշ վերանվանեցին Արևմտյան Վիրջինիա[2]։
Պաշտոնական անվանումը «Լեռնային նահանգ» է (անգլ.՝ Mountain State): Նշանաբանը` Montani semper liberi («Լեռնականները միշտ ազատ են»)։
Աշխարհագրություն և կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նահանգի մակերեսը 62.755 կմ² է (41-րդ տեղն է նահանգների մեջ)։ Հյուսիսից Արևմտյան Վիրջինիան սահմանակցում է Մերիլենդի ու Վիրջինիայի, արևմուտքից Կենտուկիի ու Օհայոյի հետ։ Արևմտյան Վիրջինիայի տարածքը գտնվում է Ապալաչների համակարգում։ Ծովի մակարդակից միջին բարձրությունը 457 մ է, ամենացածր կետինը` 75 մ (Հարպերս Ֆերի քաղաքի մոտակայքում), ամենաբարձր կետը Սփրուս Նոբ լեռն է` 1482 մ։ Արևմտյան Վիրջինիան գտնվում է ֆիզիկա-աշխարհագրական երկու շրջաններում` Ապալաչյան սարահարթում (տարածքի մոտ 5/6 մասը) և լեռնագագաթների ապալաչյան հովտում։ Նահանգի առավել խոշոր գետերն են` Կանովա, Պոտոմակ, Մոնոնգահիլա և Նյու Ռիվեր։ Նահանգի տարածքի մոտ 80 %-ը անտառածածկ է։
Կլիման մայրցամաքային է, չափավոր խոնավ, հազվադեպ չեն ջրհեղեղները։ Ունի մոտ երեք տասնյակ նահանգային պարկ։
Երկրաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մոտ 400 միլիոն տարի նահանգի տարածքը գտնվել է օվկիանոսյան գոգավորությունում կամ սինկլինորիումում, որը ձգվել է Նյու Բրանսուիկից մինչև Ալաբամա, ներկայիս Ապալաչների տեղում։ Օվկիանոսի հետ քաշվելուց հետո տարածքում մնացել է աղի (քարային ու ծովային) նստվածք արևմուտքում և կրաքարի նստվածք արևելքում։ Գոգավորությունից արևելք գտնվում է Հին Ապալաչները, որի ջրահարումը հանգեցրել է լեռնային շերտերի բարձրացման։ Մինչև վերջնական ձևավորումը Արևմտյան Վիրջինիայի մեծ մասը ճահճացած էր, ինչի հետևանքով առաջացել են ածուխի մեծ պաշարներ։ Մոտ յոթ միլիոն տարի առաջ էրոզիայի հետևանքով նահանգը դարձել է լրիվ հարթ։ Սառցե դարաշրջանի սկզբին (մոտ մեկ միլիոն տարի առաջ) գետերը և էրոզիան ձևավորել են Արևմտյան Վիրջինիայի` գոյություն ունեցող լանդշաֆտը։ Սառցե դարաշրջանի ժամանակ, որն ավարտվել է 10.000 տարի առաջ, Օհայո հովիտը ծածկվել է սառցադաշտերով, ինչն էլ ազդել է նահանգի ջրային համակարգի վրա[3]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հին ժամանակներում ներկայիս Արևմտյան Վիրջինիայի տարածքում զարգացած է եղել հնդկացիական Ադենայի մշակույթը, որից էլ նահանգի հյուսիսում մնացել են ծիսական դամբարաններ։ 17-րդ դարի սկզբին այստեղ ապրել են չերոկիները, դելավարները, շաունիները և սասկուեհաննաները։
Առաջին եվրոպացիները այս տարածքում համարվում են բրիտանացի գնդապետ Մորգան Մորգանը, որ 1726 թվականին Միլլ Կրիկ գետի ափին հիմնել է գաղութ, մորթու վաճառական Ջոն Վան Մետրը և մի խումբ գերմանաբնակներ, որոնք Պոտոմակ գետի աջ ափին հիմնել են Նոր Մեկլենբուրգ բնակավայրը (այժմ` Շեպերդստաուն)։ 18-րդ դարում այստեղ հաստատված եվրոպացիների մեջ եղել են Շոտլանդիայից, Իռլանդիայից, գերմանական տարբեր իշխանություններից եկած մարդիկ։
1748-1751 թվականներին այս տարածքը հետազոտել է Ջորջ Վաշինգտոնը, որն այն ժամանակ Վիրջինիայի ոստիկանութան կրտսեր սպա էր։ Նա իր գրառումներում նշել է, որ Պոտոմակ գետի վերին հոսանքում արդեն կան ներգաղթյալների (գերազանցապես գերմանացիներ) բազմաթիվ ֆերմաներ։ Նույն ժամանակ այստեղ են հայտնվել Օհայո ընկերության էմիսարները. ընկերությունը ստեղծվել էր Վիրջինիայում Օհայո գետի ավազանում նոր գաղութներ հիմնելու նպատակով։ Չնայած տեղի հնդկացիները դիմադրել են արևելքից եկող սպիտակամորթներին, ներգաղթյալների թիվը գնալով աճել է։ Նրանք, սակայն, գրեթե ոչնչացվել կամ արտաքսվել են շուտով սկսված ֆրանս-հնդկացիական պատերազմի ժամանակ։
Պատերազմից հետո ապագա նահանգի տարածքը բնակեցվել է անգլիացիներով։ 1769 թվականին նահանգի տարածքում հիմնադրվել է Ուիլինգ քաղաքը, 1744 թվականին` Փոյնթ Փլեզանթը, 1785 թվականին` Փարքերսբերգը, 1788 թվականին` Չարլսթոնը։
Ի սկզբանե Արևմտյան Վիրջինիան սերտորեն կապված էր հարևան Վիրջինիայի հետ, որի կազմում է գտնվել միառժամանակ։ Սակայն արդեն 1776 թվականին Վիրջինիայի արևմուտքի բնակիչները հանրագրով դիմել են Կոնգրեսին` խնդրելով ստեղծել իրենց առանձին իշխանության մարմինները։ Եթե Արևմտյան Վիրջինիայի բնակիչները ավելի շատ ձգտում էին ամերիկյան հարավին, ապա արևմտյան մասի բնակիչները` հյուսիսային նահանգներին։
Քաղաքացիական պատերազմի սկսվելուց հետո նահանգի պատվիրակների մեծ մասը Ռիչմոնդում քվեարկել են միությունից դուրս գալու օգտին, սակայն հյուսիս-արևմտյան շրջանների պատվիրակները 1861 թվականին առանձին համագումարով ընտրել են սեփական նահանգապետ։ 1862 թվականի հոկտերմբերին Արևմյան Վիրջինիայի բնակիչները հանրաքվեով քվեարկել են նոր նահանգի ստեղծման օգտին, որը կրելու էր Կանովա անվանումը` ժամանակավոր Ուիլինգ մայրաքաղաքով։ 1862 թվականի ապրիլին ընդունվել է նահանգի սահմանադրությունը, իսկ 1863 թվականի հունիսի 20-ին այն պաշտոնապես ընդգրկվել է ԱՄՆ-ի կազմում ներկայիս անվանումով` դառնալով 35-րդ նահանգը։ Նահանգի սահմանադրությունը ընդունվել է 1872 թվականին։
1862-1870, 1875-1885 թվականներին նահանգի մայրաքաղաքը եղել է Ուիլինգը, 1870 թվականից` Չարլսթոնը։ Նահանգի արդյունաբերական բուռն զարգացումը սկսվել է 19-րդ դարի վերջին տասնամյակին, ինչը կապված էր օգտակար հանածոների արդյունահանման և երկաթուղու շինարարության հետ։ Ածուխի արդյունաբերության բուռն շրջան էր 1910-1970 թվականների շրջանը. Արևմտյան Վիրջինիան ածուխի արդյունահանման ցուցանիշով առաջինն էր երկրում։ 20-րդ դարի սկզբին նահանգում անկարգութուններ են եղել` պայմանավորված հանցավոր խմբերի աճով,որոնք ահաբեկչական գործունեություն էին ծավալել, որ հիմնված էր ձախ գաղափարախոսության վրա և ձևավորել էին զինված խմբեր, որոնք հարձակվում էին ձեռնարկությունների, կազմակերպությունների և մասնավոր անձանց վրա։
Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նահանգն ունի ածխի, բնական գազի, նավթի, աղի և օգտակար այլ հանածոների հարուստ պաշար, ինչն էլ պայմանավորում է նրա զարգացումը։ Զարգացած է քիմիական արդյունաբերությունը, որը հիմնված է օգտակար հանածոների մշակման վրա։ Լավ զարգացած է գյուղատնտեսությունը (անասնապահություն, թռչնաբուծություն, խնձորի, դեղձի, եգիպտացորենի, ծխախոտի մշակում), սակայն ֆերմաների թիվը գնալով կրճատվում է։ Տնտեսության մեջ զգալի տեղ ունի զբոսաշրջությունը։
Քաղաքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Տասը հազար և ավել բնակչություն ունեցող բնակավայրերի ցանկ 2010 թվականի դրությամբ | ||||||||||||||||||||||||||||||
|
Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Բնակչության 1910-2020 թվականների վիճակագրություն | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 2020 United States Census / United States Census Bureau
- ↑ Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան (1987)։ Աշխարհագրական անունների բառարան։ Երևան: «Լույս»։ էջ 49
- ↑ Rice, 2010, էջեր 1-2
- ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 https://web.archive.org/web/20111028064539/http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php
- ↑ United States Census 2010 / United States Census Bureau
- ↑ Population Estimates Program
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Otis Rice West Virginia: A History. — University Press of Kentucky, 2010. — P. 360. — ISBN 0813127335
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Արևմտյան Վիրջինիա կատեգորիայում։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 44)։ 
|
| |||||||||||||||||||||||||
.svg)
| ||||||||||||||||
