Նավապետ Վրունգելի արկածները (գիրք)
Նավապետ Վրունգելի արկածները ռուս.՝ Приключения капитана Врунгеля | |
|---|---|
| Հեղինակ | Andrey Nekrasov? |
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Ժանր | մանկական գրականություն և humorous literature? |
| Բնօրինակ լեզու | ռուսերեն |
| Կերպար(ներ) | Captain Vrungel? |
| Հրատարակիչ | Детская литература |
| Հրատարակման տարեթիվ | 1937 |
| Թվային տարբերակ | lib.ru/NEKRASOW_A/vrungel.txt |
«Նավապետ Վրունգելի արկածները», նավապետ և գրող Անդրեյ Նեկրասովի կողմից գրված հումորային նովել: Գիրքը առաջին անգամ ընթերցողին է ներկայացվել 1937 թվականին «Պիոներ» ամսագրում, որտեղ այն հրատարակվել է կրճատ ձևով, իսկ գրքի ամբողջական տարբերակը հրատարակվել է 1939 թվականին: Նովելում ծաղրանմնանակվում է ինչպես 1930–ական թվականների նավաստիների մասին հայտնի պատմությունները, այնպես էլ արտասահմանյան և առանձին պետությունների մասին կարծրատիպերը: Գրքի գլխավոր հերոսը՝ նավապետ Վրունգելը, որը դարձել է ընդհանրական կերպար, բարոն Մյունխհաուզենի ծովային նմանօրինակն է, որը պատմում է իր մտացածին ծովային արկածների մասին:
Ստեղծման պատմություն
Մինչև գրող դառնալը՝ Անդրեյ Նեկրասովը փորձել է իրեն տարբեր մասնագիտություններում, եղել է նաև նավաստի, ճամփորդող, եղել է Երկրի տարբեր անկյուններում: Նա գրառել է պատմվածքներ և առակներ, որոնք նրան էին պատմում ընկերները: Գրող Բորիս Ժիտկովը 1934 թվականին Նեկրասովին խորհուրդ էր տվել գիրք գրել:
Վրունգելի նախակերպարը եղել է Նեկրասովի ծանոթ Անդրեյ Վասիլևիչ Վրոնսկին, որը սիրել է ինքն իր մասին հնարովի ծովային պատմություններ պատմել: Վերջինիս ազգանունը այնքան է սազել խորագրային հերոսին, որ սկզբում Նեկրասովը մտադրված է եղել իր ստեղծագործությունը անվանել «Նավապետ Վրոնսկու արկածները», սակայն այնուհետև, վախենալով նեղացնել ընկերոջը, մտածել է այլ ազգանուն, որը ունեցել է նույն իմաստը:
Նովելի գլխավոր հերոսներից մեկի՝ ավագ օգնական Լոմի կերպար նախատիպը եղել է Վրոնսկու ընկերը՝ նավապետ Իվան Մանը[1]։ Նրա ազգանունը գերմաներենից թարգմանաբար նշանակում է «տղամարդ» (Mann), իսկ «l’homme», որը ֆրանսերենից թարգմանաբար նշանակում է «տղամարդ», հնչում է որպես «Լոմ»[2]։ 1924 թվականին Վրոնսկին և Մանը, լինելով Ծովային քոլեջի ուսանողներ, վերանորոգել են մի հին զբոսանավ և երազել են նրանով իրականացնել շուրջերկրյա ճանապարհորդություն, որը, այնուամենայնիվ, չի իրականացվել[3]։
Հենց Անդրեյ Նեկրասովը ունեցել է պաշտոնակից, որը «անընդհատ հայտնվում էր ամենածիծաղելի իրավիճակներում և հանդիսանում էր իր ընկերների կատակների մշտական թիրախ»․ նա եղել է նավապետ Ֆուկսի նախակերպարը։
1936 թվականի կեսերին նովելը գրվել է ընդունվել է «Պիոներ» ամսագրի կողմից, որտեղ այն տօագրվել է 1937 թվականի ընթացքում, բացառությամբ № 10–, որտեղ պետք է Ճապոնիայի մասին գլուխը հայտնվեր, ինչն էլ թույլ չէր տրվում անել՝ գրաքննությունից ելնելով։ 1939 թվականի գրքային հրատարակության մեջ այս գլուխը վերականգնվել է, իսկ նովելի տեքստը զգալիորեն ընդլայնվել է։
Պատերազմից հետո հեղինակը գիրքը մի քանի անգամ խմբագրել է. վերջնական տարբերակում ասվում է, որ իտալացիներին հաջողվել է մահապատժի ենթարկել Մուսոլինիին, Նորվեգիան վերապրել է գերմանական օկուպացիան, իսկ Իտալիայում և Նորվեգիայում ամերիկյան զորքեր են տեղակայվել․ «Միջերկրական ծովի շեմին» «Բեդա» (ռուս․՝ «Беда») վրա գրոհած էսկադրիլիան հիշատակվել է որպես «անհայտ ազգության ծովահեններ», մինչդեռ ավելի վաղ հրատարակումներում նշվել էր, որ այն պատկանել է Ֆրանկիստական Իսպանիային (այդ նշումը պահպանվել է ջոկատի հրամանատարի ՝ ծովակալ Դոն Կանալիոյի անունով. հավանաբար, Ֆրանկիստական Իսպանիայի մասին հիշատակումների մասնակի «չեղարկման» պատճառն այն է եղել, որ 1940 թվականին Ֆրանցիսկո Ֆրանկոն, պահպանելով զինված չեզոքություն, մերժել է բրիտանական Ջիբրալթարը գրավելու Հիտլերի առաջարկը, մինչդեռ գիրքը գրելու պահին 1937–1939 թվականներին ԽՍՀՄ–ը կարող էր թույլ տալ նման արկածախնդրություն, ինչի մասին էլ ակնարկել է Նեկրասովը)։
2019 թվականի դեկտեմբերին Սանկտ Պետերբուրգում՝ Պետրոս Մեծի անվան Կենտրոնական ռազմածովային թանգարանում, բացվել է «Ապրել է խիզախ նավապետ» խորագրով ցուցահանդես, որը նվիրվել է գրքի առաջին հրատարակության 80–ամյակին[4]։
Սյուժե
Գիրքը սկսվում է նախաբանով, որտեղ հեղինակը ընթերցողներին ծանոթացնում է ծովային ուսումնարանի նավագնացության ուսուցիչ Քրիստաֆոր Բոնիֆատեվիչ Վրունգելի հետ: Այնուհետև նովելը շարունակվում է որպես Վրունգելի կողմից առաջին դեմքից պատմվող ճամփորդության մասին մի պատմվածք:
Նավապետ Վրունգելը որոշել է առագաստանավային զբոսանավով իրականացնել շուրջերկրյա նավարկություն երկու հոգուց բաղկացած անձնակազմով, որի մեջ մտնում են ինքը՝ Վրունգելը, և իր ավագ օգնական Լոմը: Զբոսանավը, որը անվանում են «Պոբեդա» (ռուս.՝ «Победа»՝ հաղթանակ), մեկնարկի պահին պատահած վթարի պատճառով կորցնում է սկզբի երկու տառերը, որի արդյունքում զբոսանավի անունը մնում է «Բեդա» (ռուս.՝ «Беда»՝ դժբախտություն): Լողալ–անցնելով ԽՍՀՄ տարածքը՝ Վրունգելը այցելում է նորվեգական ֆյորդերը, որտեղ այրվող անտառից փրկում է սկյուռներին: Անգլիայում «Բեդա» զբոսանավը հաղթում է ռեգատայում շամպայնի ռեակտիվ շարժման օգնությամբ: Նավապետը պարտավորվում է ուղեկցել տառեխների վտառը և որպես իր օգնական վերցնում է նաև Ֆուկսին՝ մի շուլեր Կալեից: Տառեխներին հասցնելով Եգիպտոս՝ «Բեդա»–ն Կարմիր ծովով ուղևորվում է հարավ, ճանապարհին նրա ամբարի ձվերից կոկորդիլոսներ են դուրս գալիս: Սոմալիում անձնակազմին ձերբակալում են իտալացի ֆաշիտները, սակայն Ֆուկսին հաջողվում է խաբել նրանց՝ ստիպելով մակարոններին աճել, և նրանք զբոսանավով փախչում են:
Հասարակածում Վրունգելը, ըստ ավանդության, փորձում է տոնել Նեպտունի տոնը, սակայն ճամփորդակիցները որոշում են, որ նա գերջերմում է, և նրան գցում են տակառի մեջ: Հնդկական օվկիանոսով «Բեդա»–ն հասնում է Հարավային օվկիանոս։ Տեսնելով փռշտացող կաշալոտի՝ Վրունգելը նրան ասպիրինով լի թիով բժշկական օգնություն է ցուցաբերում: Դրանից անմիջապես հետո զբոսանավը գրավում են կետերի մարտական «պաշտպանները» (իրականում նրանք ուզում են նրանց կործանումը, «որ մեռնող չլինի»)՝ ծովակալ Կուսակիի ղեկավարությամբ: Կաշալոտին փրկելու համար հերոսները կանգ են առնում անմարդաբնակ կղզում: Նրանք տեղավորվում են այստեղ, որսում են պինգվինների և բաղնիս են կազմակերպում, սակայն գոլորշու՝ չափից շատ լինելու պատճառով պայթեցնում են կղզին:
Վրունգելը և Լոմը, կորցնելով Ֆուկսին, «Բեդա»–ի տախտակների վրա լողում են Խաղաղ օվկիանոսով մեկ: Սերֆերների նման նրանք հասնում են վայկիկի լողափ: Այստեղ նրանց շփոթում են հավայացիների հետ: Հապճեպ գնելով ինքնաթիռի վերջին տոմսը՝ նրանք, ստիպված իրար վրա բարձրացած, բարձրահասակ տղամարդ ձեւանալով, թռչում են ինքնաթիռով: Ինքնաթիռը Ամազոնի ջունգլիներում վթարի է ենթարկվում: Հերոսները կարողանում են դուրս գալ այստեղից՝ վիշապօձին կրակմարիչով հաղթելով: Ռիոյում Վրունգելին և Ֆուկսին են միանում Լոմը և «Բեդա»–ն: Տեղի նահանգապետը, Կուսակիի դրդմամբ, փորձում է խորտակել զբոսանավը այն ավազով բարձելով, սակայն հերոսները ավազը փոխարինում են շաքարով. այն հալվում է, և զբոսանավը լողում է ջրի մակերես։
Ավստրալիայում Վրունգելը նավահանգստի կառավարչի հետ գոլֆ է խաղում և անսպասելիորեն բացահայտում է, որ իր քեդին (գոլֆում այդպես են անվանում խաղացողի օգնականին) իրականում ծպտված Կուսակին է, որը հետապնդում է Վրունգելի անձնակազմին: Շարունակելով ճամփորդությունը «Բեդա»–ն փոթորիկի ժամանակ կորցնում է կայմը, իսկ երբ փորձում են առագաստները օդապարիկով փոխարինել, Լոմին փոթորիկը քշում տանում է: Վրունգելը և Ֆուկսը կայմը փոխարինում են պալմայով, որը աճում էր հենց զբոսանավի վրա: Նրանք հասնում Ճապոնիա, որտեղ նրանց վրա է հարձակվում ականակիր Կուսակին, և նավապետի զբոսանավը խորտակվում է:
Ստիպված լինելով շոգենավի հնոցապան դառնալ՝ հերոսները նորից այնտեղ հանդիպում են Լոմին։ Լողալով մինչև Կանադա՝ եռյակը գնում է եղջերվի, լծկան շան լծվածք և սահնակներ: Այնուհետև պարզվում է, որ եղջերուն ծպտված կով է, իսկ շունը՝ գայլ. քանի որ կովը վախենում է գայլից, լծվածքը հիանալիորեն առաջ է գնում: Դրա վրա ծովագնացները հաղթահարում են Բերինգի նեղուցի սառույցները: Կամչատկայի Պետրոպավլովսկում Վրունգելը և իր ուղեկիցները հանդիպում են իրենց նմանակներին՝ կեղծ «Բեդա»–ի վրա: Այս նմանակները դուրս են գալիս Կուսակին և նրա մարդիկ: Կուսակիի և մյուսների հախից գալով՝ կեղծ «Բեդա»–ով Վրունգելը, Լոմը և Ֆուկսը վերջապես ավարտին են հասցնում իրենց շուրջերկրյա ճամփորդությունը:
Գիրքը ավարտվում է «Ծովային բացատրական բառարանով ցամաքին ապրող անհասկացող մարդկանց համար»:
Գլխավոր հերոսներ
- Քրիստաֆոր Բոնիֆատեվիչ Վրունգել. գլխավոր հերոս և առաջին դեմքից պատմող: Պատմությունը հենց նրա անունից է պատմվում: Թմբլիկ և ոչ բաձրահասակ անձնավորություն: Փորձառու նավաստի, նավի կապիտան: Լրջմիտ, խոհուն, ստեղծագործականությունից ոչ զուրկ մարդ: Ծովային քոլեջում նավագնացություն է դասավանդում:
- Լոմ. հսկայական հասակով և ուժով, երիտասարդ նավաստի, Վրունգելի ավագ օգնական: Նա բարեսիրտ է, միամիտ, կատարողական, բայց բոլոր հրամաններն ընդունում է բառացիորեն։ Ալկոհոլի նկատմամբ շատ նրբանկատ է: Գերազանց խոհարար:
- Ֆուկս. պրոֆեսիոնալ շուլեր, որին վարձել է Վրունգելը Կալեում (Ֆրանսիա) որպես նավաստի: Ֆուկսի համար «Բեդա» զբոսանավի վրա ծառայելը նախկին, այսպես ասած, ընկերներից փախչելու միջոց է («փոխել կլիման»): Ոչ շատ բարձր հասակով է, ունի խիտ մորուք և լայնեզր գլխարկ: Տիրապետում է անգլերենի, ֆրանսերենի, գերմաներենի և ռուսերենի: Խելացի է, խորամանկ, ազնիվ ընկեր է, կարողնում է դժվար իրավիրակներից դուրս գալու հնարներ գտնել: հակված է կլեպտոմանիայի, առիթը բաց չի թողնում որևէ բան թռցնել: Գերմաներենով «Ֆուկս» նշանակում է «աղվես»:
- Համուրա Կուսակի. գրքի գլխավոր անտագոնիստ: Միլիտարական Ճապոնիայի ծովակալ, «Կետերի պաշտպանության միության» անդամ, սակայն որը իրականում նրանց ոչնչացմամբ է զբաղվում: Նա զբոսանավի մշտական անախորժությունների մեջ ընկնելու գլխավոր «հովանավորն» է: Ազդեցիկ է, դաժան և չափազանց նենգ:
Վրունգելի շոիրջերկրյա ճանապարհորդության երթուղին
Ուսումնասիրության հիման վրա[5]:Բաց են թողնվել ակնհայտ վայրեր (օրինակ.՝ Կարմիր ծովը), նաև քաղաքներ (Սուեզ), որտեղ «Բեդա»–ն զբոսանավը կանգ չի առել: Դրոշները վերցվել են 1936 թվականի դրությամբ (առանձին հրատարակություններում նույնիսկ հիշատակվում է Ֆրանկիստական Իսպանիան): Եթե տարածքը պատկանում է երկու կամ ավելի պետությունների, ապա դրոշն իջեցվում է:
| Կետ | Մեջբերում |
|---|---|
.svg){kind=small} ԽՍՀՄ Լենինգրադ (ենթադրաբար)
|
Տեքստում նշված չէ, բայց նախապատերազմյան ժամանակներում դա ԽՍՀՄ գլխավոր նավահանգիստն է եղել Բալթիկ ծովում։ |
| Էրեսուն նեղուց (Զունդ) | «Մինչ հասցրինք հետ նայել, անցանք Զունդը, Կատեգատը, Սկագերակը...» |
| Կատեգատ նեղուց | |
| Սկագերակ նեղուց | |
 Նորվեգիայի ափեր
|
«Եվ հինգերորդ օրը՝ լուսադեմին, մառախուղը մաքրվեց, և Նորվեգիայի ափը բացվեց մեր աջ կողմում»։ |
| Դոգեր Բանկ | «Պարզվում է, որ գրեթե մեր կողքին նորվեգական առագաստանավը վթարի է ենթարկվել. այն խրվել է Դոգեր Բանկում, վնասվել է և պատրաստվում է սուզվել»։ |
| Սթավանգեր
|
«Մենք վերադարձանք Նորվեգիա՝ Ստավանգեր քաղաք»։ |
.svg){kind=small} Համբուրգ
|
«Հենց այդ ժամանակ նավահանգստից պատասխան եկավ սկյուռներին Համբուրգ հասցնելու հրամանով»։ |
 Ռոտերդամ
|
«Որպես նավաստի՝ ես բնականաբար հետաքրքրված էի այս վերջին բանով, և ես որոշեցի գնալ Ռոտերդամ և ծանոթանալ տառեխի բիզնեսին»։ |
| Լա Մանշ (անգլիական նեղուց) | «Եվ իսկապես, գիտեք՝ տեղը հարմար է. այն ժամանակ արդեն մտել էինք Լա Մանշ, Ֆրանսիան մոտ է Կալե նավահանգստին, իսկ Կալեն միշտ լի է գործազուրկ նավաստիներով»: |
 Կալե, միանում է Ֆուկսը
| |
.svg){kind=small} Ուայթ կղզի
|
«Ուայթ կղզու մոտ ես թեքվեցի աջ և գնացի Սաութհեմփթոն, Անգլիա»: |
| Սաութհեմփթոն
| |
| Պորտսմութ
|
«Նույն օրը ես թույլտվություն ստացա և ամբողջ վտառը բերեցի Պորտսմութ ծովակալության նավահանգիստ»: |
| Ուայթ կղզի
|
«Դե, մենք դանդաղ քայլեցինք, և մեկ ժամ անց Ուայթ կղզին հայտնվեց մեր հորիզոնում»: |
| Բրետան թերակղզի
|
«Ապահով, դանդաղ, մենք շրջանցեցինք Բրետանն ու մտանք Բիսկայան ծոց»: |
| Բիսկայան ծոց | |
| Ջիբրալթարի նեղուց | «...և հետո ամեն ինչ հիանալի էր տնթանում, մինչև մտանք Ջիբրալթար»: |
.svg){kind=small} Ալեքսանդրիա
|
«Գնացինք։ Այս անգամ առանց միջադեպերի, ուղիղ երկու օր անց մենք ապահով հասանք Ալեքսանդրիա. խարիսխ գցեցինք...» |
| Կահիրե
|
«Այսպիսով, մի ամբողջ քարավանով իսկ հասանք Կահիրե»: |
| գետ Նեղոս
|
«Նրա կապտուկը անցավ, և մենք բարձրացանք Նեղոսն ի վեր»: |
| Սուեզի ջրանցք
|
«Այնտեղից մենք Սուեզի ջրանցքով անցանք Կարմիր ծով»: |
 Ադեն[6]
|
«Եվ հետո Ադենում նրանք բացեցին տուփը, և մենք տեսանք, որ մնացել են միայն պարկուճներ»: |
.svg){kind=small} Գվարդաֆույ հրվանդան[7] (Սոմալի թերակղզի)
|
«Դե իսկ հաջորդ օրը ես շրջանցեցի Գվարդաֆու հրվանդանը և ուղևորվեցի դեպի հարավ»: |
| Անտարկտիկա, կորել են «Բեդա»–ն և Լոմը | «Անցանք բարեխառն լայնություններով և մոտեցանք Բևեռային շրջանին»: |
 Հոնոլուլու[8], տեղեկություն է գտել «Բեդա»–ի մասին
|
«Մյուս առումներով սա երկրային դրախտ է. հարուստ բուսականություն, արքայախնձոր, բանան, արմավենիներ։ Եվ ամենակարևորը՝ Վայիկի լողափ»: |
.svg){kind=small} գետ Ամազոն
|
«Դուք, երիտասարդ, երբևէ նավարկե՞լ եք Ամազոնով: Ոչ: Դա հիանալի է, ոչ էլ ձգտեք»: |
| քաղաք Բելեմ
|
«Վերջապես հասանք Պարա նավահանգիստ»: |
| Ռիո դե Ժանեյրո, գտնվել են «Բեդա» զբոսանավը և Լոմը
|
«Մենք տերերի պես տեղավորվեցինք ու որպես ուղևոր գնացինք Ռիո դե Ժանեյրո»: |
 Հոռն հրվանդան
|
«…շրջանցել ենք Հոռն հրվանդանը, անցել Նոր Զելանդիան և ապահով հասել Ավստրալիայի Սիդնեյ քաղաք»: |
 Նոր Զելանդիայի ափեր
| |
 Սիդնեյ
| |
| ավստրալական անապատ
|
«Այստեղ շուրջբոլորը անապատ է, և կողմնորոշիչ ոչինչ չկա»: |
| Սիդնեյ
|
«Իսկ այնտեղ՝ Սիդնեյում, նա բումերանգները վերադարձրեց տիրոջը, հրաժեշտ տվեց գոլֆի գործընկերոջը, բարձրացրեց դրոշը»: |
| Նոր Գվինեայի ափեր, Լոմը կորել է | «Մենք հազիվ էինք անցել Նոր Գվինեայի ափերը, երբ մեզ հարվածեց հրեշավոր ուժի թայֆունը»: |
 Ճապոնիայի ափեր, «Բեդա»–ն սուզվել է ջրի տակ
|
«Իզուր է, Ֆուքս,– առարկում եմ ես,– դեռ կա ծովափ, զանազան գեղեցկություններ, սուրբ Ֆուձիյամա լեռը...» |
| Ֆուձիյամա
| |
.svg){kind=small} Լոմը գտնվել է
|
«Ահա, մենք վերջապես Կանադայում ենք»: |
 [8] Ֆորտ Յուկոն
|
«Եվ այժմ Ֆորտ Յուկոն է բացվում ոլորանների շուրջը»: |
| [8] Սուրբ Լավրենտոս կղզի
|
«Մինչև Լավրենտոս կղզի լավ գնում էինք, սակայն այստեղ արդեն կանգ առանք»: |
| Կամչատկայի Պետրոպավլովսկ
|
«Մենք վերջին անգամ ամրացրինք մեր վարգաձիերը և շտապեցինք ուղիղ ճանապարհով դեպի Պետրոպավլովսկ»: |
Թե ինչպես են Վրունգելը և Ֆուկսը Անտարկտիդայից հասել Հոնոլուլու (առնվազն 10 հազար կիլոմետր և Օվկիանիայի շատ կղզիներ), գրքում նշված չէ:
Կոպիտ ասած՝ զբոսանավն ու Լոմը կարող էին ճանապարհորդել աշխարհով մեկ (դա անելու համար նրանք պետք է անցնեին միջօրեականները 60–ից մինչև 120° արևելյան երկարություն, ապա շրջվեին և Ատլանտյան օվկիանոսով անցեին Բրազիլիա): Վրունգելը և Ֆուկսը, երաշխավորված լինելով, այն չեն կատարել (չեն անցել Ատլանտյան օվկիանոսը):
Ելնելով երթուղու նկարագրությունից և երկխոսություններից՝ կարող ենք եզրակացնել, որ Վրունգելը իմացել է անգլերեն, գերմաներեն, ֆրանսերեն, իտալերեն, նորվեգերեն, հոլանդերեն և պորտուգալերեն:
Ածանցական ստեղծագործականություն
- 1976–1979. սովետական մուլտֆիլմ «Նավապետ Վրունգելի արկածները»՝ արտադրված Կիևնաուչֆիլմ ստուդիայի կողմից: Օգտագործելով գրքի կատակերգական տեսարանների մեծ մասը՝ անիմացիոն ֆիլմը մի փոքր այլ սյուժե ունի. այն հիմնված Ֆուկսի կողմից թանգարանից Վեներայի արձանի գողության և իտալական մաֆիոզների «Բեդայի» հետապնդման վրա։ Սյուժեն ծաղրում է 1960–1970–ական թվականների բազմաթիվ բուրժուական իրողություններ և խորհրդային կարծրատիպեր (այդ թվում ծաղրում է նաև Բոնդին): Մուլտֆիլմի երգերի տեքստերի հեղինակը հայտնի մանկագիր Էֆիմ Չեպովեցկին է:
- «Նավապետ Վրունգելի նոր արկածները» (1978) գեղարվեստական ֆիլմ Միխայիլ Պուգովկինի դերակատարմամբ: Սցենարի հեղինակ՝ Ալեքսանդր Գրիգորևիչ: Այս ֆիլմում, որը ունի ինքնուրույն սյուժե. պիոներ Վասյա Լոպոտուխինը Վրունգելի հետ ուղևորվում է Բերմուդյան եռանկյունու ուսումնասիրություններին: Այնուամենայնիվ էպիզոդներից շատերը վերցվել են Նեկրասովի բնօրինակ նովելից:
- 1985 թվականին համանուն պատմվածքի և մուլտֆիլմի հիման վրա «Կապիտան Վրունգելի արկածները» երաժշտական աուդիո հեքիաթ է թողարկվել «Մելոդիա» ընկերության կողմից «Սվեմա» ձայնասկավառակների և ձայներիզների վրա:
- 1997 հրատարակվել է Օլեգ Մյատելկովի «Կապիտան Վրունգելի եղբորորդին կամ կապիտան Բուրունիի արտասովոր արկածները» գիրքը[9]:
Ծանոթագրություններ
- ↑ Цыбин В. Пароход на Волге. — Саратов: Изд. и книготорговый дом «Пароход», 1996. — С. 328.
- ↑ «Бароны Врангель и Мюнхгаузен». Արխիվացված է օրիգինալից 2007-09-27-ին. Վերցված է 2007-05-23-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Л. И. Ман. Иван Александрович Ман (1903—1982) Արխիվացված է Հունիս 30, 2015 Wayback Machine-ի միջոցով: // Природа, № 12, 2003
- ↑ Врунгель доплыл до Крюкова канала // Санкт-Петербургские ведомости. — 2019. — 27 дек.
- ↑ Мирослава Баланда (2018-01-03). «Один Диск для всех файлов». По следам капитана Врунгеля (ռուսերեն). drive.google.com. Վերցված է 2018-01-03-ին.
- ↑ До 1937 — часть Британской Индии.
- ↑ До Второй мировой войны — часть Итальянской Восточной Африки.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 До 1960 Гавайи — зависимая территория США, оставившая британский флаг в крыже. До 1959 аналогично Аляска. Соответственно, на флаге США 48 звёзд.
- ↑ СПб.: Корона-принт, 1997. — 320 с. — ISBN 5-7931-0004-0.
Գրականություն
- Катя Сенне Приключения капитана Врунгеля»: история свободного плавания // Детские чтения. — 2015. — Т. 8. — № 2. — С. 141—159.
- Василий Авченко (2017-06-22). «Генеалогия капитана Врунгеля. К 80-летию знаменитого морского волка». «Горький» (ռուսերեն). gorky.media. Վերցված է 2018-01-20-ին.
- Сергей Борисов Андрей Некрасов. Настоящий капитан «Беды» // Yacht Russia. — 2010.
- Некрасов А. Приключения капитана Врунгеля / Коммент. И. Бернштейна, Р. Лейбова, О. Лекманова. Иллюстрации К. Чёлушкина. — М.: «Издательский проект А и Б», 2018.