Jump to content

Շրի Աուրոբինդո

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Շրի Աուրոբինդո
Աուրոբինդո Ղոզե
Ծնվել է1872 օգոստոսի 15 Կալկաթա
Sri Aurobindo Bhawan, Ward No. 63, Kolkata Municipal Corporation, Borough No. 7, Kolkata Municipal Corporation, Կալկաթա, Բրիտանական կայսրություն[1]
Մահացել է1950 դեկտեմբերի 5 Պոնդուչերի
Քաղաքացիություն Բրիտանական Հնդկաստան և  Հնդկաստան
ԱզգությունՀնդիկ
ԴավանանքՀինդուիզմ
Մասնագիտությունբանաստեղծ, թարգմանիչ, փիլիսոփա, ակնարկագիր, գրող, գրական քննադատ, պրոֆեսոր, քաղաքական գործիչ, պետական ծառայող, հեղափոխական, Յոգեր, principal, խմբագիր և Vice-principal
Հաստատություն(ներ)Maharaja Sayajirao University of Baroda?
Գործունեության ոլորտփիլիսոփայություն, Integral yoga?, պոեզիա և Յոգա
Ալմա մատերՔեմբրիջի համալսարան
ԿոչումՀնդիկ փիլիսոփա, յոգ, բանաստեղծ
Տիրապետում է լեզուներինբենգալերեն, անգլերեն[2], ֆրանսերեն, գերմաներեն և իսպաներեն
Ազդվել էՎեդանտա[3], Անրի Բերգսոն[3] և Ջոն Դյուի[3]
Ամուսին(ներ)Mrinalini Devi?
Եղբայր(ներ)Չորս եղբայր
Քույր(եր)Մեկ քույր
ՀայրԲժիշկ Ք.Դ. Ղոզեն
ՄայրՍամահի առաջատար գործիչ Շրի Ռաջնարայան Բոսե
ՈւսուցիչVishnu Bhaskar Lele? և Dinendra Kumar Ray?
ԱշակերտներMirra Alfassa?, Նոլինի Կանտա Գուպտա, Champaklal?, Nirodbaran?, Pavitra?, Satprem?, Indra Sen?, Jean Herbert?, R.N.Patkar? և Kanaiyalal Maneklal Munshi?
Կայքsriaurobindoashram.org
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Sri Aurobindo Վիքիպահեստում

Շրի Աուրոբինդո (ի ծնե՝ Աուրոբինդո Գոշ, բենգալերեն অরবিন্দ ঘোষ, օգոստոսի 15, 1872(1872-08-15)[4][5][6][…], Sri Aurobindo Bhawan, Ward No. 63, Kolkata Municipal Corporation, Borough No. 7, Kolkata Municipal Corporation, Կալկաթա, Բրիտանական կայսրություն[1] - դեկտեմբերի 5, 1950(1950-12-05)[4][5][6][…], Պոնդիչերի, Ֆրանսիա), հնդիկ քաղաքական գործիչ, փիլիսոփա, բանաստեղծ, ինտեգրալ յոգայի հիմնադիր։ Նրա նամակները, բանաստեղծությունները և փիլիսոփայական աշխատանքները ստորագրված և հրապարակված են «Շրի Աուրոբինդո» անվամբ։ Աուրոբինդոն իր անձում միավորում է արևմտյան մարդասիրական կրթությունը և գիտելիքները Հնդկաստանի իմաստության և հոգևոր ավանդույթների ուսմունքների հետ։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մանկություն, Դարջիլինգ և Մանչեսթեր (1872–1884)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շրի Աուրոբինդոն ծնվել է Կալկաթայում 1872 թվականի օգոստոսի 15-ին։ Վաղ մանկությունն անցկացրել է Կհուլնում (Բենգալիա

Նրա հայրը՝ բժիշկ Կրիշնա Դհան Գոշը, 1864 թվականին տասնինը տարեկանում ամուսնացել է տասներկուամյա Սվարնալաթ Բազեի հետ։

Կրիշնա Դհան Գոշի ծնողներն ամուսնացել են հինդուիզմի բարեփոխիչ շարժման՝ Բրահմո Սամաջի ծեսերով։ Սակայն, ըստ Աուրոբինդոյի, նրա հայրը աթեիստ էր։ Բենգալյան և հնդկական մշակույթից նրան օտարեց անգլիականացված մտածողությունը, ինչը նպաստեց, որ նա երկու տարի մնա Անգլիայում (1869-1871)՝ բժշկության ուսումը շարունակելու համար։

Ուստի նա փորձեց պաշտպանել իր երեխաներին հնդկական ազդեցությունից և նրանց տալ բացառապես եվրոպական կրթություն։ Այսպիսով, 1877-1879 թվականներին Աուրոբինդոն, իր եղբայրների և քրոջ հետ միասին, առաջին անգամ հաճախել է Դարջիլինգի Լորետոյի մենաստանին կից դպրոց։ Աուրոբինդոն ուներ չորս եղբայր և մեկ քույր։ Երկու ավագ եղբայրներ՝ Բենոյ Բհուշան և Մոնո Մոհան, և կրտսեր քույր՝ Սարոջինի անունով։ Երրորդ եղբայրը՝ Բարինդրան, ծնվել է Անգլիայի Կրոյդոն քաղաքում 1879 թվականին։

Ըստ Աուրոբինդոյի, իր հայրը, որը ցանկանում էր, որ իր բոլոր որդիները դառնան նշանավոր մարդիկ, հանկարծակի ոգեշնչմամբ նրան տվեց «Աուրոբինդո» անունը, (մինչ այդ Հնդկաստանում և ամբողջ աշխարհում ոչ ոք չէր ստացել այդ անունը) որպեսզի հետագայում նա իր անունով կանգնի այս աշխարհի մեծերի հետ նույն շարքում։ Բայց ճակատագրի հեգնանքն այն էր, որ հայրը մահացավ նախքան Աուրոբինդոյի Հնդկաստան վերադառնալը։ Նրա համբավը Հնդկաստանի ազատության համար պայքարի շրջանում հանգեցրեց այս անվան հաճախակի օգտագործմանը[7]։

1879 թվականին յոթ տարեկանում Աուրոբինդոն եղբայրների հետ ուղարկվել է Անգլիա։ Նրանք կանգ են առել Մանչեսթերում հոգևորական Ուիլյամ Հ.Դրյուեթի մոտ։ Մինչ նրա եղբայրները սովորում էին դպրոցում, վանական Դրյուեթը դասավանդում էր անգլերեն, լատիներեն և հունարեն, իսկ տիկին Դրյուեթը դասավանդում էր պատմություն, աշխարհագրություն, թվաբանություն և ֆրանսերեն։

Աուրոբինդոն ընտանիքի հետ Անգլիայում, մոտավորապես, 1879 թվական

Երիտասարդություն՝ Լոնդոնում (1884–1890)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աուրոբինդոյի բնակարանը Սենտ. Սթիվենսի պողոտա, Լոնդոն 1884-1887 թվականներ

1884 թվականին Աուրոբինդոյի եղբայրները տեղափոխվում են Լոնդոն՝ տիկին Դրյուեթի խնամակալության ներքո։ Այնտեղ Աուրոբինդոն հինգ տարի հաճախել է Արևմտյան Քենսինգթոնի Սուրբ Պողոսի դպրոցը։ Ծեր տիկին Դրյուեթը եռանդուն քարոզիչ էր և փորձում էր երեք տղաների մեջ քրիստոնեական հավատք ներդնել։ Երբ դա չհաջողվեց, նրանք ստիպված եղան լքել նրա տունը։

Եկավ ծայրահեղ աղքատության շրջանը։ Հոր փոքր և անկանոն դրամական փոխանցումները հաճախ հազիվ էին բավականացնում ապրելու համար։ Չնայած նրանք ապրում էին խնայողաբար, հաճախ ուտելու բան չունեին, նրանց հագուստը բավականաչափ տաք չէր ձմռանը, և բնակարանները, որտեղ նրանք ապրում էին, խոնավ ու ցուրտ էին։ Չնայած նման պայմաններին՝ Աուրոբինդոն լավ ուսանող դարձավ։ Տնային առաջադրանքները կատարելիս նա կարդում էր անգլերեն և ֆրանսերեն գրականություն, Եվրոպայի պատմության վերաբերյալ աշխատություններ, սովորում էր իտալերեն, մի փոքր գերմաներեն և իսպաներեն։ Նա շատ ժամանակ էր հատկացնում սեփական պոեզիային։ Նա ստացել է պատմության և գրականության մրցանակներ։

Ուսում՝ Քեմբրիջում (1890–1892)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աուրոբինդոն ստացել է տարեկան 80 ֆունտ ստեռլինգ կրթաթոշակ Սուրբ Պողոս դպրոցից, ինչը նրան հնարավորություն է տվել սովորել Քեմբրիջի Քինգս քոլեջում։ Հորից դրամական նպաստների հաճախակի բացակայության պատճառով այս ժամանակահատվածը նույնպես արտաքուստ նշանավորվեց մեծ աղքատությամբ։ Այնուամենայնիվ, Աուրոբինդոն հետաքրքրությամբ և մեծ հաջողությամբ զբաղվել է ակադեմիական գիտություններով։ Նա արժանացել է բազմաթիվ մրցանակների, իսկ նրա դասախոսներից մեկը նրան անվանել է «փայլուն երիտասարդ, դասական գիտնական»։

Ավարտելուց հետո նա, հոր ցանկությամբ, պետք է անցներ պետական ծառայության։ Բենգալիայի նահանգապետի ընտանիքի հետ կապերի շնորհիվ հայրն արդեն լավ պաշտոն էր սահմանել որդու համար Արրահ շրջանում։

Հանուն հոր՝ որդին հանձնեց պետական ծառայության ընդունելության քննությունները։ Սակայն հետագայում նրան հաջողվեց համապատասխան մասնագիտություն ձեռք բերել։ Այսպիսով, չնայած գրավոր քննությունների լավ գնահատականներին, նա անընդհատ խուսափում էր ձիավարության քննությունից, մինչև լորդ Քիմբերլին վերջնականապես որակազրկեց նրան որպես Հնդկաստանի քաղաքացիական ծառայության թեկնածու։

Աուրոբինդոն, ինչպես իր հայրը, ոչ մի կերպ չէր ոգևորվում Անգլիայից, ինչն էլ անկասկած նպաստեց նման որոշման կայացմանը։ Նրան խորապես հուզել են անգլիական և արևմտյան գրականությունը, փիլիսոփայությունն ու պատմագրությունը, բայց ոչ մարդիկ։ Լինելով «Հնդկաստանի մեջլիս» ուսանողների ազգային ասոցիացիայի անդամ և որոշ ժամանակ քարտուղար՝ նա հանդես է եկել հեղափոխական ելույթներով, ինչը նպաստել է նրան հանրային ծառայությունից հեռացնելուն։

1893 թվականին նա վերադարձավ Հնդկաստան։ Երիտասարդ Աուրոբինդոն իր կյանքի քսանմեկ տարիներից տասնչորսն անցկացրել է Անգլիայում։ Նրա հայրը մահացավ սրտի անբավարարությունից։

Մասնագիտական և քաղաքական ակտիվություն (1893–1908)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քանի որ Աուրոբինդոն չի ընդունվել անգլիական պետական ծառայության Հնդկաստանում, Բենգալիայի նահանգապետի ազգականը նրան լավ մտադրություններով աշխատանքի է ընդունում Բարոդա իշխանական նահանգի վարչակազմում։ Այստեղ նա նախ ղեկավարում էր նամականիշերի, հարկերի և փոստային առաքումների վարչությունը, իսկ 1900-ին, իր խնդրանքով, նշանակվում է Բարոդայի քոլեջի անգլերեն լեզվի և անգլիական գրականության պրոֆեսոր։ 1901-ին նա նշանակվում է անգլերենի ուսուցիչ։ Ի վերջո, նա դարձավ այդ ուսումնական հաստատության փոխտնօրեն։ Բացի այդ, Աուրոբինդոն մահարաջայի (իշխանական բարձրագույն տիտղոս Հնդկաստանում) քարտուղարն ու խոսնակն էր։ Բարոդայում նա սովորեց սանսկրիտ և հնդկական այլ լեզուներ, հատկապես Մարաթի, Գուջարաթի և հայրենի բենգալերեն։

Բարոդայում գտնվելու ընթացքում՝ 1901 թվականի ապրիլին, Աուրոբինդոն ամուսնացավ Մրինալինի Բոսեի հետ, որը 1918 թվականին անժամանակ կյանքից հեռացավ։

1906 թվականին Աուրոբինդոն հեռացավ Բարոդայից և գնաց Կալկաթա՝ որպես նորաստեղծ «Բենգալյան ազգային քոլեջ»-ի տնօրեն։ Նաև 1906 թվականին Աուրոբինդոն սկսեց հրատարակել «Բանդա Մատարամ» ամսագիրը, որը դարձավ «Ազգայնական կուսակցության» խոսափողը։ Նա ցանկանում էր ամրապնդել անկախության գաղափարը իր հայրենակիցների մտքում և, ի վերջո, ամբողջ ազգին մղել դեպի ինտենսիվ և կազմակերպված քաղաքական գործունեություն, որը կհանգեցներ այս իդեալի իրականացմանը։ Ամսագրում Աուրոբինդոյի առաջին մարտահրավերը Հնդկաստանի լիակատար անկախության բացահայտ և հետևողական խթանումն էր՝ որպես քաղաքական նպատակ։ Նա Հնդկաստանի առաջին քաղաքական գործիչն էր, որը համարձակություն ունեցավ դա անել հասարակության առջև։ Որպես «Բանդա Մատարամ» -ի խմբագիր՝ այս գործունեությունը նրան բերեց հանրային ուշադրության կենտրոն։ Այդ պահից նա դարձավ կուսակցության ամենանշանավոր առաջնորդը։

Քաղաքական գործունեության այս շրջանում Աուրոբինդոն ավելի ու ավելի էր ժամանակ տրամադրում յոգայի և յոգական վարժությունների հնդկական ուսմունքի պրակտիկային և ուսումնասիրությանը։ Այս ջանքերը որոշիչ զարգացում ունեցան, երբ նա 1907 թվականի դեկտեմբերին հանդիպեց Մահարաշտրայից Գուրու Վիշնու Բասկար Լելեին։ Նրա օգնությամբ յոգայի ոլորտում իր գիտելիքներն ու փորձը այնքան խորացան, որ նա սկսեց հետևել յոգայի զարգացման իր սեփական գաղափարին։

Երբ 1908 թվականին աուրոբինդոն բանտարկվեց ապստամբության մեղադրանքով, Ռաբինդրանաթ Թագորը գրեց մի բանաստեղծություն, որում նա փառաբանեց Աուրոբինդոյին՝ որպես երկնքի կողմից ուղարկված ազատարար։

«Քո առաջ, Օ՛ Աուրոբինդո, Ռաբինդրանաթը խոնարհվում է։

Օ՛, ընկեր, ընկեր հայրենիքի, որտեղից Հնդկաստանի հոգին կանչեց,

Քո մեջ մարմնավորված և ազատված։ Քո ճակատագիրը չի ավարտվել

Անմահ փառքի։ Քեզնից հեռու են մնացել հարմարություն և վարձատրություն,

Քաջ սիրտը, բարձրանալով փշոտ ուղիներով,

Դրա բոցից անփութությունը, ամաչելով,

Գլուխը թեքված է ճառագայթների, և որտեղ մահը

Վախը մոռանում է․․․»

Ծանոթություն Յոգայի հետ՝ Ալիպուրում (1908–1909)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աուրոբինդոն ակտիվ ազգայնականից վերջանականպես փոխակերպվեց հնդկական իմաստունի մեկ տարվա ընթացքում, երբ կալանավորված էր Կալկաթայի մոտակայքում գտնվող Ալիպուր բանտում։

Աուրոբինդոն իր յոգան սկսել է 1904 թվականին առանց Գուրուի, իսկ 1908 թվականին նա մեծ օգնություն է ստացել Մահրատտա յոգից և հայտնաբերել է իր սեփական Սադհանայի հիմքերը։

Բանտում նա մեդիտացիա էր անում աղմուկի և բղավոցներիի մեջ, մի կողմում և լռության մեջ՝ առանց որևէ բանտարկյալի մասնակցության։

Նա իր հետ էր վերցրել «Բհագավադգիտա»-ն և «Ուպանիշադաներ»-ը, նա զբաղվում էր «Գիտա»-ի յոգայով և մեդիտացիա էր անում «Ուպանիշադաներ»-ի օգնությամբ։ Դրանք միակ գրքերն էին, որտեղ նա կարող էր գտնել ուղեցույց և առաջնորդություն։

Արդյունքում հնդկական կրոնի էության մասին հետևյալ հայտարարություն է արել.

«Սա այն կրոնն է, որը դարեր շարունակ պահպանվել է այս երկրի ամրության մեջ, հանուն մարդկության փրկության։

Հնդկաստանը վեր է կանգնում այս կրոնը փոխանցելու համար։

Հնդկաստանը չի ապստամբում, ինչպես դա անում են այլ երկրներ՝ հանուն իրեն կամ թույլերին տապալելու համար։ Հնդկաստանը վեր կբարձրանա, որպեսզի իր հավերժական լույսը տարածի ամբողջ աշխարհում»։

Աուրոբինդոյի դատավարությունը Հնդկաստանի ազգային շարժման համար ամենակարևոր դատավարություններից մեկն էր։ 49 մարդ էր մեղադրվում, 206 վկաներ էին կանչվում, 400 փաստաթղթեր էին վերցվում և 5000 ապացույցներ, այդ թվում՝ ռումբեր և ատրճանակներ։ Անգլիացի դատավոր Կ. Բ. Բիչկրոֆտը եղել է Քեմբրիջի ուսանող, ինչպես Աուրոբինդոն։ Աուրոբինդոյի քրեական պաշտպանությունը ստանձնել է Չիտտարանջան Դասը։ Դատավարությունը տևել է մեկ տարի։ Աուրոբինդոն միակ մեղադրյալն էր, որը արդարացվեց 1909թ. մայիսին։

Աշրամ՝ Պոնդիչերիում (1910–1945)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Որպես «Կարմայոգին»-ի հրատարակիչ՝ նա իշխանությունների համար խոչընդոտ էր։ Որպեսզի խուսափի ձերբակալության սպառնալիքից, նա լքում է բրիտանական Հնդկաստանը նավով և նախ հասնում ֆրանսիական Հնդկաստանի Չանդաննագար, այնուհետև հարավային Հնդկաստանի Պոնդիչերի, որտեղ ապրիլի 4-ին մահանում է։ Ապրիլ 1910-ին ժամանել է «Dupleix» նավի վրա։ Այստեղ նա մշակել է «Ինտեգրալ Յոգա»-ն (ինտեգրալ՝ ամբողջական, յոգա՝ գիտակցության զարգացում)՝ գիտակցության ժամանակակից, առաջատար, համապարփակ զարգացման իմաստով։

1914 թվականին Միրրա Ալֆասան և նրա ամուսինը՝ Պոլ Ռիշարը, ժամանում են Պոնդիչերի։ Նրա գաղափարի հիման վրա Աուրոբինդոն հրատարակել է «Arya» փիլիսոփայական ամսագիրը, որտեղ առաջին անգամ հրապարակել է իր հիմնական գործերի մեծ մասը[8]։

«Arya»-ի վերջին համարը լույս է տեսել 1921 թվականի հունվարի 15-ին:1920 թվականին Ճապոնիայում մի քանի տարի անցկացնելուց հետո, Միրա Ալֆասան վերադառնում է Պոնդիչերի, որտեղ ապրում է իր կյանքի մնացած հատվածը։ Նա ղեկավարում էր Շրի Աուրոբինդոյի ստեղծած կրթական հաստատությունը, որը 1926 թվականի նոյեմբերին 24-ից վերանվանվել է «Շրի Ավրոբինդո Աշրամ»։ Այդ օրը Շրի Աուրոբինդոյի համար, ըստ նրա սեփական հայտարարության, իրագործվել էր «Overmind» (Վերհոգեկան) գիտակցության մակարդակը։ Այդ օրը կոչվեց «Սիդդհի օր»։ Այդ ժամանակ Աշրամում ընդամենը 24 աշակերտ էր։

Այդ տարվա դեկտեմբերին Աուրոբինդոն որոշեց ամբողջությամբ հեռանալ հասարակության տեսադաշտից։ Նա աշրամի ողջ պատասխանատվությունը փոխանցեց Միրրա Ալֆասային, որին նույնացրեց «Աստվածային Մոր» հետ։ 1927 թվականին Շրի Աուրոբինդոն և «Մայրը» տեղափոխվեցին Ֆրանսոիս Մարտինի փողոց, որտեղ մնացին իրենց կյանքի մնացած ժամանակահատվածում։ 1928 թվականին Աշրամը կազմված էր 80 անդամներից, որոնցից շատերը երեխաներ էին։ 1926 թվականից Շրի Աուրոբինդոն իր աշակերտների հարցերին պատասխանել է լայնածավալ նամակագրությամբ։ 1928 թվականին հրատարակվել է «Մայրը» գիրքը, իսկ 1933 թվականին՝ «Աշխարհի հանելուկը» գիրքը, որը նամակների հավաքածու է։ 1938 թվականին ընկնելու հետևանքով վնասվում է Աուրոբինդոյիր աջ ոտքը։ Յոգայի սովորողների հետ կանոնավոր նամակագրությունը դադարեցվում է։

Միայն 1940 թվականից բնակչության թիվը զգալիորեն աճեց, և ավելի ու ավելի շատ ծնողներ և երեխաներ ընդունվեցին։

Աշրամի դպրոցը հիմնադրվել է 1943թ. դեկտեմբերի 2-ին։

Գործողություններ՝ դաշնակիցների համար (1939–1945)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ազգային սոցիալիզմի և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակաշրջանում Աուրոբինդոն և Միրրա Ալֆասան վճռականորեն դեմ էին Հիտլերին և Ազգային սոցիալիզմին, որոնց հետևում նրանք տեսնում էին խորապես անմարդկային և չար ուժեր, որոնց հաղթանակը կնշանակեր մարդկության ստրկացումը չարի բռնապետությանը և հետքայլ էվոլյուցիայի ճանապարհին։ Հատկապես մարդկության հոգևոր էվոլյուցիայի, որը կհանգեցներ ոչ միայն Եվրոպայի ստրկացմանը, այլև Ասիայի, և դրանով իսկ Հնդկաստանի։

Շրի Աուրոբինդոն հրապարակավ հայտարարեց, որ կանգնած է դաշնակիցների կողքին։ Ի տարբերություն շատերի, նա չէր խաբվել Ադոլֆ Հիտլերի կողմից։

Իր աշակերտների հետ զրույցում նա ասել է.

«Հիտլերի նման մարդիկ չեն կարող փոխվել, նրանց պետք է տեղափոխել մյուս աշխարհ։ Չկա հնարավորություն, որ նրանք փոխվեն այս կյանքում»։

Այս հայտարարությունը արվել է 1939 թ. հունվարի 8-ին։ Նա Երկրորդ համաշխարհային պատերազմն անվանել է «Մոր պատերազմ», և չնայած իրենց Աշրամի ֆինանսական լարված վիճակին, նրանք առատաձեռնորեն օգնեցին ռազմական հիմնադրամներին (10,000 ֆրանսիական ֆրանկ տրամադրելն այն ժամանակ չափազանց առատաձեռն քայլ էր)[9], և այս ամենը Հնդկաստանում և Աշրամում ռազմատենչ հակաբրիտանական տրամադրությունների ֆոնին։

Նա խրախուսում էր միանալ բանակին կամ այլ կերպ աջակցել պատերազմին։ Հնդկաստանի անկախության համար պայքարող իր աշակերտներից մեկին նա գրել է.

«Ես ևս մեկ անգամ ընդգծում եմ, որ սա «Մոր պատերազմ» է։ Դուք չպետք է այն դիտարկեք որպես մեկ ազգի պայքար մեկ այլ ազգի դեմ... դա պայքար է իդեալի համար, որը պետք է հաստատվի երկրի վրա մարդկության կյանքում, ճշմարտության համար, որը դեռ պետք է լիովին իրականացվի, և մթության և ստի դեմ, որոնք փորձում են մոտ ապագայում գերակշռել երկրի և մարդկանց վրա։ Պետք է տեսնել այն ուժերը, որոնք կանգնած են մարտի ետևում, այլ ոչ թե այս կամ այն մակերեսային հանգամանքը... Չի կարող լինել ոչ մի կասկած, որ եթե մեկը հաղթի, ապա կվերանա այդ ազատությունը և՛ լույսի, և՛ ճշմարտության հույսը:Կկառավարեն սուտն ու խավարը, մարդկային ցեղի մեծ մասի դաժան ճնշումն ու նվաստացումը, որոնց մասին այս երկրում մարդիկ նույնիսկ չեն կարող պատկերացնել[10]»։

Դունկիրխի ճակատամարտից ի վեր, երբ բոլորը ակնկալում էին Անգլիայի անհապաղ անկումը, նա լուռ տրամադրում էր իր հոգևոր ուժը դաշնակիցներին։

Նա բացատրում էր.

«Իհարկե, իմ ուժը չի սահմանափակվում Աշրամով և դրա հնարավորություններով։ Ինչպես գիտեք, այն մեծ մասամբ օգտագործվում է պատերազմի ճիշտ ընթացքին և մարդկային աշխարհում փոփոխություններին օգնելու համար։ Այն օգտագործվում է նաև անհատական նպատակների համար, որոնք դուրս են Աշրամի և յոգայի պրակտիկայից, սակայն, իհարկե, դա արվում է լուռ և հիմնականում հոգևոր գործողությունների միջոցով[11]»:

Հնդկաստանի անկախություն (1947 օգոստոսի 15)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հատվածներ ռադիո ուղերձից, որը Շրի Աուրոբինդոն ուղարկել է Հնդկաստանի ազատագրման նախօրեին՝ իր 75-րդ տարելիցի օրը։

«1947 թվականի օգոստոսի 15-ը Հնդկաստանի ազատության ծննդյան օրն է...: Օգոստոսի 15-րդ օրը իմ ծննդյան օրն է։ Բնականաբար, ես ուրախ եմ, որ այս օրը նման լայն նշանակություն է ձեռք բերել։ Այս հանդիպումը պատահականություն չեմ համարում։ ...Այսօր ես կարող եմ տեսնել, թե ինչպես են աշխարհի գրեթե բոլոր ջանքերը, որոնք ես հույս ունեի, որ կհաջողվեն իմ կյանքի ընթացքում, մոտենում իրենց ավարտին կամ ճանապարհին են, նույնիսկ եթե այն ժամանակ դրանք անհնարին երազանքներ էին թվում։ Այս բոլոր զարգացումներում ազատ Հնդկաստանը կարող է իրապես մեծ դերակատարություն ունենալ և առաջատար դիրք զբաղեցնել։ Իմ առաջին երազում տեսա հեղափոխական զարգացում, որը պետք է ստեղծեր ազատ և միասնական Հնդկաստան։ Այսօր Հնդկաստանը, թեև ազատ է, բայց չի հասել իր միասնությանը։ Բաժանումը պետք է վերանա, միասնությունը պետք է և կլինի։

Իմ երկրորդ երազը Ասիայի ժողովուրդների վերածննդի և ազատագրման մասին էր... Այստեղ քիչ բան է մնացել անելու, և դա տեղի կունենա այսօր կամ վաղը։ ...Երրորդ երազում ես տեսա մի համաշխարհային միավորում, որը պետք է կազմի մարդկության համար ավելի արդար, երջանիկ և արժանապատիվ կյանքի արտաքին հիմքը։

Մարդկության այս միավորումը սկսվում է... Եվս մեկ երազանք արդեն սկսում է իրագործվել։ Հնդկաստանի հոգևորականությունը գնալով ներթափանցում է Եվրոպա և Ամերիկա։ Այս շարժումը կշարունակի աճել... Իմ վերջին տեսլականը ներառում է էվոլյուցիայի մի փուլ, որը մարդուն կբարձրացնի ավելի բարձր և ավելի լայն գիտակցության մակարդակի, և այդպիսով կբարձրացնի այն խնդիրների լուծումը, որոնք տանջում ու տանջում են մարդուն, քանի որ նա սկսեց մտածել...»։

1945 թվականից հետո

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շրի Աուրոբինդոն իր համար խնդիր էր համարում «Սուպրամենտալը»[12] իջեցնել Երկրի գիտակցության մեջ, կամ գոնե այդ իջեցումը հնարավոր դարձնել։ 1945 թվականից հետո Աուրոբինդոն և Միրա Ալֆասան մշակել են «Շրի Ավրոբինդո» միջազգային համալսարանի պլանները և մշակել մտավոր ազատության ապագա քաղաքի մոդելը, որը պետք է լինի այն մարդկանց տունը, ովքեր ցանկանում են ապրել խաղաղ և գիտակցված ինքնազարգացման կյանքով։ Շրի Աուորոբինդոյի 75-րդ ծննդյան օրը՝ 1947 թվականի օգոստոսին 15-ին, Հնդկաստանը ստացավ իր անկախությունը։ Աուրոբինդոն մահացավ 1950 թվականի դեկտեմբերին 5-ին՝ կարճատև հիվանդությունից հետո։ Նրա մարմինը թաղվել է աշրամի դահլիճում դեկտեմբերի 9-ին։ Այդ ժամանակ աշրամում ապրում էր մոտավորապես 800 մարդ։

1956 թվականի փետրվարի 29-ին՝ «Ոսկե օրը», Միրա Ալֆասան, ըստ իր սեփական զեկույցների, աշրամի մարզադաշտում մեդիտացիայի ժամանակ ներքին փորձություն ունեցավ, որը նրա համար խորհրդանշում էր «Երկրի վրա գերագույն դրսևորման» իրադարձությունը։ Այդ տեսիլքում նա կանգնած էր ոսկե խոշոր դարպասի առջև, որը բաժանում է աշխարհը աստվածայինից։ Այնուհետև նա մեկ հարվածով փչացնում է դարպասը, որից հետո գերբնական լույսը և ուժն անընդհատ հոսում են Երկրի վրա գետի պես.[13]։ Սակայն Միրա Ալֆասան պարզաբանել է, որ աշխարհում դեռևս առկա են մեծ դիմադրություններ և, հետևաբար, ապագայում հանկարծակի հրաշքներ չեն սպասվում, սակայն հնարավոր է արագացված և կայունացված էվոլյուցիոն գործընթաց։

Փիլիսոփայական և հոգևոր ստեղծագործություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմնական աշխատանքներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պոլ Ռիչարդի նախաձեռնությամբ 1914 թվականին Շրի Աուրոբինդոն սկսեց հրատարակել «Արիա» փիլիսոփայական ամսագիրը։ 64 էջանոց ամսագրում նա հաջորդող վեց տարիների ընթացքում հրապարակեց իր կարևորագույն ստեղծագործությունների մեծ մասը։ Այդ ստեղծագործություններն են.

«Աստվածային կյանքը», «Յոգայի սինթեզը», «Գիտայի մասին էսսեներ», «Վեդայի գաղտնիքը», «Հիմնաբանական կրակի համար օրհներգներ», «Ուպանիշադներ», «Հնդկական մշակույթի հիմքերը», «Պատերազմ և ինքնորոշում», «Մարդկային ցիկլը», «Մարդկային միասնության իդեալը» և «Ապագայի բանաստեղծությունը»։ Նախքան գրքի տեսքով հրատարակվելը, այս վերնագրերից մի քանիսը վերանայվել են Շրի Աուրոբինդոյի կողմից։

Էպոս Սավիտրի

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս ինտենսիվ աշխատանքային փուլից հետո, բացի մի քանի բանաստեղծություններից և շարադրություններից, մնացել է միայն մեկ գրական ստեղծագործություն՝ 24,000 տող կամ տողեր պարունակող էպիկական բանաստեղծությունը՝ «Սավիտրի»- ն, որի վրա նա աշխատել է մինչև իր կյանքի վերջը, և որը համարվում է անգլերեն լեզվով ամենալայնածավալ էպիկական ստեղծագործությունը։

Շրի Աուրոբինդոյի շատ արտահայտություններում պարզ է երևում, որ նա «Սավիտրի»-ն համարում էր իր ամենակարևոր գործը։ Նիրոդբարանը իր «Տասներկու տարի Շրի Աուրոբինդոյի հետ» գրքում մանրամասն նկարագրել է էպոսի ստեղծման պատմությունը և ցույց տվել, թե ինչպես է Շրի Աուրոբինդոն մշտապես վերափոխել և կատարելագործել տեքստը։ Մայրը նույնպես «Սավիտրի»-ին համարում էր իր գրականության ամենակարևոր ստեղծագործությունը։

Նա ասել է.

«Կարդա մի քանի տող, և դա բավարար է, որպեսզի կապ հաստատես քո ներքին էության հետ... Շրի Աուրոբինդոն ամբողջ տիեզերքը փաթեթավորել է մեկ գրքի մեջ։ Այն պարունակում է ամեն ինչ՝ առեղծվածը, գաղտնիքը, փիլիսոփայությունը, էվոլյուցիայի պատմությունը, մարդու պատմությունը, աստվածների պատմությունը, արարչության պատմությունը, բնության պատմությունը, թե ինչպես է ստեղծվել աշխարհը, ինչու և ինչ նպատակով։ Բոլոր գաղտնիքները, որոնք մարդուն պատկանում են, ինչպես նաև բոլոր այն գաղտնիքները, որոնք սպասում են նրան ապագայում, կարելի է գտնել «Սավիտրի»-ի խորքերում...[14]»։

Էպոսի հիմքում ընկած է «Մահաբհարաթա»-ի նույնանուն լեգենդը. արքայադուստր Սավիտրին ամուսնանում է արքայազն Սատյավանի հետ, չնայած նրան, որ աստվածների պատգամավոր Նարադան ասում է, որ ամուսինը կմահանա ճիշտ մեկ տարուց։ Երբ ժամը հասավ, և մահվան աստված Յաման հայտնվեց, Սավիտրին մարտահրավեր նետեց նրան համարձակ երկխոսությամբ և ի վերջո ազատեց Սատյավանի հոգին։ Շրի Աուրոբինդոն վերցնում է այս լեգենդը և հիմք դարձնում իր էպոսի համար, որը մեծ մասամբ իր սեփական հոգևոր փորձի նկարագրությունն է և բանաստեղծական ձևով իր կյանքի վերափոխման խնդիրը։

Այս փոխակերպման ընթացքում, ըստ նրա տեսլականի, անգիտության և մահվան ուժերը պետք է հաղթահարվեն և վերածվեն լույսի և կյանքի ուժերի։ Բայց Շրի Աուրոբինդոն իր էպոսում անդրադառնում է նաև շատ այլ թեմաների՝ կրոնի, առասպելաբանության, պատմության, փիլիսոփայության և յոգայի ավանդական ուղիների։ «Սավիտրի»-ն գրվել է դատարկ տեքստով, այսինքն՝ առանց ռայմերի, բայց որոշակի «մանտրական» ռիթմով, ինչպես կոչում էր Շրի Աուրոբինդոն։ Գոյություն ունեն անգլերեն բնօրինակ տեքստի երեք ամբողջական գերմանական թարգմանություններ՝ «Peter Steiger»-ի (1975/2005), «Heinz Kappes»-ի (1985) և «Wilfried Huchzermeyer»- ի (2 հատոր, 2021/22)[15]:

Յոգայի մասին նամակներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1926 թվականից հետո Շրի Աուրոբինդոն իր աշակերտների հետ սահմանափակ նամակագրություն է սկսել, որը 1930-1938 թվականներին շատ մեծ ծավալով է սկսվում։ Ավելի քան հազար նամակների մեծ մասը հետագայում հրատարակվել է երեք հատորով, որոնք կոչվում են «Letters on Yoga» (նամակներ յոգայի մասին, չորս հատոր)։ 1930-1938 թվականներին իր աշակերտի՝ Նիրոդբարանի հետ նամակագրությունը նա հրապարակել է իր գրքում։ Աուրոբինդոյի նամակներից բազմաթիվ հատվածներ կարելի է գտնել նաև Դիլիպ Կումար Ռոյի ստեղծագործություններում։

Տեխնիկական տերմինների բառարան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շրի Աուրոբինդոն իր գրեթե բոլոր ստեղծագործությունները գրել է անգլերեն լեզվով։ Քաղաքական գործունեության ընթացքում նա նաև մի շարք հոդվածներ է գրել բենգալերեն լեզվով, բացի սանսկրիտ լեզվով մի քանի տեքստերից։ Նրա անգլերեն աշխատությունները պարունակում են բազմաթիվ սանսկրիտական տերմիններ և սանսկրիտական մեջբերումներ (հատկապես «Բհագավադ Գիտա»), որոնց բացատրության համար 1978 թվականին Շրի Աուրոբինդո Աշրամը հրատարակել է բառացանկ՝ «Glossary of Terms in Sri Aurobindo»։

Հիմնական ստեղծագործությունների թարգմանություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շրի Աուրոբինդոյի հիմնական ստեղծագործությունները հետագայում թարգմանվել են շատ լեզուներով, հնդկական լեզուներով, ինչպիսիք են հինդին, բենգալերենը, օրիան, գուջարատին, մարաթին, սանսկրիտը, թամիլը, թելուգուն, կանադան և մալայալամը, ինչպես նաև ֆրանսերենը, գերմաներենը, իտալերենը, հոլանդերենը, իսպաներենը, չինարենը, պորտուգալերենը, սլովեներենը և ռուսերենը։ Նրա աշխատանքներից շատերը առցանց հասանելի են նաև ռուսերեն թարգմանությամբ։ 1972 թվականից ի վեր գերմանալեզու տարածաշրջանի համար Շրի Ավրոբինդոյի անգլերեն գլխավոր գրությունները աստիճանաբար (սկսած «Յոգայի սինթեզից») թարգմանել և հրատարակել է Աուրոբինդոյի միջազգային ընկերության գերմանալեզու մասնաճյուղի նախկին ղեկավար, քահանա Հայնց Կապպեսը։

Նախնական դիտողություններ

«Ամեն կյանք յոգա է» կարգախոսը Շրի Աուորոբինդոյի գլխավոր սկզբունքներից մեկն էր։ Հետևաբար, իր աշակերտներին ուղղված նամակներում նրա ասածները վերաբերում են կյանքի բոլոր ոլորտներին։ Նրա գրական ստեղծագործությունները ընդգրկում են չորս հիմնական ոլորտներ՝ յոգա և փիլիսոփայություն, հնդկական գրականություն, գրականություն, արվեստ, մշակույթ, կրթություն և այլն։

Սոցիալական և քաղաքական հարցեր։ Նա իր անձնական խնդիրն էր համարում մինչ այժմ «փակված դուռը բացելը» և երկրի բնության մեջ գիտակցությունը փորձառու դարձնելը, որը նա անվանել է սուպերմենտալ գիտակցություն։

Նախկին սահմանների գերազանցում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աուրոբինդոյի ուսմունքն, իր խոսքերով, անցյալի գիտելիքներից դուրս է։ Իր սկզբնական տարիներին Աուրոբինդոն հիմնականում ազդել է «Բհագավադ Գիտա»-ի վրա[16]։ Ավելի ուշ նա վերլուծել և մեկնաբանել է «Բհագավադ Գիտա»-ն, «Ուպանիշադա»-ն և «Վեդա»-ն։ Որքան էլ նա գնահատեր Հնդկաստանի հոգևոր անցյալը, նա գիտակցում էր, որ հոգևոր գիտելիքը երբեք չի կարող որոշված լինել բոլոր ժամանակների համար։ Նա մարդկության հոգևոր զարգացումը դիտարկում էր որպես շարունակական գործընթաց։ Նա հիմնավորում էր այս հայտարարությունը այն դիտարկմամբ, որ ճշմարտության հայտնաբերումը անվերջ գործընթաց է, որը անհրաժեշտ է դարձնում, որ մարդիկ բոլոր ժամանակներում ունենան տարբեր գիտելիքներ։ Շրի Աուրոբինդոն իր համար մարդկությանը նոր ուղի ցույց տալը համարեց իր գործը։ Նրա սեփական զարգացման նպատակն էր մարդուն հասանելի դարձնել «Սուպերմենտալ» գիտակցությունը։ Աուրոբինդոյի խոսքով՝ իր ուսուցման մեջ ներառել է յոգայի հին ուղիների էությունը, բայց իր տեսակետը, նպատակները և մեթոդի ամբողջությունը նոր են։

Քրիստոնեական աստվածային պատկերացումները շատ քիչ տեղ են զբաղեցնում Ավրոբինդոյի ուսմունքում:

Սուպերմենտալ գիտակցություն

Իր գլխավոր աշխատության՝ «The Life Divine»-ի մեջ («Աստվածային կյանք»), որն առաջին անգամ հրատարակվել է «Arya» ամսագրում 1914-1919 թվականներին, նա գրում է, որ Բարձրագույն Հոգին, Բրահմանի սատցցիդանանդան, անժամանակ և անսահման երջանկություն է։

Բայց տիեզերքը ժամանակի և տարածության ընդլայնում է, շարժում, մշակում և զարգացում հարաբերությունների և հնարավորությունների միջոցով։ Այս օրենքի էությունն իր մեջ պարունակվող ճշմարտության անշեղ ինքնաբավ զարգացումն է, որը, որպես գաղափար, զարգացվել է[17]։

Այդ գիտակցական ուժը չի կարող լինել միտքը, քանի որ այն չի ղեկավարում և չի որոշում այդ օրենքը։

Բացի այդ, գիտելիքի այս կամքը, որը ամեն ինչ զարգացնում է, պետք է տիրապետի իրերի միասնությանը և դրսևորի իր բազմազանությունը։ Բայց միտքը չի պատկանում այդ միավորին[17]։

Նա շարունակում է՝ անշարժ գերագույն գոյության և տիեզերքի միջև կապը պետք է գոյություն ունենա.

«Մենք այն անվանում ենք սուպերմենտալ՝ բարձրագույն գոյություն կամ ճշմարտության գիտակցություն, քանի որ այն մտավորության գերակայող սկզբունք է և գոյություն ունի, գործում է և առաջ է շարժվում հիմնարար ճշմարտության և իրերի միասնության մեջ։ Բարձրագույնի գոյությունը տրամաբանական անհրաժեշտություն է.[18]»:

Ռադիկալ մոնիստական ուսմունք

Շրի Աուրոբինդոյի ուսմունքը մոնիստական է։ Նա համաձայն է հին հինդուիզմի ուսմունքների հետ՝ գոյություն ունի մի էություն, որը տարածության և ժամանակի սահմաններից դուրս է (որը կոչվում է էության գիտակցության երջանկություն կամ Բրահման)։

Այնուհետև նա բացատրում է` պետք է գոյություն ունենա մի գերբնական գիտակցություն, որը ծագում է դրանից և գործում է տարածության և ժամանակի մեջ։ Այս գիտակցությունը երեք հիմնական ձև ունի։ Առաջինը հիմնավորում է իրերի անփոփոխ միասնությունը։ Երկրորդը փոփոխում է այս միասնությունը, որպեսզի խթանի և պահպանի շատերի դրսևորումը մեկի մեջ և մեկի դրսևորումը շատերի մեջ։ Երրորդն, այն ավելի է մոդիֆիկացնում, որպեսզի աջակցի տարբեր անհատականությունների էվոլյուցիային, որոնք մեր մեջ, անգիտության ազդեցության ներքո, ցածր մակարդակով դառնում են առանձին եսի պատրանք[19]։

Միություն և աշխարհի զարգացում

Ըստ Շրի Աուրոբինդոյի՝ տիեզերքը ծագել է մեկից և կառավարվում է նրա կողմից համապարփակ և համատարած։

Այսպիսով, սա է Աստվածային գիտակցության բնույթը, որը իր գիտակցական ուժի շարժման միջոցով իր մեջ ստեղծում է բոլոր բաները, և ինքնաէվոլյուցիայի միջոցով կառավարում դրանց զարգացումն՝ ըստ բնածին գիտելիքի կամքի, գոյության ճշմարտության կամ իրական գաղափարի, որը ձևավորել է դրանք։ Եվ այն էությունը, որը գիտակցում է իր մասին այս կերպ, մենք անվանում ենք Աստված։ Ակնհայտ է, որ Նա ամենուրեք է, ամենակարող և ամենիմաստուն։

Այս գիտակցությունից դուրս ոչինչ չի կարող գոյություն ունենալ։ Ոչ մի այլ կամք, ոչ մի այլ ուժ և ոչ մի այլ գիտակցություն չի կարող հակասել դրան, ոչ դրսից և ոչ էլ ներսից, քանի որ չկա մի գիտակցություն և ոչ մի ուժ, որը դուրս է մեկից, և նրա մեջ գիտելիքի բոլոր էներգիաներն ու ձևավորումները ոչ այլ ինչ են, քան մեկը։

Ֆենոմենալ աշխարհի իրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆենոմենալ աշխարհը, որը մարդն ամեն օր ապրում է հավերժականի ինքնագովազդ է։ Այն այնքան էլ Մայա չէ, կեղծ աշխարհ կամ խաբկանք, որին դիմակայում է բարձր գնահատման Նիրվանան, այլ այն իրական է, չնայած այն չի ընդգրկում ամբողջ իրականությունը։ Ուսանողին ուղղված նամակում նա գրում է.

«Բայց եթե մենք աշխարհը տեսնում ենք այնպիսին, ինչպիսին այն իրականում է, Բրահմանի մասնակի և զարգացող դրսևորում, ապա այն այլևս չի կարող նկարագրվել որպես պատրանք, այլ ավելի շուտ որպես խաղ, Լիլա (հինդուիզմ)։ Բայց նա ավելին է, քան նրա խաղը։ Նա նրա մեջ է, և այն՝ նրա մեջ։ Դա պատրանք չէ[20]»։

Մեթոդ

Ինտեգրալ յոգան Աուրոբինդոյի փիլիսոփայության գործնական կիրառությունն է։ Այնուամենայնիվ, դա յոգայի ձև չէ, որը պարունակում է որոշակի վարժություններ, օրինակ՝ Հաթա Յոգայում։ Աուրոբինդոյի կարծիքով՝ ասանասներից ավելի էական է լիակատար նվիրվածությունը, երբ վարժողը կամ սադահակը իր բոլոր գործողությունները, խոսքերը և մտքերը նվիրում է աստվածայինին։ Այս յոգան կոչվում է ինտեգրալ, քանի որ այն միավորում է ջնանա յոգա, կարմա յոգա և բխտի յոգա ավանդական կարգապահությունները։

Բայց նա նաև ամբողջական է, քանի որ նա չի ուզում մերժել կամ հաղթել աշխարհը, այլ փորձում է ներթափանցել այն աստվածայինով։ Որպեսզի դա տեղի ունենա, մարդու էության բոլոր մասերը պետք է փոխակերպվեն և լիանան աստվածային Շակտիկայով։

Հետևյալ էական մասերի համար տարբերվում են արտաքին և ներքին, իսկական տարածք, որը գտնվում է դրա հիմքում՝ ֆիզիկական, կենսական, հոգեկան մակարդակ։ Այս մակարդակների վերևում և ետևում, ըստ Աուրոբինդոյի, կանգնած է «Կենտրոնական էությունը»՝ Անտարատմանը։

Որպես հավերժական ինքնություն, կանգնած երեք մակարդակներից վեր, նա կոչում է ջիվատման։ Մտքի, կյանքի և մարմնի հետևում կանգնած և դրանց էվոլյուցիան խթանող՝ հոգեբանական էակ։ Մարդուն փոխելու եռակի ջանքերը արտահայտվում են հետևյալ կերպ. ձգտել աստվածայինին առանց նախապայմանների, գաղափարների, նախասիրությունների և այլնի մերժումը, նվիրվածություն աստվածայինին։

Ի վերջո, միայն աստվածայինը կարող է իրականացնել այս փոխակերպումը, որը ենթադրում է անհատի հետընթաց։ Երեքակի փոխակերպումը հետևյալն է. հոգեկան փոխակերպում, հոգևոր վերափոխում, սուպերմենտալ փոխակերպումը։ Միայն վերջինս կարող է սկսել մարմնի, կյանքի և մտքի ամբողջական վերափոխումը։

Գիտակցության մակարդակներ․ Աուրոբինդոյի աստիճանային մոդելի մեջ կան տարբեր մտավոր մակարդակներ՝ նորմալ միտքը, բարձրագույն միտքը, լուսավորված միտքը, ինտուիտիվ միտքը։

Գիտակցության էվոլյուցիա

Ըստ Աուրոբինդոյի՝ մարդկության ներկա մտավոր գիտակցությունը էվոլյուցիայի վերջին փուլը չէ։ Ինչպես անցյալում կենդանու կենսական գիտակցության սահմաններից դուրս է զարգացել մարդու մտավոր գիտակցությունը, այնպես էլ ապագայում հնարավոր կլինի մարդու մտավոր գիտակցության սահմաններից դուրս նոր գիտակցություն, որը նա անվանել է ճշմարտության գիտակցություն կամ գերծայրահեղ գիտակցություն։ Նա իր կյանքի հիմնական նպատակն էր համարել այս բարձրագույն գիտակցությունը Երկիր հասցնելը, կամ գոնե ապագայի համար հնարավոր դարձնելը։

Ըստ Աուրոբինդոյի՝ սուպերմանտալը պետք է միավորի իր մեջ բոլոր հակասությունները և ունենա ներքին գիտելիք բոլոր բաների մասին։ Աուրոբինդոն պնդում է, որ Երկրի վրա գոյություն ունեցող բոլոր կենդանիների սուպերմենտալիզացիան էվոլյուցիայի հաջորդ փուլն է։ Բարձրագույնը ստեղծում է իր սեփական գործիքները մարդու մեջ և աշխարհում, բայց դրա համար անհրաժեշտ է մարդու ձգտումը դեպի աստվածայինը։ Մարդկային մակարդակով հարմար գործիքի ստեղծումը Աուրոբինդոն անվանել է «Գերմարդ»։

«Գերմարդ»՝ ըստ Աուրոբինդոյի

Ապագայի կրողն ու սուպերմենտալ բացված գիտակցության գործիքը, ըստ Աուրոբինդոյի, պետք է լինի «Գերմարդ»-ը, որը գտնվում է մտքի վերևում։ 1920 թվականին իր «Arya» ամսագրում Աուրոբինդոն հոդված է հրապարակել, որը կոչվում էր «Գերմարդը»։ Այնտեղ նա Նիցշեի գերմարդուն հակադրել է գերմարդուն (անգլ.՝ superman) իր պատկերացումն ու հայեցակարգը «բացառիկ ինքնահեռացումից», որը «կապված է ամբողջ աշխարհի հետ և ընդունում է բոլոր բաները՝ դրանք փոխելու համար»։ Կարևորը սեփական եսասիրական բնազդները հաղթահարելն է։ Նա անմիջականորեն կզգա օրինականությունը այլ արարածների գործողություններում և կիմանա դրանք ներսից։ Եվ այդ ըմբռնումից բխում է կարեկցանքը, քանի որ նա տեսնում է նրանց մեջ նաև իր մի մասնիկը։

Բայց դա չպետք է շփոթել գերմարդկայնության հետ, ինչպես նախկինում, այնպես էլ ներկայում։ Որովհետև մտավոր պատկերացմամբ՝ գերմարդությունը կայանում է նրանում, որ մարդը բարձրանում է սովորական մարդկային աստիճանից, և դա ոչ թե ավելի բարձր մակարդակի, այլ միայն նույն տեսակի ավելի բարձր մակարդակի միջոցով. ընդլայնված անձնավորության, ընդլայնված և չափազանցված եսի, մտքի ավելացված ուժի, ավելացված կենսական ուժի, և նուրբ կամ խտացված և զանգվածային չափազանցվածի մարդկային անգիտության ուժերի միջոցով։ Դա կլինի Նիցշի տեսակի գերմարդ։ Դա էվոլյուցիա չէ, այլ վերադարձ դեպի հին, դաժան և բռնի բարբարոսությունը։ Այն, ինչ հիմա պետք է առաջ գա, շատ ավելի բարդ և միևնույն ժամանակ շատ ավելի պարզ է։ Այն էակ է, որը իրագործում է իր ինքնությունը, այն կառուցում է իր հոգևոր ինքնության վրա, հոգին դառնում է ավելի ուժեղ, և նրա հակումները մեծանում են, նրա լույսը, նրա ուժը և նրա գեղեցկությունը ազատվում են և ձեռք են բերում ինքնիշխանություն։ Սա ոչ թե եսասեր գերմարդկություն է, որը մտավոր և կենսական տիրապետում է մարդկությանը, այլ հոգու ինքնիշխանությունը իր գործիքների նկատմամբ... Դա էվոլյուցիոն բնության մեջ առաջընթացի միակ իրական հնարավորությունն («Աստծային կյանքը»`The Life Divine, 1951, թարգմանություն Հեյնց Կապպե, վերջնական գլուխ, էջ 498)։

Ավրոբինդոն հստակ դատապարտում է նացիստական Գերմանիայում տարածված «գեր մարդկության» գաղափարը։ Այնուամենայնիվ, այն չի պատասխանում այն հարցին, թե ինչպես պետք է գործի և ձևավորվի «բարձրագույն մարդկանց» 7 այլ մարդկանց միջև համակեցությունը։

Ստորև բերված հեղինակներն ու աշակերտները իրենց մտավոր ժառանգությունը կապում են Շրի Ավրոբինդոյի և «Մոր» հետ կամ մեծապես ազդել են նրանց վրա։

  • Նոլինի Կանտա Գուպտան (1889-1984) եղել է Աուրոբինդոյի առաջին աշակերտներից մեկը։ Նա անգլերեն լեզվով բազմաթիվ աշխատություններ է գրել փիլիսոփայության, առեղծվածի և հոգևոր էվոլյուցիայի վերաբերյալ։
  • Պավիտրա (1894-1969), եղել է Աուրոբինդոյի առաջին աշակերտներից մեկը։ Նա ինժեներ էր, Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ որպես հրետանային սպա ծանոթացել էր պատերազմի դաժանություններին և այդ փորձից հետո մեկնել Ասիայի հոգևոր ճշմարտությունների որոնման։1925 թվականին նա եկել է Պուդչերրի։ 1951 թվականին դարձել է նորաստեղծ «Շրի Աուրոբինդո միջազգային համալսարան»-ի տնօրենը, ինչպես նաև «Շրի Աուրոբինդո Աշրամ»-ի քարտուղարը։
  • Դիլիպ Կումար Ռոյը (1897-1980) երգիչ և գրող էր։
  • Նիրոդբարանը (1903-2006), որը բժշկության դոկտորական աստիճան է ստացել, հրապարակել է իր լայնածավալ նամակագրությունը Շրի Ավրոբինդոյի հետ ինտեգրալ Յոգայի բազմաթիվ ասպեկտների վերաբերյալ։
  • Մեդհանանդան (1908-1994), ուսումնասիրել է գիտակցության կառուցվածքները և հոգևոր խորհրդանիշները, գերմաներեն թարգմանել է Շրի Ավրոբինդոյի որոշ տեքստեր։
  • Մ. Պ. Պանդիտը (1918-1993), «Աշրամ» գրասենյակի քարտուղարը, իր լայնածավալ գրություններում և դասախոսություններում զբաղվել է յոգայի, վեդայի, տանտրա յոգայի և Շրի Աուրոբինդոյի «Սավիտրի» բանաստեղծության թեմաներով։
  • Շրի Չինմոյը (1931-2007) 1944 թվականին միացել է Աշրամին։ Հետագայում նա գրել է Շրի Աուրոբինդոյի կյանքի մասին գիրք է գրել։ Նա հեղինակ, կոմպոզիտոր, նկարիչ և մարզիկ էր։ Հայտնի էր նաև իր հանրային միջոցառումներով, ինչպիսիք են համերգները, մեդիտացիաները և մարզական միջոցառումները։
  • Սատպերմ (1923-2007)։

Զարգացումներ՝ Շրի Աուրոբինդոյի մահից հետո

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Auroville-ի «Մատրիմանդիրը»

1952 թվականին Միրա Ալֆասան Պուդչերրիում հիմնել է Շրի Աուրոբինդո միջազգային համալսարանական կենտրոնը, որը 1959 թվականին վերանվանվել է Շրի Աուրոբինդո կրթության միջազգային կենտրոն։ 1956 թվականին Միրրա Ալֆասան հնդիկ Սուրենդրանաթ Ջաուհարի հետ միասին Դելիում հիմնել է «Շրի Ավրոբինդո Աշրամ»-ը։ 1968 թվականին Միրա Ալֆասան հիմնադրել է «Auroville» քաղաքային նախագիծը՝ որպես Պուդչերիի «Շրի Աուրոբինդո Աշրամ»-ի ընդլայնում։ Փարիզի հայտնի ճարտարապետ Ռոջեր Անգերը ղեկավարել է քաղաքի պլանավորումը։ 1972 թվականին Նրա կարգավիճակը ճանաչվել է ամբողջ աշխարհում, ինչը արտացոլված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի որոշմամբ, որ 1972վականը հռչակվել է «Շրի Աուրոբինդոյի տարի»։

2008 թվականին ավարտվել են «Auroville»-ի հոգևոր կենտրոն «Մատրիմանդիր»-ի աշխատանքները։

«Շրի Աուրոբինդո» շարժում Եվրոպայում

Որոշ երկրներում գոյություն ունեն Պուդչերրիում տեղակայված «Շրի Ավրոբինդո» ընկերության մասնաճյուղեր։

Ինտեգրալ յոգայի պրակտիկան նաև «Auroville International» համաշխարհային ցանցի թեման է։ Եվրոպայում ներկայումս AVI կենտրոնները գտնվում են Իսպանիայում, Իտալիայում, Մեծ Բրիտանիայում, Նիդեռլանդներում, Շվեյցարիայում, Ֆրանսիայում, Գերմանիայում, Շվեդիայում, Նորվեգիայում և Ռուսաստանում։ Երաժիշտ և նկարիչ Միշել Մոնտեկրոսան (նախկինում Միշել Կլոստերման) 1978 թվականի օգոստոսին 15-ին Հյուսիսային Իտալիայում հիմնադրել է Միրապուրին՝ որպես «Եվրոպական խաղաղության քաղաք», և մի քանի տարի անց Մյունխենի մոտակայքում գտնվող Գաուտինգում գտնվող Միրապուրիի առաջին մասնաճյուղը։ Երկու վայրերն էլ իրավաբանորեն ներկայացված են Միրապուրիի բարեկամների գրանցված միության կողմից։ Միրապուրին հիմնված է Շրի Աուրոբինդոյի և Միրրա Ալֆասայի ստեղծագործությունների վրա և հանդիսանում է Հյուսիսային Իտալիայի համայնքային և քաղաքային նախագիծ։ Շրի Աուրոբինդոյին ավելի սերտորեն վերաբերող խմբերի հետ մեկտեղ, Աուրոբինդոյի ազդակները և գիտելիքները գնալով ընդունվում են նաև այլ մտածողների և դպրոցների կողմից, ինչպես նաև ինտեգրվում են ակադեմիական ոլորտներում։

Մասնավորապես, նրանք ոգեշնչող դեր են խաղացել Ռուդոլֆ Բահրոյի և Մայք Հոսանգի կողմից ինտեգրված սոցիալական էկոլոգիայի զարգացման գործում։

Աուրոբինդո և ազգայնականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աուրոբինդոն Հնդկաստանի անկախության համար պայքարող և որպես այդպիսին հնդկական ազգայնական էր։ Իր հրապարակումներում նա, ի թիվս այլոց, հանդես է եկել օտարերկրյա ապրանքների բոյկոտի, պասիվ դիմադրության և ոչ համախմբության դեմ։ Նա նաև որպես փիլիսոփա և գուրու ազգայնական էր։ Նա կոչ էր անում «ազգային կրթություն», ազգերին դիտարկում էր որպես մարդկանց կազմակերպման բնական ձևեր և յուրաքանչյուր ազգին հոգի էր նվիրում։ Նա գտնում էր, որ հակամարտությունները մարդկանց մեջ դրսևորվում են որպես ազգերի միջև պատերազմներ, որոնք ընկած են մարդու բնության մեջ և անհրաժեշտ են, քանի դեռ բոլոր մարդիկ չեն հասել լուսավորության։

Նա արդեն այդ ժամանակ մեծ հարգանք ուներ Գերմանիայի համար որպես մշակութային ազգի և գերմանական դասականներից մի քանիսին գերմանական բնօրինակով էր կարդում։ Այս հետաքրքրությունը նրան ստիպեց իր առաջին համաշխարհային պատերազմի ընթացքում սկսված և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո վերանայված «Մարդկային ցիկլը» գրքում շատ խորը և քննադատականորեն զբաղվել գերմանական նացիոնալ-սոցիալիզմով, որի զարգացմանը նա շատ մանրակրկիտ հետևել էր և որի վտանգավոր ներուժը նույնպես մանրակրկիտ նկարագրել էր։

«Իրականում, նրա նպատակներից էր նաև սուբյեկտիվացումը, որը Աուրոբինդոյի փիլիսոփայության կենտրոնական հասկացություն է, բայց ձգտելով դրան, նա շեղվել է ճիշտ ճանապարհից և այն հակառակ ուղղությամբ շրջել։ Հնդկաստանի բնակչությանը և քաղաքական գործիչներին կոչ անելով ֆինանսապես աջակցել բրիտանացիներին պաշտպանության և պատերազմի ծախսերի համար՝ նա ձեռնարկեց իր ուժերի մեջ եղած բոլոր ջանքերը՝ աջակցելու դաշնակիցներին Հիտլերի ֆաշիզմի դեմ պայքարում[21]։

Գործեր (ընտրված)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընդհանուր աշխատանք

Շրի Ավրոբինդոյի հարյուրամյակի առթիվ 1972 թվականին Շրի Ավրոբինդո Աշրամ Թրեսթը հրատարակել է նրա ստեղծագործությունների հավաքած հրատարակությունը անգլերեն լեզվով՝ «Sri Aurobindo Birth Centenary Library» անվամբ, մոտ 30 հատոր։

16,000 էջ, ներառյալ ինդեքսը։ 1997 թվականից սկսած, 37 հատորից բաղկացած ամբողջական հրատարակություն է հրատարակվում, որը բաղկացած է ռեգիստրներից և բառապաշարից՝ «Complete Works of Sri Aurobindo (CWSA)»։ Ներկայումս 36 հատոր։

Գլխավոր գործեր

  • «Աստվածային կյանք»-Երեք հատոր։ ISBN 3-87348-141-3. (Bd. 1: ISBN 3-87348-144-8, Bd. 2: ISBN 3-87348-145-6, Bd. 3: ISBN 3-87348-146-4)
  • «Սավիտրի» - լեգենդ։ Էպոս՝ թարգմանված Հայնց Կապպեսի կողմից․ Verlag Hinder+Deelmann, Gladenbach 1985, ISBN 3-87348-119-7.
  • «Սավիտրի» - առասպել։ Առաջին մաս՝ թարգմանված Վիլֆրիդ Հուխզերմեյերի կողմից․ edition sawitri, Karlsruhe 2021, ISBN 978-3-931172-39-8.
  • «Սավիտրի» - առասպել։ Երկրորդ մաս՝ թարգմանված Վիլֆրիդ Հուխզերմեյերի կողմից. edition sawitri, Karlsruhe 2022, ISBN 978-3-931172-40-4
  • «Սավիտրի» - առակ։ թարգմանված Պետեր Շտայգերի կողմից. Sri Aurobindo Ashram, Pondicherry 2005 (deutsch-englisch; 1. dt. Aufl. 1975).
  • «Յոգայի սինթեզ»- Երկրոդ հրատարակություն։ Verlag Hinder + Deelmann, Gladenbach 1976, ISBN 3-87348-082-4.

Անթոլոգիաներ

  • «Շրի Աուրոբինդո՝ Նոր դարաշրջանի նախանշաններ»։ Ռոբերտ ՄաքԴերմոտի նախաբանում և ստեղծագործությունների ընտրությամբ։ Aquamarin Verlag, Grafing 1991, ISBN 3-89427-004-7.

Աֆորիզմներ

  • «Մտքեր և աֆորիզմներ Մոր բացատրություններով»։ Verlag Sri Aurobindo Ashram, Publication Department, Puducherry 1979, o.ISBN

Թարգմանություններ

  • «Սանսկրիտից անգլերեն՝ Բահագվադգիտա»։ (թարգմանություն անգլերենից գերմաներեն) Verlag Hinder+Deelmann, Gladenbach 1981, ISBN 3-87348-110-3.

Ինքնակենսագրական գրառումներ

  • «Ինքն իր մասին» - Verlag Hinder und Deelmann, Gladenbach 1994, ISBN 3-87348-157-X.
  • «Օրագիր բանտարկության մասին» - edition-sawitri.de/ Karlsruhe, ISBN 3-931172-12-0.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կենսագրական ներկայացումներ

  • Wolfgang Gantke: Aurobindos Philosophie interkulturell gelesen. Bautz, Nordhausen 2007, ISBN 978-3-88309-232-4 Religionswissenschaftliche, biographische Darstellung Aurobindos Philosophie unter Bezugnahme auf Aurobindos Potential zur Bewältigung aktueller Krisen.
  • Sri Aurobindo – Leben und Werk. edition sawitri, Karlsruhe 2010, ISBN 978-3-931172-29-9 Aktuelle Biographie unter Einbeziehung der Auswertungen seines Yoga-Tagebuches, das erstmals 2001 als Buch (engl.) veröffentlicht wurde. Die Biographie legt explizit die Werke Aurobindos dar und setzt sie in den Kontext der Lebensabschnitte; Ergänzung durch 20 Seiten s/w- und Farbfotos, Aussagen Aurobindos über Deutschland, Zeugnisse über sein Wirken hinsichtlich Indien und Europa, Symbol-Erläuterung, Zeittafel, Glossar, Literatur (haupts. dt. Publ.), Internet-Adressen und Register.
  • Über den Menschen hinaus – Leben und Werk von Sri Aurobindo und Mutter. Dt. Übers. v. Ellen Tessloff. Aquamarin Verlag, Grafing 2014, ISBN 978-3-89427-678-2 (engl. OA: Beyond Man – The Life and Work of Sri Aurobindo and The Mother, HarperCollins Publishers India, New Delhi 1999, ISBN 81-7223-327-2). Doppelbiographie auf der Basis der bis 1999 neu hinzugekommenen und freigegebenen Quellen. Leben und Werk werden in biographischem, politischem, philosophischem und yogischem Kontext gesehen.
  • Otto Wolff: Sri Aurobindo. Monographie, Rowohlt Taschenbuch, Reinbek bei Hamburg 1988 (Erstaufl. 1967), ISBN 3-499-50121-X Grundlegende Darstellung innerhalb der Monographien-Reihe des Verlages mit Zitaten aus den Werken, Quellennachweisen, Zeittafel, Zeugnisse/Einschätzungen von Zeitgenossen, Bibliographie (Stand:1967) sowie Namenregister; der Band enthält ca. 70 s/w-Fotos und ist nur noch antiquarisch erhältlich (Stand: Februar 2008).

Մարդու զարգացում

  • Wilfried Huchzermeyer: Der Übermensch bei Friedrich Nietzsche und Sri Aurobindo.(Verlag Hinder und Deelmann) ISBN 3-87348-123-5 'Der Übermensch’ bei Aurobindo spielt eine zentrale Rolle in seinem Werk. Der Begriff wird hier abgesetzt gegen die Vorstellungen Nietzsches.
  • Maggi Lidchi-Grassi: Das Licht, das in den Abgrund schien. Sri Aurobindo Ashram Press, 1994, ISBN 81-7058-517-1. Darlegungen der Zielvorstellungen Aurobindos von der geistig-spirituellen Höherentwicklung des Menschen in der Konfrontation mit und vor dem Hintergrund der Nazi-Ideen eines 'Herrenmenschentums'.
  • Jürgen Axer: Integrale Erziehung – Ein pädagogisches Konzept auf der Grundlage der Philosophie Sri Aurobindos. Dissertation. Verlag Wissenschaft und Politik, Köln 1983, ISBN 3-8046-8621-4.
  • Indira Devi Der Weg der großen Yogis – ein autobiographischer Bericht. Wilhelm Heyne Verlag, München 1987, ISBN 3-453-02450-8.
  • Am Morgen einer besseren Welt. Der Mensch im Durchbruch zu einem neuen Bewusstsein. Herder, Freiburg/ Basel/ Wien 1984, ISBN 3-451-08164-4 (mit Bezug auf Sri Aurobindo und Auroville insbesondere S. 96 bis 115)

Փիլիսոփայություն

  • Andries Gustav Barnard: The Religious Philosophy of Consciousness of Sri Aurobindo. Dissertation, University of South Africa 2005. (Spiegelt die Theorie des Bewusstseins an den Philosophen )
  • Wilfried Huchzermeyer: Sri Aurobindo und die europäische Philosophie. edition sawitri, Karlsruhe 2015, ISBN 978-3-931172-31-2 (Vergleiche u. a. mit Platon, Schelling, Hegel, Bergson, Teilhard de Chardin und Gebser)
  • Eric M. Weiss: The Doctrine of the Subtle Worlds. Sri Aurobindo’s Cosmology, Modern Science and the Metaphysics of Alfred North Whitehead. Dissertation (PDF; 1,3 MB), California Institute of Integral Studies, San Francisco 2003 (Sri Aurobindos Kosmologie und Whiteheads Theorie von Raum und Zeit werden mit modernen Weltbildern der Wissenschaften konfrontiert.)
  • Günter Rager: Sri Aurobindo. Philosophie der Person. Alber]], Freiburg/ München 2018, ISBN 978-3-495-48994-9.

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 1,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118505157 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  2. CONOR.Sl
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 Collinson D. Biographical Dictionary of Twentieth-Century Philosophers — 1996. — ISBN 978-0-415-06043-1
  4. 4,0 4,1 4,2 Encyclopædia Britannica
  5. 5,0 5,1 5,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  6. 6,0 6,1 6,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  7. Dilip Kumar Roy, Sri Aurobindo kam zu mir, S. 207.
  8. Otto Wolf, Sri Aurobindo, Rowohlts Monographien S. 66.
  9. Maggi Lidchi-Grassi: Das Licht, das in den Abgrund schien S. 54.
  10. Maggi Lidchi-Grassi: Das Licht das in den Abgrund schien S. 54.
  11. Maggi Lidchi-Grassi: Das Licht, das in den Abgrund schien S. 79.
  12. Engl. Supermind. Der Begriff wird z. T. auch mit „Übergeist“ wiedergegeben.
  13. Wilfried, Die Mutter – Eine Kurzbiographie (Pondicherry, Sri Aurobindo Society 1986), S. 86–87.
  14. Dilip Kumar Roy, Sri Aurobindo kam zu mir, S. 289.
  15. Siehe Abschnitt 8, Werke / Hauptwerke
  16. Otto Wolf, Sri Aurobindo, S. 55.
  17. 17,0 17,1 Sri Aurobindo: The Life Divine, S. 168.
  18. Sri Aurobindo: The Life Divine, S. 169.
  19. Sri Aurobindo: Das Göttliche Leben. Bd. 1, S. 171.
  20. Sri Aurobindo: Briefe über den Yoga, Bd. 1, S. 48.
  21. vgl. Georges van Vrekhem: Hitler and his God – The Background to the Hitler phenomenon. 2006.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շրի Աուրոբինդո» հոդվածին։