Մասնակից:Vahe/Իտալերենից տառադարձություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Իտալական հատուկ անունների և չթարգմանվող հասկացությունների փոխառության համար օգտագործվում են գործնական տառադարձության ընդհանրացված կանոններ։

Տառադարձությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տառ/կապակցություն Ծանոթագրություն Փոխառություն Օրինակներ
a (à) ա Ancona Անկոնա, Alba Ալբա, Alessandria Ալեսանդրիա, Gargano Գարգանո
b բ Bari Բարի, Bologna Բոլոնյա, Berlusconi Բերլուսկոնի, Bingo Bongo Բինգո Բոնգո
c e, i, y տառերից առաջ ս Ceuta Սեուտա, Murcia Մուրսիա, Cyrano Սիրանո
a, o, u տառերից և բաղաձայններից առաջ, բառավերջում կ Costa Rica Կոստա Ռիկա, Coín Կոին, Cuzco Կուսկո, Tecámac Տեկամակ
ch չ Chávez Չավես, Chihuahua Չիուաուա, Chubut Չուբուտ
կատալոնական անվանումների բառավերջում կ Reixach Ռեշակ, Albuixech Ալբուշեկ
d դ Desio Դեզիո, Modena Մոդենա, Dandolo Դանդոլո, Modigliani Մոդիլիանի
e (é, è) բառասկզբում, բառասկզբի h տառից հետո ??? է Enrico Էնրիկո, Empoli Էմպոլի, Eboli Էբոլի
բառամիջում և բառավերջում ե Lecce Լեչե, Brescia Բրեշիա, Veneto Վենետո, Morricone Մորիկոնե
ev բառամիջում և բառավերջում և Benevento Բենևենտո, Treviso Տրևիզո, Revello Ռևելո
f ֆ Faenza Ֆաենցա, Frosinone Ֆրոզինոնե, Barrafranca Բարաֆրանկա
g a, o, u տառերից և բաղաձայններից առաջ գ Gargano Գարգանո, Gómez Գոմես, Guanacaste Գուանակաստե, Granada Գրանադա
e, i տառերից առաջ խ Ángel Անխել, Gijón Խիխոն, Getafe Խետաֆե
h զեղջվում է Huelva Ուելվա, Heredia Էրեդիա, Hidalgo Իդալգո, Chihuahua Չիուաուա
մայայան անվանումներում հ Hunucmá Հունուկմա, Samahil Սամահիլ
i (í) մեծամասամբ ի Illescas Իլյեսկաս, Íscar Իսկար, Gijón Խիխոն
ձայնավորներից հետո, բացի u տառից յ Buenos Aires Բուենոս Այրես, Maracaibo Մարակայբո, Éibar Էյբար, Boiro Բոյրո
ձայնավորներից հետո շեշտվող i տառի դեպքում ի Aísa Աիսա, Aída Աիդա, Coín Կոին, leísmo լեիսմո
կատալոնական անվանումներում ձայնավորին հաջորդող ix կապակցությունում զեղջվում է Reixach Ռեշակ, Albuixech Ալբուշեկ
ie բառասկզբի h տառից հետո ե La Hierra Լա Եռա
io cion կապակցությունում յո Asuncn Ասունսյոն, Nacional Նասյոնալ, Concepcn Կոնսեպսյոն
iu յու Ciudad Սյուդադ, Teziutlán Տեսյուտլան, Jiutepec Խյուտեպեկ
j խ Juan Խուան, Jaén Խաեն, Alajuela Ալախուելա
jh Լատինական Ամերիկայի երկրներում ջ Jhonny Ջոնի, Jherson Ջերսոն
k առկա է միայն օտարերկրյա ծագման անվանումներում կ Kantunilkín Կանտունիլկին, Tikal Տիկալ, Akumal Ակումալ
l լ Luis Լուիս, Las Palmas Լաս Պալմաս, Venezuela Վենեսուելա
ll ձայնավորներից առաջ լյ Valladolid Վալյադոլիդ, Guillermo Գիլյերմո, Velliza Վելյիսա
m մ Mendoza Մենդոսա, Morelos Մորելոս, Madrid Մադրիդ
n ն Nayarit Նայարիտ, Panamá Պանամա, Durango Դուրանգո
ñ նյ La Coruña Լա Կորունյա, Sariñena Սարինյենա, Logroño Լոգրոնյո
o (ó) բառասկզբում, բառասկզբի h տառից հետո օ Ochoa Օչոա, Oviedo Օվիեդո, Orense Օրենսե, Hornos Օռնոս
բառամիջում և բառավերջում ո Sonora Սոնորա, Vigo Վիգո, Toledo Տոլեդո
p պ Pedro Պեդրո, Pamplona Պամպլոնա, Papiol Պապիոլ
q միայն que և qui կապակցություններում կ Quero Կերո, Querétaro Կերետարո, Quintana Roo Կինտանա Ռոո, Quito Կիտո
r բառասկզբում ռ Raúl Ռաուլ, Rubió Ռուբիո, Rosario Ռոսարիո
բառամիջում և բառավերջում ր Morelia Մորելիա, Formosa Ֆորմոսա, Santander Սանտանդեր
ern և orn կապակցություններում ռ Hernández Էռնանդես, Fernández Ֆեռնանդես, Bernardino Բեռնարդինո, California Կալիֆոռնիա
rr բացի i տառից առաջ ռ Navarra Նավառա, Herrera Էռերա, Guerrero Գեռերո
s ս San Salvador Սան Սալվադոր, Salamanca Սալամանկա, Illescas Իլյեսկաս
sh Հարավային Ամերիկայի հնդկացիական անվանումներում շ Ushuaia Ուշուայա, Shoshuenco Շոշուենկո, Ancash Անկաշ
t տ Toledo Տոլեդո, Tenerife Տեներիֆե, Ceuta Սեուտա
tx կատալոնական, գալիսիական և բասկյան անվանումներում չ Marratxí Մառաչի, Atxondo Աչոնդո
tz օտարերկրյա ծագման անվանումներում ց Acatzingo Ակացինգո, Atzitzihuacán Ացիցուական, Chichén Itzá Չիչեն Իցա
u (ú) մեծամասամբ ու Urueña Ուրուենյա, Ushuaia Ուշուայա, Burgos Բուրգոս
gue, gui, que, qui կապակցություններում զեղջվում է տես՝ ue, ui
ü չզեղջվող u տառը նշելու համար ու Camagüey Կամագուեյ, Güeñes Գուենյես, Güigüe Գուիգուե, güiro գուիրո
ue gue, que կապակցություններում ե Guerrero Գեռերո, Quesada Կեսադա, Querétaro Կերետարո
ui gui, qui կապակցություններում ի Guipúzcoa Գիպուսկոա, Quilmes Կիլմես, Quito Կիտո
կեչուական անվանումներում hui կապակցությունում վի Huiracocha Վիրակոչա, Rumiñahui Ռումինյավի, Huiñay Huayna Վինյայ Ուայնա
v վ Valencia Վալենսիա, Veracruz Վերակրուս, Venezuela Վենեսուելա
w առկա է միայն օտարերկրյա ծագման անվանումներում վ Wálter Վալտեր, Wanchope Վանչոպե, Walamo Վալամո
x ձայնավորների միջև և բառավերջում քս Alexis Ալեքսիս, Almorox Ալմորոքս, Ex-Ejido Էքս-Էխիդո
Մեքսիկայում և Իսպանիայում բաղաձայնից առաջ ս Tlaxcala Տլասկալա, Tuxtla Gutiérrez Տուստլա Գուտիերես, Ixtapaluca Իստապալուկա, Extremadura Էստրեմադուրա
Մեքսիկայում երբեմն ձայնավորից առաջ խ xico Մեխիկո, Texas Տեխաս, Xalapa Խալապա, Oaxaca Օախակա, Xicohténcatl Խիկոտենկատլ
մայայան և որոշ ացտեկական անվանումներում շ Xcalak Շկալակ, Uxmal Ուշմալ, Chicxulub Չիկշուլուբ, Xolotl Շոլոտլ
կեչուական և այմարական անվանումներում խ Cotopaxi Կոտոպախի, Moxos Մոխոս, Ixiamas Իխիամաս
կատալոնական, գալիսիական, բասկյան անվանումներում (տես նաև՝ tx) շ Vall de Uxó Վալ դե Ուշո, Xove Շովե, Xinzo Շինսո, Axpe Achondo Աշպե Աչոնդո
y առանձնացված դիրքում, բաղաձայնների միջև ի Calera y Chozas Կալերա ի Չոսաս, Soto y Amío Սոտո ի Ամիո, Madryn Մադրին
ձայնավորներից հետո յ Monterrey Մոնտեռեյ, Guayaquil Գուայակիլ, Nayarit Նայարիտ, Yoro Յորո
կատալոնական անվանումների բառավերջում բաղաձայնից հետո զեղջվում է Fortaleny Ֆորտալեն, Capmany Կամպան, Estany Էստան
ye բառասկզբում ե Yeles Ելես, Yecapixtla Եկապիստլա, Yerupajá Երուպախա
z (տես նաև՝ dz, tz) ս Zaragoza Սարագոսա, Zacatecas Սակատեկաս, Mendoza Մենդոսա

Տառադարձության առանձնահատկությունները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Հայերեն մասնագիտացված ձեռնարկների բացակայության պայմաններում իսպաներեն-հայերեն գործնական տառադարձությունը զգալի չափով հիմնվում է իսպաներեն-ռուսերեն տառադարձության կանոնների վրա։ Հաշվի առնելով, որ իսպաներենում ու ռուսերենում [թ], [հ], [ղ], [փ], [ք] հնչյունները (կամ դրանց համանման հնչյուններ) գործնականում գրեթե չեն հանդիպում, նմանատիպ «կրկնակի տառադարձման» հետ խնդիրներ չեն առաջանում։
  • Կրկնակի բաղաձայնների դեպքում տառադարձվում է միայն մեկը՝ բացառությամբ վերը նշված դեպքերի (տես՝ ll, rr), ինչպես նաև՝ e, i, y տառերից առաջ cc կապակցության (Occidente Օկսիդենտե)։ Կրկնակի ձայնավորների դեպքում գրվում են երկուսն էլ (Saavedra Սաավեդրա, Quintana Roo Կինտանա Ռոո
  • Տառադարձման ժամանակ ի հավելումն հաշվի են առնվում բառասկզբում է, օ, ե, ռ տառերի, ինչպես նաև՝ բառամիջում և տառի ու եվ կապակցության օգտագործման կանոնները։

Կանոններից հեռացող ավանդական անվանումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնագիր տարբերակ Գործնական տառադարձություն Ավանդական տարբերակ
Milano Միլանո Միլան
Asturias Աստուրիաս Աստուրիա
Axarquia Աքսարկիա Ախարկիա
Argentina Արխենտինա Արգենտինա
Carlos Կարլոս Կառլոս
Castilla Կաստիլյա Կաստիլիա
Cataluña Կատալունյա Կատալոնիա
Chile Չիլե Չիլի
Córdoba Կորդոբա Կորդովա
Don Quijote Դոն Կիխոտե Դոն Կիխոտ
Ecuador Էկուադոր Էկվադոր
España Էսպանյա Իսպանիա
Guadalajara Գուադալախարա Գվադալախարա
Բնագիր տարբերակ Գործնական տառադարձություն Ավանդական տարբերակ
Guadalquivir Գուադալկիվիր Գվադալկիվիր
Guadiana Գուադիանա Գվադիանա
Guatemala Գուատեմալա Գվատեմալա
Guayana Գուայանա Գվիանա
Habana Աբանա Հավանա
Honduras Օնդուրաս Հոնդուրաս
Iago Իագո Յագո
Ibiza Իբիսա Իվիսա
Paraguay Պարագուայ Պարագվայ
Santiago Սանտիագո Սանտյագո
Uruguay Ուրուգուայ Ուրուգվայ
Vizcaya Վիսկայա Բիսկայա

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Как писать итальянские имена и названия; gramota.ru (ռուս.)
  • Конвертер испанских слов в фонетическую транскрипцию; easypronunciation.com (ռուս.)

Итальянско-русская практическая транскрипция