Վիլլա Բորգեզե

Վիլլա Բորգեզե
	Villa Borghese
Ժամանակակից կարգավիճակ`	Զբոսավայր
Երկիր`	Իտալիա, Հռոմ
Ճարտարապետական ոճ`	անգլիական
Հիմնող`	Շիպիոնե Բորվեզե
Ճարտարապետ`	Ջովաննի Վասանզիս
Կառուցման ; ժամանակաշրջան`	1613 թվական

Վիլլա Բորգեզե (իտալ.՝ Villa Borghese), հռոմեական լանդշաֆտային այգի անգլիական ոճով, որը զբաղեցնում է Պինչո բլուրը։ Սա մեծությամբ երրորդ հասարակական այգին է Հռոմում (80 հեկտար կամ 148 ակր), Վիլլա Դորիա Պամֆիլիի այգուց և Վիլլա Ադայից հետո։

Այգիները նախատեսված են եղել Բորգեզե պատկերասրահի (իտալ.՝ Villa Borghese Pinciana) համար, կառուցվել է ըստ ճարտարապետ Ֆլամինիո Պոնցիայի նախագծի, էսքիզները մշակվել են Շիպիոնե Բորգեզեի կողմից, որը այն ցանկանում էր օգտագործել որպես ամառանոցային տարածք Հռոմից դուրս և գեղարվեստական հավաքածուի վայր։ Այգիները, իրենց այժմյան տեսքով, վերափոխվել են XIX դարի սկզբին։

Պատմություն

1605 թվականին կարդինալ Շիպիոնե Բորգեզեն, Հռոմի պապ Պավել V-ի ազգականը և Լորենցո Բերնինիի հովանավորը, նախկին խաղողի այգիների վայրում, սկսում է այգի գցել, որը հրամայում է զարդարել անտիկ արձաններով^[1]։ Այգին կառուցված է Հռոմեական Հանրապետության ամենահայտնի Լուկուլայի այգիների վայրում։ Զբոսաշրջիկների հատուկ հիացմունքն էր առաջացնում «Բորգեզյան ըմբշամարտիկ»-ի արձանը, որը 1807 թվականին, ուրիշ անտիկ արձանների հետ միասին, վաճառվում է Նապոլեոն Բոնապարտին։

Այն ժամանակվա առանձնատան տիրուհիներից մեկը եղել է Ելենա Բորգեզեն, ծնված Ապոնյի, ռուսական ազնվատոհմիկ Ա. Ք. Բեկենդորֆի թոռնուհին։

XIX դարում այգու մեծ մասը ձևափոխվում է անգլիական ոճով լանդշաֆտային այգու։ Վիլլա Բորգեզեի այգիները գնվում են Հռոմի կոմունայի կողմից և 1903 թվականին բացվում են այցելուների համար և այնտեղ կառուցվում են երեխաների համար ատրակցիոններ։ Դեպի Վիլլա Բորգեզե մուտք կա Իսպանական աստիճաններով և ևս մեկ մուտք Պյացա դել Պոպոլոի կողմից։ Պինչոն, որը գտնվում է այգու հարավային մասում, առաջարկում է Հռոմի ամենամեծ տեսարանը։

Այգիների ճաղաշարքը (սկսած XVII դարից) XIX դարի վերջին, 1896 թվականին, տեղափոխվում է Անգլիա և տեղադրվում Cliveden House-ի սկզբնամասում, Բեկհինգեմշիրի առանձնատանը։ Պյացա դի Սիենայում, որը գտնվում է Վիլլա Բորգեզեի տարածքում, 1960 թվականի Ամառային Օլիմպիական խաղերի շրջանակներում, տեղի են ունեցել ձիարշավի, եռամարտի ծրագրով ցատկերի մրցումներ։

Կառույցներ այգում

Բորգեզե պատկերասրահը (անգլ.՝ Galleria Borghese), Բորգեզե իշխանական տոհմի գեղարվեստական հավաքածուով, ստեղծվել է Կամիլո Բորգեզեի կողմից, ըստ ճարտարապետ Ջովանի Վասանզիի նախագծի։ Այն պարունակում է Բերնինիի քանդակները, այդ թվում «Դավիթ»-ը և «Դաֆնա»-ն, և Տիցիանի, Ռաֆայելի և Կարավաջոի նկարները։
Վիլլա Ջուլիա (անգլ.՝ Villa Giulia) ազգային թանգարանը, որը պարունակում է էտրուսկյան մշակույթի խոշոր հավաքածու։ Այն կառուցվել է 1551-1555 թվականներին, որպես Հռոմի պապ Հուլիոս III-ի ամառային նստավայր։
Ժամանակակից արվեստի ազգային պատկերասրահ, որը պատկերացում է տալիս XIX - XX դարերի բոլոր հիմնական գեղարվեստական հոսանքների մասին։
Սիլվանո Տոտիի անվան «Գլոբուս» թատրոնը, որը մասնագիտացված է Ուիլյամ Շեքսպիրի պիեսների վրա։
Պիետրո Կանոնիկի տուն-թանգարանը, ճարտարապետ, նկարիչ, երգահան (1869-1959 թվականներ)։
Կառլո Բիլոտիի թանգարան, որը պարունակում է կտավներ, հիմնականում Ջորջո դե Կիրիկոյի ստեղծագործությունները, ինչպես նաև, ժամանակակից արվեստի ժամանակավոր ցուցադրություններ։

Այլ

Վիլլա Բորգեզեի այգիները պատկերված են Օտտորինո Ռեսպիգիի «Պինի դի Ռոմա» սիմֆոնիկ պոեմում։
Տարածքում գործում է կենդանաբանական ցուցադրություն և կենդանաբանական թանգարան։
1873 թվականից Վիլլա Բորգեզեում տեղադրված է ջրային ժամացույց, որի դիզայներն է Ջան Բատիստա Էմբրիակոն։