Հռոմի կատակոմբներ
| Հռոմի կատակոմբներ իտալերեն՝ Catacombe di Roma | |
|---|---|
 Սուրբ Կալիստոյի կատակոմբը | |
| Երկիր | Իտալիա |
| Քաղաք | Հռոմ |
Հռոմի կատակոմբներ (իտալերեն՝ Catacombe di Roma), անտիկ կատակոմբների ցանց, որոնք օգտագործվել են թաղումների համար մեծ մասամբ վաղ քրիստոնեության ժամանակահատվածում։ Հռոմում ընդհանուր առմամբ գոյություն ունի ավելի քան 60 տարբեր կատակոմբներ[1][2] (150-170 կմ երկարությամբ, մոտ 750 000 հուղարկավորություններ), որոնց մեծ մասը գտնվում է գետնի տակ Ապիյան ճանապարհի երկայնքով։ Այդ կատակոմբներն իրենցից ներկայացնում են տուֆից ստորգետնյա անցումների համակարգեր, որոնք հաճախ կազմում են բավիղներ։ Դրանց պատերի մեջ թաղումների համար արվում էին տարբեր մեծության ուղղանկյուն խորշեր (լատ.՝ loculi) (գլխավորապես մեկ մահացածի, երբեմն՝ երկու, հազվադեպ՝ բազմաթիվ դիակների համար)։ Այսօրվա դրությամբ գրեթե բոլոր խորշերը բաց են և դատարկ, սակայն պահպանվել են մինչ օրս փակերը (օրինակ՝ Պանֆիլիոսի կատակոմբները)։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
(Յան Ստիկա, XX դարի սկիզբ)
Եզրույթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Կատակոմբ» անվանումը (լատ.՝ catacomba) հռոմեացիներին անհայտ էր. նրանք կիրառել են «ցեմետրիում» (լատ.՝ coemeterium կամ cimiterium < հին հունարեն՝ κοιμητήριον «ննջասենյակ») բառը՝ «դամբարան», «գերեզմանոց»։ Միայն մեկ՝ սուրբ Սեբաստիանի coemeteria է կոչվել ad catacumbas (հուն. katakymbos խորացում)։ Միջնադարում միայն դրանք էին հայտնի ու հասանելի է բնակչությանը, ուստի այդ ժամանակից ստորգետնյա թաղման սրահներն անվանել կատակոմբներ[3]
Հուղարկավորությունների առաջացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հռոմի դարպասների մոտ առաջին կատակոմբներն առաջացել են մինչքրիստոնեական դարաշրջանում. այսպես, օրինակ, Ապիյան ճանապարհին պահպանվել են հրեական կատակոմբներ (իտալերեն՝ Catacombe Ebraiche): Կատակոմբների ծագման վերաբերյալ չկա որոշակի տեսանկյուն։ Գոյություն ունի վարկած, որ դրանք հնագույն քարհանքերի մնացորդներն են կամ ավելի հին ստորերկրյա կապուղիներ[4]։ Նաև կա Ջովաննի Բատիստա դե Ռոսինիի և նրա հետևորդները վարկածը, որ կատակոմբները բացառապես քրիստոնեական կառույցներ են, քանի որ դրանք նեղ միջանցքներն անարդյունավետ են քարի արդյունահանման համար, իսկ կատակոմբների բնույթը պիտանի չէ որպես շինանյութ օգտագործելու համար[5]
Այցելություն կատակոմբներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հռոմի բոլոր կատակոմբներից էքսկուրսիաների համար պարտադիր գիդով բաց են 6-ը (վերոնշյալ քրիստոնեական կատակոմբները, ինչպես նաև սուրբ Պանկրատիոսի կատակոմբները)։ Մնացած կատակոմբներում չկա էլեկտրական լուսավորություն և դրանք կարելի է այցելել միայն Սրբազան հնագիտության պապական հանձնաժողովի թույլտվությամբ։ Առավել դիտարժան են համարվում որմնանկարներով հարուստ սուրբ Պետրոսի և սուրբ Մարցելլինիի (3-4-րդ դարեր) կատակոմբները Via Casilina-ում։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Fink, Joseph Die römischen Katakomben. — Mainz: Philipp von Zabern, 1997. — ISBN 3-8053-1565-1
- ↑ «Интерактивная карта Рима с указанием катакомб и гипогеев»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-20-ին։ Վերցված է 13 փետրվարի 2009
- ↑ Голубцов А. П. Из чтений по церковной археологии и литургике. СПб, 1917. С. 73
- ↑ Голубцов А. П. Указ. соч. С. 332
- ↑ Голубцов А. П. Указ. соч. С. 333
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Fink, Joseph Die römischen Katakomben. — Mainz: Philipp von Zabern, 1997. — ISBN 3-8053-1565-1
- Stützer, Herbert Alexander Frühchristliche Kunst in Rom. — Köln: DuMont Verlag, 1996. — ISBN 3-7701-2643-2
- Stützer, Herbert Alexander Die Kunst der römischen Katakomben. — Köln: DuMont Verlag, 1983. — ISBN 3-7701-1485-X
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
Հռոմի կատակոմբներ Վիքիպահեստում |
|---|
- Голубцов А.П.։ «Места молитвенных собраний христиан I—III веков»։ (Из чтений по Церковной Архиологии и Литургике. Сергиев Посад, 1918)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-20-ին։ Վերցված է 7 նոյեմբերի 2008
- Покровский Н.В.։ «Живопись катакомб»։ // Очерки памятников христианского искусства. Санкт-Петербург, Лига-плюс, 2000։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-08-20-ին։ Վերցված է 7 նոյեմբերի 2008
- Марк Семо։ ««Рим-2», или Катакомбы»։ // Журнал Geo (март 2005)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-20-ին։ Վերցված է 7 նոյեմբերի 2008
- Lanciani, Rodolfo։ «Языческий и христианский Рим (1892 г.)»։ // Pagan and Christian Rome (անգլերեն)։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-08-20-ին։ Վերցված է 18 նոյեմբերի 2008
- DeRossi, Giovanni Battista։ «Римские катакомбы и памятники первоначального христианского искусства (Текст и изображения, 5 томов, 1864–1880 гг.)»։ //La Roma sotterranea cristiana (իտալերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-20-ին։ Վերցված է 13 նոյեմբերի 2008
- Wilpert, Joseph։ «Живопись катакомб Рима (Текст)»։ //Die Malereien der Katakomben Roms (գերմաներեն)։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-08-20-ին։ Վերցված է 9 նոյեմբերի 2008
- Wilpert, Joseph։ «Живопись катакомб Рима (Изображения)»։ //Die Malereien der Katakomben Roms։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-08-20-ին։ Վերցված է 9 նոյեմբերի 2008
- «Parker, John Henry: collection of classical and medieval art and architecture of Italy.» (անգլերեն)։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-08-20-ին։ Վերցված է 26 հունվարի 2011
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
