Հեռահաղորդակցությունը Հայաստանում
 |
Այս հոդվածը կարող է վիքիֆիկացման կարիք ունենալ Վիքիպեդիայի որակի չափանիշներին համապատասխանելու համար։ Դուք կարող եք օգնել հոդվածի բարելավմանը՝ ավելացնելով համապատասխան ներքին հղումներ և շտկելով բաժինների դասավորությունը, ինչպես նաև վիքիչափանիշներին համապատասխան այլ գործողություններ կատարելով։ |
| Հեռահաղորդակցությունը Հայաստանում | |
|---|---|
| |
| |
 Հեռախոսացանց (2008)։
|
650,000[1] |
 Բջջային ցանց (2009)։
|
2.8 միլիոն[2] |
| Ազգային դոմեն։ | .am, .հայ |
| Հեռախոսային կոդ։ | +374 |
Հոդվածը Հայաստանի հեռահաղորդակցությունների համակարգի մասին է։
Հեռախոս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հայաստանում գործում են երեք հեռախոսային ընկերություններ՝ «Telecom Armenia» (Team ապրանքանիշ), որը ապահովում է Հայաստանի հիմնական ֆիքսված հեռախոսակապի և բջջային հեռախոսակապի 30%-ը, «ՎիվաՍել-ՄՏՍ», որին պատկանում է բջջային հեռախոսակապի 70%-ը, և «Յուքոմը», որը մատուցում է ինչպես շարժական, այնպես էլ ֆիքսված կապի ծառայություններ։ Բիլայնը ունի մոտ 550 000 բջջային կապի բաժանորդ, ՎիվաՍել-ՄՏՍ-ը մոտ 1,8 միլիոն և Յուքոմի միայն շարժական ծառայությունների բաժանորդները՝ մոտ 300 000։ Տվյալ պահին բոլոր ընկերությունները գտնվում են մոդեռնիզացիայի պրոցեսում՝ լայնացնելով սպասարկման տարածքները։ ՎիվաՍելն ու Յոքոմ Տելեկոմ Արմենիա հսկա ընկերությունների Յուքոմը հայրենական ընկերություն է, որը ֆիքսված ծառայություններ է մատուցում սկսած 2007 թվականից[3], իսկ 2015 թվականին ձեռք է բերել նախկինում շարժական կապի ծառայություններ մատուցող Օրանժ Արմանիա ընկերության 100% բաժնետոմսերը[4]։ 3G համակարգի ծառայություններ մատուցումը Հայաստանում առաջինը հայտարարել է ԱրմենՏել ընկերությունը 2008 թվականի ամռանը, իսկ հետո ՎիվաՍել-ՄՏՍ-ը՝ նույն թվականի հոկտեմբերին։ Երկու ընկերությունների ծառայությունները հասանելի են Հայաստանի բնակչության 90%-ի համար։ Յուքոմի շարժական ծառայությունները հասանելի են Հայաստանի տարածքի 95%-ում։ 4G ցանցը առաջինը Հայաստանում ներկայացրել է ՎիվաՍել-ՄՏՍ ընկերությունը։ Յուքոմ ընկերությունը 2016 թվականից մարտ ամսից նույնպես հայտարարել է 4G ցանցի ներդրման մասին[5], որը գործարկվել է 2016 թվականի սեպտեմբերի 23-ին[6]։
| Օպերատորներ | Տեխնոլոգիա | Հեռախոսահամարների կոդեր | Բաժանորդներ | Սեփականատեր |
|---|---|---|---|---|
| ՎիվաՍել-ՄՏՍ | GSM, GPRS, EDGE, UMTS, HSDPA, LTE | 77, 93, 94, 98 | 1,750,000 (2011, հունիս) 1,800,000 (2012, մարտ) 2,200,000 (2022, Q1) |
MTS (100%) |
| Թիմ | GSM, GPRS, EDGE, UMTS, HSDPA, LTE LTE+ | 33, 43, 91, 96, 99 | 550,000[7] (2011, հունիս) 600,000 (2012, մարտ) 1,000,000 (2017, նոյեմբեր) |
Տելեկոմ Արմենիա (100%) |
| Յուքոմ | GSM, GPRS, EDGE, UMTS, HSDPA, LTE+[6] | 41, 44, 55, 95 | 330,000[8] (2011, հունիս) 400,000 (2012, մարտ) 933,000 (2017, դեկտեմբեր) |
Յուքոմ (100%) |
Ռադիո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2012 թվականի դրությամբ Հայաստանում գործում են 9 AM և 18 FM ռադիոկայաններ։ Ռադիոկայաններին ցանցը տրամադրվում է Հայաստանի Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային կոմիտեի կողմից։
Հեռուստատեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Հիմնական հոդվածը` Հեռուստատեսությունը Հայաստանում։
Հայաստանում գործում են 1 պետական և 48 մասնավոր հեռուստաալիքներ։ Հայաստանի հեռուստատեսությունը անալոգային համակարգից լիովին անցումը թվային հեռարձակման նախատեսված է եղել 2015 թվականին[9][10][11], սակայն անցումը հետաձգվել է մինչև 2016 թվականի հոկտեմբերի 20-ը[12]։
Համացանց[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հայաստանում ինտերնետից օգտագործողների թիվը հասնում է մոտ 1,5 միլիոնի, և մոտ 65,279 ինտերնետի հասցեներ[1] Հայաստանի վերին մակարդակի ազգային դոմենն է .am, որը նախկինում օգտագործվում էր AM-ռադիոկայանների կայքէջերի համար[13]։ Հայաստանին է տրվել 1994 թվականի օգոստոսի 26-ին։
2015 թվականից հայաստանին հատկացվել է երկրորդ վերին մակարդակի ազգային դոմեյնը՝ .հայ։ Դա .am-ի հայատառ տարբերակն է։
«ԱրմենՏել» ազգային կապի ընկերությունը միայն օպտիկամալուխային միացումով միանում է համացանցին Վրաստանից (Մառնեուլի քաղաքից)[14], այնուհետև միանում է ինտերնետին Սև ծովի միջով անցնող ներգետնյա մալուխով[15]։ Հայաստանը միացված է Ասիա-Եվրոպական օպտիկական մալուխային համակարգին Վրաստանի տարածքով, որն անցնում է Փոթիից դեպի Թբիլիսի երկաթգծի շուրջ[16]։
Dial-up[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Dial-up-ը Հայաստանում ինտերնետ կապի հիմնական տեսակներից էր մինչև 2008 թվականը։
Լայնաշերտ ինտերնետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2010 թվականի մարտին Հայաստանում հաշվում էր շուրջ 100,000 լայնաշերտ ինտերնետի բաժանորդ[17]։
ADSL[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
DSL կապի մեծ մասն առաջարկում է «Տելեկոմ Հայաստան» ՓԲԸ-ն։ Որոշ այլ ISP (Արմինկո, WEB, Bionet և այլն) առաջարկում են նաև DSL կապեր։
WiMAX[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
WiMAX-ի արագ զարգացումը գրանցվել է 2008–2010 թվականներին։ Երկու WiMAX պրովայդերներ, մասնավորապես Այքոն Քոմունիքեյշնսը և Cornet Ltd.-ն, որոնք աշխատում էին 3,6–3,8 ԳՀց տիրույթում, օգտագործելով IEEE 802.16e, հասան 2000 օգտատերերի յուրաքանչյուրը, բայց շուտով անհետացան շուկայից՝ ADSL և FTTB օպերատորների հետ ուժեղ մրցակցության պատճառով։ Cornet-ը փակվել է, իսկ Այքոն Քոմունիքեյշնսը ձեռք է բերել «Տելեկոմ Արմենիա» ՓԲԸ-ն։
FTTH[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Յուքոմ ընկերությունը առաջինն է Հայաստանում ներկայացրել FTTH (Fiber to the home) ցանցը։
2011 Հայկական ինտերնետի անջատում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2011 թվականի ապրիլին Հայաստանում ինտերնետի խափանում է տեղի ունեցել, երբ վրացի մի տարեց կին պատահաբար կտրել է ստորգետնյա մալուխը, որը տալիս է Հայաստան ինտերնետ հասանելիություն։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 CIA World Factbook, 2009: Armenia
- ↑ Internet Society of Armenia - Statistics
- ↑ ««ՅՈՒՔՈՄ» ՀԵՌԱՀԱՂՈՐԴԱԿՑԱԿԱՆ ԸՆԿԵՐՈՒԹՅՈՒՆ • ՀԱՅԱՍՏԱՆ (ԵՐԵՎԱՆ) • ՍՓՅՈՒՌ»։ spyur.am։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-04-30-ին։ Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 26
- ↑ ««Օրանժ Արմենիա»-ի 100% բաժնեմասը օտարվեց «Յուքոմ» ընկերությանը. ՀԾԿՀ-ի որոշում»։ Առավոտ - Նորություններ Հայաստանից։ Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 26
- ↑ «Ucom приступает к внедрению 4G/LTE сети в Армении»։ telecom.arka.am։ Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 26
- ↑ 6,0 6,1 «Ucom-ն առաջին անգամ Հայաստանում ներդրեց Ericsson-ի նորագույն 4G+ տեխնոլոգիան»։ www.ucom.am։ Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 12
- ↑ «Արխիվացված պատճենը»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 16-ին։ Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 12
- ↑ «Eagle Mobile»։ Eaglemobile.al։ 2009-03-12։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-03-20-ին։ Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 28–ին
- ↑ 2015-ին Հայաստանում անալոգային հեռուստատեսություն չի գործելու, անցնելու ենք թվայնացվածին Archived 2016-04-22 at the Wayback Machine.(հայ.)
- ↑ Թվային հեռուստատեսությունը կգործի 2015 թվականից Archived 2013-08-13 at the Wayback Machine. Առավոտ օրաթերթ(հայ.)
- ↑ Անցումը թվային հեռուստատեսության մոտենում է(հայ.)
- ↑ «Հարգելի հայրենակիցներ ։ ՀՀՌՑ»։ tna.am։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 30-ին։ Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 12
- ↑ Country_code_top-level_domain#Commercial_and_vanity_use
- ↑ Fiber Optic Cable Damage in Georgia, Arminco, June 5, 2008.
- ↑ ARMENIA SUFFERS WIDESPREAD INTERNET OUTAGE Archived 2008-09-04 at the Wayback Machine., EurasiaNet, August 7, 2006.
- ↑ «GEORGIA’S FUNCTION AS A TRANSIT COUNTRY AND SUSTAINABLE DEVELOPMENT»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մարտի 5-ին։ Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 12
- ↑ Internet Society of Armenian - Statistics