Հայաստանն օլիմպիական խաղերում

Հայաստան
Հայաստանը Օլիմպիական խաղերում
	; Հայաստանի դրոշ
ԱՕԿ կոդ	ARM
ԱՕԿ	Հայաստանի օլիմպիական կոմիտե
Կայք	www.armnoc.am
	Օլիմպիական պատմություն
Ամառային խաղեր
	1996; 2000; 2004; 2008; 2012; 2016; 2020;
Ձմեռային խաղեր
	1994; 1998; 2002; 2006; 2010; 2014; 2018; 2022;
	Այլ երկրների կազմում
	Ռուսական կայսրություն (1900–1912); Խորհրդային Միություն (1952–1988); Միացյալ թիմ (1992)

Հայաստանն օլիմպիական խաղերում տարբեր տարիների ներկայացրել են հիմնականում հայ և ռուս մարզիկներ։ Հայ մարզիկներն օլիմպիական խաղերին մասնակցում են 1952 թվականից։ 1952-1988 թվականներին. Հայաստանը հանդես է եկել ԽՍՀՄ դրոշի ներքո։ ԽՍՀՄ փլուզումից հետո՝ 1992 թվականին նախկին խորհրդային հանրապետությունները հանդես եկան ԱՊՀ դրոշի ներքո։ 1996 թվականից սկսած հայաստանցի մարզիկներն օլիմպիական խաղերում հանդես են գալիս Հայաստանի դրոշի ներքո։ Ընդհանուր հաշվով Խորհրդային Հայաստանը (ԽՍՀՄ կազմում), ԱՊՀ և Հայաստանի Հանրապետությունը ներկայացնող մարզիկները Օլիմպիական խաղերում նվաճել են չեմպիոնի 33 ոսկե մեդալ, 16 մարզիկներ ձեռք են բերել 23 արծաթե մեդալ, 16 մարզիկներ արժանացել են 20 բրոնզե մեդալ (2003 թվականի տվյալներով)^[1]^[2]

2016 թվականի օգոստոսի 17-ին, Ռիոյի ամառային օլիմպիական խաղերում Արթուր Ալեքսանյանը հռչակվեց հունահռոմեական ոճի ըմբշամարտի օլիմպիական չեմպիոն՝ նվաճելով անկախ Հայաստանի պատմության երկրորդ օլիմպիական ոսկե մեդալը (Ատլանտայի օլիմպիական խաղերում Արմեն Նազարյանի նվաճած ոսկուց հետո)։

Հայ մարզիկներն օլիմպիական խաղերին սկսել են մասնակցել 1912 թվականին կայացած 5-րդ խաղերից։

Պատմական[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ հայ մատենագրության՝ առաջին հայը, ով մասնակցել է խաղերին, եղել է Տրդատ Առաջին թագավորը՝ Արշակունիների արքայատոհմից։

Հայ պատմաբան Մովսես Խորենացու շնորհիվ է հայտնի, որ օլիմպիական չեմպիոն դարձած առաջին հայը եղել է Տրդատ III Արշակունին, ով հաղթել է 281 թվականի Օլիմպիական խաղերում։

393 թվականին Հունաստանում հայոց Արշակունի թագավոր՝ Վարազդատը կռփամարտի մրցումներում հաղթել է և նրա անունը դրոշմվել է մարմարյա սալին՝ որպես վերջին օլիմպիադայի հաղթանակող^[3]։

Մեդալների աղյուսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամառային խաղերի մեդալներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընդամենը		2	5	9	16	86
Խաղեր	Մարզիկներ	Ոսկի	Արծաթ	Բրոնզ	Ընդամենը	Դիրք
1952–1988	Որպես ԽՍՀՄ հավաքականի մաս
Բարսելոնա 1992	որպես Միավորված հավաքականի մաս
Ատլանտա 1996	32	1	1	0	2	45
Սիդնեյ 2000	25	0	0	1	1	71
Աթենք 2004	18	0	0	0	0	-
Պեկին 2008	25	0	0	6	6	78
Լոնդոն 2012	25	0	1	2	3	60
Ռիո դե Ժանեյրո 2016	33	1	3	0	4	36
Տոկիո 2020

Մեդալները ըստ ձմեռային խաղերի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընդամենը		0	0	0	0	-
Խաղեր	Մարզիկներ	Ոսկի	Արծաթ	Բրոնզ	Ընդամենը	Դիրք
1952–1988	Որպես ԽՍՀՄ հավաքականի մաս
Ալբերվիլ 1992	որպես Միավորված հավաքականի մաս
Լիլիհամեր 1994	2	0	0	0	0	-
Նագանո 1998	7	0	0	0	0	-
Սոլթ Լեյք Սիթի 2002	9	0	0	0	0	-
Թուրին 2006	5	0	0	0	0	-
Վանկուվեր 2010	4	0	0	0	0	-
Սոչի 2014	4	0	0	0	0	-

Մեդալներ ըստ սպորտաձևի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընդամենը	2	5	9	16
Սպորտաձև	Ոսկի	Արծաթ	Բրոնզ	Ընդամենը
Ըմբշամարտ	2	3	3	6
Ծանրամարտ	0	2	5	7
Բռնցքամարտ	0	0	1	1

Մեդալակիրների ցանկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեդալ	Անուն	Խաղեր	Սպորտաձև	Մրցույթ
1 Ոսկի	Արմեն Նազարյան	Ատլանտա 1996	Ըմբշամարտ	Տղամարդկանց հունահռոմեական մինչև 52 կգ
2 Արծաթ	Արմեն Մկրտչյան	Ատլանտա 1996	Ըմբշամարտ	Տղամարդկանց ազատ ոճ մինչև 48 կգ
3 Բրոնզ	Արսեն Մելիքյան	Սիդնեյ 2000	Ծանրամարտ	Տղամարդկանց մինչև 77 կգ
3 Բրոնզ	Ջավախյան, ՀրաչիկՀրաչիկ Ջավախյան	Պեկին 2008	Բռնցքամարտ	Տղամարդկանց մինչև 60 կգ
3 Բրոնզ	Տիգրան Գևորգի Մարտիրոսյան	Պեկին 2008	Ծանրամարտ	Տղամարդկանց մինչև 69 կգ
3 Բրոնզ	Գևորգ Դավթյան	Պեկին 2008	Ծանրամարտ	Տղամարդկանց մինչև 77 կգ
3 Բրոնզ	Տիգրան Վարդանի Մարտիրոսյան	Պեկին 2008	Ծանրամարտ	Տղամարդկանց մինչև 85 կգ
3 Բրոնզ	Ռոման Ամոյան	Պեկին 2008	Ըմբշամարտ	Տղամարդկանց հունահռոմեական մինչև 55 կգ
3 Բրոնզ	Յուրի Պատրիկեև	Պեկին 2008	Ըմբշամարտ	Տղամարդկանց հունահռոմեական 120 կգ և ավելի
2 Արծաթ	Ջուլֆալակյան, ԱրսենԱրսեն Ջուլֆալակյան	Լոնդոն 2012	Ըմբշամարտ	Տղամարդկանց հունահռոմեական մինչև 74 կգ
3 Բրոնզ	Հռիփսիմե Խուրշուդյան	Լոնդոն 2012	Ծանրամարտ	Կանանց 75 կգ և ավելի
3 Բրոնզ	Արթուր Ալեքսանյան	Լոնդոն 2012	Ըմբշամարտ	Տղամարդկանց հունահռոմեական մինչև 98 կգ
2 Արծաթ	Մարտիրոսյան, ՍիմոնՍիմոն Մարտիրոսյան	Ռիո դե Ժանեյրո 2016	Ծանրամարտ	Տղամարդկանց մինչև 105 կգ
2 Արծաթ	Միհրան Հարությունյան	Ռիո դե Ժանեյրո 2016	Ըմբշամարտ	Տղամարդկանց հունահռոմեական մինչև 66 կգ
1 Ոսկի	Ալեքսանյան, ԱրթուրԱրթուր Ալեքսանյան	Ռիո դե Ժանեյրո 2016	Ըմբշամարտ	Տղամարդկանց հունահռոմեական մինչև 98 կգ
2 Արծաթ	Մինասյան, ԳոռԳոռ Մինասյան	Ռիո դե Ժանեյրո 2016	Ծանրամարտ	Տղամարդկանց 105 կգ և ավելի

Ժամանակակից Օլիմպիական խաղեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1952, Հելսինկի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հրանտ Շահինյան - ոսկե մեդալներ՝ մարմնամարզության թիմային մրցույթներում և օղակների վրա վարժությունում, արծաթե մեդալներ՝ բազմամարտում և նժույգաթափում։

1956, Մելբուռն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալբերտ Ազարյան - ոսկե մեդալներ մարմնամարզության թիմային մրցույթներում և օղակների վրա վարժությունում։
Վլադիմիր Ենգիբարյան - ոսկե մեդալ՝ բռնցքամարտ (մինչև 63.5 կգ քաշային կարգում)։
Իգոր Նովիկով - ոսկե մեդալ՝ ժամանակակից հնգամարտի թիմային մրցումներում։

1960, Հռոմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալբերտ Ազարյան - ոսկե մեդալ՝ օղակների վրա վարժություններում, արծաթե մեդալ՝ թիմային մրցույթներում։
Իգոր Նովիկով - արծաթե մեդալ՝ ժամանակակից հնգամարտի անհատական մրցումներում։
Վալենտին Չեռնիկով - բրոնզե մեդալ՝ սուսերամարտի թիմային մրցումներում, արծաթե մեդալ՝ անհատականում։

1964, Տոկիո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իգոր Նովիկով - ոսկե մեդալ՝ թիմային մրցումներում, արծաթե մեդալ անհատականում։

1972, Մյունխեն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆաինա Մելնիկ - ոսկե մեդալ՝ սկավառականետում մարզաձևում։
Էդուարդ Մաքայելյան - արծաթե մեդալ՝ մարմնամարզության թիմային մրցույթներում։
Արկադի Անդրեասյան - բրոնզե մեդալ՝ ֆուտբոլի մրցաշարում։
Հովհաննես Զանազանյան - բրոնզե մեդալ՝ ֆուտբոլի մրցաշարում։

1976, Մոնրեալ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վարդան Միլիտոսյան - արծաթե մեդալ՝ ծանրամարտ (մինչև 75 կգ քաշային կարգ)։
Դավիթ Թորոսյան - բրոնզե մեդալ՝ բռնցքամարտ (մինչև 51 կգ քաշային կարգ)։

1980, Մոսկվա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յուրի Վարդանյան - ոսկե մեդալ՝ ծանրամարտ (մինչև 82.5 կգ քաշային կարգ)։
Էդուարդ Ազարյան - ոսկե մեդալ՝ մարմնամարզության թիմային մրցումներում։
Սիրվարդ Էմիրզյան - արծաթե մեդալ՝ կանանց ջրացատկ (աշտարակացատկում։)
Աշոտ Կարագյան - արծաթե մեդալ՝ սուսերամարտի թիմային մրցումներում և բրոնզե մեդալ՝ անհատականում։
Յուրի Սարգսյան - արծաթե մեդալ՝ ծանրամարտ (մինչև 60 կգ քաշային կարգ)։
Դավիթ Համբարձումյան - բրոնզե մեդալ՝ ջրացատկ (աշտարակացատկում։)
Խորեն Հովհաննիսյան - բրոնզե մեդալ՝ ֆուտբոլի մրցաշարում։

1988, Սեուլ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օգսեն Միրզոյան - ոսկե մեդալ՝ ծանրամարտ (մինչև 56 կգ քաշային կարգ)։
Լևոն Ջուլֆալակյան - ոսկե մեդալ՝ դասական ըմբշամարտ։
Իսրայել Միլիտոսյան - արծաթե մեդալ՝ ծանրամարտ (մինչև 67.5 կգ քաշային կարգ)։
Ստեփան Սարգսյան - արծաթե մեդալ՝ ազատ ըմբշամարտ (մինչև 62 կգ քաշային կարգ)։

1992, Բարսելոնա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հրաչյա Պետիկյան - ոսկե մեդալ՝ հրաձգություն։
Մնացական Իսկանդարյան - ոսկե մեդալ՝ հունահռոմեական ըմբշամարտ։
Իսրայել Միլիտոսյան - ոսկե մեդալ ծանրամարտ։

1996, Ատլանտա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արմեն Նազարյան - ոսկե մեդալ՝ հունահռոմեական ըմբշամարտ (մինչև 52 կգ քաշային կարգ)։
Արմեն Մկրտչյան - արծաթե մեդալ՝ ազատ ըմբշամարտ (մինչև 48 կգ քաշային կարգ)։

2000, Սիդնեյ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արսեն Մելիքյան - բրոնզե մեդալ՝ ծանրամարտ (մինչև 55 կգ քաշային կարգ)։

2008, Պեկին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռոման Ամոյան - բրոնզե մեդալ՝ հունահռոմեական ըմբշամարտ (մինչև 55 կգ քաշային կարգ)։
Տիգրան Գևորգի Մարտիրոսյան - բրոնզե մեդալ՝ ծանրամարտ (մինչև 69 կգ քաշային կարգ)։
Գևորգ Դավիթյան - բրոնզե մեդալ՝ ծանրամարտ (մինչև 77 կգ քաշային կարգ)։
Տիգրան Վարդանի Մարտիրոսյան - բրոնզե մեդալ՝ ծանրամարտ (մինչև 85 կգ քաշային կարգ)։
Յուրի Պատրիկեև - բրոնզե մեդալ՝ հունահռոմեական ըմբշամարտ (մինչև 120 կգ քաշային կարգ)։
Հրաչիկ Ջավախյան - բրոնզե մեդալ՝ բռնցքամարտ (մինչև 60 կգ քաշային կարգ)։

2012, Լոնդոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արսեն Ջուլֆալակյան - արծաթե մեդալ՝ հունահռոմեական ըմբշամարտ (մինչև 74 կգ քաշային կարգ)
Հռիփսիմե Խուրշուդյան - բրոնզե մեդալ՝ ծանրամարտ (75 կգ-ից բարձր քաշային կարգ)
Արթուր Ալեքսանյան - բրոնզե մեդալ՝ հունահռոմեական ըմբշամարտ (մինչև 96 կգ քաշային կարգ)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Ալբերտ Փարսադանյան, «Գիտելիքների շտեմարան», 1-ին հատոր, էջ 152
↑ Հայաստանի ազգային Օլիմպիական կոմիտեի կայքը
↑ Հայկական Սովետական Հանրագիտարան

[1] Ալբերտ Փարսադանյան, «Գիտելիքների շտեմարան», 1-ին հատոր, էջ 152

[2] Հայաստանի ազգային Օլիմպիական կոմիտեի կայքը

[3] Հայկական Սովետական Հանրագիտարան

[1]

[2]

[3]