Բորիս Կառլոֆ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
(Վերահղված է Բորիս Կարլոֆից)
Բորիս Կառլոֆ
անգլ.՝ William Henry Pratt
Ծնվել էնոյեմբերի 23, 1887(1887-11-23)[1][2][3][…]
ԾննդավայրDulwich, Սաութուրք
Մահացել էփետրվարի 2, 1969(1969-02-02)[2][3][3][…] (81 տարեկան)
Մահվան վայրՄիդհյորստ, Չիչեսթեր, Արևմտյան Սասեքս, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն
ԿրթությունԼոնդոնի թագավորական քոլեջ, Uppingham School? և Enfield Grammar School?
Քաղաքացիություն Միացյալ Թագավորություն և  ԱՄՆ[4]
ԿրոնԱնգլիկան եկեղեցի
Մասնագիտությունկինոդերասան, թատրոնի դերասան և դերասան
Ծնողներհայր՝ Edward John Pratt?[5], մայր՝ Eliza Sarah Millard?[5]
Ամուսին(ներ)անհայտ, անհայտ, անհայտ, անհայտ, անհայտ և Evelyn Hope?[6]
Պարգևներ և մրցանակներ
karloff.com

Բորիս Կառլոֆ (անգլ.՝ Boris Karloff, իսկական անունը` Ուիլիամ Հենրի Պրատ (անգլ.՝ William Henry Pratt, նոյեմբերի 23, 1887(1887-11-23)[1][2][3][…], Dulwich, Սաութուրք - փետրվարի 2, 1969(1969-02-02)[2][3][3][…], Միդհյորստ, Չիչեսթեր, Արևմտյան Սասեքս, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն ), բրիտանական ծագմամբ ամերիկացի դերասան, իր դերերով առավել հայտնի 1930-1950-ականների ֆիլմերում։ Ընդհանուր առմամբ, 1919-1969 թվականներին Կառլոֆը նկարահանվել է ավելի քան 170 կինոնկարում և բազմաթիվ հեռուստասերիալներում, այդ թվում «Թրիլլեր» անթոլոգիական հեռուստասերիալում` որպես պատմող (1960-1962)։

1919 թվականին դերասանական կարիերան սկսել է էպիզոդիկ դերերով։ Կառլոֆը 1920-ականներին տեղափոխվել է Հոլիվուդ, որտեղ նրա առաջխաղացումը եղել է «Ֆրանկենշտեյն»-ի (1931) թողարկումը, որում նա խաղացել է Հրեշի կերպարը[7]։ Այդ ժամանակից ի վեր դերասանը մշտապես չար կերպարներ է խաղացել։ Կառլոֆի կարիերայի ամենանշանակալից ֆիլմերն են նաև «Ֆրանկենշտեյնի հարսնացուն» (1935) և «Մումիա»-ն (1932)։ Իր դերասանական կարիերայի ընթացքում Կառլոֆը բազմաթիվ դերեր է խաղացել կինոյում և հեռուստատեսությունում, թատրոնում և ռադիոյում, ինչպես նաև մասնակցել է երեխաների գրառումների ձայնագրմանը։ Քննադատները դերասան Կառլոֆին անվանում են «Uncanny» (Կառլոֆ Սարսափելի) և «The Master of Horror» (Վախի վարպետ[8][9]):

Կինեմատոգրաֆիայի և հեռուստատեսության զարգացման գործում ունեցած ներդրման համար Բորիս Կառլոֆը Հոլիվուդի փառքի ծառուղում պարգևատրվել է երկու աստղով[10]։

Կյանք և կարիերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընտանիք, մանկություն և պատանեկություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անգլո-սաքսոնական Պրատների ընտանիքը բնակություն է հաստատել Անգլիայում միջնադարյան շրջանում և այդ ժամանակից ի վեր ծառայել է բրիտանական թագի[11]։ Ուիլյամի պապը` Էդվարդ Ջոն Պրատ ավագը կայսրությանը սատարել է որպես Պատվավոր Արևելյան Հնդկական ընկերության ծովային հետևակի լեյտենանտ [10]: Նա ծառայության է անցել Բենգալյան ծովի հետևակում 1815 թվականի հոկտեմբերի 15-ին։ Որպես Թենատի առաջին լեյտենանտ, նա ամուսնացել է օրիորդ Մարգարեթ Շիլսի հետ 1818 թվականի հուլիսի 20-ին։ Ինը ամիս չանցած՝ 1819 թվականի ապրիլի 6-ին, նրանք դուստր են ունեցել՝ Մարգարեթ Քերոլայն Պրատը, իսկ 1824 թվականի նոյեմբերի 8-ին Կարակում անապատում, 24 տարեկան հասակում մահացել է Շիլսը։ Էդվարդ Ջոն Պրատ կրտսերը ծնվել է 1827 թվականի հոկտեմբերի 15-ին, ենթադրաբար Անգլիայում։ Նրա մոր տվյալներն անհայտ են, բայց հավանաբար նա հնդիկ է եղել։ 1829 թվականին Ծննդյան տոներին, երբ Լոնդոնում գտնվող Charles Kerr շոգենավը ժամանել է Բոմբեյ, երկու տարեկան Էդվարդ Ջոն Պրատ կրտսերին և նրա քրոջը խնամում էր տիկին Շառլոտա Բելլասիս անունով մի կին։ 1833 թվականի ապրիլի 7-ին, երբ երիտասարդ Էդվարդը հինգ տարեկան էր, Շարլոտան և նրա ամուսինը՝ Ջոնը, երեխաներին որդեգրեցին Բոմբեյում[12]:

Ուիլյամ Հենրի Պրատը 3 տարեկան հասակում: Մոտ 1890 թվական

Էդվարդ Ջոն Պրատ կրտսերն աշխատել է որպես քաղաքացիական ծառայող, նա աղի հարկեր գանձողների օգնական է եղել և այդ պաշտոնը զբաղեցրել է մինչ իր թոշակի անցնելը՝ 1878 թվականը [12]: 1849 թվականի ապրիլի 10-ին նա Կարակումում ամուսնացել է տասնյոթամյա մի աղջկա՝ Ջուլիանա Քեմփբելի հետ։ 1850 թվականի հունվարի 12-ին Ջուլիանան մահացել է ծննդաբերության ժամանակ։ Երեք տարի անց Էդվարդը ամուսնացել է Շառլոտա անունով մի կնոջ հետ, 1855 թվականի օգոստոսի 18-ին նա աղջիկ ունեցել՝ Էլիզա Ջուլիան[13]: 1860 թվականին Շառլոտան մահացել է, և մոտ երկու տարի անց Էդվարդը հարաբերություններ է սկսել մեկ այլ կնոջ հետ։ Նրա անունն անհայտ է, և նրանց ամուսնության մասին որևէ փաստաթուղթ գոյություն չունի, բայց 1863 թվականի օգոստոսի 3-ին զույգն ունեցել է Չարլզ Ռարի Պրատին` իրենց որդուն[13], ըստ մեկ այլ աղբյուրի` որդին ծնվել է 1863 թվականի օգոստոսի 30-ին[14]: 1864 թվականի հոկտեմբերի 27-ին Էդվարդը երրորդ (հնարավոր է նաև չորրորդ) ամուսնությունն է կնքել Էլիզա Սառա Միլարդի հետ, որը ընդամենը երկու տարի էր մեծ Էդվարդի առաջին ամուսնությունից ծնված զավակից։ Էլիզայի մայրը, որը նույնպես ունեցել է Էլիզա անունը, Լահոր քաղաքում բրիտանական զորքերի հրամանատար կապիտան Թոմաս Մաքսվել Քրոուֆորդի դուստրն է եղել. հենց Լահորում էլ սպանվել է 1841 թվականի սիկհի ապստամբության ժամանակ[13]: Քրոուֆորդի մահից հետո նրա կինը՝ Սելինան, մնացել է Հնդկաստանում, որտեղ նրանց երկրորդ դուստրը՝ Էլիզայի քույր Աննան, 1849 թվականին Սուրբ Ծննդյան օրը, ամուսնացել է Թոմաս Լեոնուենս անունով մի երիտասարդ սպայի հետ։ Երբ Աննա Լեուենսը հայտնի է դարձել որպես կանանց իրավունքների շարժման գրող և ակտիվիստ, նրա կյանքի իրադարձությունները հիմք են դրել Մարգարեթ Լանդոնի «Աննան և Սիամի թագավորը» վեպի, «Աննան և Սիամի թագավորը», «Աննան և թագավորը» ֆիլմերի, «Արքան և ես» մյուզիքլի և այլ հեռուստասերիալների ստեղծմանը[15][13]: Ուիլյամի մայրական պապը ծառայել է Բոմբեյում ձիերի հրետանու մեջ[16]։ Նրա եղբոր որդիներից մեկը կոմիքսների իտալացի ականավոր նկարիչ Ուգո Պրատն էր եղել[17][18]։ Ուիլյամի ազգականն է նաև անգլիացի գրող և դերասան Դենիս Չարլզ Պրատը, որն ավելի հայտնի է Քվենտին Քրիսպ կեղծանվամբ[19]։

36 Forest Hill Road 36 հասցեում գտնվող Բորիս Կառլոֆի տան հուշատախտակը:
Ուիլիամ Հենրի Պլատը 11 տարեկանում, 1899 թվական:

Էդվարդ Ջոն Պրատ կրտսերի և Էլիզա Սառա Միլարդի ընտանիքում առաջինը ծնվել է Էդվարդ Միլարդ Պրատը 1865 թվականի օգոստոսի 29-ին Հնդկաստանում։ Հետո 1867 թվականի ապրիլի 13-ին ծնվել է Ջորջ Մարլոու Պրատը, 1869 թվականի դեկտեմբերի 4-ին` Ֆրեդերիկ Գրենվիլ Պրատը։ 1874 թվականին լույս աշխարհ է եկել չորրորդ որդին՝ Դեյվիդ Քեմերոն Պրատը, հավանաբար, նույն թվականին էլ ծնվել է նրանց առաջին դուստրը՝ Ջուլիա Հոնորիա Պրատը[20], ըստ այլ աղբյուրների նա ծնվել 1875 թվականին[21], 1876 թվականի հունվարի 13-ին ծնվել է Ջոն Թոմաս Պրատը։ Յոթերորդ երեխան Ռիչարդ Սեպտիմուս Պրատն էր, որ ծնվել էր 1882 թվականի հոկտեմբերի 11-ին։ Թե որ տարում է ծնվել Չարլզ Ռորի Պրատը` անհայտ է[22]։ Սկզբում Պրատների ընտանիքն ապրել է Հնդկաստանում, բայց Ուիլյամ Հենրիի ծնվելուց առաջ նրանք տեղափոխվել են Անգլիա, մինչ հայրը ծառայության մեջ մնացել էր Հնդկաստանում և տանը շատ հազվադեպ էր լինում[20]:

Ուիլյամ Հենրի Պրատը ծնվել է 1887 թվականի նոյեմբերի 23-ին Լոնդոնում[23]։ Ուիլյամի ծննդավայրը (36 Forest Hill Road,Արևելյան Դաուլիչ, Լոնդոն) այժմ նշվում է հուշատախտակով[24][25]։ Ուիլյամը 9 երեխաներից կրտսերն է եղել։ Էլիզա Սառա Միլլարդը մահացել է 1893 թվականին[20]: Որոշ ժամանակ անց հայրը թողել է իր ընտանիքը և գնացել Ֆրանսիա[26]: Քույրերն ու եղբայրները աջակցել են Ուիլյամին և օգնել նրան ավարտել։ Մանկության տարիներին Ուիլյամը շատ հանգիստ երեխա է եղել[27], մի փոքր կամաց խոսող ու կակազող[26]: Նա սիրել է խաղալ տարբեր դերային խաղեր, հոկեյ և հեծանվավազք[26]: Պրատն ապրել է Լոնդոնից հարավի (ներկայիս Սաութուորք շրջան) տարբեր տարածքներում, Քեմբերվելը և Իսթ Դալվիչը` Լոնդոնից հարավ, Սաութուորքի տարածքում։ Երբ Ուիլյամը յոթ տարեկան է եղել, նրան իր խնամքի տակ է վերցրել քույրը` Էմմա Քերոլայն Պրատը, որը ծնվել է 1850 թվականին, և խորթ մորից ընդամենը երկու տարի էր փոքր։ Նա ապրում էր Լոնդոնի հյուսիսում գտնվող Անֆիլդում, (Միդլսեքս)։ Ավելի ուշ ընտանիքը մի քանի անգամ տեղափոխվել է[26]: Ուիլյամը հաճախել է Էնֆիլդի տարրական դպրոց, ապա Ուփինգհեմի դպրոց, իսկ 1899 թվականին ընդունվել է «Merchant Taylors» մասնավոր դպրոց` Նորթվուդում[26]: Ազատ ժամանակ Ուիլյամը ծղրիդների հետ է խաղացել, հաճախել է «Էնֆիլդ» ծղրիդի ակումբ, որտեղ նրա լուսանկարը մինչ օրս կախված է պատից։ Նա վաղ տարիներում հետաքրքրվել է թատրոնով, դերեր խաղացել Սուրբ Ծննդյան հեքիաթներում, իսկ ինը տարեկան հասակում «Մոխրոտ»-ի մեջ հանդես եկել որպես փերիների արքա։ Հետո սովորել է Լոնդոնի համալսարանի Քինգս քոլեջում։ Ընտանեկան ավանդույթի համաձայն, Ուիլյամը, հետևելով իր ավագ եղբայրներին, պետք է դիվանագիտական կարիերա կառուցեր բրիտանական գաղութներում, բայց նա հետաքրքրվել է դերասանությամբ[28]։ Բորիս Կառլոֆն ասել է` 

Ես ստիպված էի գնալ Չինաստանի հյուպատոսական ծառայություն ... և ավագ դպրոցն ավարտելուց հետո ես գնացի Լոնդոնի համալսարանի Քինգս քոլեջ, որպեսզի իսկապես պատրաստվեի այս քննություններին, բայց ես քայլ չձեռնարկեցի, որովհետև նախ ես կարող էի քննությունները հանձնել և երկրորդ, ես չէի ուզում դա անել։ Ես վճռական էի տրամադրված դերասան դառնալու հարցում ...[12]

Երիտասարդ Պրատը հաճախել է դերասանական մասնավոր դասերի, բեմում հանդես եկել, համալսարանում խաղացաել ներկայացումներ։ Նրա առաջին պրոֆեսիոնալ դեբյուտը թատրոնի բեմում տեղի է ունեցել Ֆրանս Բանարդի «Սատանան» ներկայացման մեջ[29]։ Շուտով բեմը ավելի կարևոր դարձավ, քան նրա ուսումնասիրությունները, որոնք նա սկսեց ավելի ու ավելի շատ անտեսել։

Արտագաղթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

21 տարեկան հասակում` 1909 թվականին, Ուիլիամը ընտանիքի համաձայնությամբ Empress of Britain նավով Լիվերպուլից նավարկել է դեպի Մոնրեալի Լիվերպուլ։ Նախապես, 1909 թվականի մայիսի 7-ին, Ուիլյամն այցելել է կանադական ընկերության Լոնդոնի գրասենյակ` հայտարարելով, որ մտադիր է հողագործ դառնալ Հյուսիսային Ամերիկա ժամանելուն պես։ Եվ մայիսի 17-ին, Մոնրեալ հասնելուն պես, նա ներկայացել է կանադացի պաշտոնյաներից մեկին՝ գյուղատնտեսական աշխատանքներ կատարելու համար։ Նրան ուղարկել են Թերենս Օ'Ռեյլի ֆերմա, որը գտնվում էր Համիլթոնից (Օնտարիո) ութ մղոն հեռավորության վրա։ Գարնան վերջին և ամռան սկզբին Ուիլյամն աշխատել է ֆերմայում՝ ամսական 10 դոլար. նա ստիպված էր ամեն օր առավոտյան ժամը 4:00-ին վեր կենալ և 4:30-ին սկսել աշխատանքը[30]: Երեք ամիս ֆերմայում աշխատելուց հետո Պրատը թողել է իր աշխատանքը և որոշ ժամանակ աշխատել Բանֆ քաղաքում։ Հետո նա մեկնել է Վանկուվեր, որտեղ աշխատանք է գտնում, որի դիմաց ժամում կարող էր ստանալ 25 ցենտ. անհրաժեշտ էր ձիարշավների և ցեղերի հատուկ սարքավորված տարածքներ փորել։ Նախքան շաբաթվա վերջում իր աշխատավարձը ստանալը, Պրատը ստիպված էր ապրել օրական 4 ցենտով։ Հետո, իր ծանոթության շնորհիվ, նա տեղափոխվել է Բրիտանական Կոլումբիա, որտեղ ստիպված էր օրական 10 ժամ ու շաբաթը վեց օր աշխատել, բայց այստեղ նրան ավելի շատ էին վճարում[28][31]]: Ուիլյամը շարունակել է աշխատել անշարժ գույքի ընկերությունում՝ տրամվայի գծեր դնելով, հող մաքրելով և ածուխով թրծելով Բրիտանական Կոլումբիայի էլեկտրասնուցող ընկերության համար, ապա միացել է Վանկուվերից 70 մղոն հեռավորության վրա գտնվող որոշ լճերի մոտակայքում աշխատող իրենց հետազոտական թիմերից մեկին։ Ավելի ուշ թատերական գործակալ Ուոլթեր Քելլին, որի հետ Պրատը կապվել էր դեպի Սիեթլ իր նախորդ ուղևորության ժամանակ, Ուիլյամին նամակ է ուղարկել՝ տեղեկացնելով, որ ֆոնդային ընկերությունը փնտրում է «մեկ գլխով և երկու ոտքով մեկին»։ Հավատալով, որ այս պաշտոնը առաջադրված է հենց իր համար, քանի որ ոչ ոք դրան չէր համաձայնի, Պրատը վերցրել է աշխատանքը և անցել 250 մղոն դեպի Կամլուպս քաղաք հասնելու համար, որպեսզի միանար Ջին Ռասելի թատերական ընկերությանը[31]:

Ուիլյամ Հենրի Պրատը Բորիս Կառլոֆ կեղծանվամբ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոլիվուդում հաջողակ լինելու գաղտնիքը բոլորից տարբերվելն է։ Գտեք մի բան, որը ոչ ոք չի կարող կամ չի ցանկանա անել, և նրանք (մարդիկ) կսկսեն ուշադրություն դարձնել ձեզ։ Հոլիվուդը լի է գրագետ դերասաններով։ Էկրանը անհատականության կարիքն ունի։

«
»
խորհուրդ, որը Լոն Չեյնին տվել է Բորիս Կառլոֆին[32]

Գնացքում նա եկել է այն եզրակացության, որ դերասանի իր անունը լավագույնը չէ և վերցրել է Բորիս Կառլոֆ կեղծանունը[31]: Դերասանի դուստրը՝ Սառա Կառլոֆը, հարցազրույցներից մեկում ասել է, որ իր հայրը հորինել է իր կեղծանունը 1920-ականներին, երբ խաղացել էր Բրիտանական Կոլումբիայի թատրոնում, բայց նրա հայրը անձնագրում անունը չի փոխել։ Սառան պարզաբանել է, որ ինքը «միակ օրինական Կառլոֆն է»[33]։ ... Ըստ իր սեփական խոսքերի՝ Կառլոֆ ազգանունը վերաբերում է իր մոր սլավոնական արմատներին, բայց Սառա Կառլոֆը հրապարակավ հերքել է սլավոնական նախնիների՝ «Կառլոֆների» կամ այլոց մասին ցանկացած պնդում։ Karloff կամ Karlow ազգանունը կարող է առաջացած լինել Karlstadt, Karlshof կամ Karlsdorf և այլ այսպիսի անուններից կամ նույնանուն ազգանունից։ Ազգանունը հնարավոր է ստացվել է չեխերեն, սերբերեն, սլովակերեն և բուլղարերեն նմանատիպերից։ Հնարավոր է, որ Կառլոֆի նախնիների մեջ եղել են մարդիկ այս վայրերից, բայց այս պահին դրա ճշգրիտ հաստատումը չկա։ Չի բացառվում Հոլիվուդի համար անսովոր անվան ընտրության ավելի պրագմատիկ բացատրությունը, քանի որ դերասանը իր բավականին մռայլ, ոչ թե «գրավիչ» արտաքին տեսքն է ցույց տվել` խաղալով չարագործների կերպարներ. այլ նա միտումնավոր ընտրել է այս կոպիտ, սուր և հիշարժան անունը[34]։ Կա վարկած, որ Պրատի կեղծանունը խորհուրդ է տվել դերասան գործընկերը` Լոն Չեյնին[34], որին Կառլոֆը ծանոթացրել է դերասան Ուիլյամ Դեսմոնդ Թեյլորի հետ[35]: Կառլոֆը գնահատել է Չեյնիին հաշմանդամություն ունեցող մարդկանց հանդեպ զգայուն վերաբերմունքի համար։ Լոնն ինքը մեծացել է խուլ ու համրերի ընտանիքում։ Դերասանները մտերիմ ընկերություն չեն արել[32]:

Կենսագիրների մեծ մասը կարծում է, որ Կառլոֆը հավանաբնար ունի հնդկական ծագում. այս տեսությունը հաստատվում է դերասանի տոհմածառի ուսումնասիրություններով[36][37]։ Լրագրողուհի Էլիոթ Շտայնը ասել է, որ Ուիլյամի հայրը հավանաբար եգիպտացի է, որին նրա մայրը հանդիպել է Սուեզի ջրանցք այցելելիս։ Կառլոֆի հայրը թողել է իր հղի կնոջը, ով ապրել է իր հետ Հնդկաստանում, երեխաների հետ նրան ուղարկել է Անգլիա, որտեղ էլ ծնվել է Ուիլյամ Հենրին` Պրատ ընտանիքում մեկում։ Երկու ծնողներն էլ մահացել են անմիջապես հետո։ Շտեյնը չի նշել որևէ աղբյուր, բայց նա անձամբ ճանաչել է Բորիս Կառլոֆին և մահից առաջ նրա հրա հետ հարցազրույց է անցկացրել[38]։

1910-1920-ական թվականներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գործունեությունը թատրոնում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին պատկերներ
Олив де Уилтон. Примерно 1916 год. Фото из архива города Ред-Дир.
Բորիս Կառլոֆը, 1914 թվականին Հարի Սենթ Քլերի «Վճարիր ամբողջությամբ» ֆիլմում:
Բորիս Կառլոֆը 1913 թվականին:

Կանադա հասնելուց անմիջապես հետո Կառլոֆը ամուսնացել է անգլիական ծագմամբ դերասանուհի Օլիվ դե Վիլթոնի հետ․ դատելով պաշտոնական կայքում կազմված տոհմածառից՝ նրանց հարսանիքը տեղի է ունեցել 1913 թվականին[22], կան այլ տվյալներ, ըստ որոնց նրանք ամուսնացել են 1909[39] կամ 1915 թվականին[40]։ Ամուսնալուծությունը տեղի է ունեցել մոտ 1919 թվականին[41], նույն թվականին դե Վիլթոնը վերադարձել է Անգլիա, որտեղ աշխատել է մի քանի դերասանական խմբերում՝ որպես դերասան, դրամատուրգ և բիզնեսի մենեջեր։ Հետագայում նա վերադարձել է Կանադա, բնակվել Մոնրեալում, հանդես եկել թատրոնում, կինոնկարում և ռադիոհաղորդումներում, իսկ մինչ թոշակի անցնելը գրել է կինեմատոգրաֆիայի Կանադական քաղաքացիական ծառայության համար[40]։

Սկզբում Բորիս Կառլոֆը ապրել է հիմնականում փոքր քաղաքներում, ստիպված տեղական թատրոններում կոպեկներ է աշխատել և հաց վաստակել։ Նա աշխատել է որպես ֆերմայի բանվոր, ռելսեր է դրել, ճանապարհ կառուցել, պաղպաղակ վաճառել, ինչպես նաև եղել է բեռնատարի վարորդ[42][43]: Հայտնի է, որ 1912 թվականին Սասկաչևանի Ռեջայնայում Կառլոֆը կամավոր փրկարարական աշխատանք է կատարել քաղաքում տեղի ունեցած պտտահողմից հետո։ Բեռնող աշխատելիս նա վնասել է մեջքը, ապա ամբողջ կյանքի ընթացքում տառապել մեջքի խնդիրներով։ 1914 թվականին Առաջին համաշխարհային պատերազմից անմիջապես հետո Պրատը կամավոր դիմել է բրիտանական բանակին, բայց մերժվել` բժշկական նկատառումներից ելնելով[44]: Ըստ նրա մտերիմ ընկերուհի Սինթիա Լինդսիի, պարզվել է, որ դա «լուրջ սխալ ախտորոշում է»[42]:

1916 թվականին Բորիս Կառլոֆը խնայած 60 դոլարով տեղափոխվել է Չիկագո՝ Հյուսիսային Քլարք փողոց, շաբաթական 4 դոլարով վարձել է մի փոքրիկ բնակարան[44]: Կառլոֆը աշխատանք էր փնտրում թատրոնում և այդ պատճառով գրեթե ամեն օր այցելում էր տեղի թատերական գործակալ Միլո Բենեթի գրասենյակ։ Գործակալը Կառլոֆի համար գտել է համապատասխան թատերախումբ, որը նախատեսում էր 10 շաբաթ շրջագայել Արևմտյան Վիրջինիա։ Շրջագայությունն ավարտելուց և Չիկագո վերադառնալուց հետո Կառլոֆին մնացել էր 50 դոլար` որպես ապրելու միջոց։ Հետո մի փոքրիկ թատերախումբ նրան ուղեկցել է Մինեսոտա, ապա նա միացավ Բիլլի Բենեթի թատերախմբին, որը շրջագայեց ամբողջ Միջին Արևմուտքում,որի ժամանակ Կառլոֆը կատարել է Օուեն Վիսթերի դերը։ Չարագործ Թրամփասի դերով նա հանդես է եկել Այովայում, Կանզասում, Կոլորադոյում և Նեվադաում մինչև 1917 թվականի դեկտեմբերին Կալիֆոռնիա հասնելը[45]: Մինչև 1918 թվականը Կառլոֆը փոխում էր մի քանի թատերախմբեր և ներկայացումներով շրջում երկրում։ Հետո նրանք կանգ առան Սան Ֆրանցիսկոյում՝ գրիպի համաճարակի պատճառով։ Թատերական աշխատանքը դադարեցվեց, իսկ Բորիս Կառլոֆը գումարի խիստ կարիք ուներ։ Նրա ընկերը՝ Ալֆրեդ Օլդրիխը, որը ղեկավարում էր վոդեվիլային ներկայացումը, Բորիսին փող էր տալիս սննդի և բնակարանի համար, մինչև Բորիսի` նոր դերասանական աշխատանքի գտնելը[45]:

Լրացուցիչ և երկրորդական դերեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1910-ական թվականներին (ճշգրիտ ամսաթիվն անհայտ է) Բորիս Կառլոֆը եկել է Հոլիվուդ և սկսել աշխատանք փնտրել այն ժամանակ ծաղկող կինոթատրոնում։ Սկզբում նա եղել է լրացուցիչ դերերում։ Լուրեր են շրջանառվում, որ Կառլոֆի առաջին ֆիլմը «Համրը Պորտիչչից» (1916) համր մելոդրաման էր, որի ռեժիսորները Ֆիլիպս Սմալլին և Լոիս Ուեբերն էին։ Վերջինս նկարահանվել է Դանիել Օբերտի համանուն օպերայի հիման վրա։ Ֆիլմում գլխավոր դերը խաղացել է ռուս պրիմա-բալերինա Աննա Պավլովան, որի համար կինոնկարում դա առաջին ու միակ դերն է եղել[46].: Դերասանն ինքը երբեք չի խոսել այս ֆիլմի մասին և չի նշել, որ աշխատել է Պավլովայի հետ[47]։ Կառլոֆի կենսագիրները չեն ընդգրկում այս ֆիլմը իր պաշտոնական կինոգրաֆիայում։ Հարցազրույցներից մեկում Բորիս Կառլոֆն ասացել է, որ ինքը առաջին անգամ էկրանին է հայտնվել ռեժիսոր Ֆրենկ Բորցեյգայի ֆիլմում` լրացուցիչ դերով, բայց չի նշել, թե ինչ ֆիլմ է դա[42]:

Բորիս Կառլոֆը «The Deadlier Sex» ֆիլմում(1920)

Օլդրիխը Բորիսին ներկայացրել է Ալբերտ Մաքքուարիին, ով բազմաթիվ երկրորդական դերեր է խաղացել Դուգլաս Ֆեյրբենքսի ֆիլմերում։ Ֆերբենքսը հիմնել է «United Artists»-ը Չառլի Չապլինի, Մերի Փիքֆորդի և Դեյվիդ Ուորք Գրիֆիթի հետ[48]։ «Նորին մեծություն, ամերիկացի»-ն (1919) նոր ընկերության առաջին կինոնկարն է եղել։ Ֆիլմը պատմում է նյույորքցի երիտասարդ Ուիլյամ Բրուքսի մասին, ով արկածներ որոնելու նպատակով մեկնում է Մեքսիկա։ Մեքսիկա հասնելուն պես նա հանդիպում է չար հեղափոխականների հետ և ջախջախում նրանց՝ այդպիսով նվաճելով աղջկա սիրտը։ Լատինական Ամերիկայի զինվորներից մեկին մարմնավորել է Բորիս Կառլոֆը. դա համարվում է նրա առաջին հայտնի հաստատված կինոնկարը[49]: «Նորին մեծություն, ամերիկացի»-ի նկարահանման հրապարակում Բորիսն օրական ստացել է 5 դոլար, ինչը թատրոնում գլխավոր դերերից ստացված աշխատավարձից ավելի էր։ Հետագայում նա հիշում է. «Կարծում էի, որ մի ամբողջ կարողություն եմ աշխատել»։ Կառլոֆը կարողացել է իր համար սենյակ վարձել Բունկեր բլրի վրա գտնվող տանը, որը նայում էր դեպի Լոս Անջելեսի կենտրոնը[50]: «Կայծակնահար» (1919) և «Դիմակավորված հեծյալ»(1919) մինի-սերիալներում ունեցած իր դերերի համար Բորիսն արդեն օրական ստացել է 7,5 դոլար։ Նույն 1919 թվականին Կառլոֆը նկարահանվել է փոքր դերում «Արքայազնը և Բեթթին» ֆիլմում` փոքր դերով. ֆիլմի պրոդյուսերը Ջեսի Դ. Հեմփթոնն էր, որը Կառլոֆին առաջարկել է նկարահանվել նաև հաջորդ ֆիլմում։ Ռոբերտ Թորնբիի «The Deadlier Sex» (1920 թվական) կատակերգական ֆիլմում նրա դերն արդեն զգալիորեն ավելի մեծ էր. այստեղ գլխավոր դերում Բլանշ Սվիթն էր, իսկ Բորիսը չարագործ, ֆրանս-կանադացի որսորդ Ջյուլես Բորնիի դերում էր։ Այս դերը Բորիսի առաջին նշանակալից և փայլուն դերն է[50]: Կառլոֆը նման դեր խաղացել է նաև իր հաջորդ ֆիլմում՝ «Մարգե Օ'Դունի արիությունը» (1920 թվական), որտեղ Պոլին Սթարքն էր գլխավոր դերակատարը[50]:

Բորիսն այդ ժամանակ ապրում էր Լոս Անջելեսում՝ «South Hope Street 327»-ում։ 1920-ի հուլիսին նա երկրորդ անգամ ամուսնացել է 24-ամյա երաժիշտ Լորենա Ուիլյամսի հետ։ Լորենան ծնվել էր Նյու Մեքսիկոյում, բայց ավելի ուշ ծնողների հետ տեղափոխվել է Ֆիլիպսբուրգ, Մոնտանա նահանգ, ապա՝ Լոս Անջելես, որտեղ ծանոթացել է Բորիսի հետ[50]:

1920-ի վերջին Բորիսը նկարահանվել է Ջեյմս Ֆենիմոր Կուպերի «Վերջին մոհիկանը» վեպի մասշտաբային ադապտացման մեջ, բայց դերը կրկին նշանակալի չէր, նա խաղացել է հնդկացիներից մեկի դերը[50]: Հաջորդ մի քանի տարիների ընթացքում իր մուգ մաշկի և փոքր-ինչ էկզոտիկ արտաքինի շնորհիվ, Բորիս Կառլոֆը ընտրվել է միայն արաբ չարագործների դերերի համար։ Նրա համար այս շրջանի առավել ուշագրավ դերը դարձել է գլխավոր չարագործի՝ Դաքարի քահանայի դերը՝ «Հույսի ադամանդի գաղտնիքը» 15 սերիայից բաղկացած սերիալում (1921)[51][52]։ «Խաբված սրտեր» ֆիլմում (1921) Կառլոֆը կրկին խաղում է իր ընկերոջ՝ Ալբերտ Մաքքուարիի հետ. այստեղ նրանք խաղացել են Մերձավոր Արևելքից եկած մարդկանց դերեր[50]: Այս ժամանակ Կառլոֆն արդեն վաստակում էր շաբաթական 150 դոլար[53]: Կինոթատրոնում Կառլոֆն արդեն որոշակի նշանակություն ուներ, և նա չէր ցանկանում անընդմեջ ամեն տեղ խաղալ, նախընտրելով սպասել ավելի հարմար դերերի։ Որոշ ժամանակ ով նա աշխատանք գտավ շինհրապարակում, սկզբում նա ստիպված էր 100 ֆունտ տոպրակ տանել, բայց երբ շինհրապարակը որոշեց ընդլայնել նավատորմը, Կառլոֆը նստեց մեքենայի ղեկին. այս գործով զբաղվել է 18 ամիս՝ աշխատելով 40 ցենտ մեկ ժամում[53]:

Բորիս Կառլոֆը և Էվելին Բրենթը «ԿԼեդի Ռոբին Հուդ» ֆիլմում(1925)

1922 թվականին Կառլոֆը խաղացել է Սուրբ Իմամ Մովաֆակի դերը ռեժիսոր Ջեյմս Յանգի «Վրան պատրաստող Օմարը» ֆիլմում[54]։ 1924 թվականին Բորիս Կառլոֆը նկարահանվել է «Դինամիտ Դեն» կատակերգությունում, որում նա կարևոր դեր է խաղացել որպես գործատուին թալանող տղամարդ[55]: Բորիսի և Լորենա Ուիլյամսի ամուսնալուծության ստույգ ամսաթիվը հայտնի չէ, բայց 1924 թվականի փետրվարի 3-ին նա ամուսնացավ Հելենա Վիվիան Սուլի հետ[55]: 1925 թվականին Բորիս Կառլոֆը նկարահանվել է «Փարիզյան գիշերներ» ֆիլմում, որի ռեժիսորը Ալֆրեդ Սենտելլան էր, ռեժիսորի օգնականը՝ Ռոբերտ Ֆլորին[55]: Այդ ժամանակ Կառլոֆը շատ հազվադեպ էր կինոթատրոն այցելում իր մասնակցությամբ ֆիլմերը դիտելու համար, շինհրապարակում իր աշխատանքի պատճառով նա պարզապես ազատ ժամանակ չուներ, ըստ երևույթին նկարահանման ժամանակ նույնպես ստիպված էր արձակուրդներ վերցնել[55]: 1925 թվականին Կառլոֆին հրավիրել են խաղալ չարագործի փոքր դերը «MGM» ստուդիայի խոշոր ֆիլմում` «Եվ նրանք երբեք չեն հավաքվում միասին». ռեժիսորը Մորիս Թըրներն էր, որի հետ Կառլոֆն արդեն աշխատել էր «Վերջին մոհիկանը» ֆիլմի վրա հինգ տարի առաջ[55]: Մինչ Բորիսը նկարահանման հրապարակում էր, նրան շինհրապարակում աշխատանքից հեռացրեցին[55]: Արդեն 1925 թվականի ամռանը Բորիս Կառլոֆը Էվելին Բրենտի հետ խաղացել է «Լեդի Ռոբին Հուդ»՝ հանցագործների և ժամանակակից ամերիկյան հարավ-արևմուտքի մասին ֆիլմում[55]:

1926 թվականի գարնանը Բորիսը փոքր դեր է խաղացել Կուրտ Ռեֆելդի «Մեծ փառք» ֆիլմում[56]: Նույն թվականին լույս է տեսել «Զանգեր» քրեական ֆիլմը։ Ջեյմս Յանգի այս Ֆիլմը պատմում էր պանդոկի սեփականատիրոջ մասին, որի դերը խաղում էր Լիոնել Բերիմորը։ Ժամանակին, պարտքերը մարելու համար նա սպանել և կողոպտել էր մի մարդու, իսկ այժմ նա դարձել էր ազդեցիկ բուրգմաստեր։ Բայց նրան տանջում էր իր խիղճը արարքի պատճառով, նա տեսնում էր հալյուցինացիաներ, որոնցում իր սպանած մարդն էր։ Ավելի ուշ քաղաք է գալիս սպանված մարդու եղբայրը, ով հերոս Բորիս Կառլոֆի հետ միասին ցանկանում է գտնել մարդասպանին ու նրան պատասխանատվության ենթարկել։ Հենց այս կինոնկարը համարվում է առաջին սարսափ ֆիլմը, որում նկարահանվել է Կառլոֆը[43]: Միայն 1926 թվականին Բորիս Կառլոֆը նկարահանվել է 11 ֆիլմերում[57]` 10 տարբեր ստուդիաների համար, բայց հանդիսատեսի համար նա մնացել է անճանաչելի դերասան[43]: Օրինակ, «Universal» ստուդիայի մեծ բյուջե ունեցող «Հին մարտական նավեր» ֆիլմում (1926) Կառլոֆը երևացել է ընդամենը 3 վայրկյան[43]: Կորած[58] «Վալենսիա» (1926) ֆիլմում Կառլոֆի դերը նույնպես դրվագային էր[59][60]։

1927 թվականին Կառլոֆը նկարահանվել է ութ ֆիլմերում։ Ամենանշանակալիցը «Տարզանն ու Ոսկե առյուծ»-ն էր, ռեժիսոր՝ Ջ. Պ. Մակգոունի ֆիլմը, որտեղ Բորիսը խաղացել է աֆրիկացի շաման Օվազի դերը[61]։ Նա խաղացել է նավի գանձապահի դերը Լյուիս Մայլսթոունի «Երկու արաբական ասպետներ» ֆիլմում։ Մայլսթոունը այս ֆիլմի համար ստացել է պատմության մեջ առաջին Օսկարը կատակերգական կինոնկարի ռեժիսուրայի համար[62]։ Նույն թվականին Կառլոֆը նկարահանվել է մի քանի վեսթերնում՝ «Անհանգստացնող անծանոթը», «Տեսիլքներ սպանող»։

1928 թվականին Կառլոֆը նկարահանվել է ընդամենը հինգ ֆիլմում` «Սուրգիներ», «Անհետացող ձիավորը», «Ծովի անգղները», «Այրվող քամին» և «Փոքր վայրի աղջիկ»։ Նրանցից յուրաքանչյուրում նա ունեցել է փոքրիկ էպիզոդիկ դերեր։ 1928 թվականի հունվարի 25-ին և 28-ին, Լոս Անջելեսի Բելմոնտ թատրոնում Բորիս Կառլոֆը խաղացել է Պարֆյոն Ռոգոժինին «Ապուշը» թատերական ներկայացման մեջ, որի ռեժիսորները Ռեդջինալդ Պաուլը և Ջոն Կոուպեր Պոուիսն էին[63]։ Իսկ ապրիլի 23-ից մայիսի 2-ը Կառլոֆը խաղացել է Գվիդո Կոլոնի դերը «Մոննա Վաննա»-ի մեջ[64]։ Պրեմիերայի հաջորդ օրը «Los Angeles Times» թերթը գրել է. «Բորիս Կառլոֆը փայլուն հանդես եկավ Գվիդո Կոլոնի բարդ դերում[65]»: Պահպանվել են փաստաթղթեր, որ 1928 թվականի նոյեմբերին Ուիլյամ Հենրի Պրատը (Կառլոֆը), Լոս Անջելեսի դատավորի որոշմամբ, ստիպված է եղել վճարել Հելենա Վիվիան Սուլին որոշակի գումար, ըստ երևույթին՝ ալիմենտ (չնայած նրանց ամուսնալուծության մասին պաշտոնական գրություններ չկան)[66]:

Կարիերան հնչյունային ֆիլմերում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1920-ական թվականների վերջին Բորիս Կառլոֆը սահուն կերպով անցել է հնչյունային համր ֆիլմի։ Ի տարբերություն իր շատ գործընկերների՝ Կառլոֆը կարողացել է օգտագործել իր վոկալային տվյալները, որը նա ստացել էր անգլիական դպրոցներում` Հոլիվուդում իր կարիերայի համար։ Նա մարզել է իր օքսֆորդյան անգլերենի խորը «ճռռոցը» և իմացել է` ինչպես դա կապել իր էկզոտիկ տեսքի և սլավոնական կեղծանվան հետ։ Այն փաստը, որ նա կաղում էր, նրա կողմից ընկալվում էր ոչ թե որպես թերություն, այլ արտասովոր գրավչություն։

Առաջին ձայնային ֆիլմը, որում նկարահանվել է Բորիս Կառլոֆը, FOX ստուդիայի «Այդ վարագույրի ետևում» (1929) ֆիլմն էր։ Այս ֆիլմում Կառլոֆը խաղացել է ծառայի սովորական դերը, բայց այս անգամ նրա կերպարը ունեցել է երկխոսություններ, և հանդիսատեսն առաջին անգամ հնարավորություն է ունեցել լսել դերասանի ձայնը։ Դրան հաջորդել է ոճրագործ Սկարֆեյս Մաքլինի դերը «Կոնգոյի թագավոր» կինոնկարում։ Սերիալը թողարկվել է երկու տարբերակով` որպես լուռ կինոնկար և ձայնային` կինոթատրոններում, բայց երկխոսություններով սաունդթրեքը չի պահպանվել։ Իսկ Կառլոֆի մասնակցությամբ 1929 թվականի վերջին նկարահանված «Տգեղ գիշեր» ձայնային ֆիլմը տոնայնացման գործընթացով նկարահանված կինոնկար էր, որի ռեժիսորն էր Լիոնել Բերիմորը. Բորիսը այստեղ խաղացել է Աբդուլ Մուհամեդ Բեյի դերը։ Ֆիլմում Կառլոֆը ուժեղ կերպարի է մարմնավորել՝ խոսելով շատ անհամոզիչ ակցենտով[66]:

1930-ական թվականներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1930 թվականի ապրիլի 12-ին Բորիսը չորրորդ անգամ ամուսնացել է Դորոտի Շտեյնի հետ, որն աշխատել է որպես գրադարանավար Լոս Անջելեսի Քաղաքային գրադարանում։ Այս նույն տարում նա նկարահանվել է իր կարիերայի առաջին և միակ ձայնային՝ «Երեխա Յուտայից» ֆիլմում։ Միևնույն ժամանակ, թողարկվել է նաև «Ծովային չղջիկը» ֆիլմը` ռուսերեն տարբերակով, բայց այս ֆիլմերից ոչ մեկը հաջողություն չի ունեցել և չի ազդել դերասանի կարիերայի վրա։

Առաջընթաց սոցիալական քննադատական ֆիլմերում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բորիս Կառլոֆի դերասանական առաջընթացը գրանցվել է 1930-ականների սկզբին։ Այն ժամանակ նա փորձել է դուրս գալ իր հիմնականում որոշակի դերից` որպես էկզոտիկ ոճրագործ և կողմնակի անձ, և խաղում էր դերեր սոցիալական քննադատական դրամաներում և քրեական ֆիլմերում, որոնք նորաձև էին 1930-ականների սկզբին։ Թե որքանով է նա ինքն ազդել դերերի ընտրության վրա, հարցականի տակ է մնում, քանի որ դերասանական խիստ պրակտիկայով զբաղվող դերասանները, ովքեր դեռ աստղեր չէին, ստուդիաներին դերերի ընտրման հարցում թողնում էին ազատ։ Դերասաններին երբեմն «վարձում էին» այլ ստուդիաներ, ինչպիսիք են «Carloff-MGM»-ն և «Columbia»-ն։ Բայց միայն A կարգի աստղերն ունեին իսկապես ազդեցիկ հնարավորություններ, և միայն այն դեպքում, եթե նրանք հաջողակ լինեին վարձույթում։

Հոլիվուդում Կառլոֆի առաջին մեծ հաջողությունը 1931 թվականի ռեժիսոր Հովարդ Հոուքսի բանտային դրամա «Քրեական օրենսգիրք» ֆիլմն էր։ Նույն թվականին Կառլոֆը խաղացել է մի փոքր անսովոր դերեր ավելի իրատեսական ֆիլմերում, օրինակ` Մերվին Լերոյի «Վերջին հինգ աստղերը», լրագրողական ֆիլմը մամուլի պատասխանատվության և ազատության մասին, որում նա հոգևորական Վերնոն Իզոպոդի քողի ներքո լրագրողի կերպարում էր։ Այս ֆիլմի աստղը Էդվարդ Ռոբինսոնն էր։ Իսկ ռեժիսոր Ռոլանդ Լիի «Մեղավոր սերունդ» ֆիլմում, որը մաֆիայի միջավայրում «Ռոմեո և Ջուլիետ»-ի մի տեսակ նմանացում էր, Կառլոֆը մարմնավորել է գանգստերների ղեկավար Թոնի Ռիկի դերը, որը կանգնած է ընտանիքի պատվի և իր երեխայի հանդեպ սիրո միջև։

Ֆրանկենշտեյնի հրեշը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆրանկենշտեյնի հրեշի դերում (1935)

1931 թվականին ռեժիսոր Ջեյմս Ուեյլը նկատել էր Բորիս Կառլոֆին դերասանների ճաշասենյակում, երբ «Ֆրանկենշտեյն» ֆիլմում հրեշի դերի համար դերասան էր փնտրում։ Դրանից առաջ Բելա Լուգոշին հրաժարվում էր այս դերից, քանի որ հրաժարվել էր դիմահարդարվել երկար ժամանակով, հեռուստադիտողները կարող էին չճանաչել նրան, ինչպես նաև հրաժարվել էր Ջոն Կարադայնի դերից. Լուգոշին իր գործելամակարդակը հրեշ խաղալու համար առավել բարձր էր համարում։ Այսպիսով, Ուելը հրավիրեց Կառլոֆին, որը փորձեր կատարեց և հավանություն ստացավ այդ դերի համար։ «Ֆրանկենշտեյնը» հսկայական ֆինանսական հաջողություն է ունեցել «Universal» ստուդիայում, իսկ Կառլոֆը դարձել է այս ժանրի ամենահայտնի աստղերից մեկը։ Դերասանը, որը, չնայած ավելի քան յոթանասուն ֆիլմերում ունեցած իր դերերին մինչ այդ հասարակությանը մնում էր հիմնականում անհայտ, հայտնի դարձավ մեկ գիշերում։ Տխուր, լուռ հրեշի կերպարը մինչ օրս կինոսիրահարների հիշողության մեջ անխզելիորեն կապված է նրա անվան հետ։ Այն, որ Ֆրանկենշտեյնի նախաբանում Կառլոֆը կոչվում էր ոչ թե անունով, այլ պարզապես «?», հետագայում ստեղծեց խորհրդավոր աուրա և սնուցեց դիմակի հետևում կանգնած «արարածի» հետաքրքրությունը. տիտրերում իր դերի կողքին նշված էր Կառլոֆի անունը։

«Սպիով դեմք», «Մումիա», «Ֆու-Մանչու բժիշկը» և այլ ֆիլմեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կառլոֆը «Ֆրանկենշտեյն»-ից առաջ պարտավորություններ ուներ հին պայմանագրերով, ինչը նրան ստիպել է շարունակել աննշան դերեր խաղալ իրեն հասած փառքից հետո։ Նույն տարվա իր հաջորդ ֆիլմում` Մերվին Լերոյի «Այս երեկո կամ երբեք» MGM կատակերգությունում, նա մարմնավորել է անանուն մատուցողի կերպար` աստղերի Գլորիա Սվանսոնի և Մելվին Դուգլասի կողքին։

Միայն 1932 թվականին Կառլոֆը նկարահանվել է ինը ֆիլմերում՝ երկրորդական և գլխավոր դերերում։ Նրա այս տարվա ամենահայտնի ոչ սարսափ ֆիլմերից մեկը Հովարդ Հոուքսի գանգստեր ֆիլմ «Սպիով դեմք»-ն է։ Ֆիլմում խաղացել են նաև Պոլ Մունիի և Ջորջ Ռաֆթը։ Կառլոֆը մարմնավորել է լուռ գանգստեր Գաֆֆնիի կերպարը։ Երկու այլ կրիմինալ ֆիլմերում Կառլոֆը խաղացել է մաֆիայի հետ կապված տարօրինակ ռեստորանի և գիշերային ակումբի սեփականատիրոջ դերեր՝ ռեժիսոր Նորման Մաքլեոդի «Անդունդի խաղը» (1932) և Հոբարտ Հենլիի «Գիշերային աշխարհ» (1932) ֆիլմրում, սակայն երկուսն էլ ֆինանսապես հաջող չէին։ Նույն թվականին Կառլոֆը մարմնավորել է մեկ այլ խորհրդանշական հրեշի՝ Իմհոտեպին, ռեժիսոր Կառլ Ֆրյունդի «Մումիա» ֆիլմում։

210x210пкс

Ֆրանկենշտեյնի հրեշի կերպարի շնորհիվ Բորիս Կառլոֆը այնքան հայտնի է դարձել, որ «Universal»-ը գովազդել է նրան «Մումիա» ֆիլմի պաստառներով ոչ թե իր բեմական անունով, այլ որպես Կառլոֆ Աարսափելի։ Այս ֆիլմի համար ավելի բարդ է եղել դիմահարդարումը, քան Ֆրանկենշտեյնի հրեշի դերի համար։ Դիմահարդար Ջեք Փիրսին շուրջ ութ ժամ գրիմ է արել Կառլոֆին։ Ըստ Կառլոֆի հիշողությունների, դիմահարդարման ընթացքը նրա համար չափազանց ցավոտ էր. գրիմը փխրուն թղթի էր նման[67]։

1932 թվականին Բորիս Կառլոֆը կրկին համագործակցել է ռեժիսոր Ջեյմս Ուայլի հետ և նկարահանվել «Տարօրինակ հին տուն» ֆիլմում[68]։ Նույն թվականին նա նկարահանվել է MGM ստուդիայում` ռեժիսոր Չառլ Բրաբիի «Ֆու Մանչուի դիմակը» ֆիլմում։ Դրանում նա խաղացել չար ասիացու կերպար, որը ձգտում էր համաշխարհային տիրապետությանը։

1933 թվականին Կառլոֆը վերադառնում է իր հայրենիքում` Մեծ Բրիտանիայում՝ նկարահանվելու հին եգիպտական թեմայով մեկ այլ՝ ռեժիսոր Հեյես Հանթերի «Սատանա» սարսափ ֆիլմում։ Կառլոֆը կատարել է մեռնող պրոֆեսոր-եգիպտագետ Հենրի Մոռլանտի գլխավոր դերը, որը տարված էր իր հետազոտության ոլորտով և գոհարի օգնությամբ մեռելներից հարություն է առնելու։

1930-ական թվականների վերջին և 1940-ականների սկզբին Բորիս Կառլոֆը հաճախ ստիպված խաղացել է ասիական տեսք ունեցող հերոսների դերեր, հիմնականում B կարգի ֆիլմերում։ 1936 թվականին Բրյուս Համբերսթոնի «Չառլի Չանը օպերայում» ֆիլմում Կառլոֆը մարմնավորել է երգիչ Գրավելի դերը, որը կորցրել էր հիշողությունը և հայտնվել ապաստանում, իսկ 1937 թվականին՝ ռեժիսոր Ջեյմս Ֆերոուի «Շանհայի արևմուտք» ֆիլմում նա Չինաստանի ռազմական ղեկավար էր։ Ֆիլմերի շարքում ավելի ուշ նա ռեժիսոր՝ Ուիլյամ Նայթի ֆիլմում խաղացել է խուզարկու Ջեյմս Վոնգի (գրող Էրլ Դեր Բիգերսի վեպերի հերոս) կերպարը՝ անկախ ցածր բյուջետային «Monogram Pictures» ստուդիայից։

Այդ տասնամյակի ընթացքում Կառլոֆը նկարահանվել է նաև երկու ոչ տիպիկ քաղաքական ֆիլմերում. Ջոն Ֆորդի 1934 թվականի «Կորուսյալ պարեկը» ֆիլմում նա տասներկու բրիտանացի զինվորներից մեկն է, որ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ընթացքում անապատում էր հայտնվել։ Վերջնական տեսարանում Կառլոֆը, կրոնական խելագարություն հասած, հսկայական խաչ է քաշում անապատի կիզիչ ավազի վրայով՝ դեպի Մաքս Շտայների խղճուկ երաժշտությունը։ Ալֆրեդ Լուի Վերկերի «Ռոտշիլդների տուն» կենսագրական ֆիլմում նա անձնավորել է Նապոլեոնյան պատերազմների ժամանակ Լոնդոնում Պրուսիայի հակասեմական բանագնաց կոմս Լեդրանցին։

«Ֆրանկենշտեյնի հարսնացուն»[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Ֆրանկենշտեյնի հարսնացուն» ֆիլմից կադր

1935 թվականին Կառլոֆը երկրորդ անգամ է էկրաններին հայտնվել որպես Ֆրանկենշտեյնի հրեշ։ «Ֆրանկենշտեյն»-ի շարունակությունը «Ֆրանկենշտեյնի հարսնացու»-ն էր, որը, ինչպես առաջին կինոնկարը, նկարահանել էր Ջեյմս Ուեյլը։ Գլխավոր դերերից մեկը՝ Հրեշի հարսնացուն, խաղացել է Էլզա Լանչեստերը, և նրա կերպարը դարձել է պաշտամունքային։ Ֆիլմը համարվում է Ֆրանկենշտեյնի թեմայով, կինոյի պատմության, Կառլոֆի և 1930-ականների Հոլիվուդի լավագույն ֆիլմերից մեկը։ «Universal»-ի համար Ջեյմս Ուեյլի ֆիլմերի ֆինանսական հաջողությունը նրան ավելի ռեժիսորական ազատություն է տվել, որի արդյունքում նա կարողացել է կյանքի կոչել իր սեփական գաղափարները և դիմակայել ստուդիայի ղեկավար Կառլ Լեմլեի միջամտությանը[69]։

Ի տարբերություն Ֆրանկենշտեյնի առաջին կինոնկարի, հրեշը երկխոսություններ ու սիրային կապ ուներ նրա համար հատուկ ստեղծված կնոջ հետ։ Կրկին, չնայած այլանդակ արտաքինին, դերասանին հաջողվել է արտաբերել պերճախոս արտահայտությունը և հազվադեպ օգտագործվող ժեստերի օգնությամբ արհեստական հրեշի՝ որպես ողբերգական սիրահար անձնավորության հուզիչ մեկնաբանությունը։ Դիմահարդար նկարիչ Ջեք Փիրսը միտումնավոր կերպով հրեշին հեռացրել և թույլ է տվել, որ Կառլոֆի իրական հատկությունները ավելի շատ փայլեն[70]։ Չնայած սարսափի ժանրին, հումորը նրա մոտ չէր ստացվում, ուստի տեսարաններից մեկում Կառլոֆը, հրեշի տեսքով, փորձեց ծխախոտ ծխել և այդ տեսարանը բավականին անհաջող ստացվեց։ Այս ֆիլմը նույնպես մեծ հաջողություն ունեցավ և ամրապնդեց Կառլոֆի համբավը որպես Հրեշ։

«Սև կատուն», «Ագռավ» և խելագար գիտնականների դերեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատմական ակնարկի մեջ 1930-ականները համարվում են ամենագեղարվեստականն ու բեղմնավորը Բորիս Կառլոֆի համար։ Այս ընթացքում նա հինգ անգամ նկարահանվել է Բելա Լուգոշիի հետ. Էդգար Ուլմերի «Սև կատու» (1934) ֆիլմում, որը հիմնված է Էդգար Ալլան Պոյի մոտիվների վրա, նա խաղում էր ռազմական ինժեներ Հյալմար Պոլցիգի դերը, Լուգոշին՝ դոկտոր Վիտուս Վերդեգաստի, որը անտանելի վախենում է կատուներից։ Քիչ բյուջե ունեցող ֆիլմը, որը նկարահանվել է ընդամենը 15 օրվա ընթացքում, դարձել է «Universal»-ի տարվա հիթը, բայց ձախողվել է ժամանակակից կինոքննադատության մեջ, առաջին հերթին, իր միակողմանի սցենարի պատճառով։ Այսօր, իր էքսպրեսիոնիստական արտահայտչամիջոցների շնորհիվ, ֆիլմը համարվում է Ուլմերի տիպիկ ստեղծագործությունը։

Ռեժիսոր Կառլ Ֆրյունդի «Շաղակրատության նվերը» (1934) ֆիլմում սարսափի երկու աստղերն էլ հայտնվել են անսպասելի կարճ, էպիզոդիկ դերերում. Լուգոշին՝ տանգո պարող, և Կառլոֆը՝ ուրվական։ Գլխավոր կնոջ կերպարը այս արագընթաց բուռլեսկում մարմնավորել է 24-ամյա Գլորիա Ստյուարտը։

Լուգոշին և Կառլոֆը մեծ մարտահրավեր են ունեցել «Ագռավ» ֆիլմում՝ Էդգար Ալլան Պոյի ստեղծագործոթւյան հիման վրա նկարահանված ֆիլմում, որի ռեժիսորն է Լյու Լանդերսը, ստուդիան` «Universal»-ը։ Սա շատ մռայլ ֆիլմ է խենթ նյարդավիրաբույժի, խանդավառ բանաստեղծի (Լուգոշ) և հետախուզվող հանցագործ Էդմոնդ Բեյթմանի (Կառլոֆ) մասին։ Կինոքննադատների կարծիքով, դա միակ սարսափ ֆիլմն է, որը թողարկվել է «Universal Studios»-ի կողմից 1930-ականներին՝ առանց հումորի նշույլների։ Լուգոշին օգնել է Կառլոֆին փոխել իր արտաքին տեսքը, բայց նրան հրեշ է դարձրել։ Խելագար հունգարացին և բավականին զուսպ բրիտանացին կրկին հիանալի կերպով լրացնում էին միմյանց[71]։ Այնուամենայնիվ, ֆիլմի թողարկումից հետո գրաքննության խնդիրներ են առաջացել իբրև հոմո-էրոտիկ և սադո-մազոխիստական տեսարանների պատճառով, և Մեծ Բրիտանիայում ֆիլմը արգելվել է։

1936 թվականին նրանք կրկին խաղացել են երկու գլխավոր դերեր Լամբերտ Հիլիերի «Անտեսանելի ճառագայթ» ֆիլմում, որում նրանք հանդես են եկել որպես երկու գիտնականներ, որոնք աշխատում էին տիեզերքից խորհրդավոր ճառագայթների ուսումնասիրության վրա։ Այս տարի Բորիս Կառլոֆը մարմնավորել է մոլագար վիրաբույժի դերը Մեծ Բրիտանիայում նկարահանված Ռոբերտ Սթիվենսոնի «Մարդը, որը փոխեց իր միտքը» ֆիլմում, որտեղ խաղացել են Աննա Լին, Lոն Լոդերը և Սեսիլ Փարքերը։ Կառլոֆը նկարահանվել է այս ֆիլմի գովազդային պաստառներում որպես մոլագար բժիշկ[72]։ Մայքլ Քըրթիսի «Քայլող մեռյալները» (1936) ֆիլմում Կառլոֆը, ընդհակառակը, ոչ թե դիվային հանցագործ էր, այլ բժշկական փորձերի զոհ։ Նրան անմեղ մահապատժի են ենթարկել, իսկ հետո բժիշկ Էվան Բոմոնտը (Էդմունդ Գվեն) վերակենդանացրել է նրան, և Ջոն Էլմանը (Կառլոֆ) սկսել է վրեժ լուծել նրանցից, ովքեր իրեն մատնել էին։

1939 թվականին ռեժիսոր Ուիլյամ Քլեմենսի «Սատանայի կղզին» ֆիլմում, որը լույս է տեսել Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի սկզբից անմիջապես առաջ, Կառլոֆը դրական դեր է խաղացել` ֆրանսիացի բժիշկ դոկտոր Չարլզ Գոդենի դերը, ով պայքարել է ֆրանսիական գաղութում անմարդկային պայմանների դեմ։ Ֆիլմն արգելվել է Ֆրանսիայում, որտեղ որոշ ժամանակ ինդեքսավորվել էր «Warner BrosՇ»-ի բոլոր արտադրական աշխատանքները

«Ֆրանկենշտեյնի որդին» և դարաշրջանի վերջին նկարահանված դասական սարսափ ֆիլմերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆրանկենշտեյնի շարքի երրորդ և վերջին ֆիլմը Բորիս Կառլոֆի մասնակցությամբ նկարահանվել է 1939 թվականին։ «Universal Studios»-ն այն ժամանակ վաճառվում էր նոր սեփականատերերի, և ռեժիսոր Ջեյմս Ուեյլը նույնպես կարիերայի անկում էր ապրում և չէր ցանկանում սարսափ ֆիլմեր նկարահանել, իսկ Ֆրանկենշտեյնի դերակատար Քոլին Քլայվը մահացել էր ալկոհոլային կախվածությունից երկու տարի առաջ։ «Universal» Ռոուլանդ Լիին ընտրել է որպես «Ֆրանկենշտեյնի որդին» ֆիլմի ռեժիսոր։ Բելա Լուգոշին խաղացել է կաշկանդված Իգորի կերպարը, որ արթնացրել էր հրեշին կոմայից և դարձել նրա լավագույն ընկերը[73]։ Արտադրության առումով ֆիլմը Ֆրանկենշտեյնի մասին պատմող երեք ֆիլմերից ամենաթույլն է, որտեղ Կառլոֆը մասնակցություն է ունեցել՝ թե՛ սցենարային, թե՛ ռեժիսորական առումով։ Բացի Բելա Լուգոշիի շատ գնահատված աշխատանքից, կինոքննադատները գնահատել են նաև օպերատորի աշխատանքը, լուսավորությունը, կինոնկարները, մասնավորապես` հին եվրոպական ոճի տունը։ Կառլոֆը հետագհայում կրկին վերադարձել է հրեշի դերով։ Ֆիլմի մեծ մասը դեռ շարժման մեջ էր, և անիմացիայից հետո նա ոչ մի բառ չի արտասանել, ի տարբերություն «Ֆրանկենշտեյնի հարսնացուներ»-ի, որտեղ հրեշն արդեն ունեցել է մի քանի արտահայտություններ։ Բազիլ Ռեթբորնը հրավիրվել էր կատարելու Ֆրանկենշտեյնի որդու դերը։ Նկարահանումներին եղել է նաև Լիոնել Էթհիլը, տեսուչ Կրոգի դերում։ Բայց չնայած դերասանական այսպիսի ամուր կոմպոզիցիային, կինոնկարը հաջողություն չի ունեցել հանդիսատեսի և քննադատների շրջանում։

«Ֆրանկենշտեյնի որդին» Կարլոֆի վերջին ֆիլմն էր՝ որպես Ֆրանկենշտեյնյան հրեշ։ Դրանից հետո նա հրեշի տեսքով հայտնվել է միայն «Մայրուղի 66» սերիալում (1962 թվական)՝ «Մողեսի ոտքը և դրամապանակի թևը» դրվագում։ Դրվագը մինչ օրս էլ տարածված է Միացյալ Նահանգներում և Հելոուինի ժամանակ պարբերաբար հեռարձակվում է հեռուստատեսությամբ։ «Ֆրանկենշտեյն»-ի հաջորդ շարքում հրեշի դերը խաղացել է Լոն Չեյնի կրտսերը, հետո` Գլեն Սթրենջը։

Կառլոֆի միակ դուստրը` Սառան, ծնվել է 1938 թվականի նոյեմբերի 23-ին՝ Կառլոֆի 51-ամյակին, «Ֆրանկենշտեյնի որդին» ֆիլմի նկարահանումների ժամանակ։ Սառայի մայրը Դորոթի Ստեյնի չորրորդ կինն է եղել, ով աշխատել է Լոս Անջելեսի քաղաքային գրադարանում։

Ռեժիսոր Ռոլանդ Լիի ղեկավարությամբ Կառլոֆը նկարահանվել է տասնամյակի իր վերջին ֆիլմում՝ «Մահվան աշտարակը» (1939)։ Ուիլյամ Շեքսպիրի ստեղծագործության հիման վրա նկարահանված այլաբանական սարսափ ֆիլմում նա մարմնավորել է Մորդի դահիճին։ Ֆիլմի գործընկերը կրկին Բասիլ Ռաթբոունն էր։ Կինոյի պատմաբանները Կառլոֆի դերը մեկնաբանում են որպես կոդավորված ակնարկ Ադոլֆ Հիտլերին։

Հոլիվուդում 1930-ականների տասնամյակի և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի սկզբի հետ հին Եվրոպայում աստիճանաբար վերջ է դրվել հրեշների, վամպիրների և մումիաների մասին սարսափ ֆիլմերի նկարահանմանը։ Այդ ժամանակի սարսափները պահանջում էին այլ, ավելի իրատեսական սյուժեներ, այդ թվում՝ ժամանցային կինոնկարներ։ Հաջորդ մի քանի տարիներին Բորիս Կառլոֆը նկարահանվել է հիմնականում B կարգի ֆիլմերում՝ խելագար գիտնականների, հոգեկան հիվանդների և քրեական մտավորականների կերպարում։

Աշխատանք ռադիոյում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1930-ականների վերջից Բորիս Կառլոֆի ձայնը պարբերաբար լսվել է Միացյալ Նահանգների հանրային և առևտրային ռադիոկայաններում։ «Prime time»-ում մեկ ժամ շարունակ նա CBS, NBC, ABC և այլ հեռարձակողներին ներկայացրել է Էդգար Ալան Պոյի, Ռուդարդ Քիպլինգի և Չարլզ Դիքենսի պատմությունները։ Կառլոֆը նաև պարբերաբար հանդես է եկել երեսուն րոպեանոց դետեկտիվ սերիալներում, ինչպիսին է «Լույսերը հանգչում են» հաղորդումը NBC-ով, եղել է ռադիոյի թիմում և մասնակցել նոր ֆիլմերի վաճառքի թոք շոուներին։ Նրա արտահայտիչ ձայնը ամերիկյան ռադիոյի անբաժանելի մասն է եղել 1938 թվականից մինչև մահ։

1940-ական թվականներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խենթ գիտնականների, դիակներ առևանգողների մասին և այլ ֆիլմեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1940-1950-ականներին Կառլոֆը նկարահանվել է բազմաթիվ մոռացված ֆիլմերում։ Հատկապես Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին նրան հաճախ կարելի էր տեսնել խելագար պրոֆեսորի դերում, որը ցանկանում էր ստեղծել «գերմարդու» նախատիպ։ Այս ֆիլմերի մեծ մասը նկարահանվել է Columbia կինոստուդիայում։ Ի տարբերություն 1930-ականների խելագար մոլագարների մասին շատ բռնի, մութ ֆիլմերի, խելագար բժիշկների մասին այս ֆիլմերն իրենց ահարկու հումորով ավելի շատ սև կատակերգության ժանր են։ Պատերազմից հետո սարսափ ֆիլմերի դիտումը խիստ նվազել է, և Կառլոֆը հայտնվել է այլ ժանրերում։

Դրա օրինակն է 1942 թվականին նկարահանված ռեժիսոր՝ Լյու Լանդերսի «Բուգիմենը կստանա քեզնից» ֆիլմը։ Այս ֆիլմում Բորիս Կառլոֆը և Փիթեր Լորրը, Նոր Անգլիայի պանսիոնատի նկուղում խելագար գիտնականների նման, բժշկական նպատակներով սպանում էին ծերերին՝ ուշադրություն չդարձնելով այս պանսիոնատի տիրոջը, որը ոչինչ չէր կասկածում։ Լորրը, որն իր սարսափ ֆիլմերում միշտ հանդես է եկել մի փոքր հումորով, և Կառլոֆն իր առեղծվածով այստեղ ցույց են տալիս իրենց զվարճալի կողմերը[74]։ Ֆիլմի անհեթեթ գրոտեսկը լի է «Մկնդեղ և հին ժանյակներ» հանցավոր կատակերգության մասին ակնարկներով, որը նույնպես հիթ էր դարձել Բրոդվեյում. այստեղ Կառլոֆը մարմնավորել է Ջոնաթան Բրյուսթերին։ Մեկ տարի առաջ համանուն «Warner Bros» ֆիլմում Լորրը դոկտոր Էյնշտեյնի դերում է հանդես եկել։

1940 թվականին Բելա Լուգոշին և Կառլոֆը, նկարահանվել են ռեժիսոր Դեյվիդ Բաթլերի «Դուք կիմանաք» ֆիլմում։ Այն թողարկվել է «RKO» ընկերության կողմից 1940-ականներին` գլխավոր պրոդյուսեր Վել Լյութոնի ղեկավարությամբ. այն սարսափի և առեղծվածային ֆիլմերի առաջատար ստուդիան է։ Այն ընկալվել է որպես գաղտնի կատակերգություն, բայց հանրությունը այնքան էլ լավ չի ընդունել։

Բորիս Կառլոֆին այս ընթացքում միայն մեկ անգամ են նկատել Եվրոպայում ռազմական իրադարձություններին վերաբերող ֆիլմում. այն է` ռեժիսոր Թերի Օ. Մորսի «Բրիտանական հետախուզություն» (1940) ֆիլմը։ Այս ֆիլմում Կառլոֆը Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին Բրիտանիայում քողարկված գերմանացի լրտես էր։

1944 թվականին «Universal»-ը թողարկել է Ֆրանկենշտեյն շարքի «Ֆրանկենշտեյնի տունը», որի ռեժիսորը կոմս Քենթոնն է եղել, իսկ ֆիլմը նկարահանված էր Կուրտ Սիոդմակի պատմվածքի հիման վրա։ Գլխավոր հերոսը Կարլոֆն էր` խենթ պրոֆեսոր Գուստավ Նիեմանի կերպարում։ Այս ֆիլմի նկարահանումներին մասնակցել է նաև Ջ. Քերոլ Նեշը՝ Դանիելի, Ջոն Քերադինը՝ Դրակուլայի, Լոն Չեյնին կրտսերը՝ մարդագայլ Լարի Թալբոտի դերում, իսկ Ֆրանկենշտեյն հրեշի կերպարը մարմնավորել է Գլեն Սթրենջը, որը հետագայում հայտնի է դարձել որպես բարմեն Սեմ «Բեռնախցիկի ծուխ» հեռուստասերիալից (1955-1975)։

1940-ական թվականների Բորիս Կառլոֆի ֆիլմերից քչերն են նկարահանվել գունավոր, չնայած 1930-ականների կեսերից Հոլիվուդում ավելի ու ավելի շատ էր կիրառվում Technicolor գործընթացը։ Մինչև 1950-ականների վերջը նրա սարսափ ֆիլմերը մնացել են սև ու սպիտակ գույներով, ինչը համապատասխանում էր ստեղծագործության ենթադրյալ մութ տրամադրությանը։ Կառլոֆի առաջին, ոչ այնքան հաջողակ գունավոր ֆիլմը ռեժիսոր Ջորջ ի «կուլմինացիա» ֆիլմն էր, իսկ թուրք հոլիվուդյան աստղ Թուրհան բեյի մարմնավորել է Կառլոֆի հակառակորդի դերը[75]: Վիեննայի օպերային թատրոնում նկարահանված այս թրիլերում Կառլոֆը մարմնավորել է էլեգանտ բժիշկ Ֆրիդրիխ Հոներին, ով խանդից դրդում է սպանել իր հարսին՝ այս թատրոնի պրիմադոննային։

Այս տասնամյակում Կառլոֆի անթիվ ֆիլմերից, որոնց մեծ մասը B կարգի են, մասնավորապես, առանձնանում է RKO սև-սպիտակ ընկերության հիմնադիր Ռոբերտ Լուի Սթիվենսոնի և ռեժիսոր Ռոբերտ Ուայզի «Դիակներ առևանգողը» (1945) ֆիլմը։ 19-րդ դարում Շոտլանդիայում տեղ գտած այս մութ պատմության մեջ Կառլոֆը մարմնավորել է խորամանկ դոկտոր Մաքֆարլեյնի (Հենրի Դանիել) դերը, որը բժշկական փորձերի համար առևանգում էր դիակներ, Բելա Լուգոշին խաղսացել է փոքր, բայց հիշարժան դեր, որպես դոկտոր Մաքֆարլեյնի ծառա Ժոզեֆ[76]։ Ֆիլմի վերջում Գրեյը սպանել է հարբած Ժոզեֆին՝ նրան ձեռքերով խեղդելով։ Դա վերջին հանրահայտ սարսափ ֆիլմն էր, որտեղ երկու աստղերը հանդես են եկել։

«RKO» սարսափ ֆիլմերի ստուդիայից ևս երկու հայտնի կինոնկար կա, որոնցում խաղում են Կառլոֆ գլխավոր դերում է` «Մեռածների կղզի» (1945) և «Բեդլամ» (1946), երկուսն էլ նկարահանվել են ռեժիսոր Մարկ Ռոբսոնի կողմից։ Առաջին ֆիլմում, որը նկարահանվել է 1912-1913 թվականների Բալկանյան պատերազմների ժամանակ, Կառլոֆը մարմնավորել է հույն գեներալի՝ անապատային կղզում արգելափակված փախստականների խմբի ղեկավարի կերպարը։ Խաղընկերները Էլեն Դրյուն և Էռնստ Դոյչն էին, ովքեր արտագաղթել էին Գերմանիայից։ Սա մռայլ մթնոլորտ ունեցող ֆիլմ է, որը, բացի պատերազմային սարսափներից, ուսումնասիրել է նաև հասարակությունից մարդու բռնի մեկուսացման հետևանքները։ Կառլոֆը մարմնավորել է գեներալ Նիկոլաս Ֆերիդիսին, ով աստիճանաբար կորցնում էր բանականությունը։ Այս անգամ նա ոչ թե չար հանցագործի, այլ խղճալի զոհի դերում էր։

«Բեդլամ»-ում Կառլոֆը հոգեկան հիվանդների ապաստանի տնօրեն վարպետ Սիմսն է եղել։ Այստեղ Աննա Լին նույնպես նկարահանվել է նրա հետ։ Սա խորհրդավոր դրամա է Լոնդոնում համանուն խենթերի ապաստանի մասին, որը գոյություն է ունեցել մինչև 1930-ական թվականները։ Սև ու սպիտակ այս ֆիլմը պատկերում է բրիտանական հոգեբուժարաններում պայմանների մռայլ պատկերը։

Երկրորդ պլանի դերեր, Էբբոտի և Կոստելոյի ֆիլմեր և «Կայսեր սոխակ»-ը մուլտֆիլմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1947 թվականին լույս է տեսել Դուգլաս Սիրկի «Գայթակղվածը» ֆիլմը։ Ըստ կինոքննադատների, այս ֆիլմում Բորիս Կառլոֆը ընդամենը 5 րոպե էկրանին հայտնվելով իր ողջ վարպետությունը ի ցույց է դրել. այստեղ նա խաղացել է էքսցենտրիկ նորաձևության դիզայներ Չարլզ վան Դրուտենի դերը։ Այս ֆիլմում հանդես են եկել նաև Լյուսիլ Բոլը, Ջորջ Սանդերսը և Չարլզ Քոբուրնը։

1940-ականների վերջին հասարակությունը Կառլոֆին հազվադեպ է տեսել էկրանին։ Նա շարունակել է խաղալ մեծ աստղերի ու հայտնի ռեժիսորների կողքին, բայց աննշան, շատ փոքր դերերում։ Այս ընթացքում նա երկու անգամ խաղացել է Հնդկաստանի առաջնորդի դերը` 1947 թվականին Սեսիլ Բ. Դեմիլի արևմտյան «Անպարտ» ֆիլմում՝ Գերի Կուպերի և Պոլետ Գոդարդի հետ, իսկ 1948 թվականին՝ Ջորջ Մարշալի «Արմատներ» ֆիլմում Վան Հեֆլինի, Սյուզան Հեյվորդի և Ջուլի Լոնդոնի հետ միասին։ Երկու ֆիլմերն էլ նկարահանվել են գունավոր` ժանրին համապատասխան։

Բորիս Կառլոֆը ցածր պրոֆեսիոնալ վարկանիշ է ունեցել իր կինոկարիերայում 1940-ականների և 1950-ականների վերջին։ Ըստ կինեմատոգրաֆների՝ կոմիկ դերասաններ Բուդ Էբբոտտի և Լու Կոստելոյի մասնակցությամբ ֆիլմերը, ինչպիսիք են ռեժիսոր Չարլզ Բարտոնի «Էբբոտտը և Կոստելլոն հանդիպում են մարդասպան Բորիս Կառլոֆին» (1949) ֆիլմը այն վատթարագույններից է համարվում, որոնցում նա նկարահանվել է ժամանակին։ Չորս տարի անց Կառլոֆը նկարահանվել է Չարլզ Լամոնտի «Էբբոտտը և Կոստելլոն հանդիպում են դոկտոր Ջեքիլին և միստր Հայդին» (1953) սերիալի սերիաներից մեկում։ Կինոյի պատմաբանները սովորաբար անդրադառնում են Կառլոֆի մասնակցությամբ այդ ֆիլմերին։ Այնուամենայնիվ, կան թրեշ ժանրի երկրպագուներ, ովքեր հատկապես գնահատում են այս ֆիլմերը զվարճալի երկխոսության և սարսափ ֆիլմերի ժանրի չափազանց խեղաթյուրման պատճառով։

Ստեղծագործական այս տասնամյակի ավարտին Բորիս Կառլոֆը ունեցել է հնչյունային դերակատարում` որպես պատմող «Կայսեր սոխակը» ֆիլմում (1949), որը Իրժի Տռնկայի չեխոսլովակյան տիկնիկային ֆիլմի անգլերեն կրկնօրինակումն էր։ Մուլտֆիլմը հիմնված է Հանս Քրիստիան Անդերսենի «Սոխակ» հեքիաթի հիման վրա։ Կառլոֆի խնամված և զարմանալիորեն փափուկ ձայնը հիմք է հանդիսանում նրա հաջողություններին` որպես ռադիոյի կրկնօրինակող դերասան, ընթերցող և հեքիաթասաց։

1946 թվականին՝ չորրորդ ամուսնալուծությունից հետո, Բորիս Կառլոֆն արդեն հինգերորդ ամուսնությունն է կնքել Էվելին Հելմորի հետ, որը նրանից 16 տարով փոքր էր։ Վերջինս Դեյվիդ Սելզնիկի և Մորիս Էվանսի օգնականն է եղել[77]: Նախկինում նա ամուսնացած է եղել դերասան Թոմ Հելմորի հետ, բայց նրանք ամուսնալուծվել են 1945 թվականին։ Թոմ Հելմորը սերտ ընկերական հարաբերություններ էր պահպանում Բորիս Կառլոֆի հետ, նույնիսկ այն բանից հետո, երբ Կառլոֆը ամուսնացավ իր նախկին կնոջ հետ[78]։

Ներկայացումներ Բրոդվեյի թատրոնում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իր մասնագիտական կարիերայի ամենամեծ նվաճումներից մեկը Նյու Յորքի Բրոդվեյում մի դեր էր, որը թատրոնի դրամատուրգ Ժոզեֆ Քեսելրինգը հատուկ գրել է նրա համար։ «Մկնդեղը և հին ժանյակը» ներկայացման մեջ (պրեմիերան տեղի է ունեցել 1941 թվականին) նա խաղացել է հետախուզվող մարդասպան Ջոնաթան Բրյուսթերի դերը, որն իր տանը պատսպարվում էր ոստիկանությունից. ընտանիքի անդամները մեծամասամբ մարդասպաններ են։ Ջոնաթանին ուղեկցում է հարբեցող պլաստիկ վիրաբույժ Էյնշտեյնը, որն ալկոհոլի ազդեցության տակ Ջոնաթանի դեմքը դարձրել էր Բորիս Կառլոֆի դեմքի նման, քանի որ վիրահատության ընթացքում հեռուստացույցով դիտում էր Ֆրանկենշտեյնի ֆիլմը։

Ներկայացումը Բրոդվեյում երեք տարի ցուցադրվել է և ունեցել մեծ հաջողություն. այն ներկայացվել է 1444 անգամ[79]։ Արդեն 1941 թվականին Ֆրանկ Կապրան նկարահանել է ֆիլմ, որտեղ Քերի Գրանտը Մորթիմերի և Փիթեր Լորան դոկտոր Էյնշտեյնի դերում էին։ Ֆիլմը նկարահանվել է, բայց կինոթատրոններում չի թույլատրվել ցուցադրել մինչև 1944 թվականը՝ շարունակական թատերական ներկայացումների պատճառով։ Ռեյմոնդ Մասսին ֆիլմում մարմնավորել է Ջոնաթանին, քանի որ Կառլոֆը չէր ազատվել իր` թատրոնի հետ կնքած պայմանագրից։ Քանի որ Կառլոֆը ֆինանսավորում էր թատերական արտադրությունը իր սեփական փողերով, նա հոնորարների շնորհիվ հարստացել է։ Կատակերգությունը դարձել է Միացյալ Նահանգների ամենահաջողակ բեմադրություններից մեկը 1940-ական և 1950-ական թվականներին, իսկ Ջոնաթանը` լավագույն դիվային դերը։

Ամերիկյան հանդիսատեսի մտքում Ջոնաթանի, ինչպես նաև Ֆրանկենշտեյնի հրեշի դերը, միանգամայն, կապված է եղել Բորիս Կառլոֆի հետ։ CBS-ը Կառլոֆի մասնակցությամբ բեմադրվել է երեք հանցագործ կատակերգություն, որոնցում նա եղել է Ջոնաթանի դերում. դրանք են՝ 1949 թվականի «Ֆորդի թատերական ժամը» շարքը, 1955 թվականի «Լավագույնը Բրոդվեյից»-ը (նկարահանվել է Փիթեր Լորրեի հետ) և 1962 թվականի «Hallmark փառքի տարածքում» ֆիլմը` Թոնի Ռանդալի հետ։ Եղել են նաև մի քանի ռադիոհաղորդումներ, որոնցում Կառլոֆը խոսել է Ջոնաթանի դերի մասին։ 1955-ի տարբերակը համարվում է ամենահետաքրքիրը, քանի որ միակ դեպքն էր, երբ Կառլոֆը և Լորեն հանդիպում էին իրենց համապատասխան դերերում։

Կառլոֆը չի կարողացել գրանցել հաջողություն Բրոդվեյում կայացված ևս երկու ներկայացումներում` Ջոն Բոյնթոն Փրիսթլիի «Լորենի» (1948) և Էդվարդ Փերսիի «Խանութը լավագույն անկյունում» (1949)։ Այս երկուսն էլ չեղյալ են հայտարարվել յոթ անգամ[80][81]։

Աշխատանք ռադիոյում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1940-ականների ընթացքում Բորիս Կառլոֆը կարողացել է ընդլայնել իր մասնակցությունը ռադիոյի ոլորտում, որը ժամանակին շատ սիրված է եղել։ Նա պարբերաբար հնչյունային դերեր է ունեցել միստիկական սերիալներում և սարսափներում։ Մասնավորապես հայտնի էին «ABC»-ի կողմից արտադրված «Ներքին սրբարանի գաղտնիքը» և «Շարժում գիշերը» շարքերը, որտեղ Կառլոֆը պատմել է այս սարսափելի պատմությունները[82]։ Դրվագներից մի քանիսը 30 րոպե տևողություն ունեին և հեռարձակվում էին կիրակի և չորեքշաբթի օրերին։

Կառլոֆը երբեմն եցել է հայտնի տեղեկատվության ռադիո վիկտորինա «Տեղեկատվություն, խնդրում եմ»-ում, որը հեռարձակվել է «NBC»-ով և վարել է Ֆադիման Քլիֆթոնը[83]: Նա նաև հայտնվել է «NBC»-ի «It's Time To Smile»[83] և CBS-ի Գրաուչո Մարքսի «Blue Ribbon Town»-ում և 1946 թվականին միակն է եղել Ջեյ Ֆլիպպենի «That’s Life» թոք-շոուում[83]: Նրան կարելի է լսել այնպիսի հայտնի պիեսներում, ինչպիսիք են «Մկնդեղը և հին ժանյակ»-ը, որոնք բազմիցս խմբագրվել են ռադիոյի համար։ Ռադիոյով Կառլոֆը գովազդել է իր այդ ժամանակվա ֆիլմերը, ինչպես նաև եղել Բինգ Կրոսբիի ռադիո երաժշտական շոուում։

1949 թվականին Բորիս Կառլոֆը վարել է իր առաջին ռադիոհաղորդումը «ABC»-ում։ Սակայն տարեվերջին հանցագործությունների մասին սերիալների շարքը դադարեցվել է, ինչպես նաև հեռուստատեսային տարբերակը, որը երբեմն զուգահեռ եթեր է դուրս եկել։

1950-ական թվականներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

B կարգի ֆիլմեր ԱՄՆ-ում և Անգլիայում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1950-ականների ընթացքում Կառլոֆը նկարահանվել է բավականին շատ B կարգի ֆիլմերում։ Մինչդեռ Կառլոֆը բարդ դերեր էր խաղում ռադիոյով և հեռուստատեսությամբ, մեծ էկրաններին նա ստանում էր միայն մահացած ծառաների կամ խելագար գիտնականների դերեր։

Այնուամենայնիվ, այս տասնամյակի սկզբին Կառլոֆի ստեղծագործական կարիերայում հայտնվել է մի ֆիլմ, որը մինչ այժմ մնում է ավանդական դասական սարսափ ֆիլմ՝ ռեժիսոր ժոզեֆ Փեվնի «Խորհրդավոր դուռը» (1951), որը հիմնված է Ռոբերտ Լուի Ստիվենսոնի պատմվածքի վրա։ Այս ֆիլմում հեռուստադիտողին անորոշության մեջ պահելով՝ Կառլոֆը չարագործ չէ։ Ընդհակառակը, նա իր կյանքը զոհաբերում է արդարության համար։ Այս անգամ հոգեբանական չարագործի գլխավոր դերը խաղացել է Չարլզ Լոուտոնը[84]։

Ռեժիսոր Նաթան Յուրանի «Սև ամրոց»-ում (1952), որը սարսափի, գիտական ֆանտաստիկայի և ֆանտազիայի խառնուրդ է, Կառլոֆը կրկին անցնում է արդարադատության կողմը՝ որպես դոկտոր Մեյսներ։ Բացի այսպիսի մի քանի այլ ֆիլմերում նկարահանվելուց, Կառլոֆը խաղացել է մի հետազոտողի դեր, որը պետք է կղզին ազատեր անեծքից «Վուդու կղզի» (1957) ֆիլմում, ռեժիսորը Ռեգինալդ Լե Բորգն էր։

Ռեժիսոր Հովարդ Վ. Կոխի «Ֆրանկենշտեյն 1970» (1958 թվական) աարսափ ֆիլմում Կառլոֆը գերմանացի բարոն Վիկտոր ֆոն Ֆրանկենշտեյնն է, որը կտտանքների էր ենթարկվել և այլանդակվել նացիստների կողմից և այժմ աշխատում է փոխակերպված միջուկային ռեակտորում նոր մարդու ստեղծման համար։ Այս ֆիլմի պաստառների վրա Կառլոֆը նշված էր որպես նոր «Ատոմային դարաշրջանի դև»[85]։

Բորիս Կառլոֆը որպես կինոդերասան գերազանց հանդես է եկել իր հայրենիքում, որտեղ 1958 թվականին նկարահանվել է երկու ֆիլմերում. Ռոբերտ Դեյի «Strangler's Grip» ֆիլմում Կառլոֆը մարմնավորել է սերիական մարդասպանի մահապատիժը հետաքննող գրողի կերպարը, որն ի վերջո տարվում է և սկսում նման սպանություններ կատարել։ Ռեժիսոր Ռոբերտ Դեյի «Արյան միջանցքները» ֆիլմում Կառլոֆը խաղացել է Բոլթոնի բժշկի դերը, որը շուտով կախվածություն էր ձեռք բերել իր իսկ ստեղծած թմրանյութից։ Երկու ֆիլմերն էլ այժմ համարվում են ժամանակի B կարգի ֆիլմերի տիպիկ օրինակներ և երբեմն ցուցադրվում են կինոփառատոներում։

Հեռուստատեսային ելույթներ և մուլտֆիլմերում հնչյունային դերակատարումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1950-ականներին Բորիս Կառլոֆը ավելի շատ հեռուստատեսային աշխատանքներ է ունեցել, քան կինոնկարներ։ Նա հաճախակի հյուր էր լինում այդ ժամանակ հսկայական ժողովրդականություն վայելող հեռուստաշոուներին, ինչպիսիք են Դինա Շորի և Ռոզմարի Կլունի շոուները։

Այդ տարիներին ամերիկյան հեռուստատեսությունը հիմնականում ուղղված է եղել թատրոնի և գրականության կողմը և ստեղծել է բարդ գրական համադրություններ։ Դրանցից մեկը «Ոսկե գլոբուսի» դափնեկիր «Թատրոն 90» հեռուստասերիալն էր (1956-1961)։ Ժոզեֆ Կոնրադի համանուն վեպի հիման վրա նկարահանված «Խավարի սիրտը» (1958) դրվագում Կառլոֆը մարմնավորել է կապիտան Կուրցի դերը։ Նրա հետ խաղացել են նաև Ռոդի Մակդաուելը՝ Մարլոուի դերում, Օսկար Հոմոլկան՝ որպես բժիշկ և Էրթ Քիթը՝ որպես թագուհի[86][87]: Կառլոֆը այս դերը նկարագրել է որպես իր կյանքում ամենակարևորներից մեկը, ինչպես նաև «Երկնաքարը» պիեսում եպիսկոպոս Պիեռ Կոշոնի և «Թիրախներ» (1968) ֆիլմում Օրլոկի դերը։ Տասնամյակներ անց Մարլոն Բրանդոն նույնպես խաղացել է գնդապետ Կուրցի դերը Ֆրենսիս Ֆորդ Կոպոլայի «Ապոկալիպսիս այսօր» ֆիլմում։ Կոնրադը Բորիս Կառլոֆի սիրելի հեղինակներից մեկն է եղել։

1952 թվականին 65-ամյա Կառլոֆը CBS Television Workshop սերիալի առաջին դրվագում համագործակցել է երկու երիտասարդ գործընկերների հետ, երկուսն էլ հետագայում դարձել են աշխարհահռչակ։ Նա նկարահանվել է «Դոն Կիխոտ»-ում, որտեղ 23-ամյա Գրեյս Քելլին Դուլչինեի դերում է եղել։ Արտադրության ռեժիսորը 28-ամյա Սիդնի Լյումեթն էր։

Այն ժամանակ Միացյալ Նահանգներում տարածված էին մանկական հեռուստասերիալները։ Դրա օրինակներից մեկը «Շիրլիի Թեմփլի պատմությունների հավաքածուն» է (1958-1961)։ «Քնած խոռոչի լեգենդը» էպիզոդում Կառլոֆը խաղացել է Նիկերբոքրերի հոր դերը, իսկ Շիրլի Թեմփլը` Քեթրին Վան Տեսելի դերը։

Սարսափ ֆիլմերի առաջատար աստղերից մեկը՝ Բորիս Կառլոֆը, այժմ որպես ալեհեր և հարգարժան ջենտլմեն, նկարահանվել է 1958 թվականին «Վարագույրը» հեռուստասերիալում, որը «Մթնշաղի գոտի» ֆիլմի պես մի սերիալ էր, որը մեկնարկել է մեկ տարի անց և շատ ավելի հաջողակ դարձել։

Անգլիայում՝ իր հայրենիքում, Բորիս Կառլոֆը մարմնավորել է գնդապետ Մարշի կերպարը «Սքոթլանդ Յարդի գնդապետ Մարշ» հանցագործությունների շարքում՝ նկարահանված Ջոն Դիքսոն Քարի դետեկտիվ պատմության վրա։ Իր թվիդե վերարկուով և լուրջ հայացքով նա զբաղվում էր հանցագործությունների և գաղտնիության բարդ գործերի քննմամբ. նրան դրանում օգնում էր ավստրիացի դերասան Էրիկ Պոլմանը, ով խաղում էր տեսուչ Գորդոնի դերը։ Սակայն սերիալը դադարեցվել է մեկ տարի անց, ընդհանուր եղել են 26 դրվագներ։

Հետագա աշխատանքը Բրոդվեյի և «Փիթեր Փեն»-ի վրա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1950 թվականի ապրիլի 24-ին Բրոդվեյում բացվել է Բարի Ջեյմսի ներկայացման «Փիթեր Փեն» ներկայացման երաժշտական ադապտացիան, որում Բորիս Կառլոֆը խաղացել է երկու դեր՝ միստր Դարլինգի և կապիտան Հուկի։ Ջnան Արթուրը խաղացել է Փիթեր Փենի դերը, իսկ Մարսիա Հենդերսոնը` տիկին Դարլինգի։ Ներկայացման երաժշտությունը գրել է Լեոնարդ Բեռնշտեյնը։ Գրեյթ Օրմոնդ Սթրիթ մանկական հիվանդանոցի համար կազմակերպված բարեործությունը ներկայացմանը բերել է շատ հանդիսատես, որի արդյունքում այն ցուցադրվել է ավելի քան 300 անգամ[88][89]։

1955-1956 թվականներին Կառլոֆը Բրոդվեյում Ժան Անույայի «Արտույտ» ֆիլմում եղել է եպիսկոպոս Կոշոնի դերում, որտեղ խաղացել է նաև Ջուլի Հարրիսը` Ժաննա դ'Արկի դերում։ Այս դերի համար նա ստացել է Թոնի մրցանակի անվանակարգ։ Ֆիլմում Ուորվիկի դերը խաղացել է Քրիստոֆեր Պլամերը, իսկ բացման երաժշտությունը գրել է Լեոնարդ Բեռնշտեյնը։ Արտադրությունը ներկայացվել է ավելի քան 200 անգամ և մեծ հաջողություն ունեցել[90]։ Այս ներկայացումը նորից դրվել է «Hallmark փառքի սրահ»-ում, որտեղ Կառլոֆն ու Հարիսը հեռուստատեսության համապատասխան դերերում էին։ Բազիլ Ռաթբոնը խաղացել ինկվիզիտորի, իսկ Էլի Ուոլախը՝ Դոֆինի դերը։

Աշխատանք ռադիոյում «Չարլզ Դիքենս»-ից մինչև «Reader Digest»[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1950-ականների ընթացքում Բորիս Կառլոֆի ներկայությունը ռադիոյում բավականին ընդլայնվել է։ 1950 թվականին Նյու Յորքի ռուսաստանյան WNEW հեռուստաալիքում Բորիս Կառլոֆը վարել է իր «Գանձերով սնդուկ» ծրագիրը, որտեղ նա ներկայացրել է մանկական գրականություն[91][92]: Նա պարբերաբար հանդես է եկել CBS-ի «Թատերական գիլդիան եթերում» հեռուստասերիալում, որտեղ նա վերապատմել է հայտնի վեպերը՝ 60 րոպեանոց ռադիոհաղորդումների տեսքով։ Այսպիսով, 1950 թվականին նա խաղացել է Ուրիա Հիփի դերը. այստեղ խաղացել են նաև Ռիչարդ Բարթոնը և Ֆլորա Ռոբսոնը, վարել է ռադիոհաղորդում՝ հիմնված Չարլզ Դիքենսի «Դեյվիդ Քոփերֆիլդ» վեպի վրա։ 1952 թվականին, Բեյզիլ Ռաթբոնի հետ միասին, նրանք խաղացել են Չարլզ Դիքենսի երկրորդ վեպի՝ «Օլիվեր Թվիստի արկածների» հիման վրա բեմադրված ներկայացման մեջ և Ջեկ Լոնդոնի «Ծովային գայլը» վեպի հիման վրա ներկայացման մեջ` Մերեդիտ Բերգեսի հետ[93][94]:

1952 թվականին Կառլոֆը եղել է «Theater 'on the Air» հաղորդման «Յոլանդան և գողը» մյուզիքլում` ռադիոյի «MGM Musical Comedy» ալիքի եթերում, որը հեռարձակվել է Միացյալ Նահանգների բոլոր կայարաններում։ Բորիս Կառլոֆը խաղացել է պահապան հրեշտակի՝ Անջելոյի դերը, որը գոյություն չի ունեցել Վինսենթ Մինելլիի 1945 թվականի կինոնկարում։ Այս դերը գրվել է հատուկ Կառլոֆի համար։ Արտադրությանը մասնակցել են նաև Լիզա Քըրքը և Ջոն Քոնտեն։ Արդեն գոյություն ունեցող ռիթմային երգերը, ինչպիսին է «Got a Date with an Angel»-ը, ներառված են եղել այս ռադիո-մյուզիքլում և հանրաճանաչության են հասել միայն մյուզիքլի հեռարձակելուց հետո[95]։

1953 թվականի դեկտեմբերին Կառլոֆը նկարահանվել է Լոնդոնի «BBC» ստուդիայի ռեժիսոր Բրյուս Համիլթոնի «The Hanging Judge» սերիալում, որը հեռարձակվել է The Play of His Choice ռադիոյով։ Այստեղ նա խաղացել է դատավոր Ֆրենսիս Բրիտենի դերը, որը պետք է մի մարդու մահապատժի դատավճիռ կայացներ, որի մեղավորությունը հաստատված չէր. չնայած Բրիտենը պայքարում էր բարոյական երկընտրանքի հետ, նա դեռ մնում էր օրենքի կողմնակիցը՝ համարելով, որ Բրիտանիայի դատական համակարգը անսխալական է։ Սակայն ներկայացման վերջին պահին Բրիտենը բացահայտվում է որպես կոռումպացված պաշտոնյա, որը կրկնակի կյանք է վարել։ Ներկայացման մեջ Կառլոֆի գործընկերը նրա կինոյի հին գործընկեր Ռեյմոնդ Մեսսին է եղել[96][97]:

Ռադիոյում Բորիս Կառլոֆի աշխատանքի ավարտը «Tales from the Reader’s Digest»-ում որպես հաղորդավար ներկայանալն է եղել։ 1956-1969 թվականներին Syndicated Network-ով պարբերաբար հեռարձակվող երեքրոպեանոց երեք րոպեանոց հաղորդումներում նա ամփոփել է «Reader Digest» ամսագրի պատմություններն ու լուսաբանումը՝ որպես նորությունների կարճ տեղեկագիր։ Ժամանակին այս ծրագիրը շատ սիրված է եղել ամերիկացի ունկնդիրների շրջանում և տարածվել է նաև ամբողջ աշխարհում որպես «B. Karloff»` զինված ուժերի ռազմական հեռարձակման ծառայության (AFRS) միջոցով։

1960-ական թվականներ և մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աշխատանք հեռուստատեսությունում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս տասնամյակի սկզբին Կառլոֆը շարունակել է հեռուստատեսությունում հանդես գալ որպես շոուների և սերիալների հյուր աստղ։ 1964 թվականին մասնակցել է «The Entertainer» երաժշտական կատակերգական շոուին այս ծրագրի վարողներից մեկի` Կատերինա Վալենտեի հետ միասին։

1960-1962 թվականներին Կառլոֆը եղել է հաղորդավար և վարող, մենախոսություններ է տվել «Թրիլլեր» առեղծվածային շարքի յուրաքանչյուր դրվագի սկզբում և վերջում։ Բացի այդ, նա նաև նկարահանվել է հինգ դրվագներում` «Կանխատեսում», «Վաղաժամ հուղարկավորություն», «Վերջին Սոմմերվիլը», «Երկխոսություններ մահվան հետ» և «Անհավատալի բժիշկ Մարկեզանը»։ 1962 թվականին նա մարմնավորել է դատավոր լորդ Թոմաս Հորֆիլդին «Դրախտի գործը» հեռուստասերիալում, որտեղ հանդես է եկել Վիվեկա Լինդֆորսի, Ռիչարդ Բեյշարտի և Ռոբերտ Ուեբերի կողքին, ինչպես Ալֆրեդ Հիչքոկի 1948 թվականի համանուն ֆիլմում խաղացել է Չարլզ Լոտոնի կերպարը։

1967 թվականին Բորիս Կառլոֆը, Բիլ Քոսբիի և Ռոբերտ Քալպի հետ միասին, մասնակցել է «Ես լրտես եմ» հեռուստասերիալի նկարահանումներին` «Հիմնականում դաշտերում» դրվագում։ Այնտեղ նա խաղացել է էքսցենտրիկ գիտնականի՝ Դոն Էռնեստո Սիլվանդոյի դերը, որն իրեն համարում էր Դոն Կիխոտ[98]։

Մեկ տարի առաջ Կառլոֆը նկարահանվել էր «Աղջիկ Ք.Ե.Ռ.Ի.Ի.-ից» սերիալի «Մատերի Մաֆինի գործը» դրվագում` Ստեֆանի Փաուերի հետ միասին։ Դրվագը պարբերաբար հեռարձակվել է ամերիկյան և բրիտանական հեռուստատեսությամբ, և երկրպագուների շրջանում պաշտամունքային կարգավիճակ ունեցել բացառապես Բորիս Կառլոֆի՝ Մատերի Մաֆինի տպավորիչ դերում լինելու համար։ Նրա հետ միասին խաղացել է նաև Ռոբերտ Վոնը Նապոլեոն Սոլոյի դերում, որը նախկինում նկարահանվել էր «Մարդը U.N.C.L.E.-ից» սերիալում[99][100]։

Համագործակցություն Ռոջեր Կորմանի և Ժակ Թըրների հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռեժիսոր և պրոդյուսեր Ռոջեր Կորմանը Բորիս Կառլոֆին հրավիրել է նկարահանվել երկու ֆիլմերում, որոնք այսօր պաշտամունքի կարգավիճակ ունեն B կարգի ֆիլմերում, դրանք են` «Ագռավ» և «Վախ», երկուսն էլ նկարահանվել են 1963 թվականին։

«Ագռավ»-ը 1930-ականների Կառլոֆի և Լուգոշիի խաղացած համանուն ֆիլմի շարունակությունը չէ, այլ կենտրոնացած է Էդգար Պոյի համանուն բանաստեղծության վրա։ Այս կատակերգական սարսափ ֆիլմը գրել է հայտնի սարսափ և գիտաֆանտաստիկ գրող Ռիչարդ Մետիսոնը։ Կառլոֆը դոկտոր Սկարաբուսն է՝ սև մոգության վարպետը, որը կախարդ Ադոլֆուս Բեդլոուին (Պիտեր Լորին) ագռավ է դարձրել։ Վինսենթ Փրայսը խաղացել է սպիտակ մոգության վարպետ դոկտոր Էրազմուս Քրեյվենի դերը, որը ֆիլմի վերջում կախարդական մենամարտում հաղթում է Սկարաբուսին։ Վենսան Փրայսը, որը Կառլոֆից 24 տարով փոքր էր, դարձել է 1960-ականների ամերիկյան սարսափի առաջատար աստղը։ Իր առաջին կինոնկարներից մեկում երիտասարդ Ջեք Նիկոլսոնը մարմնավորել է Ադոլֆուս Բեդլոուի որդուն՝ Ռեքսֆորդին։

Կառլոֆի և Ջեք Նիկոլսոնի հետագա համագործակցությունը տեղի է ունեցել նկարահանումներից անմիջապես հետո։ «Ագռավ»-ը (1963) ավարտվել է նախատեսվածից շուտ, բայց Կառլոֆը դեռ որոշակի կապ է ունեցել Կորմանի հետ՝ ժամանակավոր պայմանագրի համաձայն։ Ռեժիսորը, օգտագործելով հնարավորությունը, երեք օրվա ընթացքում մնացած բյուջեով նկարահանել է մեկ այլ ֆիլմ նույն վայրում` «Վախ» (1963)։ Ֆիլմի գործողությունները տեղի են ունեցել 1806 թվականին Նապոլեոնի օրոք, Բորիս Կառլոֆը խորհրդավոր բարոն Վիկտոր Ֆրեդերիկ ֆոն Լեպեբարոնի դերում էր, Նիկոլսոնը՝ Նապոլեոնյան բանակի երիտասարդ լեյտենանտ Անդրե Դուվալիեի։ Բացի Քորմանից, ֆիլմի մյուս ռեժիսորը եղել են երիտասարդ դերասան Նիկոլսոնը, պաշտամունքային ռեժիսոր Ջեք Հիլը և 25-ամյա ռեժիսոր Ֆրենսիս Ֆորդ Կոպոլան[101]։

1963-ին Բորիս Կառլոֆը կրկին համագործակցել է Պրայզեի և Լորեի հետ, և նրանք նկարահանվել են Ժակ Թըրների «Սարսափների կատակերգություն» կոչվող քրեական կոմեդիայում։ Վալդո Թրամբուլի (Վենսան Փրայս) մասին պատմող ֆիլմում Կառլոֆը խաղացել է Փրայսի աներոջ` Ամոս Հինչլիի դերը։ Թրամբուլին հուղարկավորությունների համար նախատեսված տան սեփականատերն էր, որը ցանկանում էր հիմնել իր ընտանեկան բիզնեսը՝ ձեռք բերելով «նոր» հաճախորդներ ոչ ավանդական եղանակով[102]։ Կառլոֆը ճանաչում էր Ժակի հորը՝ Մորիս Տորնուրին, և նկարահանվել էր 1920 թվականի նրա «Վերջին մոհիկաններ» ֆիլմում` որպես հնդիկ։

Փոքր դերեր իտալական և անգլիական սարսափ ֆիլմերում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երբ Կառլոֆն արդեն 70 տարեկան էր, ավելի ու ավելի դժվարացավ քայլելը և տեսախցիկի առջև խաղալը։ Նա ուներ մեջքի խնդիրներ և ուժեղ արթրիտ, ինչը մի քանի անգամ դերասանին ստիպել է նստել անվասայլակին։ Քանի որ նա ծխել էր, թոքերի վիճակը վերածվել էր էմֆիզեմայի, ինչը անհրաժեշտություն է առաջացրել նկարահանումների ժամանակ Կառլոֆին թթվածնային սարքավորում տրամադրել։ Սակայն 1969 թվականին մահվանից անմիջապես առաջ նա դերեր է խաղացել ոչ միայն ԱՄՆ-ում, այլ նաև բրիտանական, իտալական և մեքսիկական արտադրություններում։

Դրանք ներառում են կարճաժամկետ ելույթներ այնպիսի ֆիլմերում, ինչպիսիք են՝ «Բիկինի լողափ»-ը (1964 թվական), ինչպես նաև հաղորդավարի գլխավոր դերը իտալացի ռեժիսոր Մարիո Բավայի «Վախի երեք դեմքեր» (1963 թվական) ֆիլմի դրվագում։ Այս ոգեշնչող ֆիլմում, որը հիմնված էր Գի դը Մոպասանի, Ալեքսեյ Տոլստոյի և Անտոն Չեխովի ստեղծագործությունների վրա, Կառլոֆը երեք դրվագների մեջ հանդես է եկել որպես պատմող և ուղիղ էկրանից դիմել հանդիսատեսին։ Նրա դերակատարներն էին Միշել Մերսյեն և Մարկ Դեյմոնը։ ԱՄՆ-ում ֆիլմը թողարկվել է «Black Sabbath» անունով և ասում էին, որ ոգեշնչել է այդ ժամանակ անհայտ ռոք խմբին վերցնել այդ անունը[103]։

1960-ականների վերջին ավելի քիչ էին ամերիկյան սարսափի դերերը այնպիսի դերասանների համար, ինչպիսին Կառլոֆն էր։ 1950-ականներին ունեցած ժանրի անկումից հետո այն կրկին ծաղկեց, բայց բովանդակությունը փոխվեց. Ջոն Քենեդիի սպանության և Վիետնամի պատերազմի նման իրադարձությունները համարվում էին գրեթե ապոկալիպտիկ չափերի իրական աղետներ և ազդում էին սարսափ ֆիլմերի վրա։ Սարսափ ֆիլմերը սկսեցին փոխվել, և բնորոշ ոճրագործները հետզհետե սկսեցին անհետանալ։ Դրանց սկսեցին փոխարինել հրեշները՝ կերպավորելով այն ժամանակվա աշխարհում տեղի ունեցած իրադարձությունները, օրինակ՝ Գոդզիլլն անձնավորում էր մարդկանց դեմ դուրս եկած բնությունը։ Սկսեցին մեծ ժողովրդականություն վայելել այլմոլորակայինների արշավանքների, զոմբիների մասին ֆիլմերը, որտեղ վերջիններս անձնավորում էին սպառողական հասարակությունը։ Ջորջ Ռոմերոյի «Կենդանի մեռածների գիշեր» (1968) և մնացած ֆիլմերը դարձել են ժանրի որոշիչ ոճը։ Միայն Վինսենթ Փրայսն է կարողացել պահպանել ամերիկյան սարսափ ֆիլմերի դասական կերպարի դերասանի իր կարգավիճակը։

1966 թվականին Կառլոֆը նկարահանվել է ռեժիսոր Ջերի Թորփի «Վենետիկյան խաբեությունը» լրտեսական ֆիլմում` դոկտոր Վաուգիրուի դերում[104]։ Այստեղ նա նկարահանվել է Էլկե Սոմմերի, Կառլհայնց Բոեմի և գլխավոր դերասան Ռոբերտ Վոնի հետ։

Այդ տասնամյակի ավարտին գերակշռել են իտալական և բրիտանական ցածր բյուջետային ֆիլմերը։ Մեծ ժողովրդականություն են վայելել «Hammer Film Productions»-ի ֆիլմերը, որտեղ գլխավոր աստղերն էին Փիթեր Քուշինգը և Քրիստոֆեր Լին, իսկ Բորիս Կառլոֆը չի եղել ստուդիայի ֆիլմերում։

Կառլոֆը մահից անմիջապես առաջ աշխատել է երկու բրիտանական ցածր բյուջեի արտադրության վրա։ Ռեժիսոր Մայքլ Ռիվզի «Մոգերը» ֆիլմում (1967) նա մարմնավորել է հիպնոսացնող, դատարկ աչքերով և ակնհայտորեն լուրջ հիվանդ կերպարի՝ պրոֆեսոր Մարկուս Մոնսերատին։ Ֆիլմի վրա աշխատել է հիմնականում երիտասարդ թիմ` 25-ամյա ռեժիսոր և գլխավոր դերասան Յան Օգիլվին, 17 տարեկան դերասանուհի Սյուզան Ջորջը։ Բորիս Կառլոֆը երիտասարդ դերասանների ֆոնին կարծես ուրիշ ժամանակներից մեկը լիներ[105]։

Նրա վերջին բրիտանական ֆիլմը ռեժիսոր Վերնոն Սյուելի «Ծիրանագույն զոհասեղանի անեծքն» էր (1968), որտեղ խաղացել է դերասանուհի Քրիստոֆեր Լիի հետ։ Ընտանեկան մութ գաղտնիքների, սատանայական պաշտամունքների, կախարդների և վամպիրների մասին պատմող ֆիլմի մեկ ուրշ աստղ էր 1960-ականների իտալական կինոյի «Ճիչի թագուհին» Բարբարա Սթիլն էր։ Նկարահանումների ժամանակ Կառլոֆը, որն այժմ միայն մեկ թոք ուներ, ծանր թոքաբորբով հիվանդացել է, որից էլ մահացել է 1969 թվականի փետրվարին։ 80 տարեկան հասակում նրան հաջողվել է նկարահանվել ԱՄՆ-ում արտադրված այս և հինգ այլ սարսափ ֆիլմերում։

Վերջին դերեր մեքսիկական արտադրության ֆիլմերում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չորս սարսափ ֆիլմեր, որոնք նկարահանվել են Մեքսիկայում, թողարկվել են միայն Կառլոֆի մահից հետո։ Այս ֆիլմերի գլխավոր սցենարիստը և համառեժիսորը Ջեք Հիլն էր, որը Ռոջեր Քորմանի հետ աշխատելիս փորձ էր ձեռք բերել B կարգի ֆիլմերի արտադրության մեջ։ Ֆիլմերը ֆինանսավորվել են «Acteca Films»-ի և «Columbia Pictures»-ի կողմից, իսկ Կառլոֆի հետ տեսարանները նկարահանվել են Սանտա Մոնիկայի փոքրիկ ստուդիայում։ Այս ֆիլմերում Բորիս Կառլոֆը խաղացել է հաշմանդամների և կույր հանցագործների դերեր։ Գրեթե բոլոր դերերը նստած է խաղացել, քանի որ նա հազիվ էր կարողանում քայլել։ Այս ֆիլմերից մի քանիսում, նաև վերջին՝ «Վախի տեսախցիկը» (1968) ֆիլմում, որը թողարկվել է 1971 թվականին, խաղացել է Ջուլիսան, որը մեքսիկական թատրոնի, կինոյի և հեռուստատեսության հայտնի դերասանուհի էր։

Բորիս Կառլոֆի և Ջուլիսայի մասնակցությամբ Ջեք Հիլի առաջին ֆիլմերից մեկը «Չարի տուն»-ն էր, որը էկրան է բարձրացել 1968 թվականին նրա կենդանության օրոք։ Հիլից բացի ֆիլմի ռեժիսոր է եղել նաև Հուան Իբանեսը։ Կառլոֆը մարմնավորել է տարեց Մաթիաս Մորթևալին, որն իր տուն է հրավիրում հարազատներին՝ իր կամքը բարձրաձայնելու համար։ Շուտով Մորթևալը անսպասելիորեն մահանում է, և տան հյուրերը սկսում են սպանել վերածնված տիկնիկներին։ Յուլիսան խաղացել է Մաթիասի զարմուհու դերը։ Եզրափակչում Կառլոֆը հայտնվում և երգում է ահարկու երաժշտությամբ երգը, երբ նրա ողջ մնացած հարազատները փորձում էին փախչել այրվող տնից[106][107]։

Ֆիլմը նորից հայտնաբերվել է սարսափ ժանրի երկրպագուների կողմից 21-րդ դարի սկզբին և թողարկվել DVD-ով։

Փիթեր Բոգդանովիչի «Թիրախները»[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բորիս Կառլոֆի վերջին աշխատանքը ամերիկյան խոշոր կինոնկարում, իսկ երկրպագուների և կինեմատոգրաֆների համար իր կարիերայի լավագույն դերերից մեկը Բայրոն Օրլոկն է Փիթեր Բոգդանովիչի «Թիրախներ» ֆիլմում (1968)։ Ֆիլմի հերոսի անունը հարգանքի տուրք է ի պատիվ գերմանական կինոաստղ Մաքս Շրեկի և նրա հայտնի կոմս Օրլոկ դերի` դասական «Նոսֆերատու. Սարսափի սիմֆոնիա» սարսափ ֆիլմում (1922)։

Ֆիլմը բաժանված է երկու զուգահեռ պատմական գծերի։ Առաջինում երիտասարդ ռեժիսոր և սցենարիստ Սեմի Մայքլսը (Բոգդանովիչ) ցանկանում է մեկ այլ ֆիլմ նկարահանել սարսափ աստղ Բայրոն Օրլոկի (Կառլոֆ) հետ, որն իր հերթին ցանկանում է թողնել կինոբիզնեսը, քանի որ կարծում է, որ մարդիկ այլևս չեն վախենում հնաոճ սարսափներից, նրանք ավելի շատ վախենում են ժամանակակից նորությունների վերնագրերից։ Իսկ ստուդիայի ղեկավարը փորձում է համոզել դերասանին ներկա լինել իր վերջին ֆիլմի պրեմիերային և հաղորդակցվել հանդիսատեսի հետ. շատ համոզելուց հետո Օրլոկը համաձայնվում է վերջին անգամ հանդիպել հանդիսատեսին։ Ֆիլմում Կառլոֆը խաղացել է կիսակենսագրական դեր։ Երկրորդ պատմվածքում Բոբի Թոմփսոնը (Թիմ Օ'Քելլին) երիտասարդ, հանգիստ, կոկիկ ապահովագրության գործակալ է և Վիետնամի պատերազմի վետերան, որը կնոջ և ծնողների հետ ապրում է արվարձանային Սան Ֆերնանդո հովտում. նա հանկարծակի սպանում է իր ընտանիքին, ապա սկսում քաղաքում գնդակահարել մարդկանց։ Բացօթյա կինոթատրոնում ֆիլմի եզրափակչին Օրլոկի և Թոմփսոնի սյուժետային գծերի պահին ֆիլմի պրեմիերային պատահաբար ընդհատվում է։ Նրանց միջև բախում է տեղի ունենում, որի արդյունքում Բոբին խզում է սարսափ ֆիլմի և իրականության սահմանը։

Բորիս Կառլոֆի իրական կյանքի մասին ակնարկներից բացի, ֆիլմում օգտագործվել են տեսարաններ իրական ֆիլմերից, որոնցում նա նկարահանվել է։ Ֆիլմի վերջում բացօթյա կինոթատրոնում ցուցադրվել են «Վախ» (1963) կինոնկարի տեսարաններ, իսկ «Քրեական օրենսգիրք» (1930) (կինոնկար) ֆիլմից մի տեսարան հեռուստատեսությամբ ցուցադրվում է հյուրանոցի այն սենյակում, որտեղ ապրում էր հերոս Կառլոֆը։

Դա Փիթեր Բոգդանովիչի դեբյուտային աշխատանքն է եղել որպես ռեժիսոր։ Նա իր առաջին փորձը ստացել է Ռոջեր Կորմանի հետ աշխատելու ժամանակ, որը նրան հրավիրել էր ֆիլմ նկարահանելու։ Բորիս Կառլոֆը ևս երկու օր նկարահանումներ ուներ Կորմանի համար, և, ըստ նրա պայմանների, այժմ պետք է նկարահանվեր Բոգդանովիչի հետ։ Փիթեր Բոգդանովիչը կանգնած էր այն խնդրի առջև, որ ստիպված էր նկարահանել ֆիլմ, որի գլխավոր հերոսը կարող էր նկարահանվել ընդամենը երկու օր, օգտագործել ֆիլմից նյութեր, որոնք իրեն բացարձակ դուր չէին գալիս և գործնականում այս ամեն ինչի համար ոչ մի գումար չստանալ։ Ընդամենը 125,000 ԱՄՆ դոլարի բյուջեով և Սամուել Ֆուլերի աջակցությամբ, որը հետո չի հիշատակվել, երիտասարդ ռեժիսորը կարողացել է ավարտել իր աշխատանքը «Paramount Pictures»-ում ընդամենը երեք շաբաթվա ընթացքում։ Մահից քիչ առաջ Կառլոֆն այս դերը անվանել է ամենակարևորներից մեկը։ Նրա համար այն դարձել է կարապի երգի նման[108]։

Հնչյունային դերեր մուլտֆիլմերում որպես պատմող[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1960-ականներին Կառլոֆը կրկնօրինակումներ և ձայնագրություններ է արել, ռադիոհաղորդումներ վարել։ «Ինչպես Գրինչը գողացավ Սուրբ Ծնունդը» (1966) անիմացիոն ֆիլմում, որը մինչ օրս հայտնի է և ցուցադրվում է ամերիկյան հեռուստատեսությամբ, հնչյունավորել է գլխավոր հերոսին։ Այնուամենայնիվ, հայտնի «You’re a Mean One, Mr. Grinch» ստեղծագործությունը կատարել է Թուրլ Ռավենսքրոֆթը՝ ընդօրինակելով Կառլոֆի ձայնը։

Մեկ տարի անց Կառլոֆը ձայնագրվել է ռեժիսոր Ժյուլ Բասի «Հրեշների խենթ երեկույթը» տիկնիկային ֆիլմում (1967), որում բարոն Բորիս ֆոն Ֆրանկենշտեյնը հրավիրել էր սարսափ ֆիլմերի բոլոր հերոսներին` մարդագայլերից մինչև արնախումներ և, իհարկե, Ֆրանկենշտեյնյան հրեշին, իր ամրոցում երեկույթ անցկացնելու։ Բարոն Բորիսի տիկնիկը հեռավոր նմանություն ունի Կառլոֆի հետ[109]։ Ֆիլմը հիմնականում նախատեսված է եղել երեխաների համար և իր հատկանիշներով հիշեցրել է Մափեթ շոուն։

Ժյուլ Բասի «Երազողը» (1966) ֆիլմը ավելի քիչ հայտնի է։ «Պատմություն Հանս Քրիստիան Անդերսենի հեքիաթների երիտասարդության և զարգացման մասին» մուլտֆիլմում Կառլոֆը հնչյունավորել է Առնետին «Մատնաչափիկը» դրվագում[110]։

Այս ընթացքում Բորիս Կառլոֆը նաև ձայնագրել է այն հեղինակների գրառումները, որոնց հեքիաթներն ու պատմությունները ավելի վաղ կարդացել էր, բայց նաև ամբողջական վեպեր, ինչպիսիք են Չարլզ Դիքենսի «Պիկվիկ ակումբի հետմահու փաստաթղթերը»։ Ձայնագրվել է նաև Սերգեյ Պրոկոֆևի «Պետյան և գայլը» հեքիաթը Վիեննայի պետական օպերային սիմֆոնիկ նվագախմբի և Բորիս Կառլոֆի հետ, որտեղ վերջինս հանդես է եկել որպես պատմող։ Այս ձայնագրությունները դեռ տարածված են անգլախոս երկրներում և մատչելի են որպես աուդիոգրքեր։

Վերջին տարիներ և մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԱՄՆ-ում իր վերջին հեռուստաֆիլմում և արդեն հիշատակված մեքսիկական ֆիլմերում նկարահանվելուց հետո Կառլոֆը կնոջ հետ տեղափոխվել է Անգլիա, որտեղ նա տուն ուներ Լոնդոնում՝ Քենսինգթոնի տարածքի Հեմփշիր համայնքի գյուղական տունը։ Այնտեղ նա ապրել է որպես անգլիացի ջենտլմեն, աշխատել պարտեզում, որքան առողջությունը թույլ է տվել, գնացել է ծղրիդների մոտ և շներ բուծում։ Այնուամենայնիվ, Կալիֆոռնիայի կլիմայից Անգլիայի խոնավ եղանակին անցնելը վնասակար ազդեցություն է ունեցել Կառլոֆի առողջության վրա։ ն Բորիս Կառլոֆը մահացել է 1969 թվականի փետրվարի 2-ին` 81 տարեկան հասակում, Միդհորստի հիվանդանոցում, թոքաբորբի հետևանքներից։ Նրան դիակիզել և թաղել են Սուրեյի Գոդալմինգի Գիլդֆորդի դիակիզարանում[111]։ Դերասանի խնդրանքով հուղարկավորությունն անցել է հասարակ մթնոլորտում և առանց հասարակության մասնակցության։

Նրա ազդեցությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բորիս Կառլոֆը մշակույթում, երաժշտության ու կինոյի մոջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չնայած ավելի քան 50 տարվա մասնագիտական կարիերային, Կառլոֆը տարբեր դերեր է խաղացել կինոյում, հեռուստատեսությունում և թատրոնում, բայց հասարակության մեջ, հատկապես Եվրոպայում նա դեռ կապված է Ֆրանկենշտեյնի հրեշի հետ։ Այս կերպարի քողի տակ, որը նա մարմնավորել է ֆիլմում ընդամենը երեք անգամ, Բորիս Կառլոֆի մարդկային ձևը համարյա ամբողջովին անհետացավ։ Ցավալիորեն դատարկ հայացքով հրեշի անկյունային գլուխը դարձավ սյուրռեալիստական սարսափի պատկեր և Կառլոֆին անմահացրեց։ Արդեն 1938 թվականին հրեշի դիմակը դարձավ Փարիզում սյուրռեալիզմի մեծ ցուցահանդեսի խորհրդանիշ։

«Ֆրանկենշտեյն»-ի (1931) նախնական պաստառը, որտեղ Կառլոֆը հրեշի դիմակով էր, 1994-ին աճուրդում վաճառվել է 198,000 դոլարով, ինչը ամենամեծ գումարն էր, որ երբևէ հասել էր ֆիլմի նախնական պաստառին[112]։ Երեք տարի անց «Մումիա» բնօրինակ պաստառը (1932) «Sotheby's» աճուրդում վաճառվել է ռեկորդային 450,000 դոլարով։ Ներկայումս Ֆրից Լանգի «Մետրոպոլիս» ֆիլմի միայն պաստառը հասել է ավելի մեծ գումարի՝ մոտ 600,000 դոլար[113]։

Բացի այդ, ԱՄՆ Դաշնային փոստը թողարկել է երեք տեսակի նամականիշներ՝ Կառլոֆի դիմանկարով։ 1997 թվականի «Հանրաճանաչ կինոնկարի հրեշները» շարքում 3-րդ նամականիշը նվիրված է «Ֆրանկենշտեյն»ին (1931), իսկ 4-րդը` «Մումիա»-յին (1932)[114]։ 2003-ին թողարկվել է նամականիշ ամերիկյան կինոնկարներից` «Կուլիսներում» շարքը, որում ցույց է տրվում Ֆրանկենշտեյնի հրեշի` Կառլոֆի գրիմը[115]։

Բորիս Կառլոֆի գեղարվեստական դիմանկարները կարելի է տեսնել Լոնդոնի Դիմանկարների ազգային պատկերասրահում` 1930-ականներին նկարել է Նիկոլայ Ֆեշինան և 1940-ականներին` Յուսուֆ Քարշը և Բեն Փինշոտը[116]։

1962 թվականի մայիսին Բոբի Պիկետը և Լեոնարդ Կապիցին «Monster Mash» երգը նվիրեցին Բորիս Կառլոֆին, որը հետագայում դարձավ Հելոուինի հիթ և անբաժանելի մաս։ Պիկետը ընդօրինակում էր դրանում Կառլոֆի ձայնը և իր ելույթներում շարժվում էր ինչպես Ֆրանկենշտեյնի հրեշը։ Կառլոֆին դուր է եկել երգը[117]։

Միացյալ Նահանգներում, Մեծ Բրիտանիայում, Գերմանիայում և Սկանդինավիայում Բորիս Կառլոֆը պաշտամունքի կարգավիճակ ունի հիմնականում Ֆրանկենշտեյնի հրեշի տեսքով։ Որոշ նվագախմբեր և երաժիշտներ, ինչպիսիք են «Misfits»-ը, «The Spook»-ը, «Frankenstein»-ը, «The Monsters»-ը և «Frankenstein Drag Queens»-ը, նրա մասին իրենց երգերում կամ նույնիսկ երգերի վերնագրերում են հիշատակում։ Բրիտանական փանկ ռոքեր Բիլլի Կառլոֆը, շոտլանդական «Karloff» խումբը կամ բրիտանական «Kasabian» ռոք-խմբի Քրիստոֆեր Կառլոֆը իրենց բեմական անունները վերցրել են նրանից։ Բորիս Կառլոֆը հիշատակվել է նաև «Die Ärzte» խմբի «Monsterparty» երգում[118]։

Բիլ Քոնդոնի «Աստվածներ և հրեշներ» կոչվող կենսագրական ֆիլմը Ֆրանկենշտեյնի կինոռեժիսոր Ջեյմս Ուայլի մասին է, որտեղ Կառլոֆի դերը մարմնավորել է նրան անհավատալիորեն նման Ջեք Բեթսը, իսկ հրեշի դերը` եգիպտացի դերասան Ամիր Աբուլելան[119]։

Իսպանիացի ռեժիսոր Վիկտոր Էրիսի՝ 1973 թվականին լույս տեսած «Մեղվափեթակի ոգին» ֆիլմում, յոթամյա Անա Տորրենտը մարմնավորում է մի փոքրիկ աղջկա կերպար, որը իր ավագ քրոջ հետ շարժական կինոթատրոնում դիտում է իր 1931 թվականի «Ֆրանկենշտեյն» ֆիլմը։ Անան հավատում էր, որ եթե փակես աչքերդ ու կանչես հրեշին, նա կգա ու թաքուն կգնա իրեն որոնելու[120]։

2006 թվականի փետրվարին Նյու Յորքի հայտնի «Film Forum» կինոթատրոնը «Ֆրանկենշտեյն»-ի 75-ամյակի առթիվ կազմակերպել էր Բորիս Կառլոֆի շաբաթական հետահայացը` 14 ֆիլմերով։ Ցուցադրվել են ոչ միայն հայտնի դասական սարսափ ֆիլմեր և «Թիրախներ», այլ նաև հազվադեպ ցուցադրված այնպիսի ֆիլմեր, ինչպիսիք են «Կաշառք» (1931), «Կորած պարեկ» (1934), «Մեղավոր սերունդ» (1931) ֆիլմերը։ Բանախոսների թվում են եղել Փիթեր Բոգդանովիչը և Ռոբերտ Դեյը՝ անգլիական «Strangler's Grip» (1958) սարսափ ֆիլմի ռեժիսորն ու պրոդյուսերը։ Ցուցադրվել է նաև փեթակի ոգին (1973) ֆիլմը[121]։

Ֆիլմերն ու հուշերը Բորիս Կառլոֆի մասին նույնպես տեղակայված են Նյու Յորքի Քվինս քաղաքում գտնվող Ամերիկյան շարժապատկերների թանգարանում։ Բորիս Կառլոֆի՝ Ֆրանկենշտեյնի հրեշի և Մումիայի դերում ունեցած վերարտադրությունները պահվում են Հոլիվուդի, Սան Ֆրանցիսկոյի և Նյու Յորքի թանգարաններում։

Սառա Կառլոֆը և նրա ընտանիքը ունեն Կառլոֆի արտաքին տեսքի, պատկերի, անունների, ձայնի և ստորագրությունների ապրանքային նշանի իրավունքները, որոնք 1992 թվականից լիցենզավորված են «Karloff Enterprises»-ի միջոցով։ Քննարկվել է նաև «Universal»-ի հետ դատական գործը, որն ընթացել է 2001 թվականից. այն կապված է եղել «Ֆրանկենշտեյն»-ում և «Մումիա»-յում Կառլոֆի դերակատարման իրավունքների հետ, իսկ դատն ավարտվել է հօգուտ Սառա Կառլոֆի[122]։

Բորիս Կառլոֆի մահից տասը տարի անց նրա դիմանկարը զարդարել է հանրաճանաչ «Gold Key Comics» ընկերության կողմից արտադրված «Boris Karloff’s Tales of Mystery» ամսագիրը։ Այս հրատարակչությունն իր համբավը ձեռք է բերել «Աստղային ճանապարհ»[123] հեռուստասերիալի կոմիքսների շնորհիվ։

Հուշարձաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բորիս Կառլոֆի հուշատարձանը տեղադրված է Լոնդոնի Քեմբերվել քաղաքում, Իսթ Դալվիչ քաղաքում, նախկինում՝ Վիկտորիայի հին բնակելի տարածքում[124][125], Պրատ ընտանիքի տանը։ Ներկայումս այն հիմնականում բնակեցված է ներգաղթյալներով և նկարիչներով։

Մեկ այլ հուշատարձան գտնվում է Լոնդոնի Քովենթ Գարդենի Սուրբ Պողոս եկեղեցում։ Դերասանի մահից հետո այնտեղ անցկացվել է հիշատակի արարողություն[126]։

Երրորդը Հիշատակի այգում է, որտեղ նա թաղված է Սուրեյում[127][128]։

Կառլոֆը Հոլիվուդի Փառքի ծառուղում ունի երկու աստղ` 1737 Վինոգրադսկի փողոցում և 6664 Հոլիվուդ Բուլվարդում[129]։

2018 թվականին նրա անունով աստերոիդ է կոչվել՝ 101383 Karloff (1998 UK23)[130]:

Բորիս Կառլոֆի մասին գրքեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Ֆրանկենշտեյն», «Ֆրանկենշտեյնի հարսնացու», «Մումիա», «Ագռավ», «Մարմնի գող» և «Թիրախներ» ֆիլմերը մեծ դեր ունեն սարսափ ժանրի մեջ և լայնորեն ճանաչված են կինոնկարների հանրագիտարաններում և տեղեկատու գրքերում։ Նրա մասին ԱՄՆ-ում հրատարակված մի քանի գրքեր գրել և հաստատել են Սառա Կառլոֆի ծանոթ հեղինակները. վերջինս դրանցից մեկի համահեղինակն է։ Սառան շատ ջանք է գործադրել, որպեսզի Բորիս Կառլոֆին հասարակությանը որպես կիրթ բրիտանացի ջենտլմեն և, միանգամայն, դրական կերպար ճանաչի։

Լրացուցիչ տեղեկություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միացյալ Նահանգների քաղաքական գործունեություն և էկրանավորողների գիլդիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կառլոֆը դերասանների գիլդիայի հիմնադիրների 9-րդ անդամն է եղել և մասնակցել է Հեռուստատեսության և ռադիոյի նկարիչների Ամերիկյան ֆեդերացիայի վաղ հանդիպումներին։ 1933 թվականի հուլիսի 19-ին նա միացել է Գիլդիային` 1931 թվականին «Ֆրանկենշտեյն» ֆիլմում 25 ժամ առանց ընդմիջման անհարմար կոստյումով աշխատելուց հետո[131]:[131] Նրան նյարդայնացնում էր նաև այն, որ չնայած «Universal» ստուդիայի հետ պայմանագիրը երկարաձգելու հաջողությանը, իր շաբաթական 1000 դոլար աշխատավարձը կամայականորեն իջեցվել էր։ Բորիս Կառլոֆը ջերմորեն հիշվում է որպես Գիլդիայի պատմության մեջ խորհրդի ամենասիրված անդամներից մեկը։ Նրան ճանաչողները նրան անվանում էին «Սիրելի Բորիս»։ 1933-1949 թվականներին եղել է տնօրենների խորհրդի անդամ։ Նա ավարտել է իր աշխատանքը որպես փոխխորհուրդ` 1951 թվականին[132]։

Կառլոֆը «Կյանքի արվեստի և գիտության ակադեմիա»-յին ամբողջ կյանքի ընթացքում դեմ է եղել, քանի որ, նրա կարծիքով, այն ներկայացնում էր միայն ստուդիաների, այլ ոչ դերասանների շահերը` թե՛ ֆինանսական, թե՛ գեղարվեստական առումով։ «Ոչ մի դեպքում նա չէր ընդունի նույնիսկ Օսկարի մրցանակ իր կյանքի համար»,- այդպես է ասել ռուս լրագրող Բիլ Ուորենը 1968 թվականին Բորիս Կառլոֆի հետ ունեցած զրույցից։ Կառլոֆը երբեք չի առաջադրվել Օսկարի, սակայն, աջակիցների ձայներն այժմ բարձրանում են՝ դերասանին հետմահու պատվավոր Օսկար շնորհելու համար[133]։

Ֆիլմագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմնական հոդված՝ ru:Фильмография Бориса Карлоффа

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Internet Broadway Database — 2000.
  4. ↑ LIBRIS — 2012.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Pas L. v. Genealogics — 2003.
  6. ↑ Internet Movie Database — 1990.
  7. ↑ Елена Яковлева. «Борис Карлофф: 5 интересных фактов о короле ужасов». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 12-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 7-ին.
  8. ↑ Ivy Press Heritage Vintage Movie Poster Signature Auction 2005 Catalog #617. — Heritage Capital Corporation, 2005-06. — 244 с. — ISBN 978-1-932899-81-8
  9. ↑ Maitland McDonagh. «In Praise of Karloff the Uncanny» (անգլերեն). The Criterion Collection. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 20-ին.
  10. ↑ «Boris Karloff» (անգլերեն). latimes.com. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 19-ին.
  11. ↑ «Pratt Name Meaning, Family History, Family Crest & Coats of Arms» (անգլերեն). HouseOfNames. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 27-ին.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Nollen, 2009, էջ 19
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Nollen, 2009, էջ 20
  14. ↑ Habegger, 2014, էջ 417
  15. ↑ Griffin, Stephen (2011 թ․ հունվարի 30). «My father Boris Karloff was no monster». Express.co.uk (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 27-ին.
  16. ↑ «Domestic Occurrences Marriages 1864». 2002 թ․ փետրվարի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2002 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 27-ին.
  17. ↑ «Hugo Pratt – comic book creator». www.italyonthisday.com. 2017 թ․ հունիսի 15. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 27-ին.
  18. ↑ «Hugo Pratt | PAUL GRAVETT». www.paulgravett.com. 2006 թ․ հոկտեմբերի 29. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 27-ին.
  19. ↑ «The name of the game». The Independent (անգլերեն). 2003 թ․ հունվարի 14. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 27-ին.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 Nollen, 2009, էջ 21
  21. ↑ «Julia Honoria Pratt (1875 - 1947)». ancestry.com (անգլերեն). www.ancestry.com. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 5-ին.
  22. ↑ 22,0 22,1 «The Boris Karloff Family Tree». www.karloff.com. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 5-ին.
  23. ↑ «Boris Karloff | British actor». Encyclopedia Britannica (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 27-ին.
  24. ↑ Good Stuff. «William Henry Pratt blue plaque in London». www.blueplaqueplaces.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 28-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 27-ին.
  25. ↑ «Blue Plaques Guide/ Boris Karloff». blueplaquesguy.byethost24.com.
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 26,4 Nollen, 2009, էջ 22
  27. ↑ Nollen, Karloff, 1999, էջ 18
  28. ↑ 28,0 28,1 «This is your Life». This Is Your Life. Season 6. 20 November 1957. NBC. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 27-ին.
  29. ↑ «Биография актера Бориса Карлоффа» (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 28-ին.
  30. ↑ Nollen, 2009, էջ 35
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 Nollen, 2009, էջ 36
  32. ↑ 32,0 32,1 Nollen, 2009, էջ 17
  33. ↑ Leslie Shaw, Hi-Desert Star. «Daughter of films' greatest monster to visit Yucca Valley» (անգլերեն). Hi-Desert Star. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 9-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 9-ին.
  34. ↑ 34,0 34,1 «Professional Stamp Experts». psestamp.com. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 22-ին.
  35. ↑ Nollen, 2009, էջեր 16—17
  36. ↑ «The Boris Karloff Family Tree». www.karloff.com. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 22-ին.
  37. ↑ Thomas Hau/Raphael Wünsch. «Nachruf auf Hugo Pratt». www.hinternet.de. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 22-ին.
  38. ↑ «Arty Monster | The Village Voice». www.villagevoice.com. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 16-ին.
  39. ↑ The Broadway League. «Olive Wilton – Broadway Cast & Staff IBDB». www.ibdb.com. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 27-ին.
  40. ↑ 40,0 40,1 «Olive de Wilton Biography». IMDb. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 9-ին.
  41. ↑ «Boris Karloff Facts» (անգլերեն). Encyclopedia Britannica. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 9-ին.
  42. ↑ 42,0 42,1 42,2 Nollen, 1991, էջ 10
  43. ↑ 43,0 43,1 43,2 43,3 Nollen, 2009, էջ 16
  44. ↑ 44,0 44,1 Nollen, 2009, էջ 38
  45. ↑ 45,0 45,1 Nollen, 2009, էջ 39
  46. ↑ Manohla Dargis (2016 թ․ դեկտեմբերի 15). «Lois Weber, Eloquent Filmmaker of the Silent Screen». The New York Times (անգլերեն). 0362-4331. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 7-ին.
  47. ↑ «The Dumb Girl of Portici (1916)». imdb.com. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 7-ին.
  48. ↑ «Mo Rothman dies at 92; found new audience for Chaplin» (անգլերեն). Los Angeles Times. 2011 թ․ սեպտեմբերի 29. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 9-ին.
  49. ↑ Nollen, 2009, էջ 42
  50. ↑ 50,0 50,1 50,2 50,3 50,4 50,5 Nollen, 2009, էջ 43
  51. ↑ «The Hope Diamond Mystery DVD». Indiegogo (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 17-ին.
  52. ↑ rchamberlain21 (2015 թ․ մարտի 10). «The Films of Karloff: The Hope Diamond Mystery (1921)». Monster Movie Kid (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 17-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  53. ↑ 53,0 53,1 Nollen, 2009, էջ 44
  54. ↑ «Omar the Tentmaker (1922) - Overview - TCM.com». Turner Classic Movies (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 17-ին.
  55. ↑ 55,0 55,1 55,2 55,3 55,4 55,5 55,6 Nollen, 2009, էջ 45
  56. ↑ Nollen, 2009, էջ 46
  57. ↑ «Filmography». rhonda-steerers Webseite! (գերմաներեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.
  58. ↑ «Silent Era : Progressive Silent Film List». www.silentera.com. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.
  59. ↑ «The Films of Boris Karloff». www.morethanamonster.com. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.
  60. ↑ «Filmography». rhonda-steerers Webseite! (գերմաներեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.
  61. ↑ «Silent Era : Progressive Silent Film List». www.silentera.com. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
  62. ↑ «The 1st Academy Awards | 1929». Oscars.org | Academy of Motion Picture Arts and Sciences (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
  63. ↑ John Crosse (2016 թ․ հոկտեմբերի 4). «Southern California Architectural History: R. M. Schindler, Edward Weston, Anna Zacsek, Lloyd Wright, Lawrence Tibbett, Reginald Pole, Beatrice Wood and Their Dramatic Circles». Southern California Architectural History. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 17-ին.
  64. ↑ «Boris Karloff's Theatre Performances». rhonda-steerers Webseite! (գերմաներեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 20-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 17-ին.
  65. ↑ Olga Zacsek Acts Lead in Guild Drama // Los Angeles Times. — 1928. — С. 11.
  66. ↑ 66,0 66,1 Nollen, 2009, էջ 47
  67. ↑ «R.I.T.Z.E. ... die etwas andere Filmseite». www.die-ritze.com. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 18-ին.
  68. ↑ «The Old Dark House (1932) - IMDb». Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 18-ին.
  69. ↑ «Bride of Frankenstein (1935)» (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 20-ին.
  70. ↑ «Bride of Frankenstein (1935) - IMDb». Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 20-ին.
  71. ↑ «The Raven (1935) - IMDb». Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 21-ին.
  72. ↑ lyzmadness (2019 թ․ փետրվարի 26). «The Man Who Changed His Mind (1936)» (անգլերեն). and you call yourself a scientist!?. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 21-ին.
  73. ↑ «Son of Frankenstein (1939) - IMDb». Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 23-ին.
  74. ↑ «This "Boogie Man" May Not "Get" You». web.archive.org. 2008 թ․ հունիսի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունիսի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 24-ին.
  75. ↑ Stephen Jacobs, 2011, էջեր 290—291
  76. ↑ «The Body Snatcher (1945) - IMDb». Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 25-ին.
  77. ↑ Nollen, 1991, էջ 29
  78. ↑ «Tom Helmore | Biography, Movie Highlights and Photos» (անգլերեն). AllMovie. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 27-ին.
  79. ↑ The Broadway League. «Arsenic and Old Lace – Broadway Play – Original | IBDB» (անգլերեն). www.ibdb.com. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 27-ին.
  80. ↑ «The Shop at Sly Corner Broadway @ Booth Theatre - Tickets and Discounts» (անգլերեն). Playbill. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 27-ին.
  81. ↑ «The Linden Tree Broadway @ Music Box Theatre - Tickets and Discounts» (անգլերեն). Playbill. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 27-ին.
  82. ↑ «Creeps By Night | Old Time Radio». www.otrcat.com. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 28-ին.
  83. ↑ 83,0 83,1 83,2 Buehrer, 1993, էջ 232
  84. ↑ «Boris Karloff Strange Door one sheet». www.autographsmovieposters.com. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 28-ին.
  85. ↑ «Frankenstein 1970 - (1958) - (Boris Karloff) one-sheet R, EX LB $275 *». www.musicman.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 28-ին.
  86. ↑ «Heart of Darkness». Imdb. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 30-ին.
  87. ↑ Nollen, 1991, էջ 410
  88. ↑ The Broadway League. «Peter Pan – Broadway Play – 1950 Revival | IBDB» (անգլերեն). www.ibdb.com. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 31-ին.
  89. ↑ «Сказочник, оставшийся ребенком» (ռուսերեն). Журнал «Читаем Вместе. Навигатор в мире книг». 2010 թ․ մայիսի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հոկտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 31-ին.
  90. ↑ «The Lark – Broadway Play – Original | IBDB». www.ibdb.com. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 31-ին.
  91. ↑ Buehrer, 1993, էջ 24
  92. ↑ Nollen, Karloff, 1999, էջ 174
  93. ↑ Buehrer, 1993, էջ 234
  94. ↑ «Theater Guild on the Air». Wayback Machine - Internet Archive. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 1-ին.
  95. ↑ Walter Kirby The Decatur Daily Review(անգլ.) // The Decatur Daily Review : newspaper. — 1952. — С. 48.
  96. ↑ «BBC Radio 4 Extra - Raymond Massey - Hanging Judge» (անգլերեն). BBC. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 1-ին.
  97. ↑ Nollen, 1991, էջ 335
  98. ↑ «Mainly on the Plains». Imdb. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 3-ին.
  99. ↑ «The Mother Muffin Affair». Imdb. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 3-ին.
  100. ↑ «The mother Muffin affair». Wayback Machine - Internet Archive (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2003 թ․ ապրիլի 16-ին. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  101. ↑ «The Terror (1963) - IMDb». Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 3-ին.
  102. ↑ «The Comedy of Terrors (1963) - IMDb». Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 3-ին.
  103. ↑ «Iommi.com :: Tony Iommi». web.archive.org. 2008 թ․ օգոստոսի 29. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 29-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 4-ին.
  104. ↑ «The Venetian Affair (1966) - IMDb». Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 4-ին.
  105. ↑ </nowiki>«The Sorcerers (1967) - IMDb». Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 4-ին.
  106. ↑ Alfred Eaker (2012 թ․ փետրվարի 2). «HOUSE OF EVIL (1968)» (անգլերեն). 366 Weird Movies. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 4-ին.
  107. ↑ «Karloff's Last Act». gammillustrations.bizland.com. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 4-ին.
  108. ↑ Björn Becher. «Targets - Bewegliche Ziele». Wayback Machine Internet Archive (գերմաներեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  109. ↑ «Mad Monster Party?». www.rankinbass.com. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  110. ↑ «The Daydreamer». IMDB. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  111. ↑ «Boris Karloff (1887-1969) - Find A Grave Memorial» (անգլերեն). www.findagrave.com. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  112. ↑ «Professional Stamp Experts». psestamp.com. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  113. ↑ «Lang film poster fetches record». 2005 թ․ նոյեմբերի 15. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  114. ↑ «Карлофф Борис, США (1997 США) - Почтовые марки: Персоналия - Коллекции - Каталог статей - Стихи про кино». www.love-cinema.ru. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  115. ↑ «2003 Американское кино: За кулисами - США - Почтовые марки: Серии - Коллекции - Каталог статей - Стихи про кино». www.love-cinema.ru. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  116. ↑ «Boris Karloff - National Portrait Gallery» (անգլերեն). www.npg.org.uk. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  117. ↑ «Bobby Pickett Interview». web.archive.org. 2008 թ․ մարտի 7. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  118. ↑ «Die Ärzte – Monsterparty». Genius (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  119. ↑ «Gods And Monsters - Dirk Jasper FilmLexikon». web.archive.org. 2006 թ․ մայիսի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ մայիսի 17-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  120. ↑ «Victor Erice: Spirit of the Beehive (El Espìritu De La Colmena, Spanien 1973)». www.jump-cut.de. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 8-ին.
  121. ↑ «KARLOFF previously at Film Forum in New York City». web.archive.org. 2010 թ․ հունվարի 22. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 22-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 8-ին.
  122. ↑ «Commercial Licensing / Settlement Agreement | The Official Boris Karloff Web Site» (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 8-ին.
  123. ↑ «Boris Karloff Tales of Mystery». www.karloff.com. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 8-ին.
  124. ↑ «William Henry Pratt alias Boris Karloff, 1887-1969» (անգլերեն). Beatnic - just wondering. 2005 թ․ հունիսի 17. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 8-ին.
  125. ↑ Sumeray, 2010, էջ 211
  126. ↑ «Boris Karloff memorial | St Paul's Church | Covent Garden-5». 2017 թ․ հունիսի 3. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 8-ին.
  127. ↑ «Boris Karloff • Another Nice Mess». www.lordheath.com. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 8-ին.
  128. ↑ «Boris Karloff (1887-1969) - Find A Grave Memorial» (անգլերեն). www.findagrave.com. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 8-ին.
  129. ↑ «Boris Karloff» (անգլերեն). latimes.com. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 8-ին.
  130. ↑ «JPL Small-Body Database Browser». ssd.jpl.nasa.gov. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 8-ին.
  131. ↑ 131,0 131,1 Robbins, 2019, էջեր 107—108
  132. ↑ Tom Campbell (2018 թ․ հոկտեմբերի 31). «How Frankenstein and Dracula created…a union». People's World (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 14-ին.
  133. ↑ «Honorary Academy Awards Nomination : Boris Karloff». web.archive.org. 2006 թ․ հոկտեմբերի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ հոկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 14-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Scott Allen Nollen, Boris Karloff: A Critical Account of His Screen, Stage, Radio, Television, and Recording Work, ISBN 9780899505800։
  • Scott Allen Nollen; Sara Jane Karloff, Boris Karloff: A Gentleman's Life, ISBN 1-887664-23-8։
  • Stephen Jacobs, Karloff in Saskatchewan, ISBN 0036-4908։
  • Scott Allen Nollen, Boris Karloff: A Gentleman's Life, ISBN 978-1887664233։
  • Stephen Jacobs, Boris Karloff: More Than a Monster, ISBN 0-95576-704-0։
  • Beverley Bare Buehrer, Boris Karloff: A Bio-Bibliography, ISBN 0-313-27715-X։
  • Ronald L. Smith, Horror Stars on Radio: The Broadcast Histories of 29 Chilling Hollywood Voices, ISBN 978-0-7864-4525-7։
  • Alfred Habegger, Masked: The Life of Anna Leonowens, Schoolmistress at the Court of Siam, ISBN 9780299298333։
  • Derek Sumeray, London Plaques (Shire Library), ISBN 978-0-74780-735-3։
  • Jon S. Robbins, The Actor's Survival Guide: How to Make Your Way in Hollywood, ISBN 978-1350039377։

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բորիս Կառլոֆ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բորիս_Կառլոֆ&oldid=9586553» էջից