Jump to content

Անհաղթ Արև (վեպ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Անհաղթ Արև
ռուս.՝ Непобедимое солнце
Տեսակգրական ստեղծագործություն
Ժանրդետեկտիվ
Ձևվեպ
ՀեղինակՎիկտոր Պելևին
Բնագիր լեզուռուսերեն
Գրվել է2020
ՀրատարակչությունԷքսմո
Հրատարակվել է2020
ՆախորդԹեթև հպումների արվեստ

«Անհաղթ Արև» (ռուս.՝ «Непобедимое Солнце»), ռուս ժամանակակից գրող Վիկտոր Պելևինի վեպը, որը լույս է տեսել 2020 թվականի օգոստոսին։ Վեպը հրատարակվել է «18+» մակնշմամբ։

Վեպում նկարագրված Հելիոգաբալոս (Էլագաբալոս) կայսեր ոսկե մետաղադրամը

Վեպի գործողությունը տեղի է ունենում 2020 թվականի սկզբին։ Մոսկվացի Ալեքսանդրա (Սաշա) Օռլովան իր 30-ամյակի առթիվ մակարոնային մեծահարուստ հորից նվեր է ստանում 30 հազար եվրո, որը նա պետք է ծախսի աշխարհով մեկ ճանապարհորդելու համար։ Նա մեկնում է Ստամբուլ, որտեղ ծանոթանում է Սոֆյա («Սո») անունով մի կնոջ հետ, որը նրան հրավիրում է իր ամուսնու՝ ամերիկացի միլիոնատեր Թիմի «AUrora» զբոսանավ[1][2]։

Զբոսանավի վրա Սաշան ծանոթություն է սկսում Ֆրենկի հետ, իսկ հետագայում դառնում է նրա սիրուհին։ Ֆրենկն ամերիկացի է, որն ուսումնասիրում է Հռոմի Կարակալլա կայսեր պատմությունը՝ օգտագործելով «նեկրոկարեկցանքի» մեթոդը։ Այդ մեթոդի էությունն այն է, որ վաղուց մահացած մարդուն հասկանալու համար հարկավոր է ընդունել նրա ձևը և պատճենել նրա կյանքի հանգամանքները։ Ֆրենկն ունենում է Կարակալլայի նման սանրվածք և մորուք, հագնվում է այնպես, ինչպես նա, և ճանապարհորդում է դեպի այն վայրերը, որտեղ այցելել է Հռոմի այդ կայսրը։ Սաշան նրա հետ սկսում է շրջել Թուրքիայում։ Ուռհայից Խառան տանող ճանապարհին Ֆրանկին անսպասելիորեն սպանում են արևելյան տեսքի երկու անհայտ անձինք, նույն տեղում և նույն կերպ, ինչպես սպանվել է Կարակալլան[2]։

Սաշայի մոտ Ֆրենկից մնում են Արևի և Լուսնի երկու հնագույն դիմակները, որոնք պատրաստված են էլեկտրումից և ճակատի հատվածում զարդարված են սև քարով։ Նա նաև գտնում է Ֆրենկի մի գրառում, որտեղ նա խնդրում է այդ դիմակները վերադարձնել Թիմին և Սոյին։ Ալեքսանդրան, քնելով այս դիմակներից մեկով, տեսնում է միստիկական երազներ, որոնցում իրեն զգում է Վարիոս Ավիտոս անունով պատանի տղա, որը դառնալու է ապագա կայսր Հելիոգաբալոսը[2]։

Ալեքսանդրան վերադառնում է Ստամբուլ, և ինքնաթիռում նրա կողքին նստում է Ստամբուլի համալսարանի պրոֆեսոր Ահմեթ Գյոքչենը, որը գիտի Ֆրենկի, դիմակների, Թիմի և Սոյի մասին։ Նա Սաշային թողնում է իր այցեքարտը[2]։

Ստամբուլում Թիմը Սաշային պատմում է Sol Invictus («Անհաղթ Արև») հնագույն պաշտամունքի մասին։ Նա նաև պատմում է, որ Հռոմի կայսր Հելիոգաբալոսը այդ պաշտամունքի գլխավոր քուրմն էր և ղեկավարում էր աշխարհը՝ պարելով սրբազան սև քարի առջև, որը նույնպես կոչվում էր Sol Invictus։ Նա այդ քարը Սիրիայում գտնվող տաճարից բերում է Հռոմ, բայց Հելիոգաբալոսի սպանությունից հետո քարի հետքերը կորում են։ Պարզվում է, որ այդ քարը՝ «սառնարանի չափ» բազալտի սև կոնաձև կտորը, պահվում է Թիմի զբոսանավի վրա։ Այդ քարի երկու փոքր բեկորները, որոնք կոտրվել էին Հելիոգաբալոսի կողմից քարը Հռոմ տեղափոխելու ընթացքում, զարդարում են այն դիմակները, որոնք ի սկզբանե պատկանել են Կարակալլա կայսերը։ Քարի օգնությամբ հնարավոր է կառավարել տիեզերքը, իսկ դիմակները թույլ են տալիս կապվել նրա հետ։ Սակայն քարն ակտիվացնելու համար անհրաժեշտ է soltator` հատուկ մարդ, որը քարի առջև պետք է պարի հատուկ միստիկ պար։ Թիմն ու Սոն խնդրում են Սաշային գտնել սոլտատորին[2]։

Սև քարի պատկերը հռոմեական դրամի վրա

Սաշան քնում է դիմակով՝ ցանկանալով պարզել, թե որտեղ պետք է փնտրի սոլտատորին և տեսնում է երազ, որում կայսր Անտոնինոս Հելիոգաբալոսը գրում է լատիներեն Varius Avitus Adero արտահայտությունը (Varius Avitus-ը՝ Վարիոս Ավիտոս, Հելիոգաբալոսի անունն է նախքան նրա կայսր հռչակվելը, իսկ Adero նշանակում է «ես այնտեղ կլինեմ»)։ Սաշան գիտակցում է, որ արտահայտությունն ակնարկում է Կուբայի Վարադերո հանգստավայրը։ Մեկնելուց առաջ նա հանդիպում է Ահմեթ Գյոքչենի հետ, որն ասում է, թե քարը յուրատեսակ պրոյեկտոր է, որը ստեղծում է աշխարհը և շատ վտանգավոր է։

Կուբայում Սաշան հանդիպում է մարմնավաճառ Նաոմիին, որի դեմքը նման է Հելիոգաբալոսի՝ իր երազներում երևացող դեմքին։ Սաշան և Նաոմին դիմակները դեմքներին սիրով են զբաղվում։ Քնելով Արեգակի դիմակով՝ Նաոմին իմանում է ամբողջ պատմությունը և հասկանում, որ ինքը նախատեսված է քարի համար պարելու համար։ Սաշան կապվում է Թիմի և Սոյի հետ՝ ասելով, որ ինքը գտել է սոլտատորի, և նրանք Սաշային ու Նաոմիին հրավիրում են Տեներիֆե կղզում գտնվող իրենց վիլլան։

Ժամանելով վիլլա՝ Սաշան ու Նաոմին այնտեղ քար են գտնում, և պարզվում է, որ Թիմն ու Սոն հին աստվածություններ են՝ էոններ։ Նաոմին սկսում է քարի առջև պարել հատուկ պար, որը պետք է ոչնչացնի աշխարհը։ Հանկարծ պարի մեջնամասում Ահմեթ Գյոքչենը երկու օգնականների՝ այն նույն մարդկանց հետ, ովքեր սպանել էին Ֆրենկին, ներխուժում է դահլիճ։ Այդ տղամարդկանցից մեկը սպանում է Նաոմիին։ Ցանկանալով ոչնչացնել քարը՝ Ահմեթ Գյոքչենն ու նրա ենթակաները վազում են նրա մոտ, բայց երբ նրանք դիպչում են քարին, տեղի է ունենում բռնկում, որը նրանց մոխրացնում է։ Սաշան հասկանում է, որ Նաոմին կարողացել է պարել աշխարհի կործանումը, բայց չի հասցրել կատարել նրա ստեղծման պարը, ուստի աշխարհն այժմ կվերանա։ Հետո Սաշան ինքն է սկսում պարել քարի առջև՝ ստեղծելով նոր աշխարհ։

Սաշան բացում է աչքերը և հասկանում, որ գտնվում է մեդիտացիայի մարզմանը Թաիլանդում, Բանգկոկից երեք ժամ հեռավորության վրա։ Նա հիշում է միաժամանակ երկու կյանք՝ մեկը վերը նկարագրված պատմությունն է առեղծվածային քարի մասին, իսկ մյուսը, որտեղ նա ճանապարհորդել է Թուրքիա, Կուբա, Կանարյան կղզիներ և Թաիլանդ։ Նա գիտակցում է, որ ստեղծել է նոր աշխարհ, որտեղ չկան քարը, Թիմն ու Սոն, բայց Ֆրենկն ու Նաոմին ողջ ու առողջ են։

Կորոնավիրուսի համաճարակի պատճառով սկսվում է կարանտին, և Սաշան չի կարողանում այս նոր աշխարհում հանդիպել Ֆրենկի և Նաոմիի հետ, բայց կարանտինից հետո հույս ունի հանդիպել նրանց հետ։

Քննադատների կարծիքներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Անհաղթ Արևը» մեզ ևս մեկ առիթ է տալիս համոզվելու, որ մեծ խաբեբան, մեր ժամանակների գլխավոր կատակասերը՝ Վիկտոր Պելևինը, երբեք չի մտածում այն, ինչ ասում է, և չի ասում այն, ինչ մտածում է, ոչ իր նախորդ տեքստերում, ոչ էլ հիմա։ Նրա արձակում թե՛ հակաֆեմինիստական և թե՛ ֆեմինիստական օրակարգերը ոչ այլ ինչ են, եթե ոչ ծաղրածուի դիմակ, մեր սեփական սպասումների ու մտավոր կլիշեների ցնցող պրոյեկցիա գրական հարթության վրա։ Այնուամենայնիվ, դա պետք է նշել և հիշել ապագայի համար. 2020 թվականին, երբ ամբողջ աշխարհը զառանցում է համաճարակից, Վիկտոր Պելևինը վեր խոյացավ արդիականությունից և հանկարծ բարի խոսք ասաց կնոջ մասին։ Եվ նույնիսկ որոշակի ջանքեր գործադրեց, որ այդ խոսքը համոզիչ հնչի։
- Գալինա Յուզեֆովիչ, «Meduza»-ի համար[3]

։

«Անհաղթ Արևը» կարելի է բնութագրել որպես օկուլտային վեպ՝ համապատասխան հեղինակային խնդիրներով և ժանրի առանձնահատկություններով։ Սա կարող է նոր գրքից վանել մի շարք ընթերցողների, որոնք սիրում են գիտական ֆանտաստիկան, բայց խուսափում են ցանկացած միստիցիզմից, և տեքստի շուրջ ստեղծել թյուրըմբռնման լրացուցիչ շղարշ։
- Նիկոլայ Պոդոսոկորսկի[4]
Այս վեպում Վիկտոր Պելևինը գերազանցել է ինքն իրեն։ Այո, ամեն տարի երկար տարիներ մենք սպասում էինք Պելևինի նոր վեպին։ Բայց սա պարզապես հերթական տեքստը չէ, սա սուրբ գիրք է, որը նա վերջապես ստեղծեց, հարաբերակցվում է Աստվածաշնչի, Մահաբհարաթայի կամ Պլատոնի «Երկխոսություններ» հետ։ Սա գիրք է, որը գրվել է Ապոկալիպսիսի նախօրեին և միաժամանակ չեղարկում է այն։
- Եկատերինա Դայս[5]

Գրագողության մեղադրանքներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջինը «Անհաղթ Արև» վեպում գրագողության մասին հաղորդել է «Беспощадный пиарщик» տելեգրամյան ալիքը։ Ալիքի հեղինակների կարծիքով՝ Պելևինը փոխառություններ է արել քիչ հայտնի հեղինակ Օլեսյա Գրադովայի «Պար կյանքի հետ» տասնամյա հնության վեպից։ Գրող Օլեսյա Գրադովան կարծում է, որ Վիկտոր Պելևինի համար ոգեշնչման աղբյուր է դարձել 2010 թվականին АСТ հրատարակչության լույսընծայած իր «Պար կյանքի հետ» վեպը[6][7]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ««Эксклюзивная Разгадка Всего За Смешные Деньги». Вышел новый роман Виктора Пелевина — о молодой женщине в поисках вечности». Forbes.ru (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ մարտի 3-ին.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 «Непобедимое солнце. Виктор Пелевин. 2 варианта 100 и 240 гр». Сайт бесплатных объявлений OLX.ua. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 3-ին.(չաշխատող հղում)
  3. meduza.io https://meduza.io/feature/2020/08/27/nepobedimoe-solntse-novyy-roman-viktora-pelevina. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 3-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  4. «Николай Подосокорский. Маски бога и танец бабочки в «Непобедимом Солнце» Виктора Пелевина». philologist.livejournal.com (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ մարտի 3-ին. {{cite web}}: |first2= missing |last2= (օգնություն)
  5. «ТАНЕЦ РАДОСТИ». syg.ma (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ մարտի 3-ին.
  6. "Виктора Пелевина обвинили в плагиате"! // Взгляд, 10 сентября 2020
  7. Ридус. «Грань между пародией и кражей идей: Виктора Пелевина обвинили в плагиате». Ридус (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ մարտի 3-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]