Բուլդոզերավարի օրը
| Բուլդոզերավարի օրը ռուս.՝ День бульдозериста | |
|---|---|
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Ժանր | պատմվածք, գրոտեսկ և երգիծանք |
| Ձև | պատմվածք |
| Հեղինակ | Վիկտոր Պելևին |
| Բնագիր լեզու | ռուսերեն |
| Հրատարակվել է | 1991 |
«Բուլդոզերավարի օրը» (ռուս.՝ «День бульдозериста»), ռուս ժամանակակից գրող Վիկտոր Պելևինի պատմվածքը, որն առաջին անգամ հրապարակվել է 1991 թվականին։
Բովանդակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երգիծական պատմվածքի գործողությունը տեղի է ունենում խորհրդային իշխանությանը նման իշխանության օրոք, անորոշ ժամանակահատվածում. ոչ այն է հակաուտոպիա է, ոչ այն է՝ գրոտեսկ։ Ակնհայտ է, որ խորհրդային իրողությունները հասցվել են աբսուրդի աստիճանի. բոլորն աշխատում են միջուկային և քիմիական զենքի վրա, ամենուր կախված են Սանդելին, Մունդինդելին և Բաբայասինին փառաբանող պաստառներ (վերջինս հիշատակվում է նաև «Չապաևն ու Պուստոտան» վեպում[1], համեմատիր՝ Մարքս-Էնգելս-Լենինի ինստիտուտ), թանգարանում ցուցադրվում է խորհրդային առաջին հրամանը՝ քաղաք մուտք գործելու և դուրս գալու ամբողջական արգելքը։ Կուսկոմիտեի քարտուղարն օգտագործում է «Պարտայ-Չի» գաղտնի տեխնիկան, որը թույլ է տալիս ամենակտրուկ կարողություններ ունեցող անձին ակնթարթորեն ընդունել կուսակցության գիծը։ Մարքսիստական բառապաշարը երկարատև օգտագործումից փոխարինել է անպարկեշտ բառապաշարին։ Պատմվածքում նկարագրվում է բանավոր մենամարտ, որը շահում է վիրտուոզ բարբառագետ Վալերկան (= հայհոյող)[2][3]։
Պատմվածքի գործողությունները տեղի են ունենում տոնի ժամանակ՝ Բուլդոզերավարի անհեթեթ օրը։ Գլխավոր հերոսը ամերիկացի լրտես է, որը մոռացել է այդ մասին՝ անընդհատ խմելով մյուս տղամարդկանց հետ։ Բայց գործարանում ատոմային ռումբը հարվածում է նրա երիկամներին, ինչը հերոսին ստիպում է երկու շաբաթ չխմել, և նա հիշում է, որ պետք է փախչի[2][3][4]։
Պատմվածքը կարելի է համարել երգիծական-հակախորհրդային, որը, սակայն, գրված է աբսուրդի վիրտուոզ ոճով։ Այն կարելի է նմանեցնել այնպիսի գրքերի, ինչպիսիք են «Խորաբաց բարձունքները» կամ «Քողարկումը»՝ դրանցից տարբերվելով ձևի հակիրճությամբ[3]։
Գործող անձանց ցանկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Իվան Իլյիչ Պոմերանցև (նաև՝ Կոնստանտին Պոբեդոնոսցև)
- «Բարբառագետ» Վալերկա
- Գալինա Նիկոլաևնա Ալտինինա
- Բաբայասին
- Վասկա («Կարմիր կիսատրոհում»-ից)
- գլխավոր բժիշկ
- Վալերկայի կինը
- «ժուժլո կին»
- Կոժեուրով՝ «Կարմիր կիսատրոհում»-ի խմբագիր
- «Ուրանբատորյան պրավդայի» թղթակից
- Կոպչոնով՝ խորհկոմի նախագահ
- շորտերով և գլխանոցով բաճկոնով տղա, որը լուցկիներ է փնտրում
- Մարատ՝ Վալերկայի որդին
- Մունդինդել
- Օսմակով
- ալ դեմքով երգիչ
- Պյոտր
- էքսկուրսավար պիոներ
- սյունակի կարգադրիչ
- Սանդել
- խորհկոմի մշակույթի ղեկավար (պրոթեզով)
- երազից դահուկներով ծերունի (Իվան Իլյիչ Կոպչոնով)
- քիմիկոս «Տրիկոտաժնիցայից»
- մեկ այլ քիմիկոս
- գորշ բաճկոնով և ակորդեոնով մարդ
Հրապարակում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պատմվածքն առաջին անգամ տպագրվել է «Զավտրա» ֆանտաստիկ ալմանախում (2-րդ թողարկում)[5] 1991 թվականին և նույն թվականին՝ Պելևինի հեղինակային առաջին՝ «Կապույտ լապտեր» ժողովածուում։
Կարծիքներ և քննադատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
Պելևինը կոշտ առարկում է կոմունիստական գաղափարախոսությանը որոշակի քրիստոնեական երանգ հաղորդելու բազմաթիվ փորձերին։ «Բուլդոզերավարի օր»-ում դրանք կապված են «բերետավոր հրացանակիր» Նիկոլայ Բերդյաևի անվան հետ. «Կոմունիզմի մեջ կա առողջ, ճշմարիտ և քրիստոնեության հետ համակարծիք յուրաքանչյուր մարդու կյանքը որպես գերանձնական նպատակ ծառայելու հասկացություն...»։ Պելևինը «գերանձնային նպատակին ծառայելու» թեզը հասցնում է չարագուշակ գրոտեսկի։ - Վիկտոր Կուլլե[6]
|
|
|
|
Պելևինը իր ներսից փսխեց յոթանասունական-ութսունական թվականները՝ գրելով «Բուլդոզերավարի օր»-ը և «Օմոն Ռա»-ն, նրա տաղանդն ու ճշգրտությունը բավարար էին իննսունականների համար, և հայտնվեց «Սերունդ»-ը։ - Դմիտրի Բիկով[7]
|
|
Բանասեր Հասան Հուսեյնովը «Խորհրդային իդեոլոգեմները 1990-ականների ռուսական դիսկուրսում» գրքում համաձայն է Ալեքսանդր Անտոնովի հետ՝ «Բուլդոզերավարի օր»-ում Պելևինի օգտագործած լեզվական նորաբանությունները համարելով «հետմոդեռնիստական կատակներում կարգախոսի անպարկեշտ վերաիմաստավորում»[8]։
Լ. Ֆ. Ալեքսեևան Պելևինի պատմվածքը վերագրում է դիստոպիայի՝ երգիծական պաթոսով հակաուտոպիայի ժանրին[9]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Виктория Шохина. Чапай, его команда и простодушный ученик НГ-«Ex libris», 05.10.2006
- ↑ 2,0 2,1 ««День бульдозериста» / Повести / Виктор Пелевин :: сайт творчества». pelevin.nov.ru. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 5-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «Виктор Пелевин - «День бульдозериста»». pesni.guru. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 5-ին.
{{cite web}}: Text "Текст песни" ignored (օգնություն) - ↑ «Читать «День бульдозериста». Виктор Пелевин на Bookmate». Bookmate (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 5-ին.
- ↑ День бульдозериста: Рассказ // Завтра: Фантаст. альм. Вып. 2. — М.: Текст, 1991. — С. 78-88.
- ↑ Виктор Куллэ «Красная магия, или девять способов написания иероглифа “дерево”» — журнал «Литературное обозрение» № 2, 1998
- ↑ Дмитрий Быков Быков-quickly: взгляд-18. Девочка ищет Отца «Русский Журнал», 4 октября 2001
- ↑ Внутренние языки Пелевина и Кима // «Литературные новости», 1996 — № 5(61) — С.12։ Ըստ Гасан Гусейнов, Советские идеологемы в русском дискурсе 1990-х գրքի. — М.: «Три квадрата», 2003. — С. 185
- ↑ Любовь Фёдоровна Алексеева История русской литературы XX века. В 4 книгах. Книга 4. 1970—2000 годы. — М.: «Высшая школа», 2008 — С. 57-58, 85. ISBN 978-5-06-005285-5, 978-5-06-005281-7
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Բուլդոզերավարի օրը Վիկտոր Պելևինի ստեղծագործությունների կայքում։