Դրամա Լիֆլանդիայում

Դրամա Լիֆլանդիայում; ֆր.՝ Un drame en Livonie
Հեղինակ	Ժյուլ Վեռն
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Ժանր	քաղաքական նովել, քրեական և արկածային
Բնօրինակ լեզու	ֆրանսերեն
Ստեղծման տարեթիվ	1893
Շարք	Անսովոր ճանապարհորդություններ
Նախորդ	Թոշակառուների ճանապարհորդությունը
Հաջորդ	Աշխարհի տիրակալը
Նկարազարդող	Լեոն Բենետ
Երկիր	Ֆրանսիա
Հրատարակիչ	Պիեր-Ժուլ Հետցել
Հրատարակման տարեթիվ	1904
	A Drama in Livonia Վիքիպահեստում

«Դրամա Լիֆլյանդիայում» (ֆր.՝ Un drame en Livonie), ֆրանսիացի գրող Ժյուլ Վեռնի դետեկտիվ վեպը, որը գրվել է 1893 թվականին։ Վեպի առաջին հրատարակությունը տեղի է ունեցել Էտցելի «Magasin d’Education et de Récréation» ամսագրում՝ 1904 թվականի հունվարի 1-ից մինչև հունիսի 15-ը, իսկ առաջին գրքային հրատարակությունը լույս է տեսել նույն թվականի նոյեմբերի 17-ին՝ «Աշխարհի վարպետները» վեպի հետ։

Սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գլխավոր թեման, որի շուրջ ծավալվում է վեպի սյուժեն, հանդիսանում է Ռիգայի քաղաքային դումայի երկու հակամարտող կուսակցությունների դիմակայությունը՝ «սլավոնական» կուսակցության, որին, հիմնականում, աջակցում է բնակչության ներքին խավը՝ պրոլետարիատը և գյուղացիությունը, և «գերմանական» կուսակցության, որին, բնականաբար, աջակցում է բարձր խավը՝ ազնվականությունը և խոշոր բուրժուազիան։

Վեպի գործողությունները տեղի են ունենում Ռուսական կայսրությունում՝ Լիֆլյանդիայում։ Վեպի գլխավոր հերոսներն են հանդիսանում պրոֆեսոր Դմիտրի Նիկոլևը և նրա երկու զավակները՝ դուստր Իլկան և նրա կրտսեր եղբայր Իվանը՝ Դերպտի համալսարանի ուսանողը։ Իլկան սիրահարված է երիտասարդ իրավաբան Վլադիմիր Յանովին, որը վեպի գործողությունների սկզբից ութ տարի առաջ ձերբակալված է եղել հեղափոխական գործունեության համար և դատապարտվել ցմահ աքսորի Սիբիրում։ Ռիգայում մոտենում է քաղաքային դումայի ընտրությունները, որին մասնակցում են երկու կուսակցություն՝ «գերմանական», որը ղեկավարում է գերմանացի բանկիր Ֆրանկ Յոխաուզենը և «սլավոնական»-ը, որը ղեկավարում է պրոֆեսոր Նիկոլևը։ Դմիտրի Նիկոլևը ամուրի է, ապրում է իր դուստր Իլկայի հետ մեծ աղքատության մեջ, իր և դստեր ապրելու և որդու ուսման փողը վաստակում է դասավանդումով, բայց այդ գումարը բավարար չի, իսկ պրոֆեսորը, այդ ամենին ավելացված, պարտք է իր քաղաքական ընդիմադիրներին՝ Յոխաուզեն եղբայրներին, խոշոր գումար՝ տասնութ հազար ռուբլի, որը պետք է վերադարձնի մինչև մայիսի 15-ը, այսինքն, վեպի գործողությունների սկսվելուց մեկ ամսից ոչ ուշ։ Դմիտրի Նիկոլաևը պատրաստվում է մի քանի օրով մեկնել՝ իր գործերով, ոչ մեկին չասելով թե ուր և ինչի համար։ Որոշ ժամանակ անց՝ «Ջարդված խաչ» պանդոկում տեղի է ունենում կողոպուտ և բանկային ինկասատոր Պոխի սպանությունը։

Այդ գործով միակ կասկածյալը Կրոֆն է՝ պանդոկի սեփականատերը, որտեղ կատարվել է սպանությունը և պրոֆեսոր Նիկոլևը, որը, նույնպես, հանգրվանել էր այդ պանդոկում։ Պրոֆեսորը կտրականապես հրաժարվում է պատասխանել ոստիկանության հարցերին՝ ուր և ինչի համար է նա մեկնել, բայց շուտով դա պարզվում է՝ քաղաքում հայտնվում է Վլադիմիր Յանովը՝ Իլկայի նախկին փեսացուն, որը մի քանի ամիս առաջ փախել էր Սիբիրից։ Պարզվում է, որ Վլադիմիրի հայրը՝ մահանալուց առաջ, Դմիտրի Նիկոլևին է հանձնել պահելու 20 հազար ռուբլի և որ պրոֆեսորը նամակ ստանալով Յանովից՝ հաջող փախուստի մասին, մեկնել է Պերնով որպեսզի նրան հանձնի այդ գումարը։ Վլադիմիրին ձերբակալում են, բայց շուտով նա համաներման է արժանանում և նրան ազատ են արձակում։ Բայց և այնպես պրոֆեսոր Նիկոլևը առայժմ կասկածյալների մեջ է, բայց, քանի որ ուղղակի ապացույցներ նրա և Կրոֆֆի դեմ չկան, նրանց որոշում են թողնել ազատության մեջ՝ չբացակայելու մասին ստորագրություն վերցնելով և պատշաճ վարքի պայմանով։

Մինչդեռ մոտենում է վճարման ժամանակը։ Վլադիմիր Յանովն իմանում է այդ մասին և որոշում է վճարել Նիկոլևի պարտքը իր հաշվից՝ պրոֆեսորի կողմից իրեն հանձնված գումարից, բայց, երբ գալիս է բանկ, պարզվում է, որ դա այն նույն փողերն են, որոնք գողացվել էին Պոխից՝ այն ճանաչում են համարներից։ Վլադիմիրը այդ մասին հայտնում է Նիկոլևին և վերջինս սարսափահար տնից փախչում է։ Նիկոլևի մոտ է ժամանում ոստիկանությունը՝ պրոֆեսորի ձերբակալման հրամանով, բայց նրան տանը չգտնելով Իլկայի, Իվանի և Վլադիմիրի հետ միասին ուղևորվում են նրան փնտրելու և շուտով նրան գտնում են քաղաքի արվարձանում մահացած։ Հետազոտելով նրան, ոստիկանությունը գալիս է այն ենթադպության, որ Դմիտրի Նիկոլևը, ըստ երևույթին, ծախսել է Վլադիմիրի հոր կողմից իրեն հանձնված գումարը և ստանալով նրա որդու նամակը ուղևորվել է Պերնով, որպեսզի խոստովանի այդ մասին բայց ճանապարհին հանդիպելով ինկասսատորին սպանել է նրան՝ որպեսզի տիրանա նրա փողերին, իսկ երբ նրա մեղքը ապացուցվել է՝ ինքնասպանություն է գործել։

Արդյունքում պրոֆեսորի բարի անունը անարգվել է, նրա կուսակցությունը պարտություն է կրում ընտրություններում, իսկ Իլկան և Իվանը ստիպված են լինում վճարել նրա պարտքերը՝ որոնք առայժմ համարվում են չվճարված և այդ ամենի համար ստիպված են լինում վաճառել ընտանեկան գույքը։ Չնայած այդ ամենին, Վլադիմիրը դեռևս Իլկային է առաջարկում իր ձեռքը և սիրտը, բայց վերջինս հրաժարվում է, որովհետև չի ցանկանում, որ նա ամուսնանա մարդասպանի աղջկա հետ։ Մի քանի ամիս անց Կրոֆը մահանում է։ Մահից առաջ նա խոստովանում է քահանային՝ առաջարկելով նրան գրանցել խոստովանությունը և այն փոխանցել Նիկոլևներին։ Նրանից պարզվում է, որ ինկասատորի իրական սպանողը հանդիսանում է Կրոֆը և որ նա ոչ միայն սպանել է Պոխին, այլ նաև մեղքը գցել է Նիկոլևի վրա և այնուհետև սպանել է և նրան։ Արդյունքում պրոֆեսորի բարի անունը լիովին վերականգնվում է, իսկ Վլադիմիրը և Իլկան ամուսնանում են։

Հերոսներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դմիտրի Նիկոլև, 47 տարեկան, ուսուցիչ, սլավոնական կուսակցության կողմից քաղաքային դումայի թեկնածու։
Իլկա Նիկոլևա, 24 տարեկան, Դմիտրի Նիկոլևի դուստրը։
Իվան Նիկոլև, 19 տարեկան, Դմիտրի Նիկոլևի որդին, Դերպտի համալսարանի ուսանող։
Վլադիմիր Յանով, 32 տարեկան, Նիկոլևի հանգուցյալ ընկերոջ որդին, իրավաբան, հեղափոխական, Իլկայի փեսացուն։
Բժիշկ Գամին, 50 տարեկան, Նիկոլևի լավագույն ընկերներից մեկը։
Դե լա Պորտ, 40 տարեկան, ֆրանսիացի դեսպան, Նիկոլևի լավագույն ընկերներից մեկը։
Ֆրանկ Յոխաուզեն, Յոխաուզեն բանկային տան սեփականատեր, գերմանական կուսակցության կողմից քաղաքային դումայի թեկնածու։
Կարլ Յոխաուզեն, Ֆրանկ Յոխաուզենի որդին Դերպտի համալսարանի ուսանող։
Պոխ, ինկասսատոր։
Բրոկս, վագոնավար։
Էկ, ենթասպա, գերմանացի։
Կրոֆֆ, «Կոտրված Խաչ» պանդոկի սեփականատեր, որտեղ և տեղի է ունեցել Պոխի սպանությունը։
Կերսդորֆ, Պոխի սպանության գործի հետաքննիչ։
Վերդեր, մայոր։
Ռագենով, գնդապետ։
Գորկո, գեներալ։

Էկրանավորում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1973 թվական, ԽՍՀՄ, «Կոտրված պայտ»

Հետաքրքիր փաստեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Դրամա Լիֆլանդիայում», Վեռնի ինը վեպերից վերջինը, որոնցում գործողությունները կատարվում են Ռուսաստանում և մեկը երկուսից («Միխայիլ Ստրոգով»-ի հետ), որտեղ դեպքերը ամբողջությամբ կատարվում են Ռուսական կայսրության տարածքում։