Անօսմիա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Անօսմիա
Տեսակախտանիշ կամ նշան
Բժշկական մասնագիտություննյարդաբանություն և ականջաքթակոկորդաբանություն
ՀՄԴ-9781.1
ՀՄԴ-10R43.0
 Anosmia Վիքիպահեստում

Անօսիմիա, նաև հայտնի որպես հոտառական կուրություն, մեկ կամ մի քանի հոտերի զգայության կորուստ[1][2]։ Անօսմիան կարող է լինել ժամանակավոր կամ մշտական[3]։ Անօսմիան անհրաժեշտ է տարբերակել հիպօսմիայից, որի դեպքում հոտառության զգայությունը պակասած է[2]։

Անօսմիան կարող է արտահայտվել մի շարք գործոնների ազդեցության հետևանքով, որոնցից են քթի լորձաթաղանթի բորբոքումը, քթանցքերի փակվածությունը, քունքային բլթի հյուսվածքի դեստրուկցիան[4]։ Հարքթային ծոցերի բորբոքումից բխող անօսմիան պայմանավորված է այդ ծոցերը ծածկող լորձաթաղանթի և միջին ու վերին խեցիների քրոնիկ վնասումով[5][6]։

Եթե անօսմիան բորբոքման հետևանք է, այն բուժվում է բորբոքման վերացմամբ[7][8]։ Այն կարող է առաջանալ քրոնիկ մենինգիտի և նեյրոսիֆիլիսի արդյունքում, որոնց ժամանակ բարձրանում է ներգանգային ճնշումը։ Անօսիմա դիտվում է առաջնային թարթչային դիսֆունկցիայի, ցիլիոպաթիայի հետևանքով[9][10][11]։

Որոշ մարդկանց մոտ անօսմիան կարող է լինել մեկ հոտի նկատմամբ, որ անվանում են սպեցիֆիկ անօսմիա։ Ծնված օրվանից դիտվող անօսմիան անվանում են կոնգենիտալ անօսմիա[12]։

Անօսմիան COVID-19-ի դեպքում ամենահաճախ դիտվող ախտանիշն է[13]։

Ախտանշաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անօսմիան կարող է ունենալ մի շարք վնասակար հետևանքներ[14]։ Հանկարծակի սկսվող անօսմիայով մարդիկ կարող են ուտելիքն ավելի քիչ ախորժելի համարել, թեև բնածին անօսմիկները հազվադեպ են բողոքում դրա մասին։ Հոտառության կորուստը կարող է նաև վտանգավոր լինել, քանի որ հոտառությունը շրջապատում կողմնորոշվելու կարևոր գործոններից է։

Շատերը գանգատվում են հոտառության միակողմանի կորստից, որը հաճախ գլխի փոքր վնասվածքների դեպքում է լինում։ Այս տեսակի անօսմիան նորմայում հայտնաբերվում է այն ժամանակ, երբ երկու քթանցքերը ստուգվում են առանձին-առանձին։ Հակառակ դեպքում միակողմանի խանգարումը կարող է չհայտնաբերվել[15]։

Հոտառական հիշողության կորուստը (թարմ կտրած խոտի, տատիկի տան ձեղնահարկի, կոնկրետ գրքի, սիրելի մարդու հոտերը) կարող է հանգեցնել դեպրեսիայի[16]։

Հոտառության կորուստը կարող է հանգեցնել լիբիդոյի կորստի, սակայն բնածին անօսմիայով հիվանդների դեպքում այս ախտանիշը չի դիտվում[16][17]։

Պատճառներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոտառության ժամանակավոր կորուստ դիտվում է քթի փակվածության կամ բորբոքային հիվանդությունների ժամանակ։ Հոտառության կայուն կորուստը կարող է պայմանավորված լինել հոտառական զգայության բջիջների մահվան, գլխուղեղի վնասման ժամանակ, որի դեպքում վնասվում է նաև հոտառական նյարդը կամ հոտառության ընկալման կենտրոնները (տես՝ հոտառական համակարգ)։ Ծնված օրվանից դիտվող հոտառությակ կորուստը, որը հաճախ պայմանավորված է լինում գենետիկ գործոններով, սահմանվում է որպես կոնգենիտալ անօսմիա։ Կոնգենիտալ անօսմիայով հիվանդների ընտանիքի անդամները նույնպես կարող են նշել նման գանգատ, ինչը ստիպում է ենթադրել, որ անօսմիան ժառանգվում է աուտոսոմ դոմինանտ տիպով[18]։ Անօսմիան կարող է որոշ նեյրոդեգեներատիվ հիվանդությունների, մասնավորապես՝ Պարկինսոնի հիվանդության և Ալցհեյմերի հիվանդության նախանշան լինել։

Հոտառության մնայուն կորստի մեկ այլ պատճառ կարող են հադիսանալ որոշ տեսակի քթային ցողաշիթերը․ դրանց շարքին են պատկանում քթի արյան միկրոշրջանառությունը խաթարող անոթասեղմիչ պրեպարատները։ Այս խնդրից խուսափելու նպատակով կարևոր է սահմանափակել տվյալ պրեպարատների օգտագործումը․ օգտագործել ըստ խիստ ցուցման և կարճ ժամանակով։ Անոթասեղմիչներ չպարունակող ցողաշիթերը, որոնք օգտագործվում են ալերգիկ ռինիտների բուժման մեջ, երկարատև օգտագործման համար անվնաս են[19]։

Անօսմիա կարող է դիտվել նաև քթի և դրա հարակից խոռոչների պոլիպների առկայության դեպքում։ Այս պոլիպները հայտնաբերվում են ալերգիայով, սինուսիտների և ընտանեկան պատմությամբ հիվանդների մոտ։ Պոլիպներ դիտվում են նաև ցիստիկ ֆիբրոզով հիվանդների մոտ։

Ամիոդարոնը սրտային առիթմիաների ժամանակ կիրառվող դեղորայք է։ Կլինիկական ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ որոշ պացիենտների մոտ այս դեղորայքի կիրառումը հանգեցրել է անօսմիայի։ 66 տարեկան պացիենտի մոտ, ով օգտագործել է ամիոդարոնը որպես փորոքային տախիկարդիայի բուժման եղանակ, դիտվել են անօսմիայի երևույթներ, սակայն, դեղաչափը պակասեցնելուց հետո այս նվազել է։ Սա թույլ է տալիս ենթադրել, որ անօսմիայի արտահայտումն ուղիղ համեմատական կապի մեջ է դեղաչափից[20]։

COVID-19-ով հարուցված անօսմիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քիմիոսենսոր խանգարումները, որոնցից են հոտառության և համի զգայության կորուստը, COVID-19-ի գերակշռող նյարդաբանական ախտանիշներից են[21][22]։ COVID-19-ով պացիենտների մոտ 80%-ի մոտ դիտվում է քեմեսթեզիսի, մասնավորապես՝ հոտառության, խանգարում։ COVID-19-ի դեպքում հոտառության կորուստը, համեմատած մյուս ախտանիշների (ջերմություն, թուլություն, հազ), ավելի կանխատեսելի է[23]։ Համաճարակի սկզբում «հոտառություն», «հոտառության կորուստ», «անօսմիա» տերմինների որոնելիությունը Google-ում զգալի ավելացել է, տատանվելով՝ կախված վարակելիության և մահացության տեմպերից[24]։ Այս ախտանիշի առաջացման մեխանիզմների պարզաբանման ուղղությամբ դեռ աշխատանքներ են տարվում[25][26]։

Շատ երկրներում անօսմիան պաշտոնապես համարվում է COVID-19-ի ախտանիշ, որոշներում հոտառության ստուգումը համարվում է սքրինինգային հետազոտություն[27][28]։

Պատճառների ցանկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

* Վերին շնչուղիների ինֆեկցիաներ Upper respiratory tract infection (օրինակ՝ սինուսիտ, մրսածություն)[29]

Ախտորոշում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անհրաժեշտ է մանրամասնորեն անամնեզ հավաքել․ հարցման արդյունքում պարզվում է՝ ստացել է արդյոք հիվանդը տրավմաներ, որոնք կարող են ընդգրկել նաև վերին շնչուղիները։ Համընկալման հոգեֆիզիկական դիտարկումը նույնպես կարևոր է։ Գանգուղեղային նյարդերի վնասումը հայտնաբերելու նպատակով անհրաժեշտ է կատարել նյարդային համակարգի մանրամասն հետազոտություն[50]։ Ախտորոշման և վնասման աստիճանի որոշման համար կլինիկաների մեծամասնությունում առկա են հատուկ հոտառական հավաքածուներ[51]։ Գլխի տրավմաներից հետո պացիենտների մեծ մասը նշում է հոտառության միակողմանի կորուստ։ Հոտառությունն անհրաժեշտ է ստուգել ամեն քթացքում առանձին[15]։

Կոնգենիտալ անօսմիայի շատ դեպքեր մնում են չբացահայտված։ Քանի որ այս խանգարումը ի հայտ է գալիս ծնված ժամանակից, պացիենտները կարող են պարզապես չհասկանալ իրենց մոտ առկա հոտառության պակասը[52]։ Դա կարող է հանգեցնել նաև ախորժակի կորստի[53]։

Բուժում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գլխուղեղի վնասմամբ հարուցված անօսմիան հնարավոր չէ բուժել, իսկ լորձաթաղանթի բորբոքմամբ պայմանավորված անօսմիան կարելի է վերացնել գլյուկոկորտիկոիդներով։ Դրանց դոզավորումը կատարվում է՝ կախված լորձաթաղանթի հաստությունից, այտուցի արտահայտվածությունից և քթի խոռոչի պոլիպների առկայությունից[7]։ Այնուամենայնիվ, այս խմբի դեղորայքներով բուժումը չի կարելի կատարել երկարատև, այն կրկնում են որոշակի ընդմիջումներից հետո[7]։ Անհրաժեշտություն է լինում նաև պակասեցնել քթի խոռոչի հոտառական մասի վրա ճնշումը՝ ավելացնելով այդ մասի օդափոխությունը և դրենաժը[54]։

Քթի պոլիպով պայմանավորված անօսմիան բուժվում է ստերոիդային թերապիայով, կամ էլ՝ պոլիպի վիրաբուժական եղանակով հեռացմամբ[55]։

Ըստ վերջերս կատարված էքսպերիմենտի, որի ճամանակ անօսմիայով կամ ագուզիայով տառապող հիվանդներին տվել են 1000 մգ քրքում, դիտվել է զգալի լավացում, հատկապես՝ COVID-19-ով պայմանավորված ախտաբանությունների դեպքում։ Այնուամենայնիվ, այս հետազոտությունները դեռ շարունակվում են[56]։

Մեկ այլ հետազոտությամբ հաջողվել է գենային թերապիայի միջոցով մկների մոտ լավացնել ցիլիոպաթիայով պայմանավորված կոնգենիտալ անօսմիան[57][58]։

Անօսմիայով գանգատվող հայտնի մարդիկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գեղարվեստական կերպարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Դյուի Քոքսը՝ Walk Hard:The Dewey Cox Story-ից (2007)

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Coon D, Mitterer J (2014). «4. Sensation and perception». Introduction to Psychology: Gateways to Mind and Behavior (անգլերեն). Boston: Cengage Learning. էջ 136. ISBN 978-1-305-09187-0. LCCN 2014942026.
  2. ↑ 2,0 2,1 Jones N (2010). «2. Making sense of symptoms». In Jones N (ed.). Practical Rhinology (անգլերեն). CRC Press. էջեր 24–25. ISBN 978-1-4441-0861-3.
  3. ↑ 3,0 3,1 Li X, Lui F (2020 թ․ հուլիսի 6). «Anosmia». StatPearls. StatPearls Publishing. PMID 29489163. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  4. ↑ Huynh PP, Ishii LE, Ishii M (2020 թ․ հուլիս). «What Is Anosmia?». JAMA. 324 (2): 206. doi:10.1001/jama.2020.10966. PMID 32556300. S2CID 219916772.
  5. ↑ Helliwell T (2010 թ․ հունիս). «Inflammatory diseases of the nasal cavities and paranasal sinuses». Diagnostic Histopathology. 16 (6): 255–264. doi:10.1016/j.mpdhp.2010.03.008. PMC 7172334. PMID 32336992.
  6. ↑ Lin YT, Yeh TH (2022). «Studies on Clinical Features, Mechanisms, and Management of Olfactory Dysfunction Secondary to Chronic Rhinosinusitis». Frontiers in Allergy. 3: 835151. doi:10.3389/falgy.2022.835151. PMC 8974686. PMID 35386650.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Knight A (1988 թ․ օգոստոս). «Anosmia». Lancet. 2 (8609): 512. doi:10.1016/s0140-6736(88)90160-2. PMID 2900434. S2CID 208793859.(subscription required)
  8. ↑ «Sinusitis Clinical Practice Guideline Quick Reference Tools», Pediatric Clinical Practice Guidelines & Policies, American Academy of Pediatrics, էջեր 481–484, 2022 թ․ ապրիլի 11, doi:10.1542/9781610026086-part01-27, ISBN 978-1-61002-608-6, Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 7-ին
  9. ↑ «Anosmia». The Lancet. 241 (6228): 55. 1943. doi:10.1016/S0140-6736(00)89085-6. S2CID 241387103.
  10. ↑ Uytingco CR, Green WW, Martens JR (2019). «Olfactory Loss and Dysfunction in Ciliopathies: Molecular Mechanisms and Potential Therapies». Current Medicinal Chemistry. 26 (17): 3103–3119. doi:10.2174/0929867325666180105102447. PMC 6034980. PMID 29303074.
  11. ↑ Ul Hassan A, Hassan G, Khan SH, Rasool Z, Abida A (2009 թ․ հունվար). «Ciliopathy with special emphasis on kartageners syndrome». International Journal of Health Sciences. 3 (1): 65–69. PMC 3068795. PMID 21475513.
  12. ↑ Boesveldt S, Postma EM, Boak D, Welge-Luessen A, Schöpf V, Mainland JD, և այլք: (2017 թ․ սեպտեմբեր). «Anosmia-A Clinical Review». Chemical Senses. 42 (7): 513–523. doi:10.1093/chemse/bjx025. PMC 5863566. PMID 28531300.
  13. ↑ «Q&A: COVID-19 and loss of smell, taste». Mayo Clinic Health System (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 23-ին.
  14. ↑ Toller SV (1999 թ․ դեկտեմբեր). «Assessing the impact of anosmia: review of a questionnaire's findings». Chemical Senses. 24 (6): 705–712. doi:10.1093/chemse/24.6.705. PMID 10587505.
  15. ↑ 15,0 15,1 Harvey P (2006 թ․ փետրվար). «Anosmia». Practical Neurology. 6 (1): 65.
  16. ↑ 16,0 16,1 Heald C (2006 թ․ դեկտեմբերի 27). «Sense and scent ability». BBC News. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 25-ին.
  17. ↑ Gudziol V, Wolff-Stephan S, Aschenbrenner K, Joraschky P, Hummel T (2009 թ․ հուլիս). «Depression resulting from olfactory dysfunction is associated with reduced sexual appetite--a cross-sectional cohort study». The Journal of Sexual Medicine. 6 (7): 1924–1929. doi:10.1111/j.1743-6109.2009.01266.x. PMID 19453919.
  18. ↑ Waguespack RW (1992). «Congenital Anosmia». Archives of Otolaryngology–Head & Neck Surgery. 118 (1): 10. doi:10.1001/archotol.1992.01880010012002.
  19. ↑ Preventing Anosmia from Intranasal Zinc AdministrationԿաղապար:MEDRS
  20. ↑ Maruyama T, Yasuda S, Odashiro K, Kaji Y, Harada M (2007 թ․ նոյեմբեր). «Anosmia induced by amiodarone». The American Journal of Medicine. 120 (11): e9. doi:10.1016/j.amjmed.2006.08.029. PMID 17976411.
  21. ↑ Lechien JR, Chiesa-Estomba CM, De Siati DR, Horoi M, Le Bon SD, Rodriguez A, և այլք: (2020 թ․ օգոստոս). «Olfactory and gustatory dysfunctions as a clinical presentation of mild-to-moderate forms of the coronavirus disease (COVID-19): a multicenter European study». European Archives of Oto-Rhino-Laryngology. 277 (8): 2251–2261. doi:10.1007/s00405-020-05965-1. PMC 7134551. PMID 32253535.
  22. ↑ Xydakis MS, Dehgani-Mobaraki P, Holbrook EH, Geisthoff UW, Bauer C, Hautefort C, և այլք: (2020 թ․ սեպտեմբեր). «Smell and taste dysfunction in patients with COVID-19». The Lancet. Infectious Diseases. 20 (9): 1015–1016. doi:10.1016/S1473-3099(20)30293-0. PMC 7159875. PMID 32304629.
  23. ↑ Menni C, Valdes AM, Freidin MB, Sudre CH, Nguyen LH, Drew DA, և այլք: (2020 թ․ հուլիս). «Real-time tracking of self-reported symptoms to predict potential COVID-19». Nature Medicine. 26 (7): 1037–1040. doi:10.1038/s41591-020-0916-2. PMC 7751267. PMID 32393804.
  24. ↑ Walker A, Hopkins C, Surda P (2020 թ․ հուլիս). «Use of Google Trends to investigate loss-of-smell-related searches during the COVID-19 outbreak». International Forum of Allergy & Rhinology. 10 (7): 839–847. doi:10.1002/alr.22580. PMC 7262261. PMID 32279437.
  25. ↑ Shelton, J. F., Shastri, A. J., Fletez-Brant, K., Aslibekyan, S., & Auton, A. (2022). The UGT2A1/UGT2A2 locus is associated with COVID-19-related loss of smell or taste. Nature Genetics, 54(2), 121-124.
  26. ↑ Cooper KW, Brann DH, Farruggia MC, Bhutani S, Pellegrino R, Tsukahara T, և այլք: (2020 թ․ հուլիս). «COVID-19 and the Chemical Senses: Supporting Players Take Center Stage». Neuron. 107 (2): 219–233. doi:10.1016/j.neuron.2020.06.032. PMC 7328585. PMID 32640192.
  27. ↑ Iravani B, Arshamian A, Ravia A, Mishor E, Snitz K, Shushan S, և այլք: (2020 թ․ մայիսի 11). «Relationship between odor intensity estimates and COVID-19 population prediction in a Swedish sample». medRxiv 10.1101/2020.05.07.20094516.
  28. ↑ Rodriguez S, Cao L, Rickenbacher GT, Benz EG, Magdamo C, Ramirez Gomez LA, և այլք: (2020 թ․ հունիս). «Innate immune signaling in the olfactory epithelium reduces odorant receptor levels: modeling transient smell loss in COVID-19 patients». medRxiv 10.1101/2020.06.14.20131128.
  29. ↑ Doty RL, Mishra A (2001 թ․ մարտ). «Olfaction and its alteration by nasal obstruction, rhinitis, and rhinosinusitis». The Laryngoscope. 111 (3): 409–423. doi:10.1097/00005537-200103000-00008. PMC 7165948. PMID 11224769.
  30. ↑ Grant MC, Geoghegan L, Arbyn M, Mohammed Z, McGuinness L, Clarke EL, Wade RG (2020 թ․ հունիսի 23). «The prevalence of symptoms in 24,410 adults infected by the novel coronavirus (SARS-CoV-2; COVID-19): A systematic review and meta-analysis of 148 studies from 9 countries». PLOS ONE. 15 (6): e0234765. Bibcode:2020PLoSO..1534765G. doi:10.1371/journal.pone.0234765. PMC 7310678. PMID 32574165.
  31. ↑ «Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) – Symptoms». Centers for Disease Control and Prevention (ամերիկյան անգլերեն). 2020 թ․ մայիսի 13. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 14-ին.
  32. ↑ Ta NH (2019 թ․ հունվար). «Will we ever cure nasal polyps?». Annals of the Royal College of Surgeons of England. 101 (1): 35–39. doi:10.1308/rcsann.2018.0149. PMC 6303820. PMID 30286644.
  33. ↑ Doty RL, Yousem DM, Pham LT, Kreshak AA, Geckle R, Lee WW (1997 թ․ սեպտեմբեր). «Olfactory dysfunction in patients with head trauma». Archives of Neurology. 54 (9): 1131–1140. doi:10.1001/archneur.1997.00550210061014. PMID 9311357.
  34. ↑ National Research Council (US) Committee on Emergency and Continuous Exposure Guidance Levels for Selected Submarine Contaminants (2009). Hydrogen Sulfide (անգլերեն). National Academies Press (US).
  35. ↑ Doty RL, Deems DA, Stellar S (1988 թ․ օգոստոս). «Olfactory dysfunction in parkinsonism: a general deficit unrelated to neurologic signs, disease stage, or disease duration». Neurology. 38 (8): 1237–1244. doi:10.1212/WNL.38.8.1237. PMID 3399075. S2CID 3009692.
  36. ↑ Murphy C (1999 թ․ ապրիլ). «Loss of olfactory function in dementing disease». Physiology & Behavior. 66 (2): 177–182. doi:10.1016/S0031-9384(98)00262-5. PMID 10336141. S2CID 26110446.
  37. ↑ Schwartz BS, Doty RL, Monroe C, Frye R, Barker S (1989 թ․ մայիս). «Olfactory function in chemical workers exposed to acrylate and methacrylate vapors». American Journal of Public Health. 79 (5): 613–618. doi:10.2105/AJPH.79.5.613. PMC 1349504. PMID 2784947.
  38. ↑ Rose CS, Heywood PG, Costanzo RM (1992 թ․ հունիս). «Olfactory impairment after chronic occupational cadmium exposure». Journal of Occupational Medicine. 34 (6): 600–605. PMID 1619490.
  39. ↑ Rydzewski B, Sułkowski W, Miarzyńska M (1998). «Olfactory disorders induced by cadmium exposure: a clinical study». International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health. 11 (3): 235–245. PMID 9844306.
  40. ↑ Doty RL, Shaman P, Applebaum SL, Giberson R, Siksorski L, Rosenberg L (1984 թ․ դեկտեմբեր). «Smell identification ability: changes with age». Science. 226 (4681): 1441–1443. Bibcode:1984Sci...226.1441D. doi:10.1126/science.6505700. PMID 6505700.
  41. ↑ Somenek M (2009 թ․ հոկտեմբերի 30). Harris JE (ed.). «Esthesioneuroblastoma». eMedicine.
  42. ↑ Seo BS, Lee HJ, Mo JH, Lee CH, Rhee CS, Kim JW (2009 թ․ հոկտեմբեր). «Treatment of postviral olfactory loss with glucocorticoids, Ginkgo biloba, and mometasone nasal spray». Archives of Otolaryngology--Head & Neck Surgery. 135 (10): 1000–1004. doi:10.1001/archoto.2009.141. PMID 19841338.
  43. ↑ Rupp CI, Fleischhacker WW, Kemmler G, Kremser C, Bilder RM, Mechtcheriakov S, և այլք: (2005 թ․ մայիս). «Olfactory functions and volumetric measures of orbitofrontal and limbic regions in schizophrenia». Schizophrenia Research. 74 (2–3): 149–161. doi:10.1016/j.schres.2004.07.010. PMID 15721995. S2CID 11026266.
  44. ↑ Kieff DA, Boey H, Schaefer PW, Goodman M, Joseph MP (1997 թ․ դեկտեմբեր). «Isolated neurosarcoidosis presenting as anosmia and visual changes». Otolaryngology--Head and Neck Surgery. 117 (6): S183–S186. doi:10.1016/S0194-5998(97)70097-4. PMID 9419143.
  45. ↑ Harris G (2009 թ․ հունիսի 16). «F.D.A. Warns Against Use of Popular Cold Remedy». New York Times.
  46. ↑ Wheeler TT, Alberts MA, Dolan TA, McGorray SP (1995 թ․ դեկտեմբեր). «Dental, visual, auditory and olfactory complications in Paget's disease of bone». Journal of the American Geriatrics Society. 43 (12): 1384–1391. doi:10.1111/j.1532-5415.1995.tb06618.x. PMID 7490390. S2CID 26893932.
  47. ↑ Eriksen KD, Bøge-Rasmussen T, Kruse-Larsen C (1990 թ․ հունիս). «Anosmia following operation for cerebral aneurysms in the anterior circulation». Journal of Neurosurgery. 72 (6): 864–865. doi:10.3171/jns.1990.72.6.0864. PMID 2338570.
  48. ↑ Leon-Sarmiento FE, Bayona EA, Bayona-Prieto J, Osman A, Doty RL (2012). «Profound olfactory dysfunction in myasthenia gravis». PLOS ONE. 7 (10): e45544. Bibcode:2012PLoSO...745544L. doi:10.1371/journal.pone.0045544. PMC 3474814. PMID 23082113.
  49. ↑ Churchman A, O'Leary MA, Buckley NA, Page CB, Tankel A, Gavaghan C, և այլք: (2010 թ․ դեկտեմբեր). «Clinical effects of red-bellied black snake (Pseudechis porphyriacus) envenoming and correlation with venom concentrations: Australian Snakebite Project (ASP-11)». The Medical Journal of Australia. 193 (11–12): 696–700. doi:10.5694/j.1326-5377.2010.tb04108.x. PMID 21143062. S2CID 15915175.
  50. ↑ «Anosmia / Loss Of Smell».Կաղապար:MEDRS
  51. ↑ Holbrook EH, Leopold DA (2003 թ․ փետրվար). «Anosmia: diagnosis and management». Current Opinion in Otolaryngology & Head and Neck Surgery. 11 (1): 54–60. doi:10.1097/00020840-200302000-00012. PMID 14515104. S2CID 35835436.
  52. ↑ Vowles RH, Bleach NR, Rowe-Jones JM (1997 թ․ օգոստոս). «Congenital anosmia». International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology. 41 (2): 207–214. doi:10.1016/S0165-5876(97)00075-X. PMID 9306177.
  53. ↑ Sumner D (1971). «Appetite and Anosmia». The Lancet. 297 (7706): 970. doi:10.1016/S0140-6736(71)91470-X.
  54. ↑ Turnley WH (1963 թ․ ապրիլ). «Anosmia». The Laryngoscope. 73 (4): 468–473. doi:10.1288/00005537-196304000-00012. PMID 13994924. S2CID 221921289.
  55. ↑ McClay JE (2014 թ․ մայիսի 1). «Nasal Polyps Treatment & Management». Medscape.
  56. ↑ Chabot AB, Huntwork MP (2021 թ․ սեպտեմբեր). «Turmeric as a Possible Treatment for COVID-19-Induced Anosmia and Ageusia». Cureus. 13 (9): e17829. doi:10.7759/cureus.17829. PMC 8502749. PMID 34660038.
  57. ↑ McIntyre JC, Davis EE, Joiner A, Williams CL, Tsai IC, Jenkins PM, և այլք: (2012 թ․ սեպտեմբեր). «Gene therapy rescues cilia defects and restores olfactory function in a mammalian ciliopathy model». Nature Medicine. 18 (9): 1423–1428. doi:10.1038/nm.2860. PMC 3645984. PMID 22941275.
  58. ↑ Gallagher J (2012 թ․ սեպտեմբերի 3). «Gene therapy restores sense of smell in mice». BBC News.
  59. ↑ DeGregory, Lane (2023 թ․ նոյեմբերի 30). «For decades, a Florida woman had no sense of smell. Can she get it back?». Tampa Bay Times (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.

Լրացուցիչ գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դասակարգում
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Անօսմիա&oldid=9752694» էջից