Մենինգիոմա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Մենինգիոմա
Կոնտրաստ-ՀՇ պատկեր, որը ցույց է տալիս մենինգիոման
Տեսակհիվանդության կարգ
Հիվանդության ախտանշաններԿարող են բացակայել, ցնցումներ, թուլամտություն, խոսելու դժվարություն, տեսողական խնդիրներ, միակողմանի թուլություն[1]
ԲուժաքննությունSimpson grade?
Բժշկական մասնագիտությունՆյարդավիրաբուժություն
ՀՄԴ-9225.2
ՀոմանիշներՄենինգեալ ուռուցք[2]
Ռիսկի գործոններԻոնիզացնող ճառագայթում, ընտանեկան պատմություն[3]
ԱխտորոշումԲժշկական պատկերում[1]
Տարբերակիչ ախտորոշումՀեմանգիոպերիցիտոմա, լիպոմա, շվանոմա, եզակի ֆիբրոզ ուռուցք, մետաստազ[4]
ԲուժումՎիրահատություն, ճառագայթային բուժում[1]
Հաճախություն1 դեպք 1,000 մարդու հաշվարկով (ԱՄՆ)[3]
ՍկիզբըՉափահասների մոտ[2]
Կանխատեսում95% դեպքերում 10 տարվա ապրելիություն՝ լրիվ հեռացնելու դեպքում[5]
 Meningioma Վիքիպահեստում

Մենինգիոմա, նաև հայտնի է որպես մենինգեալ ուռուցք, տիպիկ դանդաղ աճող ուռուցք, որը ծագում է ուղեղի կարծր թաղանթից (ուղեղը և ողնուղեղը պատող թաղանթ)[2]։ Ախտանիշները կախված են ուռուցքի տեղակայումից և առաջանում են հիմնականում ուղեղի հյուսվածքների ճնշման պատճառով[3][6]։ Շատ դեպքերում առհասարակ չեն լինում ախտանիշներ[1]։ Հիմնականում կարող են լինել ցնցումներ, թուլամտություն, քայլելու դժվարություն, տեսողության խանգարում, միակողմանի թուլություն և անմիզապահություն[1]։

Ռիսկի գործոնները ներառում են իոնիզացնող ճառագայթների ազդեցությունը՝ ճառագայթային բուժման ժամանակ, մենինգիոմայի ընտանեկան դեպքերը և տիպ 2 նեյրոֆիբրոմատոզը[1][3]։ 2014 թվականին կատարված հետազոտության տվյալներով բջջային հեռախոսի օգտագործումը կապված չէ մենինգիոմայի հետ[6]։ Մենինգիոման կարող է առաջանալ տարբեր տիպի բջիջներից՝ ներառյալ ոստայնենու բջիջները[1][2]։ Ախտորոշումը կատարում են բժշկական պատկերման հետազոտություններով[1]։

Եթե ախտանիշները բացակայում են, ապա պարբերաբար ստուգումը միակ անհրաժեշտությունն է[1]։ Մեծ մաս դեպքերում կարող է բուժվել վիրահատությամբ[2]։ Լրիվ հեռացումից հետո կրկնողություններ լինում են 20%-ից քիչ դեպքերում[1]։ Եթե վիրահատություն կատարելը հնարավոր չէ, ապա օգտագործվում է ճառագայթային վիրաբուժությունը[1]։ Քիմիոթերապիան նպատակահարմար չէ օգտագործել[1]։ Շատ քիչ դեպքերում է ուռուցքը արագ աճում և բերում անբարենպաստ հետևանքների[2]։

ԱՄՆ-ում դիտվում է 1 դեպք 1,000 մարդու հաշվարկով[3]։ Սովորաբար զարգանում է մեծահասակների մոտ[2]։ Մենինգիոմաները կազմում են ուղեղի ուռուցքների մոտ 30%—ը[4]։ Կանանց մոտ 2 անգամ ավելի հաճախ է հանդիպում, քան տղամարդկանց մոտ[3]։ Մենինգիոմաները ներկայացվել են շատ վաղ՝ 1614 թվականին՝ Ֆելիքս Պլեյտերի կողմից[7]։

Նշաններ և ախտանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փոքր ուռուցքների (2.0 սմ-ից փոքր չափերով) դեպքում սովորաբար չեն լինում ախտանիշներ և հայտնաբերվում են պատահական կերպով՝ դիահերձման ժամանակ։ Ավելի մեծ ուռուցքների դեպքում կարող են լինել ախտանիշներ՝ կախված չափերից և տեղակայումից։

  • Ցնցումներ կարող են լինել ուղեղը պատող մենինգիոմաների դեպքում։
  • Հարաճող սպաստիկ թուլությունը ոտքերում կարող է լինել այն ուռուցքների դեպքում, որոնք տեղակայվում են պարասագիտալ ճակատաքունքային շրջանում։
  • Սիլվյան ջրածորանի ուռուցքները կարող են առաջացնել սպոնտան շարժումներ, զգայական, աֆազիկ և ցնցումային ախտանիշներ՝ կախված տեղակայումից։
  • Ներգանգային ճնշման մեծացում կարող է զարգանալ, բայց ավելի հազվադեպ, քան գլիոմաների դեպքում։
  • Երկտեսություն, բբի չափի փոփոխությունը դիտվում են, եթե ուռուցքը ճնշում է երրորդ կամ վեցերորդ գանգուղեղային նյարդերը։

Պատճառներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մենինգիոմայի պատճառները հստակ հայտնի չեն[8]։ Մեծ մաս դեպքերը լինում են սպորադիկ, մինչդեռ որոշ դեպքեր լինում են ընտանեկան։ Ճառագայթման ենթարկված մարդիկ մենինգիոմայի զարգացման ավելի շատ ռիսկ ունեն։ Ռիսկ ունեն նաև ուղեղի վնասվածք ունեցած մարդիկ[9]։ Հիրոսիմայում ատոմային ռումբի պայթյունից հետո կենդանի մնացած մարդկանց մոտ ավելի մեծ հաճախականությամբ է դիտվել մենինգիոմա, իսկ հաճախականությունը առավել շատ էր պայթյունի մասին մոտ գտնված մարդկանց մոտ։ Ատամնաբուժության մեջ օգտագործվող ռենտգեն հետազոտությունը նույնպես մենինգիոմայի զարգացման ռիսկի գործոն է[10]։

Մարմնի ավելորդ քաշը մեծացնում է ռիսկը[11]։

2012 թվականին կատարված հետազոտությունը ցույց տվեց, որ բջջային հեռախոսի օգտագործումը կապ չունի մենինգիոմայի զարգացման հետ[12]։

Տիպ 2 նեյրոֆիբրոմատոզով մարդկանց մոտ 1 կամ ավել մենինգիոմաների զարգացման ռիսկը 50%-ով շատ է։

Մենինգիոմաների 92 %-ը բարորակ են։ 8 %-ը ատիպիկ են կամ չարորակ[7]։

Ժառանգականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մենինգիոմայի պատճառ հանդիսացող ամենահաճախ գենետիկ մուտացիաները (~50 %) ինակտիվացնող մուտացիաներն են նեյրոֆիբրոմատոզի տիպ 2 գենում, որը գտնվում է 22-րդ քրոմոսոմի վրա։

TRAF7 գենի մուտացիաները առկա են մենինգիոմաների 1/4 դեպքերում։ TRAF7, KLF4, AKT1 և SMO գեների մուտացիաները հաճախակի դիտվում են գանգի հիմի բարորակ մենինգիոմաների դեպքում։ NF2 գենի մուտացիաները հաճախ դիտվում են ուղեղի և ուղեղիկի կիսագնդերում տեղակայված մենինգիոմաների դեպքում[13]։

Ախտաֆիզիոլոգիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մենինգիոմայի մանրադիտակային պատկեր
Մենինգիոմայի մանրադիտակային պատկեր, որտեղ կա ինվազիա դեպի գլխուղեղ (ըստ ԱՀԿ-ի 2-րդ աստիճան)

Մենինգիոմաները ծագում են ոստայնենու բջիջներից[14], որոնցից մեծ մասը տեղակայվում են երակային հյուսակների մոտ, իսկ այդ մասերում տեղակայված մենինգիոման տարածվելու ամենամեծ հակումը ունի։ Ամենահաճախը դրանք տեղակայված են լինում ճակատային և գագաթային բլթերի վերին պարասագիտալ մակերեսի կարծր պատյանի վրա, սեպաձև ոսկրի կատարի շրջանում, հոտառական ակոսներում, սիլվիան ջրածորանի շրջանում, ուղեղիկի վերին հատվածում՝ մանգաղի շրջանում, կամուրջ-ուղեղիկային անկյունում և ողնուղեղում։ Ուռուցքը սովորաբար գորշ է, լավ սահմանազատված և ընդունում է այն հատվածի տեսքը, որտեղ լինում է տեղակայված։ Դրանք սովորաբար ունենում են գմբեթի տեսք և հիմքով նստած են լինում կարծր պատյանի վրա։

Տեղակայումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Պարասագիտալ/Ուղեղի մանգաղ (25 %)
  • Գլխուղեղի մակերես (19 %)
  • Սեպոսկրի կատար (17 %)
  • Վերթամբային (թուրքական թամբի վերևում) (9 %)
  • Հետին փոսություն (8 %)
  • Հոտառական ակոս (8 %)
  • Միջին փոսություն/Մեկելի խոռոչ (4 %)
  • Ուղեղի ծածկ (3 %)
  • Ծոցերի միացման հատված (3 %)

Այլ հազվադեպ տեղակայումներից են կողմնային փորոքները, մեծ անցքը, տեսողական նյարդի պատյանը։ Մենինգիոմաները նաև հայտնաբերվում են ողնուղեղում, ավելի հաճախ կանանց մոտ, քան տղամարդկանց։ Այն ավելի հաճախ է հանդիպում արևմտյան երկրներում, քան թե Ասիայում։

Հյուսվածաբանորեն մենինգիոմայի բջիջները հարաբերականորեն միատարր են, հակված են միմյանց շրջապատել, առաջացնում են այսպես կոչված "պսամմոմա մարմնիկներ" (շերտավորված կրակալված զանգվածներ)[15]։ Այդ ուռուցքները հակված են կրակալվելու և լավ անոթավորված են։

Մենինգիոմաները բնորոշվում են որպես բարորակ ուռուցքներ, որոնք կարող են հեռացվել վիրահատության միջոցով։ Ախտադարձվող մենինգիոմաների մեծ մասը հյուսվածաբանորեն որակվում են որպես բարորակ ուռուցքներ։ Այդ բարորակ ախտադարձվող մենինգիոմաների նյութափոխանակության բնույթը ցույց է տալիս դրա ագրեսիվ բնույթը, որը բնորոշ է ատիպիկ մենինգիոմաներին[16]։

Ախտորոշում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նախկինում վիրահատված մենինգիոմա, որը շրջապատված է այտուցի շրջանով
Մենինգիոմայի կոնտրաստ ՄՌՇ պատկեր

Մենինգիոմաները հայտնաբերվում են կոնտրաստ համակարգչային շերտագրությունով, գադոլինիումով մագնիսառեզոնանսային շերտագրությունով և արտերիոգրաֆիայով։ Կոնտրաստով հետազոտությունները և զարկերակագրությունը բավականին տեղեկատվական են, քանզի մենինգիոման շատ լավ անոթավորված են։ Գոտկային պունկցիա կատարելուց ստացվում է ուղեղ-ողնուղեղային հեղուկ, որը մեջ մեծ քանակով սպիտակուց է պարունակվում։

Չնայած բարորակ ուռուցքների մեծ մասը բարորակ են, սակայն կարող են լինել նաև չարորակ արտահայտումներ։ Մենինգիոմաների դասակարգումը հիմնված է ԱՀԿ դասակարգման վրա[17]։

  • Բարորակ (I աստիճան) - (90 %) - մենինգոթելիալ, ֆիբրոզ, անցումային, պսամմատոզ, անգիոբլաստային
  • Ատիպիկ (II աստիճան) - (7 %) - խորոիդ, լուսավորբջջային, ատիպիկ (ներառում է ուղեղի ինվազիան)
  • Անապլաստիկ/չարորակ (III աստիճան) - (2 %) - պապիլյար, ռաբդոիդ, անապլաստիկ (ամենաագրեսիվն է)

2008 թվականին կատարվեց վերջին երկու կատեգորիաների՝ ատիպիկ և անապլաստիկ մենինգիոմայի դեպքերի հետազոտություն։ Ատիպիկ մենինգիոմաների դեպքում միջին ապրելիությունը 11.9 է, իսկ անապլաստիկ տեսակի դեպքում 3.3 տարի։ Անռեցիդիվ մենինգիոմաների դեպքում ատիպիկ տեսակով ապրելիությունը 11.5 տարի է, իսկ անապլաստիկ տեսակով՝ 2.7 տարի[18]։

Չարորակ անապլաստիկ մենինգիոման հատկապես չարորակ ուռուցք է և ունի շատ ագրեսիվ բնույթ։ Որպես օրենք, նյարդային համակարգի նորագոյացությունները չեն տալիս մետաստազներ՝ հեմատոէնցեֆալիկ պատնեշի շնորհիվ, բայց անապլաստիկ մենինգիոման մետաստազների տալիս է։ Չնայած որ այդ ուռուցքները ուղեղի մեջ են, դրանք շատ լավ են կապված անոթների հետ և հեշտ կարող են տարածվել։ Այդպիսով, չարորակ բջիջները կարող են մտնել արյան հուն և տալ մետաստազներ։ Մետաստազները հաճախ տեղակայվում են թոքերում։

Անապլաստիկ մենինգիոման և հեմանգիոպերիցիտոման դժվար է տարբերակել, նույնիսկ ախտաբանական հյուսվաքի ուսումնասիրման ժամանակ, քանզի նրանք կառուցվածքով միմյանց շատ նման են և տեղակայվում են նման տեղերում։

"Ապառաժա-լանջային" (անգլ.՝ petro-clival) մենինգիոման լինում է մահացու, եթե չի բուժվում։ Մինչև 1970-ական թվականները մենինգիոմայի այդ տեսակի համար չի եղել բուժում, սակայն այդ ժամանակից մինչև մեր օրերը ի հայտ են եկել բուժման բազմաթիվ եղանակներ։ Սակայն այդ տեսակի մենինգիոմայի բուժումը լի է խնդիրներով, քանզի ելքը հաճախ է վատ լինում[19]։

Կանխարգելում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մենինգիոմայի ռիսկը կարելի է իջեցնել քաշին հետևելով[20] և անտեղի ստոմատոլոգիական ռենտգեն հետազոտությունից խուսափելով[21]։

Բուժում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դիտարկում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դիտարկումը պատկերավորման մեթոդների հետ միասին կարող է օգտագործվել մենինգիոմայի փոքր և անախտանիշ տեսակներին հետևելու նպատակով։ 43 հիվանդների վրա կատարված ռետրոսպեկտիվ հետազոտության արդյունքում պարզվեց, որ հետազոտվածների 63%-ի մոտ չի նկատվել ուռուցքի աճ, իսկ 37%-ի մոտ եղել է միջինը 4 մմ/տարի աճ[22]։ Հետազոտությունները ցույց տվեցին, երիտասարդ մարդկանց մոտ աճած ուռուցքները կապված են եղել կրկնվող ռենտգեն նկարահանումների հետ։ Մեկ այլ հետազոտության ժամանակ համեմատվել են 213 վիրահատված և 351 դիտարկվող հիվանդներ[23]։ Պահպանողական բուժում ստացած հիվանդների միայն 6%-ի մոտ են հետագայում զարգացել ախտանիշներ, իսկ վիրահատված հիվանդների 5.6%-ի մոտ զարգացել է մնայուն հիվանդագին վիճակ, իսկ 9.4%-ի մոտ զարգացել է վիրահատության հետ կապված հիվանդագին վիճակ։

Դիտարկում խորհուրդ չի տրվում կատարել ախտանիշներով ուռուցքների դեպքում։ Դիտարկումը պատկերավորման հետազոտությունների հետ միասին անհրաժեշտ է կատարել ուռուցքի չափերի փոփոխությանը հետևելու նպատակով[24]։

Վիրահատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մակերեսային տեղակայման դեպքում մենինգիոմաների հաճախ հեշտ են հեռացվում և հիվանդի վիճակը վերադառնում է նորմալին։ Ներզարկերակային էմբոլիզացիան դարձել է ստանդարտ նախավիրահատական գործողություն[25]։ Եթե ուռուցքը ներաճում է հարևան ոսկորի մեջ, ապա ամբողջական հեռացումը դժվարանում է։ Բարորակ մենինգիոմաները հազվադեպ են չարորականում։

Ուռուցքի ախտադարձի և աճի հավանականությունը վիրահատությունից հետո կախված է ԱՀԿ դասակարգման աստիճանից և վիրահատության բնույթից ըստ Սիմպսոնյան չափանիշների[26]։

Սիմպսոնյան դասակարգման աստիճաններ Հեռացման ամբողջականություն 10 տարվա ընթացքում ախտադարձ
I աստիճան ամբողջական հեռացում՝ ներառյալ հարևան ոսկորի և կապված կարծրենու հատվածի հեռացումը 9%
II աստիճան ամբողջական հեռացում և կապված կարծրենու կոագուլյացիա 19%
III աստիճան ամբողջական հեռացում առանց կարծրենու ռեզեկցիայի կամ կոագուլյացիայի 29%
IV աստիճան սուբտոտալ հեռացում 40%

Ճառագայթային բուժում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ճառագայթային թերապիայի դեպքում կատարում են ճառագայթում ֆոտոններով կամ պրոտոննեով։ Կարևոր հյուսվածքներից հեռու տեղակայված լինելու դեպքում օգտագործում են ճառագայթային վիրաբուժություն[27]։ Անվիրահատելի ուռուցքների դեպքում կարելի է օգտագործել ֆրակցիոն ճառագայթում։

Ճառագայթային բուժում օգտագործվում է ԱՀԿ դասակարգումով առաջին աստիճանի մենինգիոմաների դեպքում՝ սուբտոտալ ռեզեկցիայից հետո։ Սուբտոտալ ռեզեկցիայից հետո ճառագայթային բուժումը ներկայումս վիճելի հարց է[28]։ Սակայն ռետրոսպեկտիվ բազմաթիվ հետազոտություններ ցույց են տվել, որ վիրահատությունից հետո կատարվող ճառագայթային բուժումը իջեցնում է ախտադարձի հավանականությունը և ավելի է մեծացնում ապրելիությունը[29]։

Երրորդ աստիճանի մենինգիոմայի դեպքում կատարվում է ճառագայթային բուժում՝ անկախ վիրահատության տեսակից[30]։ Այս աստիճանի ուռուցքները հակված են նորից աճելու, ուսի ճառագայթումը դրական արդյունքներ կարող է տալ։ Երկրորդ աստիճանի ուռուցքները տարբեր ձևի ընթացք են ունենում և ճառագայթում կատարելու անհրաժեշտությունը դեռ պարզ չէ։ Սուբտոտալ ռեզեկցված երկրորդ աստիճանի ուռուցքները պետք է ճառագայթվեն։

Քիմիոթերապիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ներկայիս քիմիոթերապիաները արդյունավետ չեն։ Օգտագործվել են հակապրոգեստինային նյութեր, բայց արդյունքները տարբեր են եղել[31]։ 2007 թվականին կատարված հետազոտությունը փորձում էր պարզել հիդրօքսիմիզանյութի ազդեցությունը մենինգիոմայի վրա[32]։

Համաճարակաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շատ մարդիկ ունենում են մենինգիոմա, բայց չեն ունենում ախտանիշներ, այդպիսով մենինգիոմաները հայտնաբերվում են դիահերձման ժամանակ։ Դիահերձումների 1 %-ից 2 %-ի ժամանակ հայտնաբերվում են մենինգիոմաներ, որոնք չեն արտահայտվել այդ մարդու կյանքի ընթացքում։ 1970-ականներին ախտանիշներով ուռուցքներ հայտնաբերվել են 2 մարդու մոտ 100,000 մարդու հաշվարկով, մինչդեռ անախտանիշ ուռուցքները հայտնաբերվել են 5.7-ի մոտ 100,000 մարդու հաշվարկով։ Գումարային հայտնաբերվել է 7․7 դեպք 100,000 մարդու հաշվարկով։ Ներկայիս հետազոտության մեթոդների շնորհիվ, օրինակ՝ համակարգչային շերտագրության, հեշտացել է մենինգիոմայի ախտորոշումը։

Մենինգիոմաները ավելի հաճախ հանդիպում են կանանց մոտ, իսկ տղամարդկանց մոտ ավելի հաճախ են հանդիպում չարորակ տեսակները։ Մենինգիոմաները կարող են ի հայտ գալ ցանկացած տարիքում, բայց ավելի հաճախ հանդիպում են 50 և ավելի մեծ տարիքի մարդկանց մոտ։ Մենինգիոմաները ավելի հաճախ են սկսվում հանդիպել տարիքի մեծացման հետ միասին։ Տարբեր քաղաքակրթություններում հետազոտության արդյունքում հայտնաբերվել է, որ վիճակագրությունը նույնն է, ինչ մնացած ուղեղի ուռուցքների դեպքում[7]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նորագոյացությունները, որոնք այժմ հայտնի են մենինգիոմա անվան տակ, պատմության ընթացքում ունեցել են տարբեր անվանումներ։ Նկարագրվել են որպես "սնկանման ուռուցքներ", "կարծրենու սունկ", "էպիթելիոմա", "պսամմոմա", "կարծրենու սարկոմա", "կարծրենու էնդոթելիոմա", "ֆիբրոսարկոմա", "անգիոէնդոթելիոմա", "ոստայնենու բիբրոբլաստոմա", "ուղեղի պատյանի էնդոթելիոզ", "մենինգեալ ֆիբրոբլաստոմա", "մենինգոբլաստոմա", "ուղեղի թաղանթի մեզոթելիոմա", "կարծրենու սարկոմա" և այլն։

Ներկայիս "մենինգիոմա" անվանումը առաջին անգամ կիրառվել է Հարվեյ Կուշինգի (1869-1939) կողմից՝ 1922 թվականին՝ նկարագրելու համար ամբողջ նյարդային համակարգող հայտնաբերվող ուռուցքները, որոնք ունեն նման հատկանիշներ[33][34]։ Չարլզ Օբերլինգը դասակարգեց այն ենթատեսակների՝ կախված բջիջների կառուցվածքից, իսկ հետագայում այլ հետազոտողներ հայտնաբերեցին տարբեր այլ ենթատեսակներ։ 1979 թվականին ԱՀԿ-ն, որը դասակարգել էր 7 ենթատեսակ, 2000 թվականին բարելավեց դասակարգումը, որտեղ ներառվեցին առաջին աստիճանի 9 ենթատեսակ, երկրորդ և երրորդ աստիճանների երեքական ենթատեսակներ[34]։ Ամենահաճախ ենթատեսակներն են մենինգոէնդոթելիոմատոզը (63%), անցումային կամ խառը տեսակը (19%), ֆիբրոզ տեսակը (13%) և պսամմոմատոզը (2%)[7]։

Մենինգիոմայի ամենահին ապացույցը Գերմանիայում հայտնաբերված գանգն է, որը 365,000 տարվա հնություն ուներ։ Այլ օրինակներ հայտնաբերվել են Հյուսիսային և Հարավային Ամերիկայի, Աֆրիկայի տարբեր երկրներում։

Մենինգիոմայի ամենավաղ նկարագրությունը տրվել է 1600-ականներին, երբ Բազելի համալսարանում Ֆելիքս Պլատերը (1536-1614) կատարեց դիահերձում և հայտնաբերեց մենինգիոմա[33]։ Մենինգիոմայի հեռացման առաջին վիրահատությունը կատարվել է 16-րդ դարում, բայց առաջին հաջող վիրահատությունը կատարվել է 1770 թվականին Անոին Լուիսի կողմից[35]։ Առաջին գրանցված հաջող գանգի հիմի մենինգիոմայի հեռացումը կատարվել է 1835 թվականին Սիենայի համալսարանի պրոֆեսոր՝ Զանոբի Պեչիոլիի կողմից[7]։ Մենինգիոմաների այլ հետազոտողներ են եղել Վիլիամ Մաքեվենը (1848-1924) և Վիլիամ Վ․ Քեենը (1837-1932)[33]։

Ներկայումս ներդրվել են բազմաթիվ մեթոդներ վիրահատության արդյունավետ կատարման համար, անզգայացման բարելավման համար, անտիսեպտիկայի լավացման համար, արյան կորուստը կարգավորելու համար[36]։ Ներկայիս տեխնոլոգիաները թույլ են տալիս տարբերակել վիրահատելի և ոչ վիրահատելի ուռուցքները, ուռուցքի ենթատեսակները[37]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 Ferri, Fred F. (2017). Ferri's Clinical Advisor 2018 E-Book: 5 Books in 1 (անգլերեն). Elsevier Health Sciences. էջ 809. ISBN 9780323529570. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 «Adult Central Nervous System Tumors Treatment». National Cancer Institute (անգլերեն). 2016 թ․ օգոստոսի 26. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 28-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Wiemels, J; Wrensch, M; Claus, EB (September 2010). «Epidemiology and etiology of meningioma». Journal of Neuro-Oncology. 99 (3): 307–14. doi:10.1007/s11060-010-0386-3. PMC 2945461. PMID 20821343.
  4. ↑ 4,0 4,1 Starr, CJ; Cha, S (2017 թ․ մայիսի 26). «Meningioma mimics: five key imaging features to differentiate them from meningiomas». Clinical Radiology. 72 (9): 722–728. doi:10.1016/j.crad.2017.05.002. PMID 28554578.
  5. ↑ Goodman, Catherine C.; Fuller, Kenda S. (2011). Pathology for the Physical Therapist Assistant - E-Book (անգլերեն). Elsevier Health Sciences. էջ 192. ISBN 978-1437708936. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 World Cancer Report 2014. World Health Organization. 2014. էջեր Chapter 5.16. ISBN 978-9283204299.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Joung H. Lee (2008 թ․ դեկտեմբերի 11). Meningiomas: Diagnosis, Treatment, and Outcome. Springer Science & Business Media. էջեր 3–13. ISBN 978-1-84628-784-8.
  8. ↑ «Meningioma». Mayo Clinic. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 27-ին.
  9. ↑ Longstreth WT, Dennis LK, McGuire VM, Drangsholt MT, Koepsell TD (August 1993). «Epidemiology of intracranial meningioma». Cancer. 72 (3): 639–48. doi:10.1002/1097-0142(19930801)72:3<639::AID-CNCR2820720304>3.0.CO;2-P. PMID 8334619.
  10. ↑ Claus EB, Calvocoressi L, Bondy ML, Schildkraut JM, Wiemels JL, Wrensch M (September 2012). «Dental x-rays and risk of meningioma». Cancer. 118 (18): 4530–7. doi:10.1002/cncr.26625. PMC 3396782. PMID 22492363.
  11. ↑ Niedermaier, T; Behrens, G; Schmid, D; Schlecht, I; Fischer, B; Leitzmann, MF (2015 թ․ սեպտեմբերի 16). «Body mass index, physical activity, and risk of adult meningioma and glioma: A meta-analysis». Neurology. 85 (15): 1342–50. doi:10.1212/WNL.0000000000002020. PMID 26377253.
  12. ↑ Repacholi, MH; Lerchl, A; Röösli, M; Sienkiewicz, Z; Auvinen, A; Breckenkamp, J; d'Inzeo, G; Elliott, P; Frei, P; Heinrich, S; Lagroye, I; Lahkola, A; McCormick, DL; Thomas, S; Vecchia, P (April 2012). «Systematic review of wireless phone use and brain cancer and other head tumors». Bioelectromagnetics. 33 (3): 187–206. Bibcode:2009BioEl..30...45D. doi:10.1002/bem.20716. PMID 22021071.
  13. ↑ Victoria E Clark; E. Zyenep Erson-Omay; Akdes Serin; և այլք: (March 2013). «Genomic analysis of non-NF2 meningiomas reveals mutations in TRAF7, KLF4, AKT1, and SMO». Science. 339 (6123): 1077–80. Bibcode:2013Sci...339.1077C. doi:10.1126/science.1233009. PMC 4808587. PMID 23348505.
  14. ↑ «moon.ouhsc.edu». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  15. ↑ «Neuropathology For Medical Students». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունվարի 7-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  16. ↑ Monleón D, Morales JM, Gonzalez-Segura A, Gonzalez-Darder JM, Gil-Benso R, Cerdá-Nicolás M, López-Ginés C (November 2010). «Metabolic aggressiveness in benign meningiomas with chromosomal instabilities». Cancer Research. 70 (21): 8426–8434. doi:10.1158/0008-5472.CAN-10-1498. PMID 20861191. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 14-ին.
  17. ↑ Wrobel G, Roerig P, Kokocinski F, և այլք: (March 2005). «Microarray-based gene expression profiling of benign, atypical and anaplastic meningiomas identifies novel genes associated with meningioma progression». Int. J. Cancer. 114 (2): 249–56. doi:10.1002/ijc.20733. PMID 15540215.
  18. ↑ Yang SY, Park CK, Park SH, Kim DG, Chung YS, Jung HW (May 2008). «Atypical and anaplastic meningiomas: prognostic implications of clinicopathological features». Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry. 79 (5): 574–80. doi:10.1136/jnnp.2007.121582. PMID 17766430.
  19. ↑ Maurer, AJ; Safavi-Abbasi, S; Cheema, AA; Glenn, CA; Sughrue, ME (October 2014). «Management of petroclival meningiomas: a review of the development of current therapy». Journal of Neurological Surgery. Part B, Skull Base. 75 (5): 358–67. doi:10.1055/s-0034-1373657. PMC 4176539. PMID 25276602.
  20. ↑ Lauby-Secretan, B; Scoccianti, C; Loomis, D; Grosse, Y; Bianchini, F; Straif, K; International Agency for Research on Cancer Handbook Working, Group (2016 թ․ օգոստոսի 25). «Body Fatness and Cancer - Viewpoint of the IARC Working Group». The New England Journal of Medicine. 375 (8): 794–798. doi:10.1056/nejmsr1606602. PMID 27557308.
  21. ↑ «Dental X-rays Linked to Brain Tumors». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 23-ին.
  22. ↑ Herscovici Z, և այլք: (Sep 2004). «: Natural history of conservatively treated meningiomas». Neurology. 63 (6): 1133–4. doi:10.1212/01.wnl.0000138569.45818.50. PMID 15452322.
  23. ↑ Yano S, Kuratsu J (2006). «Indications for surgery in patients with asymptomatic meningiomas based on an extensive experience». J Neurosurg. 105 (4): 538–43. doi:10.3171/jns.2006.105.4.538. PMID 17044555.
  24. ↑ Olivero WC, և այլք: (Aug 1995). «The natural history and growth rate of asymptomatic meningiomas: a review of 60 patients». J Neurosurg. 83 (2): 222–4. doi:10.3171/jns.1995.83.2.0222. PMID 7616265.
  25. ↑ «Archived copy» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2007 թ․ հունվարի 10-ին. Վերցված է 2007 թ․ հունվարի 2-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
  26. ↑ Simpson D (Feb 1957). «The recurrence of intracranial meningiomas after surgical treatment». J Neurol Neurosurg Psychiatry. 20 (1): 22–39. doi:10.1136/jnnp.20.1.22. PMC 497230. PMID 13406590.
  27. ↑ Kollová A, Liscák R, Novotný J, Vladyka V, Simonová G, Janousková L (August 2007). «Gamma Knife surgery for benign meningioma». Journal of Neurosurgery. 107 (2): 325–36. doi:10.3171/JNS-07/08/0325. PMID 17695387.
  28. ↑ Taylor BW, Marcus RB, Friedman WA, Ballinger WE, Million RR (August 1988). «The meningioma controversy: postoperative radiation therapy». International Journal of Radiation Oncology, Biology, Physics. 15 (2): 299–304. doi:10.1016/S0360-3016(98)90008-6. PMID 3403313.
  29. ↑ Goldsmith BJ, և այլք: (1994). «Postoperative irradiation for subtotally resected meningiomas. A retrospective analysis of 140 patients treated from 1967 to 1990». J Neurosurg. 80 (2): 195–201. doi:10.3171/jns.1994.80.2.0195. PMID 8283256.
  30. ↑ Goyal LK, Suh JH, Mohan DS, Prayson RA, Lee J, Barnett GH (January 2000). «Local control and overall survival in atypical meningioma: a retrospective study». International Journal of Radiation Oncology, Biology, Physics. 46 (1): 57–61. doi:10.1016/S0360-3016(99)00349-1. PMID 10656373.
  31. ↑ Wahab M, Al-Azzawi F (December 2003). «Meningioma and hormonal influences». Climacteric. 6 (4): 285–92. doi:10.1080/cmt.6.4.285.292. PMID 15006250.
  32. ↑ Newton HB (2007). «Hydroxyurea chemotherapy in the treatment of meningiomas». Neurosurg Focus. 23 (4): E11. doi:10.3171/foc-07/10/e11. PMID 17961035.
  33. ↑ 33,0 33,1 33,2 Okonkwo DO, Laws ER (2009). «Meningiomas: Historical Perspective». Meningiomas. էջեր 3–10. doi:10.1007/978-1-84628-784-8_1. ISBN 978-1-84882-910-7.
  34. ↑ 34,0 34,1 Prayson RA (2009). «Pathology of Meningiomas». Meningiomas. էջեր 31–43. doi:10.1007/978-1-84628-784-8_5. ISBN 978-1-84882-910-7.
  35. ↑ Louis A (1774). «Mêmoire sur les Tumeurs Fungueuses de la Dure-mère». Mem Acad Roy Chir. 5: 1–59.
  36. ↑ DeMonte, Franco; Ossama Al-Mefty; Michael McDermott (2011). Al-Mefty's Meningiomas (2nd ed.). Thieme. ISBN 978-1-60406-053-9.
  37. ↑ Al-Kadi, OS (April 2015). «A multiresolution clinical decision support system based on fractal model design for classification of histological brain tumours». Computerized Medical Imaging and Graphics. 41: 67–79. arXiv:1512.08051. doi:10.1016/j.compmedimag.2014.05.013. PMID 24962336.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մենինգիոմա» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
BNF: 119653573 · Disease Ontology · LCCN: sh85083561 · Microsoft: 2908848500
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մենինգիոմա&oldid=9432028» էջից