Անրի Պուանկարե
.svg){kind=small}
Անրի Պուանկարե (ֆր.՝ Henri Poincaré, ապրիլի 29, 1854[1][2][3][…], Նանսի, Մյորթ և Մոզել, Ֆրանսիա[4][5] - հուլիսի 17, 1912[6][1][3][…], Փարիզ, Ֆրանսիա[5]), ֆրանսիացի մաթեմատիկոս, տեսական ֆիզիկոս, ճարտարագետ, և գիտության փիլիսոփա։ Փարիզի Գիտությունների Ակադեմիայի անդամ է (1887), Ֆրանսիական ակադեմիայի անդամ (1908), Պետերբուրգի ԳԱ օտարերկրյա թղթակից անդամ (1895)։ Ուսանել է Փարիզի պոլիտեխնիկական (1873-1875) և ապա՝ Հանքային գործի բարձրագույն (1875-1879) դպրոցներում։ Փարիզի համալսարանի պրոֆեսոր (1886 թվականից)։
Նա հաճախ նկարագրվում է որպես էրուդիտ, իսկ մաթեմատիկայում որպես «վերջին ունիվերսալիստ», քանի որ իր կենդանության օրոք գերազանց մասնագետ էր հայտնի մաթեմատիկայի բոլոր ուղղություններում։ Որպես մաթեմատիկոս և ֆիզիկոս՝ նա բազմաթիվ ինքնատիպ հիմնարար ներդրումներ է կատարել դասական և կիրառական մաթեմատիկայում, մաթեմատիկական ֆիզիկայում և երկնային մեխանիկայում։ Պուանկարեի աշխատանքները մի կողմից եզրափակում են մաթեմատիկական դասական ուղղությունները, մյուս կողմից՝ բացում մաթեմատիկայի զարգացման նոր ուղիներ։
Հիմնական աշխատանքները վերաբերում են դիֆերենցիալ հավասարումների որակական տեսությանը, ավտոմորֆ ֆունկցիաներին, մաթեմատիկական ֆիզիկային, տոպոլոգիային։ Դիֆերենցիալ հավասարումների տեսության մեջ ուսումնասիրել է լուծումների կախվածությունը սկզբնական պայմաններից և պարամետրերից, տվել է լուծումների եզակի կետերի դասակարգումը, ուսումնասիրել սահմանային ցիկլեր։ Նրան է պատկանում Պուանկարեի հիպոթեզի ձևակերպումը, որը մաթեմատիկայի ամենահայտնի չլուծված պրոբլեմներից մեկն էր մինչ 2002-2003 թվականները, երբ այն լուծվեց։ Պուանկարեն իր երեք մարմինների խնդիր հետազոտությունների ընթացքում առաջինը հայտնաբերել է դետերմինացված քաոսային համակարգը, որը ժամանակակից քաոսի տեսության հիմքը հանդիսացավ։ Նա տոպոլոգիայի հիմնադիրներից մեկն է. լուծել է կոմբինատորային տոպոլոգիայի հիմնական հասկացությունները (Բետիի թվեր, ֆունդամենտալ խումբ և այլն)։ Ավտոմորֆ ֆունկցիաների տեսության մեջ ապացուցել է հանրահաշվական կորերի ունիմորֆացման մասին հիմնական թեորեմը։ Մաթեմատիկական ֆիզիկայում Պուանկարեն ուսումնասիրել է եռաչափ կոնտինումների տատանումները, դիտարկել է ջերմահաղորդականությանը, պոտենցիալի տեսությանը, էլեկտրամագնիսական տատանումներին վերաբերող մի շարք խնդիրներ։ «էլեկտրոնի դինամիկայի մասին» (1905, 1906) աշխատությունում, Ալբերտ Այնշտայնից անկախ, զարգացրել է «հարաբերականության պոստուլատի» հետևանքները։ Պուանկարեն բնագիտության մեջ սկսած հեղաշրջման տարիներին անդրադարձել է գիտության և փիլիսոփայական մեթոդաբանական խնդիրներին, առաջադրել կոնվենցիոնալիզմի գաղափարներ։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ
- ↑ 2,0 2,1 Base Léonore (ֆր.) — ministère de la Culture.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 KNAW Past Members
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Comité des travaux historiques et scientifiques — 1834.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ https://www.landrucimetieres.fr/spip/spip.php?article964
- ↑ Ֆրանսիական ակադեմիա (ֆր.) — 1635.
- ↑ 9,0 9,1 Notable Names Database — 2002.
- ↑ 10,0 10,1 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ
- ↑ Notable Names Database — 2002.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ https://books.google.am/books?id=b1v5nwU1avQC&pg=PA509&lpg=PA509&dq=Poincar%C3%A9+Order+of+the+Polar+Star&source=bl&ots=6TqybiH7o-&sig=hlzNXIB-33tVxF6fX1a2bCae1yk&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwiHgOzE0d7WAhXTbZoKHcGzDZwQ6AEITDAI#v=onepage&q=Poincar%C3%A9%20Order%20of%20the%20Polar%20Star&f=false
- ↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 285.
| ||||||||||||||||
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ 
|
- Ապրիլի 29 ծնունդներ
- 1854 ծնունդներ
- Նանսի քաղաքում ծնվածներ
- Հուլիսի 17 մահեր
- 1912 մահեր
- Փարիզ քաղաքում մահացածներ
- Մոնպառնասի գերեզմանատանը թաղվածներ
- Փարիզի համալսարանի շրջանավարտներ
- Պատվո լեգեոնի շքանշանի կոմանդորներ
- Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամներ
- Գիտնականներ այբբենական կարգով
- Անձինք այբբենական կարգով
- Ֆրանսիացի ֆիզիկոսներ
- Ֆրանսիացի մաթեմատիկոսներ
- Ֆրանսիացի աստղագետներ
- 19-րդ դարի փիլիսոփաներ
- 20-րդ դարի փիլիսոփաներ
- Ֆիզիկոսներ այբբենական կարգով
- Մաթեմատիկոսներ այբբենական կարգով
- 20-րդ դարի մաթեմատիկոսներ
- 20-րդ դարի ֆիզիկոսներ
- Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիայի թղթակից անդամներ
- Շվեդիայի գիտությունների թագավորական ակադեմիայի անդամներ
- Ֆրանսիայի գիտությունների ակադեմիայի անդամներ
- Ֆրանսիական ակադեմիայի անդամներ
- ԱՄՆ-ի գիտությունների ազգային ակադեմիայի արտասահմանյան անդամներ
- ԱՄՆ-ի գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամներ