Վիլլեմ դե Սիթեր

Վիլլեմ դե Սիթեր; հոլ.՝ Willem de Sitter
Ծնվել է	մայիսի 6, 1872[…]; Սնեկ, Ֆրիսլանդիա, Նիդերլանդներ
Մահացել է	նոյեմբերի 20, 1934[…] (62 տարեկան); Լեյդեն, Հարավային Հոլանդիա, Նիդերլանդներ
Գերեզման	Վեսթրվելդ
Քաղաքացիություն	Նիդերլանդների Թագավորություն
Մասնագիտություն	աստղագետ, մաթեմատիկոս, ֆիզիկոս և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Գրոնինգենի համալսարան, Լեյդենի համալսարան և Գրոնինգենի համալսարան
Գործունեության ոլորտ	աստղագիտություն
Պաշտոն(ներ)	Լեյդենի համալսարանի ռեկտոր
Անդամակցություն	Նիդերլանդական արվեստների և գիտությունների թագավորական ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Միջազգային աստղագիտական միություն և ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա
Ալմա մատեր	Գրոնինգենի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	հոլանդերեն
Գիտական ղեկավար	Յակոբուս Կապտեյն
Եղել է գիտական ղեկավար	Jan Woltjer?, Վիլեմ Հենդրիկ վան դեն Բոս, Դիրք Բրաուեր, Simon Cornelis van Veen?, Simon Cornelis van Veen?, Coert Hendrik Hins?, Պիտեր Կրեմեր և Օգյուստ Ջուլիան Լեքի
Պարգևներ	Քեթրին Բրյուսի մեդալ Ժուլ Ժանսենի մրցանակ և James Craig Watson Medal?
Երեխա(ներ)	Aernout de Sitter? և Ուլբո դե Սիթեր
	Ստորագրություն;
	Willem de Sitter Վիքիպահեստում

Վիլլեմ դե Սիտեր (անգլ.՝ Willem de Sitter, մայիսի 6, 1872(1872-05-06)^[1]^[2]^[3]^[…], Սնեկ, Ֆրիսլանդիա, Նիդերլանդներ^[4] - նոյեմբերի 20, 1934(1934-11-20)^[1]^[2]^[3]^[…], Լեյդեն, Հարավային Հոլանդիա, Նիդերլանդներ^[4]), հոլանդացի մաթեմատիկոս, ֆիզիկոս և աստղագետ։

Կենսագրություն

Ֆրիզլանդի Սնեկ պրովինցիայում ծնված դե Սիտերը մաթեմատիկա է սովորել Գրոնինգենի համալսարանում, այնուհետև միացել Գրոնինգենի աստղագիտական լաբորատորիային։ Աշխատել է Հարավային Աֆրիկայի Քեյփ աստղադիտարանում (1897-1899)։ Այնուհետև 1908 թվականին դե Սիտերը նշանակվում է Լեյդենի համալսարանի աստղագիտության ամբիոնի վարիչի պաշտոնում։ Նա Լեյդենի աստղադիտարանի տնօրենն էր մինչև իր մահը` 1919 թվականը։

Գիտական ներդրում

Դե Սիտերը մեծ ներդրում է ունեցել ֆիզիկական տիեզերագիտության ոլորտում։ Նա 1932 թվականին Ալբերտ Էյնշտեյնի հետ համահեղինակել է մի աշխատություն, որտեղ նրանք քննարկում են տիեզերքի կորության վրա տիեզերական տվյալների հետևանքները։ Նա նաև հորինել է դե Սիտերի տարածության և դե Սիտերի տիեզերքի հայեցակարգը, որը լուծում է Էյնշտեյնի ընդհանուր հարաբերականության համար, որտեղ չկա նյութ և դրական տիեզերական հաստատուն։ Սա հանգեցնում է էքսպոնենցիալ ընդարձակվող, դատարկ տիեզերքի։ Դե Սիտերը հայտնի էր նաև Յուպիտերի արբանյակների շարժումների վերաբերյալ իր հետազոտություններով^[11]։

Վիլեմ դե Սիտերը մահացել է կարճատև հիվանդությունից հետո 1934 թվականի նոյեմբերին^[12]^[13]^[14]։

Կոչումներ

1912 թվականին դարձել է Նիդեռլանդների Արվեստների և գիտությունների թագավորական ակադեմիայի անդամ^[15]

Պարգևներ

Ջեյմս Քրեյգ Ուոթսոնի մեդալ (James Craig Watson Medal, 1929)
Բրյուսի մեդալ (1931)
Թագավորական աստղագիտական ընկերության ոսկե մեդալ (1931)
Ժյուլ Յանսենի անվան մրցանակ` Ֆրանսիայի աստղագիտական ընկերության Société astronomique de France-ի բարձրագույն մրցանակը (1934)։

Անվան հետ կապված անվանումներ

Դե Սիտեր խառնարան Լուսնի վրա
1686 De Sitter աստերոիդ
Դե Սիտերի տիեզերք
Դե Սիտերի տարածություն
Անտի-դե Սիտերի տարածություն
Դե Սիտերի ինվարիանտ հատուկ հարաբերականության տեսություն
Այնշտայն-դե Սիտեր տիեզերք
Դե Սիտերի կրկնակի աստղի փորձ
Դե Սիտերի պրեցեսիա կամ Գեոդեզիկ էֆեկտ
Դե Սիտեր-Շվարցշիլդի չափականություն

«Երազներ վհուկների տանը» (The Dreams in the Witch House) պատմվածքը, հավանաբար, ոգեշնչված է Վիլեմ դե Սիտերի «Տիեզերքի չափը» դասախոսությունից, որին Լավքրաֆթը ներկա է եղել պատմությունը գրելուց երեք ամիս առաջ^[16]։

Ընտանիք

Վիլլեմ դե Սիտերի որդիներից մեկը՝ Ուլբո դե Սիտերը (1902-1980), հոլանդացի երկրաբան էր, իսկ Ուլբոյի որդիներից մեկը՝ հոլանդացի սոցիոլոգ Ուլբո դե Սիտերն (1930-2010) էր։

Վիլլեմի մեկ այլ որդին՝ Աերնուտ դե Սիտերը (1905 - 1944 թ. սեպտեմբերի 15), եղել է Ինդոնեզիայի Լեմբանգ քաղաքում (այն ժամանակ՝ հոլանդական Արևելյան Հնդկաստան) Բոսշայի աստղադիտարանի տնօրենը, որտեղ նա ուսումնասիրել է Messier 4 Գնդաձև աստղակույտը^[17]։

Հրապարակումների ընտրանի

Էյնշտեյնը, Էրենֆեստը, Վիլեմ դե Սիթերը, Էդինգթոնը և Լորենցը Լեյդենում (1923)

1911 - «Գրավիտացիոն աստղագիտության վրա հարաբերականության սկզբունքի կրման մասին»^[18]
1913 - «Լույսի արագության հաստատունության ապացույց»^[19]
- «Լույսի արագության հաստատունության աստղագիտական ապացույց»^[20]
«Լույսի արագության կայունության մասին»^[21]
«Այն ճշտության մասին, որի շրջանակներում կարելի է պնդել, որ լույսի արագությունն անկախ է աղբյուրի շարժումից»^[22]
Էյնշտեյնի գրավիտացիայի տեսության և դրա աստղագիտական հետևանքների մասին.
1. «Էյնշտեյնի գրավիտացիայի տեսության և դրա աստղագիտական հետևանքների մասին. Առաջին փաստաթուղթ»^[23]
2. «Էյնշտեյնի գրավիտացիայի տեսության և դրա աստղագիտական հետևանքների մասին. Երկրորդ փաստաթուղթ»^[24]
3. «Էյնշտեյնի գրավիտացիայի տեսության և դրա աստղագիտական հետևանքների մասին. Երրորդ փաստաթուղթ»^[25]։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Willem de Sitter — 2009.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 Catalogus Professorum Academiae Groninganae — 2014.
↑ https://books.google.cat/books?id=WXhvDwAAQBAJ — P. 266.
↑ Leidse Hoogleraren (նիդերլ.)
↑ Notable Names Database — 2002.
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 ^8,4 ^8,5 ^8,6 Mathematics Genealogy Project — 1997.
↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
↑ https://phys-astro.sonoma.edu/brucemedalists/willem-de-sitter
↑ «Archived copy» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2019 թ․ մայիսի 25-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 11-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
↑ Obituary Notes of Astronomers at www.astro.uni-bonn.de
↑ 1947BAN....10..287D Page 287 at articles.adsabs.harvard.edu
↑ Adriaan, Blaauw (2004). «My Cruise Through the World of Astronomy». Annual Review of Astronomy and Astrophysics. 42 (1): 1–37. Bibcode:2004ARA&A..42....1B. doi:10.1146/annurev.astro.42.053102.134020.
↑ «Willem de Sitter (1872 - 1934)». Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 19-ին.
↑ de Sitter, Willem (1932-04). «The Size of the Universe». Publications of the Astronomical Society of the Pacific (անգլերեն). 44: 89. doi:10.1086/124203. ISSN 0004-6280.
↑ Obituary Notes of Astronomers at www.astro.uni-bonn.de
↑ De Sitter, W. (1911). «On the bearing of the Principle of Relativity on Gravitational Astronomy» . Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 71 (5): 388–415. doi:10.1093/mnras/71.5.388. hdl:2027/mdp.39015019246357.
↑ De Sitter, W. (1913). «A proof of the constancy of the velocity of light» . Proceedings of the Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences. 15 (II): 1297–1298. Bibcode:1913KNAB...15.1297D.
↑ «Ein astronomischer Beweis für die Konstanz der Lichtgeschwindigkeit» [An astronomical proof of the constancy of the speed of light]. Physikalische Zeitschrift. 14: 429. 1913.
↑ «On the constancy of the velocity of light» . Proceedings of the Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences. 16 (I): 395–396. 1913.
↑ De Sitter, W. (1913). «Über die Genauigkeit, innerhalb welcher die Unabhängigkeit der Lichtgeschwindigkeit von der Bewegung der Quelle behauptet werden kann» . Physikalische Zeitschrift. 14: 1267. Bibcode:1913PhyZ...14.1267D.
↑ de Sitter, W. (1916 թ․ հուլիսի 14). «On Einstein's Theory of Gravitation and its Astronomical Consequences. First Paper». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (անգլերեն). 76 (9): 699–728. Bibcode:1916MNRAS..76..699D. doi:10.1093/mnras/76.9.699. ISSN 0035-8711 – via Oxford University Press.
↑ de Sitter, W. (1916 թ․ դեկտեմբերի 8). «On Einstein's Theory of Gravitation and its Astronomical Consequences. Second Paper». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (անգլերեն). 77 (2): 155–184. Bibcode:1916MNRAS..77..155D. doi:10.1093/mnras/77.2.155. ISSN 0035-8711 – via Oxford University Press.
↑ de Sitter, W. (1917 թ․ նոյեմբերի 9). «On Einstein's Theory of Gravitation and its Astronomical Consequences. Third Paper». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (անգլերեն). 78 (1): 3–28. Bibcode:1917MNRAS..78....3D. doi:10.1093/mnras/78.1.3. ISSN 0035-8711 – via Oxford University Press.

Արտաքին հղումներ

P.C. van der Kruit Willem de Sitter (1872 – 1934) in։ History of science and scholarship in the Netherlands.
A. Blaauw, Sitter, Willem de (1872–1934), in Biografisch Woordenboek van Nederland.
Bruce Medal page
Awarding of Bruce Medal: PASP 43 (1931) 125
Awarding of RAS gold medal: MNRAS 91 (1931) 422
de Sitter's binary star arguments against Ritz's relativity theory (1913) Արխիվացված 2009-01-29 Wayback Machine (four articles)

Մահախոսականներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վիլլեմ դե Սիթեր» հոդվածին։

[_c988e703a32d892b-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_847eb687a4ad4114-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.

[_b69006720ece928b-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Willem de Sitter — 2009.

[_bd1e813811c96d1a-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 Catalogus Professorum Academiae Groninganae — 2014.

[_d96a40d7dbdf0a69-5] ttps://books.google.cat/books?id=WXhvDwAAQBAJ — P. 266.

[_b77120823d14898f-6] Leidse Hoogleraren (նիդերլ.)

[_ebf147ad3dad215e-7] Notable Names Database — 2002.

[_4930eabe3ae2deaf-8] 8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 ^8,4 ^8,5 ^8,6 Mathematics Genealogy Project — 1997.

[_c2c978f7e3f5777b-9] Mathematics Genealogy Project — 1997.

[_104d7e88ce9d24eb-10] ttps://phys-astro.sonoma.edu/brucemedalists/willem-de-sitter

[11] «Archived copy» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2019 թ․ մայիսի 25-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 11-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)

[12] Obituary Notes of Astronomers at www.astro.uni-bonn.de

[13] 1947BAN....10..287D Page 287 at articles.adsabs.harvard.edu

[14] Adriaan, Blaauw (2004). «My Cruise Through the World of Astronomy». Annual Review of Astronomy and Astrophysics. 42 (1): 1–37. Bibcode:2004ARA&A..42....1B. doi:10.1146/annurev.astro.42.053102.134020.

[15] «Willem de Sitter (1872 - 1934)». Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 19-ին.

[16] Sitter, Willem (1932-04). «The Size of the Universe». Publications of the Astronomical Society of the Pacific (անգլերեն). 44: 89. doi:10.1086/124203. ISSN 0004-6280.

[17] Obituary Notes of Astronomers at www.astro.uni-bonn.de

[18] De Sitter, W. (1911). «On the bearing of the Principle of Relativity on Gravitational Astronomy» . Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 71 (5): 388–415. doi:10.1093/mnras/71.5.388. hdl:2027/mdp.39015019246357.

[19] De Sitter, W. (1913). «A proof of the constancy of the velocity of light» . Proceedings of the Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences. 15 (II): 1297–1298. Bibcode:1913KNAB...15.1297D.

[20] «Ein astronomischer Beweis für die Konstanz der Lichtgeschwindigkeit» [An astronomical proof of the constancy of the speed of light]. Physikalische Zeitschrift. 14: 429. 1913.

[21] «On the constancy of the velocity of light» . Proceedings of the Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences. 16 (I): 395–396. 1913.

[22] De Sitter, W. (1913). «Über die Genauigkeit, innerhalb welcher die Unabhängigkeit der Lichtgeschwindigkeit von der Bewegung der Quelle behauptet werden kann» . Physikalische Zeitschrift. 14: 1267. Bibcode:1913PhyZ...14.1267D.

[23] Sitter, W. (1916 թ․ հուլիսի 14). «On Einstein's Theory of Gravitation and its Astronomical Consequences. First Paper». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (անգլերեն). 76 (9): 699–728. Bibcode:1916MNRAS..76..699D. doi:10.1093/mnras/76.9.699. ISSN 0035-8711 – via Oxford University Press.

[24] Sitter, W. (1916 թ․ դեկտեմբերի 8). «On Einstein's Theory of Gravitation and its Astronomical Consequences. Second Paper». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (անգլերեն). 77 (2): 155–184. Bibcode:1916MNRAS..77..155D. doi:10.1093/mnras/77.2.155. ISSN 0035-8711 – via Oxford University Press.

[25] Sitter, W. (1917 թ․ նոյեմբերի 9). «On Einstein's Theory of Gravitation and its Astronomical Consequences. Third Paper». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (անգլերեն). 78 (1): 3–28. Bibcode:1917MNRAS..78....3D. doi:10.1093/mnras/78.1.3. ISSN 0035-8711 – via Oxford University Press.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]