Պիտեր Բրեյգել Ավագ

Պիտեր Բրեյգել Ավագ; հոլ.՝ Pieter Bruegel de Oude
Ի ծնե	Pieter Bruegel de Oude
Ծնվել է	մոտ 1525[…]
Ծննդավայր	Բրեդա, Baronie van Breda, Բրաբանտ, Հաբսբուրգյան Նիդերլանդներ
Վախճանվել է	սեպտեմբերի 9, 1569
Մահվան վայր	Բրյուսել, Բելգիա
Ազգություն	Ֆլամանդացիներ
Քաղաքացիություն	Հաբսբուրգյան Նիդերլանդներ
Մասնագիտություն	նկարիչ, նկարիչ-փորագրող և գծանկարիչ
Ոճ	Վերածննդի հոլանդական և ֆլամանդական նկարչություն և հյուսիսային Վերածնունդ
Ժանր	հյուսիսային Վերածնունդ, բնանկար, դիմապատկեր, նատյուրմորտ, Անիմալիստիկա և ծովանկար
Թեմաներ	Վերածննդի գեղանկարչություն
Ուշագրավ աշխատանքներ	Two Chained Monkeys?, Անմիտ Գրետան և Գյուղական պար
Ուսուցիչ	Պիտեր Կուկ վան Ալստ
Անդամակցություն	Անտվերպենի Սուրբ Ղուկասի գիլդիա
Ամուսին	Մայկեն Քոյկե
Զավակներ	Պիտեր Բրեյգել Կրտսեր և Յան Բրեյգել Ավագ
Ազգականներ	Պիտեր Կուկ վան Ալստ և Պաուելս Կուկ վան Ալստ
	ստորագրություն;
	Pieter Bruegel (I) Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Բրեյգել (այլ կիրառումներ)

Պիտեր Բրեյգել Ավագ կամ «Ռամիկ» (հոլ.՝ Pieter Bruegel de Oude, մոտ 1525^[1]^[2]^[3]^[…], Բրեդա, Baronie van Breda, Բրաբանտ, Հաբսբուրգյան Նիդերլանդներ^[4]^[5] - սեպտեմբերի 9, 1569, Բրյուսել, Բելգիա^[5]), ֆլամանդացի գեղանկարիչ, գծանկարիչ, բնանկարի ու ժանրային նկարների վարպետ։ Այս ազգանունը կրողներից ամենահայտնին է։

Նկարիչներ Պիտեր Բրեյգել Կրտսերի և Յան Բրեյգել Ավագի հայրն է։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պիտեր Բրեյգելը ենթադրաբար ծնվել է 1525-1530 թվականների միջակայքում (ծննդյան ճշգրիտ թվականը հայտնի չէ)^[9]։ Որպես ծննդավայր հաճախ մատնանվում է Բրեդա քաղաքը (Նիդերլանդներ, Հյուսիսային Բրաբանտ)։

Սկզբում նկարչի ազգանունը գրվել է Brueghel (գրության այս ձևը պահպանվել է նրա երեխաների ազգանուններում), սակայն 1559 թվականից նկարիչը սկսել է իր նկարները ստորագրել Bruegel ձևով։

Ստեղծագործական կյանքը նկարիչը սկսել է գրաֆիկական աշխատանքներով։ 1540-ական թվականների կեսերին հայտնվել է Անտվերպենում, որտեղ սովորել է Կառլոս V կայսեր պալատական նկարիչ Պիտեր Կուկ վան Ալստի մոտ։

Վան Ալստի վարպետանոցում Բրեյգելն աշխատել է մինչև իր վարպետի մահը 1550 թվականին։ 1551 թվականին Բրեյգելն ընդունվել է Անտվերպենի նկարիչների գիլդիա և աշխատանքի անցել Հիերոնիմ Կոկի վարպետանոցում, որ տպագրում ու վաճառում էր փորագրություններ։ Կոկի վարպետանոցում նկարիչը տեսել է Հիերոնիմոս Բոսխի ստեղծագործությունների էստամպները, որոնք տպավորել են նրան այնքան, որ նա մեծ նկարչի թեմաներով իր տարբերակներն է նկարել։

1552-1553 թվականներին Կոկի առաջարկով Բրեյգելը ճանապարհորդել է Ֆրանսիա, Իտալիա, Շվեյցարիա իտալական բնապատկերների շարք ստեղծելու նպատակով, որը նախատեսված պիտի լիներ փորագրությունների համար։ Պիտեր Բրեյգելը տպավորվել է Հռոմի հուշարձաններով և Վերածննդի գործերով, ծովային տարերքով և Միջերկրական ծովի գեղատեսիլ ծովախորշերով^[10]։ Ենթադրաբար Հռոմում նա աշխատել է մանրանկարիչ Ջուլիո Կլովիոյի հետ։

1563 թվականին Բրեյգելն ամուսնացել է իր ուսուցիչ Վան Ալստի դստեր` Մարիայի հետ (Մայկեն)^[11]։

1556 թվականին Բրեյգելն աշխատել է Անտվերպենում «Չորս քամի» տպագրական վարպետանոցում, որ պատկանել է նիդերլանդացի հրատարակիչ Հիերոնիմ Կոկին։ Բրեյգելի նկարներով այստեղ պատրաստվել են «Մեծ ձկներն ուտում են փոքրերին», «Ավանակը դպրոցում» փորագրությունները։ Փորձելով բավարարել հարուստ պատվիրատուների ճաշակը` Կոկը նույնիսկ չի վարանել կեղծել փորագրությունների ստորագրությունները։ Այսպես, «Մեծ ձկներն ուտում են փոքրերին» փորագրությունը վաճառվել է նիդերլանդացի հայտնի նկարիչ Հիերոնիմոս Բոսխի ստորագրությամբ։

1557 թվականին Բրեյգելը ստեղծել է փորագրությունների շարք, որոնք ներկայացրել են յոթ մահացու մեղքերը։

1563 թվականին Բրեյգելն ընտանիքով տեղափոխվել է Բրյուսել։

Ինչքան հայտնի է, Բրեյգելը պատվերով դիմանկարներ ու մերկ բնորդներ չի նկարել։ Նրան վերագրվող դիմանկարներից միայն մեկն է հաստատապես պատկանում նկարչի վրձնին` «Ծեր կնոջ դիմանկարը» (1564, Հին պինակոտեկ)։ Հավանաբար նկարիչը դիմանկարների պատվերների պակաս չի ունեցել, սակայն, ամենայն հավանականությամբ, դրանք չի ընդունել։

1564 թվականին նկարել է «Մոգերի երկրպագություն» կտավը, իսկ 1565 թվականին՝ «Տարվա եղանակները» (կամ «Տասներկու ամիսներ») շարքը` բաղկացած վեց նկարից, որոնցից մեկը չի պահպանվել։ Ուշ միջնադարի` ազնվականության համար ստեղծված նկարազարդ աղոթագրքերում հաճախ եղել է օրացույց, որտեղ ամեն ամսվան հատկացված է եղել առանձին էջ։ Եղանակի փոփոխությունը առավել հաճախ պատկերվել է ամեն ամսվան բնորոշ աշխատանքներով, սակայն Բրեյգելի մոտ եղանակների փոփոխության հիմնական դերակատարը բնությունն է, իսկ մարդիկ, ինչպես նաև անտառները, լեռները, ջուրը, կենդանիները լանդշաֆտի մի մասն են միայն կազմում։ Շարքի բոլոր նկարները` «Նախրի վերադարձը», «Որսորդները ձյան վրա», «Հունձք», «Ամպամած օր», «Հունձ», նույն ֆորմատով են և հավանաբար ստեղծվել են նույն պատվիրատուի պատվերով։ Կարել վան Մանդերը կարծում էր, որ այդ պատվիրատուն անտվերպենյան առևտրական Նիկոլաս Յոնգելինկն էր, որ, հետագայում գումարի խիստ կարիք ունենալով, իր ունեցած բոլոր նկարները գրավադրել է` այլևս չկարողանալով դրանք վերադարձնել։

Բրեյգելի կամ Բրեյգելին վերագրվող մոտ 45 նկարներից մոտավորապես 30-ը բնության, գյուղական կյանքի ու նրա բնակիչների թեմաներով են։ Գյուղական ստորին խավի անդիմագիծ ներկայացուցիչները դարձել են նրա աշխատանքների գլխավոր հերոսները. որոշ գործերում նա նույնիսկ մասամբ ընդհանրապես փակում է կերպարների դեմքերը։ Սակայն ուշ շրջանի գործերը վկայում են, որ հեղինակի հետաքրքությունը անհատական կերպարների հանդեպ աճել է։ Նկարիչը սկսել է նկարել մարդկանց խոշոր կերպարներ, որոնց ստորադասվում է շրջապատը։ Այդպիսի նկարներից են «Կույրերը», «Գյուղացին ու բներ քանդողը», «Մարդատյացը», «Հաշմանդամներ»։

Բրեյգելը եղել է մոտ քառասուն տարեկան, երբ իսպանացի հերցոգ Ֆեռնանդո Ալբայի զորքերը մտել են Բրյուսել Նիդերլանդներում հերետիկոսներին ոչնչացնելու նպատակով։ Նկարչի կյանքի վերջին տարիներն անցել են ահաբեկության մթնոլորտում։ Բրեյգելի վերջին գործերից մեկի մասին` «Կաչաղակը կախաղանին» (1568, Հեսսենի երկրամասի թանգարան), Վան Մանդերը գրում է, որ նա «կնոջը կտակել է կախաղանով նկարը, որտեղ կաչաղակը խորհրդանշում է բանսարկուներին, որոնց նա կուզեր կախված տեսնել»։ Կախաղանն իր հերթին ասոցացվել է իսպանացիների կառավարմանը, երբ իշխանությունները սկսել են ամոթալի մահվան դատապարտել ենթականերին, իսկ Ալբայի իշխանությունը հիմնված է եղել բացառապես մատնությունների վրա։ «Մանուկների կոտորած» նկարում պատկերված է սևազգեստ չար կերպարը, որ հետևում է Հերովդեսի հրամանների կատարմանը։ Այս կերպարի նմանությունն Ալբային նույն հարթության վրա է դնում Ֆիլիպ II-ին Հերովդեսի հետ։

Վան Մանդերը հաղորդել է Բրեյգելի վերջին նկարի մասին «Ճշմարտության հաղթարշավը» (նկարը չի պահպանվել), որ նա համարել է լավագույնը նկարչի ստեղծագործության մեջ։

Պիտեր Բրեյգել Ավագը մահացել է 1569 թվականի սեպտեմբերի 9-ին Բրյուսելում։ Թաղված է Բրյուսելի Նոտր Դամ դե լա Շապել եկեղեցում։

Ստեղծագործական ներդրում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աշխատել է Անտվերպենում, 1563 թվականից` Բրյուսելում։ Հետևելով ազգային ավանդույթներին և ժողովրդական բանահյուսությանը՝ ստեղծել է խոր ազգային կերպարներ։ Պիտեր Բրեյգել Ավագը ազգային բնանկարի ստեղծողն է, ֆլամանդական և հոլանդական ռեալիստական արվեստի հիմնադիրներից։

Ներկայումս միայն 45 աշխատանք է անտարակուսելիորեն համարվում Բրեյգելի վրձնինը։ Դրանցից 43-ը պահվում են 12 երկրների թանգարաններում` Ավստրիա, Բելգիա, Մեծ Բրիտանիա, Հունգարիա, Գերմանիա, Իսպանիա, Իտալիա, Նիդերլանդներ, ԱՄՆ, Ֆրանսիա, Չեխիա, Շվեյցարիա։ Նկարչի գործերը առավել շատ ներկայացված են Վիեննայի Արվեստի պատմության թանգարանում (12) և Բրյուսելի Գեղեցիկ արվեստների թագավորական թանգարանում (4)։

Գործերից[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 https://www.pinakothek.de/kunst/meisterwerk/pieter-bruegel-d-ae/das-schlaraffenland
↑ ^3,0 ^3,1 KulturNav — 2015.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 RKD-Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis
↑ ^5,00 ^5,01 ^5,02 ^5,03 ^5,04 ^5,05 ^5,06 ^5,07 ^5,08 ^5,09 ^5,10 RKDartists (նիդերլ.)
↑ https://tripod.haverford.edu/permalink/01TRI_INST/ndg42k/alma991004180129704921
↑ ^7,0 ^7,1 Union List of Artist Names — 2019.
↑ ^8,0 ^8,1 http://www.metmuseum.org/exhibitions/listings/2014/grand-design/blog/posts/getting-to-know-pieter-coecke-van-aelst
↑ Orenstein, 5; Grove
↑ Grove
↑ Orenstein, 5

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բոսխ և Բրեյգել Արխիվացված 2012-07-04 Wayback Machine (անգլ.)
Պիտեր Բրեյգել Ավագի գեղանկարչությունը (անգլ.)
Կենսագրությունը Web Gallery of Art կայքում (անգլ.)
Web Gallery of Art: Պիտեր Բրեյգել Ավագի նկարները (անգլ.)
Պիտեր Բրեյգել Ավագի նկարները abcgallery.com կայքում (անգլ.)
Պիտեր Բրեյգել Ավագ "A World History of Art" կայքում Արխիվացված 2008-03-10 Wayback Machine (անգլ.)
Պիտեր Բրեյգել Ավագ Արխիվացված 2020-08-13 Wayback Machine (ֆր.)
Վաղ վերածնունդը և Պիտեր Բրեյգել Ավագը (անգլ.)
Պիտեր Բրեյգել Ավագը timkenmuseum.org կայքում Արխիվացված 2010-04-21 Wayback Machine (անգլ.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պիտեր Բրեյգել Ավագ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 560)։

[_9e256eb5f0a4ddec-1] 1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_1667f59f6e96199f-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 https://www.pinakothek.de/kunst/meisterwerk/pieter-bruegel-d-ae/das-schlaraffenland

[_cafed56c623fd70c-3] 3,0 ^3,1 KulturNav — 2015.

[_0ac408b93f9988ef-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 RKD-Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis

[_23a2a6c0e4943651-5] 5,00 ^5,01 ^5,02 ^5,03 ^5,04 ^5,05 ^5,06 ^5,07 ^5,08 ^5,09 ^5,10 RKDartists (նիդերլ.)

[_e9ac7e59230a71c3-6] ttps://tripod.haverford.edu/permalink/01TRI_INST/ndg42k/alma991004180129704921

[_ecc461c7cf953605-7] 7,0 ^7,1 Union List of Artist Names — 2019.

[_d342d3d7787583b9-8] 8,0 ^8,1 http://www.metmuseum.org/exhibitions/listings/2014/grand-design/blog/posts/getting-to-know-pieter-coecke-van-aelst

[9] Orenstein, 5; Grove

[10] Grove

[11] Orenstein, 5

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]