Անմիտ Գրետան (կտավ)
 | |
|---|---|
.jpg) | |
| տեսակ | գեղանկար |
| նկարիչ | Պիտեր Բրեյգել Ավագ[1] |
| տարի | 1563[2] |
| բարձրություն | 117,4 սանտիմետր |
| լայնություն | 162 սանտիմետր |
| ստեղծման վայր | Անտվերպեն[2] |
| ժանր | հոգևոր արվեստ |
| նյութ | յուղաներկ[1] և oak panel?[2] |
| գտնվում է | Museum Mayer van den Bergh?[2] |
| հավաքածու | Museum Mayer van den Bergh?[3] |
պատկերված են
| |
| https://www.wga.hu/html/b/bruegel/pieter_e/05/21dulle.html, https://www.wga.hu/html/b/bruegel/pieter_e/05/22dulle.html, https://www.wga.hu/html/b/bruegel/pieter_e/05/23dulle.html, https://www.wga.hu/html/b/bruegel/pieter_e/05/24dulle.html, https://search.museummayervandenbergh.be/Details/collect/33 կայք | |
Ծանոթագրություններ | |
 Dull Gret Վիքիպահեստում | |
Անմիտ Գրետան (հոլ.՝ Dulle Griet), հոլանդացի գեղանկարիչ Պիտեր Բրեյգել Ավագի կտավներից մեկը։ Գլխավոր հերոսուհին ֆլամանդական բանահյուսության կերպարներից է, ով անմտության գագաթնակետին գրոհում է դժոխքի վրա[4]։ Ներկայումս կտավը գտնվում է Անտվերպենի Մայեր վան դեն Բերգ թանգարանում[5]։
Ստեղծման պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բրեյգել Ավագի կյանքի տարիներին` 1560-ական թվականներին, կոնֆլիկտ է ծագում Իսպանիայի հետ, ինչի հետևանքով ժողովրդական բողոքի ալիք է բարձրանում։ Կրոնական հողի վրա հետապնդումներ ու մահապատիժներ են իրականացվում։ Այդպիսի իրավիճակում է «Անմիտ Գրետան» կտավում ներկայացված Նիդեռլանդները[6]։
1540-ական թվականներին Բրեյգել Ավագը մեկնում է Անտվերպեն, որտեղ ուսանում է Կառլոս V կայսրի պալատական նկարիչ, քանդակագործ Պիտեր Կուկ վան Ալստի արվեստանոցում։ Հետագայում Բրեյգելը ընտանիքով տեղափոխվում է Բրյուսել և սկսում աշխատանքները կտավի շուրջ։ Նկարում հեղինակը սարկազմով է արտացոլել կատարված իրադարձությունների նկատմամբ իր վերաբերմունքը։ Կտավը ստացել է «Անմիտ Գրետան» անվանումը. այն երբեմն հիշատակվում է նաև «Խելագար Մեգ» անվանումով[7][8]։ Ծագումով լինելով ֆլամանդացի` Բրեյգելը հարգանքով էր վերաբերվում ազգային բանահյուսությանը և հենց այդ պատճառով էլ ընտրում է ագահությունն ու արատավոր այլ երևույթներ խորհրդանշող պառավի կերպարը։ «Գրետա» անունը Ֆլանդրիայում բացասական երանգավորում է ունեցել` բնորոշելով ոչ կանացի հատկություններ[9]։ Նկարում արտացոլված են մարդկային այնպիսի արատներ, ինչպիսիք են անմտությունը, ագահությունը, դաժանությունը։ Բրեյգելն իր կտավում պատկերել է իր ժամանակների իրական կյանքի ողբերգականությունը։ Այսպիսով, 1561-1562 թվականներին նիդեռլանդական արվեստում առաջին անգամ Բրեյգելն ստեղծել է կոմպոզիցիա, որն անուղղակիորեն արտացոլել է ժամանակի հասարակական որոշակի հակասություններ[10]։
Նկարի սյուժեն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ոճը, որով ստեղծված է կտավը, ենթադրում է սարսափի զգացողության, կատարվածի անհեթեթության տրամադրության փոխանցում։ Այս աշխատանքը որոշ առումներով նույնիսկ գերազանցում է Հիերոնիմոս Բոսխի` ցնորատեսիլների թեման։ Նկարիչը իլյուզիայի պատկերմանը հասել է տարբեր միջոցներով. կիրառել է կարմիր գույն, որով պատկերել է երկինքը, ամբողջ ֆոնին պատկերել է ծուխ, միստիկական կերպարներ, որոնք դուրս են գալիս ձախ կողմում պատկերված երախից։ Անմտության գագաթնակետին մարդիկ, շուրջը ոչինչ չնկատելով, մահանում են իրենց իսկ ստեղծած հրմշտոցից։ Ագահության փոխաբերությունը փոխանցում է սյուժեն. մարդիկ փորձում են հնարավորինս շատ ոսկեդրամներ հավաքել, որոնք թափվում են հսկայի կենսագործունեության արդյունքում։ Բրեյգելը խուսափել է քաոսի և դժոխքի պատկերման դասական սկզբունքից, երբ մարդիկ ներկայացվում էին որպես սատանայի հետնորդներ։ Կտավի գլխավոր կերպարը ցնցոտիներով կին է` թուրը ձեռքին, դաշույնը գոտկատեղին։ Որպեսզի պատկերի նրա խելագար լինելը, նկարիչը կերպարին ներկայացրել է չռված աչքերով, բաց բերանով։ Գրետայի կռվաշունչ լինելը ցույց տալու համար նկարիչը նրան պատկերել է թրով զինավառված, վազքի պահին։ Նրանից քիչ հետու` կամրջակին, կանանց կռվի տեսարան է։ Ողբերգականության մթնոլորտը խտացնում են կերպարների և պատկերված առարկաների բազմազանությունը, մարդկանց ու ֆանտաստիկ արարծների միաձուլումը[11]։
Կտավի անվանումը լրացուցիչ իմաստ ունի, քանի որ նկարչի ապրած շրջանում «անմիտ Գրետա» էին անվանում հրանոթը։ Բրեյգելն այն կիրառել է փոխաբերական իմաստով` նկատի ունենալով պատերազմը, որ աշխարհ է ընդգրկում։ Այս մտքի հաստատումն են ամրոցի կիսաքանդ պատերը, հրդեհն ու զինվորները[12][13]։
Կառլ վան Մանդերը` Բրեյգելի առաջին կենսագիրներից մեկը, նշել է, որ Գրետան պատկերված է տարօրինակ ձևով. նրա զգեստը, չգիտես ինչու, շոտլանդական հագուստ է հիշեցնում։ Կենսագրի կարծիքով նկարը կարելի է սյուրռեալիստական անվանել[9]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 https://rkd.nl/explore/images/54556
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 https://search.museummayervandenbergh.be/Details/collect/33
- ↑ https://balat.kikirpa.be/object/90531
- ↑ Соловьева И. С. С мамой о прекрасном. Зарубежная живопись от Яна ван Эйка до Пабло Пикассо. — С мамой о прекрасном. Просто и увлекательно о живописи. — М: Издательство «Э», 2015. — ISBN 978-5-699-75506-6
- ↑ Василенко Н. В Живопись эпохи Возрождения. — М: ОЛМА Медиа Групп, 2013. — С. 357. — 448 с. — ISBN 9785373052306
- ↑ «Всемирная история. Энциклопедия. В 14 т. Т. 2. Бе–Га». Брейгель. ОЛМА Медиа Групп. 2007.
- ↑ Надежда Лиманская (2016). «В железных лапах мотылька». М:, Литрес, ISBN 9785040121199.
- ↑ Robert L. Bonn (2006). «Painting Life: The Art of Pieter Bruegel, the Elder». NY:, Chauser Press Book, ISBN 9781884092121.
- ↑ 9,0 9,1 А. Майкапар Брейгель Старший Питер. — Великие художники, Т. 49. — М: Directmedia, 2014. — С. 15. — 49 с. — ISBN 9785747500273
- ↑ Самин, Д.К. Сто великих художников. — (100 великих). — М: Вече, 2005. — 480 с. — ISBN 5-9533-0602-4
- ↑ «ПИТЕР БРЕЙГЕЛЬ И ПИТЕР АРТСЕН». ПРОЕКТ СЕРИИ “СДЕЛАНО ДЛЯ ЛЮДЕЙ”. Museum Mayer van den Bergh Antwerpen.
- ↑ «Описание картины Питера Брейгеля «Безумная Грета»». Питер Брейгель. Описания картин художников. Ноя 10 2014.
- ↑ Аляшева Наталья. «Нидерландские художники Иероним Босх, Питер Брейгель Старший и Франс Хальс». Возрождение. Испания. Alyasheva.ru.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| ||||||||||||
