Բեթի Ֆորդ

	Բեթի Ֆորդ; անգլ.՝ Betty Ford
Կուսակցություն՝	ԱՄՆ Հանրապետական կուսակցություն
Կրթություն՝	Բենինգթոնի քոլեջ և Ինովացիոն կենտրոնական ավագ դպրոց
Մասնագիտություն՝	պարուհի, գրող, ինքնակենսագիր, մոդել, կանանց իրավունքների պաշտպան և քաղաքական գործիչ
Ծննդյան օր	ապրիլի 8, 1918[…]
Ծննդավայր	Չիկագո, Իլինոյս, ԱՄՆ
Վախճանի օր	հուլիսի 8, 2011[…] (93 տարեկան)
Վախճանի վայր	Ռանչո Միրաժ, Ռիվերսայդ շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ
Թաղված	Միչիգան
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Ի ծնե անուն	անգլ.՝ Elizabeth Anne Bloomer Ford
Ամուսին	Ջերալդ Ֆորդ և William Warren?
Զավակներ	Մայքլ Գերալդ Ֆորդ, Ջոն Գարդներ Ֆորդ, Սթիվեն Ֆորդ և Սյուզան Ֆորդ
Ինքնագիր
Պարգևներ	Կանանց փառքի ազգային սրահ Միչիգանի կանանց փառքի սրահ Լասկեր-Բլումբերգի հանրային ծառայությունների մրցանակ և ԱՄՆ Կոնգրեսի ոսկե մեդալ
Betty Ford

Բեթի Ֆորդ (անգլ.՝ Elizabeth Anne «Betty» Bloomer Ford, ապրիլի 8, 1918(1918-04-08)^[2]^[3]^[4]^[…], Չիկագո, Իլինոյս, ԱՄՆ - հուլիսի 8, 2011(2011-07-08)^[5]^[2]^[6]^[…], Ռանչո Միրաժ, Ռիվերսայդ շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ), ԱՄՆ նախագահ Ջերալդ Ֆորդի կինը, ԱՄՆ առաջին տիկինը 1974 թվականի օգոստոսի 9-ից մինչև 1977 թվականի հունվարի 20-ը։

Վաղ տարիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էլիզաբեթ էն Բլումերը ծնվել է 1918 թվականին Չիկագոյում, եղել է ընտանիքի երրորդ երեխան և միակ դուստրը։ Աղջկա մանկությունն անցել է հիմնականում Միչիգան նահանգի Գրանդ Ռեփիդս քաղաքում, որտեղ նա ավարտել է կենտրոնական միջնակարգ դպրոցը։ 1929 թվականի սև հինգշաբթի օրվանից հետո Բեթի Բլումերը զբաղվել է հագուստի մոդելավորմամբ, ինչպես նաև սկսել է սովորեցնել մյուս երեխաներին պարել վալս, ֆոքստրոտ և մեծ խնձոր։ Նա պարել է Կալի Թրևիսի պարային ստուդիայում, որտեղ ուսումը ավարտել է 1935 թվականին։ Երբ Բլումերը 16 տարեկան էր, շմոլ գազի թունավորումից մահացավ նրա հայրը՝ ավտոտնակում աշխատելու ժամանակ։

Կարիերայի կայացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դպրոցն ավարտելուց հետո Բեթին մտադիր էր շարունակել պարային ուսուցումը Նյու Յորքում, սակայն նրա մայրը դեմ էր այդ ամենին։ Դրա փոխարեն Բլումերը երկու տարի ամառաը հաճախել է Բենինգթոնի պարի դպրոց, որը գտնվում է Վերմոնտ նահանգի Բենինգտոն քաղաքում, սովորել է Մարթա Գրեմի ղեկավարությամբ։ Ուսման վարձը վճարելու համար զուգահեռաբար որպես մոդել աշխատում էր Ջոն Ռոբերտ Փաուերսի ընկերությունում։ Շուտով Բեթին մտավ Գրեմի օժանդակ պարային խումբ և սկսեց ելույթ ունենալ Կարնեգի հոլում։ Մայրը հավանություն չի տվել դստեր կարիերային ուղուն և Բեթիից պահանջել է վերադառնալ հայրենիք։ Սակայն շուտով մայրն ու դուստրը կարողացան փոխզիջման գալ։

1941 թվականին Բլումերը վերադարձել է Միչիգան, որտեղ սկսել է աշխատել տեղի հանրախանութում՝ նորաձևության համակարգող։ Նա նաև ստեղծել իր պարային խումբը և զբաղվել է պարարվեստի դասավանդմամբ, այդ թվում՝ կրթելով նաև հաշմանդամ երեխաներին։

Ամուսնություն և ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1942 թվականին Բլումերն ամուսնացել է կահույքի վաճառող Ուիլյամ Ուորենի հետ, ում նա ճանաչում էր 12 տարեկանից։ Ընտանեկան զույգը երեխաներ չուներ։ 1947 թվականին նրանք բաժանվեցին։ Բեթիի նոր ընտրյալը դարձավ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի իրավաբան և վետերան Ջերալդ Ֆորդը։ Պսակադրությունը տեղի է ունեցել 1948 թվականի հոկտեմբերի 15-ին Գրանդ Ռապիդսում։ Ընտանեկան զույգը 4 երեխա ուներ՝ Մայքլ Ջերալդ Ֆորդ (ծնված 1959 թվականին), Ջոն Գարդներ Ֆորդ (ծնված 1952 թվականին), Սթիվեն Մեյնս Ֆորդ (ծնված 1956 թվականին) և Սյուզան Էլիզաբեթ Ֆորդ (ծնված 1957 թվականին)։ 1974 թվականին Ուոթերգեյթյան սկանդալից հետո նախագահ Ռիչարդ Նիքսոնը հրաժարական տվեց։ Ջերալդ Ֆորդը, որն այդ պահին զբաղեցնում էր փոխնախագահի պաշտոնը, ստանձնել է պետության ղեկավարի պաշտոնը։ Բեթին և Ջերալդը Սպիտակ տան ամենաազատ ընտանեկան զույգերից էին և չէին ամաչում բացեիբաց դրսևորել փոխադարձ սերը^[10]։

Հետագա կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1973 թվականի սեպտեմբերին Բեթի Ֆորդը հայտնվում է հիվանդանոցում։ Նրա մոտ հայտնաբերվում է կրծքի քաղցկեղ։ Բժիշկները հեռացրին նրա աջ կուրծքը։ Հոսպիտալում նրա վերականգնման ժամանակ նա հազարավոր նամակներ, հեռախոսազանգեր և ծաղիկներ է ստացել իրեն աջակցող մարդկանցից։ Նա որոշել է օգտագործել նախագահի կնոջ իր դիրքը, որպեսզի հասարակության ուշադրությունը հրավիրի կանանց կրծքի պարբերական հետազոտություններ անցկացնելու անհրաժեշտության վրա՝ վաղ փուլերում քաղցկեղի հայտնաբերման նպատակով։ Նա բացահայտ և ազնվորեն խոսում էր իր հիվանդության մասին՝ կոտրելով հասարակական կարծրատիպերը։ Փորձագետների կարծիքով՝ նրա գործունեությունը բազմաթիվ կանանց կյանքեր է փրկել։ Բեթի Ֆորդը հաջողությամբ վերականգնվել է և 1976 թվականին անցկացված ստուգումներից հետո բժիշկները հայտարարել են, որ հիվանդությունը նահանջել է։ 1978 թվականին Բեթի Ֆորդը հրատարակել է «The Times of My Life» ինքնակենսագրականը։ 1982 թվականին նա հիմնադրել է Բեթի Ֆորդ կենտրոնը՝ ալկոհոլիզմի և թմրանյութերի կախվածության դեմ պայքարի կազմակերպությունը, որով տառապել է վերջին երկու տասնամյակների ընթացքում^[11]։ 1987 թվականին Ֆորդը հավերժացվել է Միչիգանի կանանց փառքի սրահում^[12]։ 1991 թվականին պարգևատրվել է նաև Ազատության նախագահական մեդալով, իսկ 1999 թվականին՝ Կոնգրեսի ոսկե մեդալով։

Մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բեթի Ֆորդը մահացել է 2011 թվականի հուլիսի 8-ին 93 տարեկան հասակում Կալիֆոռնիայի Ռանչո-Միրաժ քաղաքում՝ ավելի վաղ տարված ինսուլտի բարդությունների հետևանքով։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 https://web.archive.org/web/20211212141045/https://www.fordlibrarymuseum.gov/grf/bbfbiop.asp
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Caroli B. B. Encyclopædia Britannica
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Lundy D. R. The Peerage
↑ ^4,0 ^4,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 http://abcnews.go.com/Politics/lady-betty-ford-dead-93/story?id=3348308
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)
↑ https://www.womenofthehall.org/inductee/betty-ford/
↑ http://www.michiganwomen.org/Images/Ford,%20Betty.pdf
↑ https://laskerfoundation.org/award/public-service/
↑ «Betty Ford: The Real Deal» (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 25-ին.
↑ Former first lady Betty Ford dies at 93(չաշխատող հղում)
↑ «Betty Ford: Michigan Women's Hall of Fame» (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 25-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Биография Արխիվացված 2012-05-09 Wayback Machine в National First Ladies' Library (անգլ.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բեթի Ֆորդ» հոդվածին։

[_f252df86e1b3afd9-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 https://web.archive.org/web/20211212141045/https://www.fordlibrarymuseum.gov/grf/bbfbiop.asp

[_3927395bbc178970-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Caroli B. B. Encyclopædia Britannica

[_ad78d873b8d65a9d-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Lundy D. R. The Peerage

[_803d7e60e9d21ae4-4] 4,0 ^4,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_83b8c16a1d62a777-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 http://abcnews.go.com/Politics/lady-betty-ford-dead-93/story?id=3348308

[_9c5ab1173c7e03b3-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)

[_c8e4e4a8fa6dc0f7-7] ttps://www.womenofthehall.org/inductee/betty-ford/

[_950f8768d8e5ce47-8] ttp://www.michiganwomen.org/Images/Ford,%20Betty.pdf

[_b928ff2a7a6b374d-9] ttps://laskerfoundation.org/award/public-service/

[10] «Betty Ford: The Real Deal» (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 25-ին.

[11] Former first lady Betty Ford dies at 93(չաշխատող հղում)

[12] «Betty Ford: Michigan Women's Hall of Fame» (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 25-ին.

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[1]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]