Ագաթա Քրիստի

Ագաթա Քրիստի Agatha Mary Clarissa, Lady Mallowan
Ծննդյան անուն	Agatha Mary Clarissa Miller
Ծնվել է	սեպտեմբերի 15, 1890({{padleft:1890|4|0}}-{{padleft:9|2|0}}-{{padleft:15|2|0}})
Ծննդավայր	Տորկի
Վախճանվել է	հունվարի 12, 1976({{padleft:1976|4|0}}-{{padleft:1|2|0}}-{{padleft:12|2|0}}) (85 տարեկանում)
Վախճանի վայր	Ուոլինգֆորդ
Գրական անուն	Mary Westmacott
Մասնագիտություն	դրամատուրգ, Բուժքույր, գրող, վիպագիր և սցենարիստ
Լեզու	անգլերեն
Քաղաքացիություն	Միացյալ Թագավորություն
Ստեղծագործական շրջան	1920 – 1976
Ժանրեր	քրեական վեպ
Գրական ուղղություններ	Դետեկտիվ գրականության ոսկեդար
Ուշագրավ աշխատանքներ	Հերքյուլ Պուարո, Սպանություն Միջագետքում, Սպանություն անցողիկ բակում, Խորհրդավոր պատահար Սթայլզում, Խորհրդավոր ախոյանը, Սպանություն գոլֆի դաշտում, The Man in the Brown Suit, The Secret of Chimneys, The Murder of Roger Ackroyd, The Big Four, The Mystery of the Blue Train, The Seven Dials Mystery, The Murder at the Vicarage, Giant's Bread, The Floating Admiral, The Sittaford Mystery, Peril at End House, Lord Edgware Dies, Why Didn't They Ask Evans?, Սպանություն «Արևելյան ճեպընթացում», Unfinished Portrait, Three Act Tragedy, Death in the Clouds, The A.B.C. Murders, Cards on the Table, Death on the Nile, Dumb Witness, Appointment with Death, Murder Is Easy, One, Two, Buckle My Shoe, Sad Cypress, Evil Under the Sun, N or M?, The Body in the Library, The Moving Finger, Five Little Pigs, Towards Zero, Absent in the Spring, Death Comes as the End, Sparkling Cyanide, The Hollow, The Rose and the Yew Tree, Հաջողության ափը, Crooked House, A Murder Is Announced, They Came to Baghdad, They Do It with Mirrors, Mrs McGinty's Dead, A Daughter's a Daughter, After the Funeral, A Pocket Full of Rye, Destination Unknown, Hickory Dickory Dock, The Burden, Dead Man's Folly, 4.50 from Paddington, Ordeal by Innocence, Cat Among the Pigeons, The Pale Horse, The Mirror Crack'd from Side to Side, The Clocks, A Caribbean Mystery, At Bertram's Hotel, Third Girl, Endless Night, By the Pricking of My Thumbs, Hallowe'en Party, Passenger to Frankfurt, Nemesis, Elephants Can Remember, Postern of Fate, Curtain և Sleeping Murder
Անդամակցություն	Թագավորական գրական ընկերություն
Պարգևներ	Բրիտանական կայսրության կին կոմանդոր շքանշան և Էդգար Ալան Պոյի մրցանակ
Ամուսին	Մաքս Մալոուեն
Զավակներ	Ռոզալինդ Հիքս
agathachristie.com
Ագաթա Քրիստի Վիքիքաղվածքում
Agatha Christie Վիքիպահեստում

Ագաթա Քրիստի (անգլ.՝ Agatha Mary Clarissa, Lady Mallowan), ծննդյամբ՝ Միլլեր (Miller), Քրիստի՝ առաջին ամուսնու ազգանունն է, (սեպտեմբերի 15, 1890, Տորկի - հունվարի 12, 1976, Ուոլինգֆորդ), անգլիացի գրող։ Հանդիսանում է դետեկտիվ ժանրի համաշխարհային ամենահայտնի գրողներից մեկը։ Հրատարակել է ավելի քան 60 դետեկտիվ վեպ, 6 սիրային վեպ (Մերի Ուեսթմեկոթ գրական անվամբ), պատմվածքների 19 հավաքածու, պիեսներ։

Ագաթա Քրիստիի գրքերը հրատարակվել են ավելի քան 2 միլիարդ տպաքանակով և թարգմանված են աշխարհի ավելի քան 100 լեզվի, այդ թվում նաև հայերեն ։ Նրա «Մկան թակարդ» (The Mousetrap) պիեսը բեմադրվել է 1952 թվականին և առ այսօր չի իջնում բեմի վրայից։

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի վիճակագրությամբ Ագաթա Քրիստիի ստեղծագործությունները ըստ թարգմանությամբ աշխարհում առաջինն են, երկրորդ տեղում այդ ցուցանիշով Ժյուլ Վեռնն է։

Կենսագրություն

Նրա ընտանիքում կար երկու երեխա ևս, քույրը՝ Մեջը և եղբայրը՝ Մոնտին։ Սկսել է գրել՝ քրոջը ընդօրինակելով։ Քույրը գրում էր զվարճալի պատմվածքներ։ Ի տարբերություն նրա՝ Ագաթան որոշում է գրել սարսափելի պատմություններ։ Դրանք, հավանության չարժանանալով ծնողների կողմից, ստիպում են Ագաթային երկար ժամանակ մոռանալ ստեղծագործելու մասին։ Հոր մահից հետո ողջ ընտանիքը տեղափոխվում է Կիպրոս, քանի որ այնտեղ կյանքն անհամեմատ էժան էր։ Կիպրոսում Ագաթան դուրս է գալիս հասարակություն։ Նա կրթված էր, գեղեցկատես, բայց, ցավոք, ուներ լեզվական արատ։

Երեկոներից մեկի ժամանակ Մերի Կլարիսը ծանոթանում է Թագավորական Օդային զինամիավորման օդաչու երիտասարդ Արչիբալդ Քրիստիի հետ։ Քրիստին հարուստ չէր։ Ռոմանտիկ Ագաթան սիրահարվում է օդաչուին։

Կիպրոսում այդ ժամանակ պատերազմ էր։ Արչիբալդը ծառայում էր բանակում և շքանշաններ վաստակում, իսկ Ագաթան աշխատում էր Կարմիր խաչի հոսպիտալում, այնտեղ էլ ծանոթանում է բելգիացի փախստականների հետ։ Ամենայն հավանականությամբ հենց այս հանդիպումներն են դարձել հանարահայտ խուզարկու Հերքյուլ Պուարոյի կերպարի ստեղծման շարժառիթը։ Հոսպիտալից հետո նա աշխատում էր դեղատանը։ Այնտեղ նա ուսումնասիրում է դեղերի պատրաստման, և որքան էլ զարամանալի է, ծանոթանում է թույների ստացման եղանակներին։ Հետագայում այդ իմացությունն օգտագործում է իր վեպերում։

Ագաթա Քրիստին գրել է 78 դետեկտիվ, 19 պիես, ինչպես նաև պատմվածքներ, բանաստեղծություններ։ Նա պարգևատրվել է Բրիտանական կայսրության երրորդ աստիճանի շքանշանով, գրական պարգևներով։ 1958 թվականից սկսած նա եղել է դետեկտիվ ակումբի անփոխարինելի նախագահը։ Եվ որքան էլ զարմանալի է, Ագաթան երբեք լրջորեն չի մոտեցել իր արվեստին։ Նա ավելի կարևորում էր իր գիտական նախասիրությունները և ամուսնու գործի նկատմամբ իր հետաքրքրությունը։

Ագաթա Քրիստին համարձակ և ուժեղ կին էր։ Նա օդաչու էր, մեքենա էր վարում, զբաղվում էր ձիավարությամբ և ջրային սպորտով, շատ էր ճանապարհորդում։

Մահացել է 1976 թվականին՝ 85 տարեկան հասակում։ Երկու տարի անց մահանում է նրա սիրելի ամուսինը։ Հարազատները ծանր են տարել Կլարիսի մահը և միշտ հիշել են նրա խոսքերը. «Մահն ամենամեծ արկածն է, որ կարող է պատահել մարդու հետ։ Շնորհակալ եմ քեզ, Տե՛ր, ինձ շնորհած լավ կյանքի և սիրո համար»։

Գրականություն

• Ագաթա Քրիստի, Արևելյան ճեպընթացը։ Էնդհաուզի առեղծվածը /վեպեր/, Երևան, 1971, 460 էջ։
• Ագաթա Քրիստի, Ռոջեր Աքրոյդի սպանությունը։ Սպանություն գոլֆի խաղադաշտում /վեպեր/, Երևան, 1990, 480 էջ։
• Ագաթա Քրիստի, Սպանություններ այբբենական կարգով, Երևան, 1994, 240 էջ։

Տես նաև

• Դետեկտիվ գրականություն

Արտաքին հղումներ

Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են

Ագաթա Քրիստիին