Ագաթա Քրիստի

Ագաթա Քրիստի Agatha Mary Clarissa, Lady Mallowan
Ծննդյան անուն	անգլ.՝ Agatha Mary Clarissa Miller
Ծնվել է	սեպտեմբերի 15, 1890({{padleft:1890|4|0}}-{{padleft:9|2|0}}-{{padleft:15|2|0}})
Ծննդավայր	Տորկի, Torbay, Դևոն, South West England, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
Վախճանվել է	հունվարի 12, 1976({{padleft:1976|4|0}}-{{padleft:1|2|0}}-{{padleft:12|2|0}}) (85 տարեկանում)
Վախճանի վայր	Ուոլինգֆորդ, South Oxfordshire, Օքսֆորդշիր, Հարավարևելյան Անգլիա, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն
Գրական անուն	Mary Westmacott
Մասնագիտություն	դրամատուրգ, բուժքույր, գրող, վիպասան և սցենարիստ
Լեզու	անգլերեն
Քաղաքացիություն	Միացյալ Թագավորություն
Ստեղծագործական շրջան	1920 – 1976
Ժանրեր	քրեական վեպ
Գրական ուղղություններ	Դետեկտիվ գրականության ոսկեդար
Ուշագրավ աշխատանքներ	Հերքյուլ Պուարո, Սպանություն Միջագետքում, Սպանություն անցողիկ բակում, Խորհրդավոր պատահար Սթայլզում, Խորհրդավոր ախոյանը, Սպանություն գոլֆի դաշտում, Շագականագույն կոստյումով մարդը, Չիմնիզ ամրոցի գաղտնիքը, The Murder of Roger Ackroyd, The Big Four, «Կապույտ գնացքի» գաղտնիքը, The Seven Dials Mystery, Սպանություն փոխերեցի տանը, Giant's Bread, The Floating Admiral, Սիթաֆորդի առեղծվածը, Էնդհաուզի առեղծվածը, Lord Edgware Dies, Ինչո՞ւ չհարցրին Էվանսին, Սպանություն «Արևելյան ճեպընթացում», Unfinished Portrait, Three Act Tragedy, Death in the Clouds, Սպանություններ այբբենական կարգով, Սեղանի վրայի խաղաքարտերը, Death on the Nile, Համր վկա, Ժամադրություն մահվան հետ, Սպանելը հեշտ է, One, Two, Buckle My Shoe, Տխուր կիպարիս, Evil Under the Sun, N or M?, The Body in the Library, The Moving Finger, Հինգ խոզուկները, Towards Zero, Absent in the Spring, Death Comes as the End, Պսպղուն ցիանիդ, Հովիտը, The Rose and the Yew Tree, Հաջողության ափը, Crooked House, A Murder Is Announced, They Came to Baghdad, Հայելիների օգնությամբ, Mrs McGinty's Dead, A Daughter's a Daughter, Հուղարկավորությունից հետո, A Pocket Full of Rye, Destination Unknown, Հիքորի Դիքորի Դոք, The Burden, Ննջեցյալի անմտությունը, 4.50 from Paddington, Ordeal by Innocence, Cat Among the Pigeons, The Pale Horse, The Mirror Crack'd from Side to Side, The Clocks, A Caribbean Mystery, At Bertram's Hotel, Երրորդ աղջիկը, Անվերջանալի գիշեր, By the Pricking of My Thumbs, Hallowe'en Party, Passenger to Frankfurt, Nemesis, Elephants Can Remember, Postern of Fate, Curtain, Sleeping Murder, Hercule Poirot's Christmas և And Then There Were None
Ստեղծագործությունների ցանկ	Agatha Christie bibliography
Անդամակցություն	Թագավորական գրական ընկերություն
Պարգևներ	Բրիտանական կայսրության կին կոմանդոր շքանշան և Էդգար Ալան Պոյի մրցանակ
Ամուսին	Մաքս Մալոուեն
Զավակներ	Ռոզալինդ Հիքս
Կայք	agathachristie.com
Ագաթա Քրիստի Վիքիքաղվածքում
Agatha Christie Վիքիպահեստում

Ագաթա Քրիստի (անգլ.՝ Agatha Mary Clarissa, Lady Mallowan), ծննդյամբ՝ Միլլեր (Miller), Քրիստի՝ առաջին ամուսնու ազգանունն է, (սեպտեմբերի 15, 1890({{padleft:1890|4|0}}-{{padleft:9|2|0}}-{{padleft:15|2|0}}), Տորկի, Torbay, Դևոն, South West England, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն - հունվարի 12, 1976({{padleft:1976|4|0}}-{{padleft:1|2|0}}-{{padleft:12|2|0}}), ), անգլիացի գրող։ Հանդիսանում է դետեկտիվ ժանրի համաշխարհային ամենահայտնի գրողներից մեկը։ Հրատարակել է ավելի քան 60 դետեկտիվ վեպ, 6 սիրային վեպ (Մերի Ուեսթմեկոթ գրական անվամբ), պատմվածքների 19 հավաքածու, պիեսներ։

Ագաթա Քրիստիի գրքերը հրատարակվել են ավելի քան 2 միլիարդ տպաքանակով և թարգմանված են աշխարհի ավելի քան 100 լեզվով, այդ թվում նաև հայերեն։ Նրա «Մկան թակարդ» (The Mousetrap) պիեսը բեմադրվել է 1952 թվականին և առ այսօր չի իջնում բեմի վրայից։

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի վիճակագրությամբ Ագաթա Քրիստիի ստեղծագործությունները ըստ թարգմանությամբ աշխարհում առաջինն են, երկրորդ տեղում այդ ցուցանիշով Ժյուլ Վեռնն է։

Կենսագրություն

Նրա ընտանիքում կար երկու երեխա ևս, քույրը՝ Մեջը և եղբայրը՝ Մոնտին։ Սկսել է գրել՝ քրոջը ընդօրինակելով։ Քույրը գրում էր զվարճալի պատմվածքներ։ Ի տարբերություն նրա՝ Ագաթան որոշում է գրել սարսափելի պատմություններ։ Դրանք, հավանության չարժանանալով ծնողների կողմից, ստիպում են Ագաթային երկար ժամանակ մոռանալ ստեղծագործելու մասին։ Հոր մահից հետո ողջ ընտանիքը տեղափոխվում է Կիպրոս, քանի որ այնտեղ կյանքն անհամեմատ էժան էր։ Կիպրոսում Ագաթան դուրս է գալիս հասարակություն։ Նա կրթված էր, գեղեցկատես, բայց, ցավոք, ուներ լեզվական արատ։

Երեկոներից մեկի ժամանակ Մերի Կլարիսը ծանոթանում է Թագավորական Օդային զինամիավորման օդաչու երիտասարդ Արչիբալդ Քրիստիի հետ։ Քրիստին հարուստ չէր։ Ռոմանտիկ Ագաթան սիրահարվում է օդաչուին։

Կիպրոսում այդ ժամանակ պատերազմ էր։ Արչիբալդը ծառայում էր բանակում և շքանշաններ վաստակում, իսկ Ագաթան աշխատում էր Կարմիր խաչի հոսպիտալում, այնտեղ էլ ծանոթանում է բելգիացի փախստականների հետ։ Ամենայն հավանականությամբ հենց այս հանդիպումներն են դարձել հանարահայտ խուզարկու Հերքյուլ Պուարոյի կերպարի ստեղծման շարժառիթը։ Հոսպիտալից հետո նա աշխատում էր դեղատանը։ Այնտեղ նա ուսումնասիրում է դեղերի պատրաստման, և որքան էլ զարամանալի է, ծանոթանում է թույների ստացման եղանակներին։ Հետագայում այդ իմացությունն օգտագործում է իր վեպերում։

Ագաթա Քրիստին գրել է 78 դետեկտիվ, 19 պիես, ինչպես նաև պատմվածքներ, բանաստեղծություններ։ Նա պարգևատրվել է Բրիտանական կայսրության երրորդ աստիճանի շքանշանով, գրական պարգևներով։ 1958 թվականից սկսած նա եղել է դետեկտիվ ակումբի անփոխարինելի նախագահը։ Եվ որքան էլ զարմանալի է, Ագաթան երբեք լրջորեն չի մոտեցել իր արվեստին։ Նա ավելի կարևորում էր իր գիտական նախասիրությունները և ամուսնու գործի նկատմամբ իր հետաքրքրությունը։

Ագաթա Քրիստին համարձակ և ուժեղ կին էր։ Նա օդաչու էր, մեքենա էր վարում, զբաղվում էր ձիավարությամբ և ջրային սպորտով, շատ էր ճանապարհորդում։

Մահացել է 1976 թվականին՝ 85 տարեկան հասակում։ Երկու տարի անց մահանում է նրա սիրելի ամուսինը։ Հարազատները ծանր են տարել Կլարիսի մահը և միշտ հիշել են նրա խոսքերը. «Մահն ամենամեծ արկածն է, որ կարող է պատահել մարդու հետ։ Շնորհակալ եմ քեզ, Տե՛ր, ինձ շնորհած լավ կյանքի և սիրո համար»։

Երկեր

• Ագաթա Քրիստի, Արևելյան ճեպընթացը։ Էնդհաուզի առեղծվածը (վեպեր), Երևան, 1971, 460 էջ։
• Ագաթա Քրիստի, Ռոջեր Աքրոյդի սպանությունը։ Սպանություն գոլֆի խաղադաշտում (վեպեր), Երևան, 1990, 480 էջ։
• Ագաթա Քրիստի, Սպանություններ այբբենական կարգով, Երևան, 1994, 240 էջ։
• Ագաթա Քրիստի, Դետեկտիվ պատմվածքներ, Երևան, 2007, 103 էջ:
• Ագաթա Քրիստի, Դետեկտիվ պատմվածքներ, Երևան, 2009, 178 էջ:

Տես նաև

• Դետեկտիվ գրականություն

Արտաքին հղումներ

Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են

Ագաթա Քրիստի հոդվածին