Անդրե Ժիդ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Անդրե Ժիդ
ֆր.՝ André Gide
Ծննդյան անունֆր.՝ André Paul Guillaume Gide
Ծնվել էնոյեմբերի 22, 1869(1869-11-22)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՓարիզ, Ֆրանսիական երկրորդ կայսրություն[4]
Վախճանվել էփետրվարի 19, 1951(1951-02-19)[1][2][3][…] (81 տարեկան)
Վախճանի վայրՓարիզ, Ֆրանսիայի չորրորդ հանրապետություն[5]
ԳերեզմանQ98382676?[6]
Մասնագիտությունլրագրող, կինոպրոդյուսեր, ակնարկագիր, դրամատուրգ, վիպասան, օրագրի հեղինակ, գրող ճանապարհորդ, թարգմանիչ, ինքնակենսագիր, գրող, արձակագիր և սցենարիստ
Լեզուֆրանսերեն
Քաղաքացիություն Ֆրանսիա
ԿրթությունԱնրի IV լիցեյ և Էլզասի դպրոց
Ժանրերվեպ, արձակ և Դրամատուրգիա
Ուշագրավ աշխատանքներԲարոյազուրկը, Strait is the Gate?, Հովվերգական սիմֆոնիա, Դրամանենգները, Corydon?, The Fruits of the Earth?, Les Caves du Vatican?, Si le grain ne meurt?, Travels in the Congo?, Retour de L'U.R.S.S.?, Q1216094?, La Séquestrée de Poitiers?, Q3201527? և Q3226237?
ԱնդամակցությունDécades de Pontigny? և comité de lecture des éditions Gallimard?
ԱշխատավայրLe Figaro
Պարգևներ
ԱմուսինMadeleine Gide?
ԶավակներԿատերին Ժիդ
ԱզգականներCharles Rondeaux de Montbray?
Изображение автографа
Անդրե Ժիդ Վիքիքաղվածքում
 André Gide Վիքիպահեստում

Անդրե Ժիդ (ֆր.՝ Andre Gide, նոյեմբերի 22, 1869(1869-11-22)[1][2][3][…], Փարիզ, Ֆրանսիական երկրորդ կայսրություն[4] - փետրվարի 19, 1951(1951-02-19)[1][2][3][…], Փարիզ, Ֆրանսիայի չորրորդ հանրապետություն[5]), ֆրանսիացի գրող, դրամատուրգ, բանաստեղծ, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր (1947

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անդրե Ժիդը ծնվել է Փարիզում։ Տասնմեկ տարեկանում զրկվելով հորից, Ժիդը՝ ստանում է խստաշունչ մոր դաստիարակությունը։ Ուսանում է Մոնպելյեի ալզասյան լիցեյում։ Տասնհինգ տարեկանից մաքրեմաքուր զգացմունքներով կապվում է զարմուհու՝ Մադլեն Ռոնդոյի հետ։ Այս զգացմունքները արտահայտում է «Անդրե Վալտերի տետրերը» (1891) և «Անդրե Վալտերի բանաստեղծությունները» (1892) արձակ բանաստեղծությունների ժողովածուներում։

Այնուհետև ծանոթանում է Պոլ Վալերիի և Ստեֆան Մալարմեի հետ, հաճախում Հերիդայի հյուրասրահ, որտեղ հավաքվում էին պառնասականները։ Այստեղ որոշում է դառնալ սիմվոլիստական վեպի հայրը, ինչպես Մալարմեն՝ պոեզիայում, իսկ Մորիս Մետերլինկը՝ թատրոնում։ Գրում է «Տրակտատ Նարգիզի մասին» (1893) էսսեն։

Քսանչորս տարեկանում մեկնում է Ալժիր, ապա Թունիս՝ թոքախտից ապաքինվելու։ Նրան ուղեկցում է նկարիչ Պոլ Լորանսը։

1895 թվականին մոր մահից հետո ամուսնանում է Մադլեն Ռոնդոյի հետ և նրա հետ կրկին մեկնում Աֆրիկա։ Նույն թվին հրատարակում է «Խրուտներ» սոտին, որը Պոլ Կլոդելի կարծիքով ամենամբողջական փաստաթուղթն է 1885 - 1890 թթ. փարիզյան գրական աշխարհի մասին։ Միաժամանակ աշխատում է «Երկրային կերակուրներ» քնարական գործի վրա, որը հրատարակվում է 1897-ին։ Այս գործը մեծ ազդեցություն է ունենում երիտասարդ մի քանի սերունդների վրա։

1909 թվականին Կոպոյի և Շլեմբերժեի հետ միասին հիմնում է «Նուվել ռըվյու ֆրանսեզ» գրական հանդեսը, որտեղ նույն թվականին լույս է ընծայում «Նեղ դուռը»։

1914 թվականին հրատարակում է «Վատիկանի նկողները» սոտին, որը կարելի է նաև վեպ համարել։ Սրան հաջորդում է «Հովվերգական սիմֆոնիա» սիմվոլիստական վիպակը, ապա՝ «Եթե հատիկը չմեռնի» (1920) ինքնակենսագրական պատմվածքը։ Ժիդի միակ վեպը՝ «Դրամանանենգները» (1925) մի բարդ վեպ է, ուր նա անդրադառնում է գրականության ստեղծման խնդրին։

Ժիդը Աֆրիկայում ճանապարորդելուց հետո հանդես է գալիս գաղութատիրության չարաշահումների դեմ «Ճանապարհորդություն Կոնգոյում» (1927) և «Վերադարձ Չադից» (19281931 թվականին հրատարակում է «Էդիպ» թատերգությունը։

Այնուհետև ընդունվում է կոմունիստական կուսակցության շարքերը։ 1936հուլիսին ճանապարհորդում է ԽՍՀՄ-ում։ Ուղևորությունից վերադառնում է ամբողջովին հիասթափված և գրում «Վերադարձ ԽՍՀՄ»-ից (1936)։ Կոմունիստներն այս գործի համար չներեցին նրան։

1938 թվականին մահանում է կինը։ Երկրորդ աշխարհամարտի նախօրեին Ժիդը տպագրում է իր գիտակցական կյանքի հիսուն տարիները՝ «Օրագրեր» (1898-1939)։ Պատերազմի տարիներին գերմանացիների կողմից աքսորվում է Թունիս։ 1946 թվականին տպագրվում է «Թեսևս» դրաման։

1947 թվականին արժանանում է Նոբելյան մրցանակ։ 1950 թվականին գրական աշխարհը մի վերջին անգամ ողջունում է մեծանուն գրողին, դիտելով Կոմեդի-Ֆրանսեզի բեմադրած «Վատիկանի նկուղները»։ Մահկանացուն կնքել է 1951 թվականին[9]։

Ստեղծագործություններ ցանկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բանաստեղծական ժողովածուները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Անդրե Վալտերի տետրերը
  • Անդրե Վալտերի բանաստեղծությունները
  • Երկրային կերակուրներ
  • Նոր երկրային կերակուրներ
  • Ամինտաս

Սոտիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատմվածքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Նեղ դուռը
  • Իզաբել
  • Բարոյազուրկը
  • Հովվերգական սիմֆոնիա
  • Կանանց դպրոցը
  • Ռոբեր
  • Ժընևև
  • Թեսևս

Վեպ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Դրամանենգները

Թատերգություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այլ գործեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Ուրիենի ճանապարհորդությունը
  • Անառակ որդու վերադարձը
  • Եթե հատիկը չի մեռնում
  • Տրակտատ Նարգիզի մասին
  • Ճանապարհորդություն Կոնգոյում
  • Վերադարձ Չադից
  • Կորիդոն
  • Դոստոևսկի
  • Վերադարձ ԽՍՀՄ-ից
  • Օսկար Ուայլդ
  • Պատրվակներ
  • Օրագիր (1889-1939)
  • Օրագիր (1939-1949)

Նամակգրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Internet Broadway Database — 2000.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  4. 4,0 4,1 4,2 Archivio Storico Ricordi — 1808.
  5. 5,0 5,1 5,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118539124 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  6. https://www.landrucimetieres.fr/spip/spip.php?article293
  7. https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1947/
  8. https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  9. Անդրե Ժիդ (1994). Նեղ դուռը. Երևան: ԱևՄ. էջ 6-11.
  10. Անդրե Ժիդ (1994). Նեղ դուռը. Երևան: ԱևՄ. էջ 188-189.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
Անդրե Ժիդ հոդվածին
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 286