Բարեկենդանը (հեքիաթ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բարեկենդանը
Տեսակգրական ստեղծագործություն
Ժանրհեքիաթ
ՀեղինակՀովհաննես Թումանյան
Բնագիր լեզուհայերեն
Հրատարակչություն«Հասկեր»
Հրատարակվել է1910
ՎիքիդարանԲարեկենդանը

«Բարեկենդանը», Հովհաննես Թումանյանի հեքիաթներից[1]։

Սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մի մարդ ու մի կին են լինում, որ իրար չէին սիրում և միշտ վիճում էին. «մարդը կնկանն է ասում հիմար, կնիկը՝ մարդուն»։

Մի օր ամուսինը մի քանի փութ յուղ ու բրինձ է առնում, տանում տուն, իսկ երբ կինը բարկանում է, թե ինչի է այդքանն առել, ամուսինը պատվիրում է պահել, քանի որ բարեկենդանի համար է։

Որոշ ժամանակ կինն սպասում է, մի էր էլ տեսնում է իրենց տան մոտով շտապ-շտապ անցնող մի մարդու ու հարցնում է, թե արդյոք նա չէ Բարեկենդանը։ Իսկ երբ անցորդը (մտածելով, որ կինը հիմար է), ասում է, թե ինքն է, կինը բարկանում է, որ այդքան ժամանակ ստիպված են եղել պահել նրա ապրանքը։ Անցորդը վերցնում է յուղն ու բրինձը և արագ հեռանում։

Երբ ամուսինը վերադառնում է, կինն ասում է, որ բարեկենդանը եկել էր. «Կանչեցի, մի լավ էլ խայտառակ արի, շալակը տվի, տարավ»։

Իմանալով, թե որ կողմն է գնացել անցորդը, ամուսինը ձիով գնում է նրա հետևից։ Ճանապարհին հանդիպում է բարեկենդանին ու հարցնում, թե արդյոք յուղ ու բրինձ շալակած մարդ չի անցել այդ ճանապարհով։ Բարեկենդանն ասում է, թե անցել է, բայց ձիով դժվար կլինի հասնել նրա հետևից. «մինչև քու ձին չորս ոտը կփոխի՝ մի՜ն, երկո՜ւ, երե՜ք, չո՜րս, նա երկու ոտով մե՛կ-երկո՛ւ, մե՛կ-երկո՛ւ, մե՛կ-երկո՛ւ, շուտ-շուտ կգնա, անց կկենա»։ Նա խորհդուրդ է տալիս ձին թողնել իր մոտ, ոտքով գնա։ Մարդն այդպես էլ անում է, տեսնում է՝ չի կարողանում հասնել, վերադառնում է, տեսնում է՝ ձին էլ չկա։ Գնում է տուն, ու նորից սկսում են կռվել. «մարդը՝ եղ ու բրինձի համար, կնիկը՝ ձիու»։

Մինչև օրս էլ էս մարդ ու կնիկը կռվում են դեռ։ Սա նրան է ասում՝ հիմար, նա՝ սրան, իսկ բարեկենդանը լսում է ու ծիծաղում։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջին անգամ տպագրվել է 1910 թվականին Թիֆլիսում լույս տեսած «Հասկեր» մանկական ամսագրի № 11-ում (էջ 318-319)` «Հեքիաթ» ենթավերնագրով, տպագրվել է նաև վրացերեն «Չեչիլի» ամսագրում, (Թիֆլիս, 1911, № 2), Լ․ Կարապետյանի թարգմանությամբ[1]։

Այնուհետև՝ Երևանում՝ 1940-1959 թվականներին լույս տեսած Հովհաննես Թումանյանի երկերի ժողովածուի գիտական հրատարակության երրորդ հատորում (էջ 172-173)։

Հեքիաթի համար Թումանյանը նկատի է ունեցել հայկական «Рамазан», իմերեթական «Кто глупее», «Где есть дураки?» և այլ հեքիաթներ, հիմնականում օգտագործելով հայկական տարբերակի առաջին մասը[1]։

Հովհաննես Թումանյանի երկերի լիակատար ժողովածուի 5-րդ հատորում տպագրվել է «Հասկեր» ամսագրից[1]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Թումանյան, Հովհաննես (1994). Երկերի լիակատար ժողովածու. Երևան: ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչություն. էջեր 780–781.
Վիքիդարանի պատկերանիշը
Վիքիդարանի պատկերանիշը
Վիքիդարանում կան նյութեր այս թեմայով՝
Բարեկենդանը (հեքիաթ)