Եվրասիայի ափերի գծագրություն
 |
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
Եվրասիայի ափագիծը բավականին կտրատված է։ Նրա ափերը ողողում են բոլոր չորս օվկիանոսները։
Ատլանտյան օվկիանոս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ատլանտյան օվկիանոսը և նրա մասերը կազմող ծովերը ողողում են Եվրասիայի արևմտյան ափերը։
Ատլանտյան օվկիանոսի մասը կազմող ամենախոշոր ծովը Միջերկրական ծովն է, որը գտնվում է երեք աշխարհամասերի միջև։ Այն օվկիանոսի հետ կապված է Ջիբրալթարի նեղուցով։ Միջերկրական ծովը առաջացրել է երեք խոշոր թերակղզիներ՝ Պիրենեյան, Ապենինյան, Բալկանյան և Կորսիկա, Սարդինիա, Սիցիլիա, Կրետե, Կիպրոս կղզիները։ Միջերկրական ծովը բաժանվում է մի քանի ծովերի՝ Լիգուրյան, Տիրենյան, Ադրիատիկ, Հոնիական և Էգեյան։
Դարդանելի նեղուցով Միջերկրական ծովը կապվում է Մարմարա ծովին, որն էլ Բոսֆորի նեղուցով` Սև ծովին։ Վերջինս առաջացել է երկրակեղևի իջեցման հետևանքով։ Նրա ջրերը 200 մ. խորությունից ներքև, մինչև հատակը, թունավորված են ծծմբաջրածնով։
Կերչի նեղուցով Սև ծովը միացած է Ազովի փոքր և ծանծաղ (14 մ.) ծովին։ Այն փոքր աղիություն ունի` 2 - 11 ‰։ Նշանավոր են Փոքր Ասիա և Ղրիմի թերակղզիները։
Եվրոպայի արևմտյան ափերի մոտ մայրցամաքային ծանծաղուտի վրա են Բիսկայան ծոցը, Իսլանդիա, Իռլանդիա, Մեծ Բրիտանիա կղզիները, Հյուսիսային և Բալթիկ ծովերը, Սկանդինավյան և Յուտլանդիա թերակղզիները։
Մեծ Բրիտանիա կղզին մայրցամաքից բաժանվում է Լա Մանշ (Անգլիական ջրանցք) և Պա դե Կալե նեղուցներով։
Բալթիկ ծովը (Բոտիկական, Ֆինական և Ռիգայի ծոցերով) Հյուսիսային ծովին միացած է Սկագերակ և Կատեգատ նեղուցներով։
Հյուսիսային Սառուցյալ օվկիանոս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հյուսիսային Սառուցյալ օվկիանոսին պատկանում են Նորվեգական, Գրենլանդական, Բարենցի, Սպիտակ, Կարայի, Լապտևների, Արևելա-Սիբիրական և Չուկոտյան ծովերը։ Սրանք միմյանցից սահմանազատված են Շպիցբերգենի, Ֆրանց-Իոսիֆի Երկիր, Նոր Երկիր, Հյուսիսային Երկիր, Նոր-Սիբիրական կղզախմբերով և Վրանգելի կղզով։ Բոլոր ծովերը շելֆային են, ծանծաղ և սառչում են 8 - 9 ամիս, բացի Բարենցի ծովի արևմտյան մասից։
Այստեղ նշանավոր են Կարայի դարպասներ, Վիլկիցկու, Դմիտրի Լապտևի, Սանիկովի և Լոնգի նավարկելի նեղուցները։
Թերակղզիներն են՝ Կոլան, Յամալը, Թայմիրը։
Խաղաղ օվկիանոս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Խաղաղ օվկիանոսը և նրա մասերը կազմող ծովերը ողողում են Եվրասիայի արևելյան ափերը։ Սրանք խորը ծովեր են և օվկիանոսից բաժանվում են աղեղնաձև կղզիների շղթաներով։
Ալեության կղզիների շղթայով օվկիանոսից բաժանվում է Բերինգի ծովը։ Սա Բերինգի նեղուցով կապված է Հյուսիսային Սառուցյալ օվկիանոսի հետ՝ Չուկոտյան թերակղզին բաժանելով Ալյասկայից։
Կամչատկա թերակղզով, Կուրիլյան կղզիներով և Սախալին կղզով բաժանվում է Օխոտի ծովը։ Օխոտի և Բերինգի ծովերը սառչում են։
Ճապոնական կղզիների աղեղով (Հոկայդո, Հոնսյու, Կլուսյու, Սիկոկու) օվկիանոսից անջատվում է Ճապոնական տաք ծովը, որի մեծ մասը ձմռանը չի սառչում։ Ճապոնական ծովը Դեղին ծովից բաժանվում է Կորեա թերակղզով։
Դեղին ծովից հարավ գտնվում է Արևելա-Չինական ծովը (Սիամի խոշոր ծոցով)։ Այն Հնդկաչին և Մալակա թերակղզիներով բաժանվում է Հնդկական օվկիանոսից։
Եվրասիայի և Ավստրալիայի միջև ընկած են Մալայան կղզախմբերը, որոնք բաժանվում են Մեծ Զոնդյան (Կալիմանտան, Սումատրա, Ճավա, Սուլավեսի) և Փոքր Զոնդյան կղզախմբերի։
Ֆիլիպինյան, Թայվան, Ռյուկյու, Ճապոնական, Նամպո, Մարինյան, Կարոլինյան, Նոր Գվինեա կղզիների միջև ընկած է աշխարհի ամենախոշոր՝ Ֆիլիպինյան ծովը։
Ասիայի արևելյան ափերին գտնվում են մի շարք նավարկելի նեղուցներ՝ Բերինգի, Թաթարական, Լապերուզի, Կունաշիրի, Ցուգարու (Սանգարյան), Կորեական, Թայվանի, Բաշի, Զոնդյան, Մալակայի և այլն։
Հնդկական օվկիանոս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հնդկական օվկիանոսի ջրերը Եվրասիայի ափերը ողողում են հարավից։ Նրա նշանավոր ավազաններից են Կարմիր, Արաբական, Անդամանյան ծովերը, Ադենի, Նիկոբարյան, Պարսից, Օմանի, Բենգալական ծոցերը։ Սրանց միջև ընկած են Արաբական, Հինդուստան և Հնդկաչին թերակղզիները, Շրի Լանկա և Սոկատրա կղզիները։
Նավարկելի նեղուցներն են՝ Պոլկի, Օրմուզի, Բաբ-էլ-Մանդեբի։