Jump to content

Զբոսաշրջությունը Չիլիում

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Չիլիի և Զատկի կղզու զբոսաշրջությանն ուղղված գովազդային տեսանյութեր։

1990-ականների կեսերից զբոսաշրջությունը Չիլիում դարձել է երկրի տնտեսության հիմնական ճյուղերից և եկամտի աղբյուրներից մեկը։ 2005 թվականին այս ոլորտը աճել է 13,6%-ով, կազմելով ավելի քան 500 մլն ԱՄՆ դոլար, որը հավասար է երկրի ՀՆԱ-ի 1,33%-ին։

Համաշխարհային զբոսաշրջային կազմակերպության (ԶՀԿ) տվյալներով՝ Չիլին 2010 թվականին Ամերիկա մայրցամաքում օտարերկրյա զբոսաշրջիկների համար ութերորդ ամենահայտնի ուղղությունն էր՝ ԱՄՆ-ից, Մեքսիկայից, Կանադայից, Արգենտինայից, Բրազիլիայից, Դոմինիկյան Հանրապետությունից և Պուերտո Ռիկոյից հետո[1]։ Այդ տարի երկիր է մուտք գործել 2,766,000 զբոսաշրջիկ՝ ապահովելով 1,636 միլիոն ԱՄՆ դոլարի եկամուտ[1]։ Այս այցելուների մեծ մասը եկել է ամերիկյան երկրներից՝ հիմնականում Արգենտինայից, այնուամենայնիվ, վերջին տարիներին այցելուների թվի ամենամեծ աճը գրանցվել է Եվրոպայից՝ հատկապես Գերմանիայից[2]։

2017 թվականին Չիլի են այցելել 6,449,993 միջազգային զբոսաշրջիկներ՝ գրանցելով 13,3% աճ 2016 թվականի համեմատ։ Արգենտինան այցելուների թվով առաջին դիրքում է, որին հաջորդել է Բրազիլիան, իսկ եվրոպացի զբոսաշրջիկներն ընդհանուր թվով երրորդն են։ Զբոսաշրջիկների այցելության միջին տևողությունը կազմել է 10 գիշեր։ Չիլիի կառավարությունը զբոսաշրջության կտրուկ աճը պայմանավորում է գովազդային արշավներով, նոր ծառայությունների և զբոսաշրջային ուղղությունների մշակմամբ[3]։

Նախատեսվում էր, որ 2018 թվականին Չիլիի զբոսաշրջությունը կշարունակի ունենալ այցելուների աճ և ավելի քան 7 միլիոն միջազգային զբոսաշրջիկ, ըստ հաշվարկների, կմեկնի Չիլի[4]։ Առցանց ուղեցույց Lonely Planet-ը Չիլին համարել է 2018 թվականին զբոսաշրջիկների համար առաջին այցելության վայրը։ Lonely Planet-ն առաջարկում է այցելել Վալպարեսո քաղաք, հյուսիսային Ատակամա անապատ և Պատագոնիայի հարավ[5]։ Այնուամենայնիվ, 2018 և 2019 թվականներին Չիլիի զբոսաշրջության արդյունաբերությունը խորը ճգնաժամի մեջ է հայտնվել՝ ներքին անկարգությունների և Արգենտինայի դրամավարկային ճգնաժամի բացասական հետևանքների պատճառով։ Արդյունքում, Չիլիում զբոսաշրջության միջազգային ժամանումները 2019 թվականին նվազել են ավելի քան 20%-ով՝ հասնելով մոտ 4,5 միլիոնի[6]։ Հաջորդ տարի Covid-19 համաճարակը հետագա անկումներ է առաջացրել Չիլիի զբոսաշրջության ոլորտում՝ 2019-ի համեմատ 85.7% անկումով, իսկ այցելուների ընդհանուր թիվը կազմել է 1,122,858[7]։ 2021 թվականին Չիլի է այցելել ընդամենը 161,000 օտարերկրյա զբոսաշրջիկ[8]։ Չիլիից որպես հուշանվեր կարելի է ձեռք բերել գինի, պղնձե փորագրություններ, փայտի փորագրություններ և տեքստիլ[9]։

Աշխարհագրական ակնարկ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զբաղեցնելով Հարավային Ամերիկայի հարավ-արևմտյան մասը՝ Չիլին սովորաբար բաժանվում է երեք աշխարհագրական շրջանների[10].

Մայրցամաքային

Հարավային Կոնի արևմտյան ափին Չիլին գրավում է երկար և նեղ ցամաքային գոտի, որը ձգվում է 17°29'57" հարավային զուգահեռականների և Դիեգո Ռամիրես կղզիների միջև 56°32'12" հարավում, հիմնականում Խաղաղ օվկիանոսի հարավարևելյան ափից մինչև Անդեր, 4270 կմ երկարությամբ[11]։

Կղզային

Չիլին աշխարհագրական առումներով համապատասխանում է Հարավային Խաղաղ օվկիանոսի հրաբխային ծագման Խուան Ֆերնանդես կղզեխմբին և Դեսվենտուրադաս կղզիներին, որոնք պատկանում են Հարավային Ամերիկային, Սալասի Գոմես կղզուն և Զատկի կղզուն՝ աշխարհագրորեն տեղակայված Պոլինեզիայում։

Անտարկտիկական

Չիլիի անտարկտիդային շրջանը[12] 1,250,257,6 կմ² տարածք է 53°W և 90°W միջօրեականների միջև[13], որտեղ Չիլին հավակնում է ընդլայնել իր հարավային սահմանը մինչև Հարավային բևեռ։ Ամերիկայում, Օվկիանիայում և Անտարկտիդայում լինելու պատճառով Չիլին բնութագրվում է որպես եռամայրցամաքային երկիր[10][14][15]։

Երկրի լայնությունը, որը կազմում է ավելի քան 39° (ավելի քան 72°, եթե ներառվի նաև Չիլիի անտարկտիկական շրջանը), նրա բարձրությունը և Խաղաղ օվկիանոսի ազդեցությունը Չիլիի կլիմայական բազմազանության և լանդշաֆտի հիմնական գործոններն են[10], որոնք պայմանավորում են Չիլիի զարգացումը, երկրում տարբեր էկոհամակարգերի ձևավորումը։

Չիլիի հիմնական տեսարժան վայրերն են 6435 կմ երկարությամբ ափը[16], Անդյան լեռնադահուկային հանգստավայրերը, լեռներն ու հրաբուխները, կղզիներն ու կղզեխմբերը, ներառյալ Զատկի կղզին։

Երկիրն ունի 14 բնության հուշարձան, 36 ազգային պարկ, 10 կենսոլորտային արգելոց, 52 բնական արգելոց, 39 արգելավայր և 12 Ռամսարի ջրաճահճային տարածքներ, հիմնականում երկրի ծայրամասերում[17]։

Նորտե Գրանդե շրջան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աշխարհի ամենաչոր անապատ Ատակաման[18] 2014 թվականի հոկտեմբերին Lonely Planet-ի կողմից ընդգրկվել է 2015 թվականի 10 լավագույն զբոսաշրջային կենտրոնների ցանկում[19]։ Անապատը, բնակեցված է մի քանի հազար տարի, կազմում է Նորտե Գրանդե շրջանի հիմնական մասը։ Բազմաթիվ գեոգլիֆներ և ժայռապատկերներ վկայում են տարածքում հնագույն մշակույթների առկայությունը։ Առավել ուշագրավներից է Սան Միգել դե Ազապայի հնագիտական ​​թանգարանը, որտեղ պահվում են արտեֆակտների և մումիաների ամենակարևոր հավաքածուները, ներառյալ հայտնի Չինչորոյի մումիաները, Չինչորոյի 5000-ից մինչև 1700 թվականների մշակույթի մասին պատմող նմուշներ[20]։ Ատակամայի խիստ չորությունը եղել է առանցքային գործոն հնագիտական ​​այդպիսի մնացորդների պահպանման համար։

Չուկիկամատա պղնձի հանքավայրը հայտնի է աշխարհի ամենամեծ բաց հանքով[21], մայրցամաքի ամենահին հանքով և երկաթի օքսիդի հանքավայրի 12000 և 10000 տարի առաջվա արդյունահանման մնացորդներով[22][23]։

Արիկան ​​գեղեցիկ լողափերով ափամերձ քաղաք է, նաև մեկնարկային կետ դեպի արևելք՝ Պուտրե մեկնող ճանապարհորդների համար՝ վայելելու Լաուկա ազգային պարկի հիասքանչ լանդշաֆտը։ Լաուկայից հարավ՝ Վոլկան Իսլուգա ազգային պարկը ներառում է այմարացիների համար նախատեսված հանդիսավոր վայրեր։

Իկիկեից մի փոքր այն կողմ մի քանի ցրված քաղաքներ և գյուղեր կան։ Դրանցից ամենահետաքրքիրը Համբերսթոուն քաղաքն է, որը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից ճանաչվել է Համաշխարհային ժառանգություն 2005 թվականին։

Նորտե Գրանդե շրջանն ունի բնական ռեսուրսների լայն տեսականի, ներառյալ աղի հանքերը, հրաբուխները, լճերը և գեյզերները։ Սան Պեդրո դե Ատակաման և դրա շրջակա տարածքները հայտնի են հնագիտական արժեք ներկայացնող բնական ռեսուրսներով, մինչդեռ Սան Պեդրոն համարվում է Ատակամայի մշակույթի օրրանը։ Հետաքրքիր հարուստ մշակութային անցյալ ունեցող գյուղերն են՝ Կասպանան, Տոկոնաոն, Սոկայրեն և Չիու Չիուն։ Հատկանշական են նաև նախաիսպանական ծագման Կվիտոր, Լասանա և Տուրի ամրոցները։ Նորտե Գրանդեի ամենամեծ քաղաքը Անտոֆագաստան է։ Լա Պորտադան ապշեցուցիչ բնական կամար է, որը գտնվում է Անտոֆագաստայից ոչ հեռու։

Pan de Azúcar ազգային պարկը վայր է, որտեղ հանդիպում են ծովն ու անապատը։

Բացի այդ, այստեղ կան ավելի քան մեկ տասնյակ աստղագիտական ​​օբյեկտներ, ներառյալ օպտիկական աստղադիտարանները և ռադիոաստղադիտարանները։ Ի թիվս այլոց, ամենակարևորն է աշխարհի ամենազարգացած և հզոր աստղադիտարան Պարանալը, ծովի մակարդակից 2635 մետր բարձրության վրա։ Մինչ օրս աշխարհի ամենամեծ աստղագիտական ​​նախագիծ Ալման[24][25] և Լա Սիլյան[26] գործում են Եվրոպական հարավային աստղադիտարանի վերահսկողության ներքո։

Նորտե Գրանդեի ափամերձ հանգստավայրերը, ինչպիսիք են Արիկան, Իկիկեն, Անտոֆագաստան, ամռան ամիսներին ունենում են նաև ներքին զբոսաշրջիկների թվի աճ։

Նորտե Չիկոյում են գտնվում աշխարհի ամենաբարձր հրաբուխներից շատերը, որոնցից ամենակարևորը Օջոս դել Սալադոն է՝ աշխարհի ամենաբարձր գործող հրաբուխը՝ 6891,3 մետր բարձրությամբ, որը նաև Չիլիի ամենաբարձր գագաթն է[27]։ Նորտե Չիկոն հայտնի է երկրի լավագույն լողափերով և ափամերձ հանգստավայրերով, ինչպիսիք են Բաիա Ինգլեսան և Լա Սերենան և Կոկիմբոն։

Էլկի դաշտավայրը 2015 թվականի հունվարին The New York Times-ի ճամփորդական բաժնում հայտարարվել է 5-րդն այն 52 վայրերից, որոնք խորհուրդ են տրվում այցելել զբոսաշրջիկներին[28]։

Նաև Նորտե Չիկոյում է գտնվում Էլ Տատիոն, որը հարավային կիսագնդի ամենամեծ գեյզերային դաշտն է, իսկ մեծությամբ՝ երրորդն աշխարհում[29]։

Զոնա Սենտրալ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս շրջանում են գտնվում Չիլիի հայտնի լեռնադահուկային հանգստավայրերը, որոնք գրավում են զգալի թվով զբոսաշրջիկների հյուսիսային կիսագնդից։ Դրանք են՝ Chapa Verde-ն, Portillo-ն, Valle Nevado-ն և Termas de Chillán-ը։ Ավելին, գինու զբոսաշրջությունը բավականին զարգացած է Zona Central-ում, իսկ Կասաբլանկայի, Կաչապոալի և Կոլչագուայի հովիտների ռեսուրսներից ստացված գինին լավագույններից է Չիլիում։

Բացի երկրի մայրաքաղաքից և նրա բազմաթիվ տեսարժան վայրերից, Սանտյագոյին շրջապատող մետրոպոլիտենային շրջանը ներառում է մի քանի տեսարժան վայրեր, երկրի ամենահին խաղողի այգիները, ինչպես նաև տարբեր հնագիտական ​​վայրեր[30]։

Մայրաքաղաքին մոտ լինելու պատճառով ամառային ամիսներին Վալպարաիսո շրջանի ծովափերն ունեն մեծ թվով զբոսաշրջային այցեր։ Վալպարաիսոն ամֆիթատրոնի տեսքով քաղաք է, որի հնագույն թաղամասը ճանաչվել է Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտ։

Վալպարաիսո

Վինյա դել Մար քաղաքը համարվում է Չիլիի զբոսաշրջային մայրաքաղաքը[31] իր տասներեք ափերի[31], զվարճանքի կենտրոնների, աշխարհի ամենամեծ խաղատներից մեկի և Լատինական Ամերիկայի ամենամեծն և ամենահայտնի միջազգային երաժշտական փառատոնի շնորհիվ[32][33][34]։

Սանտյագոն՝ Չիլիի մայրաքաղաքն ու գլխավոր կենտրոնն է, որտեղ կան բազմաթիվ պատմական վայրեր և մշակութային ժառանգության օբյեկտներ։ Սանտյագոյում կան 174 զբոսաշրջային հուշարձաններ, որոնք գտնվում են Ազգային հուշարձանների խորհրդի[35] հսկողության տակ։ Դրանց թվում կան հնագիտական, ճարտարապետական ​​և պատմական հուշարձաններ։ Դրանցից 93-ը գտնվում են Սանտյագո քաղաքի պատմական կենտրոնում[36]։ Թեև Սանտյագոյի ոչ մի հուշարձան դեռևս ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտ չի հայտարարվել, երեքն արդեն առաջադրվել են Չիլիի կառավարության կողմից։ Մինչդեռ 2012 թվականի հունիսին ազգային ամսագիր Geographic-ը Սանտյագոյի կենտրոնական շուկան դասել է հինգերորդ տեղում աշխարհի լավագույն տասնյակից[37]։ 2011 թվականի հունվարին The New York Times-ի ճամփորդական բաժինը Սանտյագո քաղաքը դասեց 41 վայրերից առաջինը, որը առաջարկվում էր այցելեր այդ տարի[38], մինչդեռ TripAdvisor-ը համարեց այն 2012 թվականի Հարավային Ամերիկայի վեցերորդ լավագույն զբոսաշրջային ուղղությունը[39]։

Սանտյագոյից հարավ գտնվող Օ'Հիգինս շրջանը հայտնի է իր գյուղական մշակույթով[40]։ Պիչիլեմուն, որը գտնվում է Օ'Հիգինս շրջանում, հայտնի է սերֆինգի համար լավագույն լողափերով Չիլիում, եթե ոչ աշխարհում[41]։ Օ'Հիգինս շրջանի այլ զբոսաշրջային կենտրոններ ներառում են պատմական նշանակալից քաղաք Ռանկագուան և դե լոս Կիպրեսես արգելոցը։ Ավելին, երկրի այս տարածքում են գտնվում նաև երկրի պղնձի ստորգետնյա հանքավայրը[42] և Սյուել հանքարդյունաբերական քաղաքը, որը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից 2006 թվականին հռչակվել է Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտ։ Օ'Հիգինսից մի փոքր հարավ՝ Մաուլ և Բիո Բիո շրջաններում, գտնվում են Ռադալ Սիետե Թազաս ազգային արգելոցը և Լագունա դել Լաջա ազգային պարկը։

Արաուկանիա շրջանը Զոնա Սուր տարածաշրջանում արաուկան ժողովրդի բնակավայրն է։ Այս տարածքը ցույց է տալիս զբոսաշրջության սկզբնական զարգացումը տարբեր ոլորտներում։ Արաուկանիայի Անդյան շրջանը հայտնի է բնության հատուկ պահպանվող տարածքներով, ինչպիսիք են Կոնգուիլիո և Վիլլարիկա ազգային պարկերը, Մալլեկո արգելոցը, Մուերտա արգելոց։ Արաուկանիայի մայրաքաղաքը Տեմուկոն է՝ տարբեր զբոսաշրջային ծառայությունների, հյուրանոցների, օդանավակայանի, շուկաների և խորհրդանշական ու պատմական վայրերի քաղաքը։

Վիսենտե Պերես Ռոզալեսը ամենահին և 2011 թվականին Չիլիիում ամենաշատ այցելված ազգային պարկն է։

Վալդիվիան ևս գտնվում է այս շրջանում և Չիլիի ամենագեղեցիկ քաղաքներից մեկն է, որը ճանաչում է ստացել հիմնականում իր փարթամ բնական ռեսուրսների պատճառով[43]։

Երկրի այս տարածքում են նաև Ամերիկա մայրցամաքի ամենախոր լիճ Օ'Հիգինսը, որը աշխարհում հինգերորդն է իր 836 մետր խորությամբ[44]։ Այնուամենայնիվ, որոշ ուսումնասիրություններ հայտնաբերել են Չիլիի ներկայիս մայրցամաքային տարածքի ամենահին հնագիտական ​​մնացորդները[45] Մոնտե Վերդեում[46], Լոս Լագոս շրջան, մոտ 14800 մետր խորության շերտում[47]։

Պուերտո Մոնտը տարածաշրջանի զբոսաշրջային կենտրոնն է, որը 2012թ.-ին համարվել են Հարավային Ամերիկայի լավագույն ուղղություններից մեկը՝ TripAdvisor զբոսաշրջության մասնագիտացված կայքի կողմից։

Օսորնո հրաբուխը խորհրդանշական տեսարժան վայր է տարածաշրջանում։ Ինչպես նաև Վիլառիկա հրաբուխը՝ աշխարհի այն քիչ հրաբուխներից մեկը, որն ունի ակտիվ հրաբխային լիճ։ Այս գոտին ներառում է նաև Կոչամոյի հովտի գրանիտե գմբեթները։

Զոնա Ավստրալ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զոնա Ավստրալը էկոտուրիզմի և արկածային ճանապարհորդությունների համար կատարյալ ուղղություն է Չիլիիում։ Այստեղ են անթիվ կղզիներ, մեծ սառցադաշտեր և բարեխառն անձրևային անտառներ։ Անդերից իջնում ​​են բուռն գետեր, որոնցից գլխավորը Ֆուտալեուֆուն է, որը համարվում է աշխարհի ամենադժվար գետերից մեկը ռաֆթինգի համար։ Հանգստի այլ տարբերակներն այստեղ ներառում են արշավներ, հեծանվավազք, ձկնորսություն։

Տոռես դել Պաինը, որը աշխարհի ամենագեղեցիկ ազգային պարկերից մեկն է, 2013 թվականին ճանաչվել է աշխարհի ութերորդ հրաշալիք[48][49]։

Բրյուգեն սառցադաշտը, հարավային կիսագնդի ամենամեծ մակկերեսն ունեցող սառցադաշտն է, որը ևս գտնվում է Զոնա Ավստրալում[50][51][52]։

Խաղաղ օվկիանոսի մեջտեղում գտնվող Զատկի կղզին հայտնի է իր յուրահատուկ մշակութային և բնական ժառանգությամբ։ Այլ կերպ հայտնի է նաև Ռապա Նուի անվանմամբ և հանդիսանում է Չիլիի հիմնական զբոսաշրջային ուղղություններից մեկը։ Անհիշելի ժամանակներից ի վեր զարգացած բնական լանդշաֆտները անհետացել են գրեթե 19-րդ դարի կեսերին[53][54]։ Ամենաուշագրավն այստեղ հայտնաբերված 1000-ից ավելի հսկայական և առեղծվածային արձաններն են[55], որոնք հայտնի են մոայ անունով։ Այս ամենը պահպանելու համար կառավարությունը Ազգային անտառային կորպորացիայի (CONAF) միջոցով կղզին դարձրել է Ռապա Նուի ազգային պարկ, մինչդեռ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն այս այգին հռչակել է Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտ դեռևս 1995 թվականին[56]։ Այն անվանվել է Զատկի կղզի, քանի որ այն հայտնաբերվել է 1722 թվականի Զատկի կիրակի օրը։

Ռապա Նուիում կարելի է իրականացնել տարբեր բնույթի էքսկուրսիաներ և շրջագայություններ, այցելել ձեռագործ իրերի շուկա, Պադրե Սեբաստիան Էնգլերտ մարդաբանական թանգարան, Տահայի հանդիսավոր կենտրոն, Պունա Պաու և Ռանո Ռարակու քարհանքերը, այցելել տարբեր լողափեր։ Օրոնգոյի հնագիտական ​​կենտրոնում[57] կարելի է ականատես լինել ամենամյա Տապատի Ռապա Նուի փառատոնին՝ կղզու հիմնական գեղարվեստական ​​և մշակութային միջոցառմանը, որի ժամանակ կատարվում են մի շարք արարողություններ[58]։

Չիլիի անտարկտիկական շրջան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ Զբոսաշրջության ազգային ծառայության (Սերնատուր) հավաքած տեղեկատվության՝ 2012–2013 շրջանում Անտարկտիկա է այցելել 35000 զբոսաշրջիկ[13]՝ 32%-ով ավելի, քան 2011–2012 շրջանում, երբ այցելելությունների թիվը եղել է 26500։ Այդ այցելուների 34%-ը եվրոպացիներ էին[59], իսկ այցելուների ընդհանուր տոկոսի 5%-ը՝ Չիլիից[59]։

Համաշխարհային ժառանգության վայրեր Չիլիում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Որպես Չիլիի մշակութային ժառանգության մաս՝ Չիլիի տարածքում ցրված են հնագիտական, բնության, ճարտարապետության, արհեստագործական, գեղարվեստական, ազգագրական, ժողովրդական, պատմական, կրոնական կամ տեխնոլոգիական շենքեր, օբյեկտներ և վայրեր։ Դրանց թվում են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից Համաշխարհային ժառանգություն հռչակված օբյեկտները՝ համաձայն 1972 թվականի Համաշխարհային մշակութային և բնական ժառանգության պահպանության կոնվենցիայի, որը վավերացվել է Չիլիի կողմից 1980 թվականին[60]։ Այս մշակութային վայրերն են[56].

Զբոսաշրջությունը ձմռանը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չիլիում հունիսից սեպտեմբեր ամիսներին հնարավոր է ձմեռային սպորտաձևեր, հատկապես դահուկներ և սնոուբորդ վարել[61]։ Անդերում, Վալպարաիսոյի և Մագալանեսի և Չիլիի Անտարկտիդայի շրջանների միջև, կան միջազգային որակի տասնութ լեռնադահուկային հանգստավայրեր[62]։ Պորտիլոն ամենահին լեռնադահուկային հանգստավայրն է Հարավային Ամերիկայում, որտեղ 1966 թվականին տեղի է ունեցել FIS լեռնադահուկային սպորտի աշխարհի առաջնությունը[63], և Վալե Նևադոն[64], որն ունի Հարավային Ամերիկայի ամենամեծ լեռնադահուկային գոտիներից մեկը[65]։

Չիլին՝ որպես էթիկական զբոսաշրջային կենտրոն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2010, 2011 և 2012 թվականներին Չիլին ներառվել է «Զարգացող աշխարհի 10 լավագույն էթիկական ուղղություններ» ցուցակում, որը կազմվել է Ethical Traveler ամսագրի կողմից։ Այս ցուցակները կազմվել են այնպիսի չափանիշների հիման վրա, ինչպիսիք են շրջակա միջավայրի պաշտպանությունը, սոցիալական բարեկեցությունը և մարդու իրավունքները[66][67]։

Զբոսաշրջային նախաձեռնություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երկու հարյուրամյակ ձգվող նախագծերի շրջանակներում Զբոսաշրջության ազգային ծառայությունը (Սերնատուրը), որը կախված է էկոնոմիկայի, զարգացման և զբոսաշրջության նախարարությունից, 2011 թվականին գործարկեց «Rutas Chile» զբոսաշրջային նախագծի առաջին շրջանը, որի նպատակն է ներմուծել ավելի աշխարհագրական, մշակութային տարրեր ժառանգության և զբոսաշրջության մեջ՝ ներառելով ազգային ինքնության հիմնարար տարրերը, առանձնահատուկ զբոսաշրջային ապրանքների առկայությունը և ճանապարհային ենթակառուցվածքի առկայությունը[68]։ Այսպիսի զբոսաշրջային ​​երթուղիները հիմնականում ընդգրկում են Չիլիի տասնհինգ շրջանները և ձևավորվում են ըստ նախապես որոշված հիմնական թեմայի, որը բովանդակությամբ հարմար և հասանելի է[68][69]։

Ստորև բերված աղյուսակում նշված են տասնմեկ զբոսաշրջային շրջանները և Չիլիի համապատասխան շրջանները՝ ISO կոդով։

Չիլիի զբոսաշրջային ​​շրջաններ
Չիլիի երթուղիներ Արիկա և Պարինակոտա շրջան Տարապակա շրջան Անտոֆագաստա շրջան Ատակամա շրջան Կոկիմբոյի շրջան Վալպարաիսոյի շրջան Սանտյագոյի մետրոպոլիտեն շրջան Բերնարդո Օ'Հիգինսի շրջան Մաուլեի շրջան Բիոբիոյի շրջան Արաուկանիայի շրջան Լոս Ռիոսի շրջան Լոս Լագոսի շրջան Կառլոս Իբանես դել Կամպոյի շրջան Մագալանես լա Անտարտիկա շրջան
Անապատի երթուղի Yes Yes Yes Yes
Աստեժղերի երթուղի Yes
Ծովային երթուղի Yes
Գլխավոր երթուղի Yes
Գինու երթուղի Yes Sí Yes Sí Yes
Ծովափնյա երթուղի Yes
Բնիկների երթուղի Yes Yes
Լճերի երթուղի Yes Yes Yes
Կղզիների երթուղի Yes Yes
Ավստրալական արկածային երթուղի Yes
Չիլիի Պատագոնիայի երթուղի Yes

Վիճակագրական տվյալներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2008-2015 թվականներին Չիլիիում և՛ ներգնա, և՛ արտագնա զբոսաշրջությունը հաստատուն ​​աճ է գրանցել[70]։ Այս ժամանակահատվածում միջազգային զբոսաշրջիկների ժամանումները Չիլի 2,710,024-ից հասել են 4,478,336-ի, մինչդեռ արտագնա զբոսաշրջիկների թիվը աճել է 1,890,345-ից՝ հասնելով 1,899,545-ի։

Զբոսաշրջային հոսք և ծախսեր (2008-2015)[71][72]
Տարեթիվ Դեպի Չիլի տեմսերիքանակ Գումարային մուտք դեպի Չիլի

(ԱՄՆ դոլարով)

Մեկնումներ Գումարային ելք Չիլիից

(ԱՄՆ դոլարով)

2008 990244 40053808 417591 23207973
2009 896967 30051577 449668 30158145
2010 783639 27657327 518681 30961359
2011 825632 35177843 585764 34927384
2012 843058 28774294 610993 34304348
2013 880948 35126325 674995 38261267
2014 926314 33142196 672668 38284555
2015 1008882 38519490 743570 43118774

2016 թվականին արտերկրից Չիլի է ժամանել 5,640,700 զբոսաշրջիկ, այդ թվում՝ 191,725 ​​չիլիացիներ, որոնք ապրում են երկրից դուրս։ Ստորև ներկայացված աղյուսակում ներկայացված են այցելուների ծագման առաջին քսան երկրները։

Միջազգային զբոսաշրջիկներ (2016)[73]
Դիրք Ծագում Տոմսերի քանակ Դիրք Ծագում Տոմսերի քանակ
1.º {{{2}}} Արգենտինա 2900709 11.º  Անգլիա 51611
2.º {{{2}}} Բրազիլիա 438915 12.º {{{2}}} Ավստրալիա 50968
3.º {{{2}}} Բոլիվիա 437154 13.º Կաղապար:HAI [138] 46962
4.º  Պերու 403605 14.º  Ուրուգվայ 46698
5.º ԱՄՆ-ի դրոշը ԱՄՆ 208623 15.º {{{2}}} Մեքսիկա 44536
6.º {{{2}}} Կոլումբիա 119324 16.º {{{2}}} Իտալիա 41523
7.º {{{2}}} Իսպանիա 77987 17.º  Կանադա 38388
8.º {{{2}}} Ֆրանսիա 77129 18.º {{{2}}} Էկվադոր 38370
9.º {{{2}}} Գերմանիա 73854 19.º {{{2}}} Պարագվայ 24051
10.º {{{2}}} Վենեսուելա 71034 20.º {{{2}}} Չինաստան 22292

Հյուրընկալություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առկա հյուրանոցային մահճակալների թիվը Սանտյագոյում հասնում է 22500-ի[74]։ Ըստ Սերնատուր նախաձեռնության տվյալների Չիլիում կան նաև հինգ աստղանի հյուրանոցներ[75]։ Հյուսիսից հարավ այդ հյուրանոցներն են.

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 World Tourism Organization (WTO) (2010). «Regional Results: Americas» (PDF). UNWTO Tourism Highlights 2011 Edition. էջ 8. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ հունվարի 21-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 20-ին.
  2. National Tourism Service (SERNATUR). «Studies and statistics – Statistics – Arrivals of foreign tourists to Chile – By nationality: Foreign tourists entered by nationality, 2011» (իսպաներեն). www.sernatur.cl. Արխիվացված է օրիգինալից (PHP) 2011 թ․ նոյեմբերի 28-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 19-ին.
  3. «Chile received record number of tourists in 2017 – The Santiago Times». santiagotimes.cl (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 12-ին.
  4. «Tourist Arrivals to Rise 8.5% in 2018, Turismo Chile». Turismo Chile (եվրոպական իսպաներեն). Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 12-ին.
  5. «Lonely Planet names Chile world's top travel destination for 2018 – The Santiago Times». santiagotimes.cl (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 12-ին.
  6. «Chile seguirá perdiendo turistas internacionales en 2020». Hosteltur.com. 2020 թ․ փետրվարի 28. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 6-ին.
  7. Hausold, Andrea (2021 թ․ ապրիլի 4). «TOURISM IN CHILE FACES FURTHER SETBACKS AS INTERNATIONAL ARRIVALS PLUMMET». Tourism Review News. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 6-ին.
  8. «En Chile proyectan un verano al 13% en turismo internacional». Hosteltur.com. 2021 թ․ դեկտեմբերի 8. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 6-ին.
  9. Iglesias, Rafael (1987). «Chile – If you plan to visit Chile – Best Buys». Almanaque Mundial 1988 (իսպաներեն). Panama: Editorial América S.A. էջ 252.
  10. 10,0 10,1 10,2 National Statistics Institute (Chile) (INE) (2006 թ․ հոկտեմբեր). «Statistical Compendium 2006 (in Spanish)» (PDF). www.ine.cl. Վերցված է 2007 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
  11. Hudson, Rex A. (1994). «Geography». Chile: A Country Study. Washington DC: GPO for The Library of Congress. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 23-ին.
  12. Ministry of Foreign Affairs (1955 թ․ հունիսի 21). «Decree 1747, 1955 of the Ministry of Foreign Affairs». Վերցված է 2011 թ․ մարտի 20-ին.
  13. 13,0 13,1 RAE (2005). «Pan-Hispanic Dictionary of doubts – Antarctica» (իսպաներեն). buscon.rae.es. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 15-ին. «The etymological form Antártica [...] is most widely used in Chile [...] the way Antártida [...] is the only one used in Spain and the favorite in most of America»
  14. Presidency of the Republic, Ministry General Secretariat of Government (MSGG) (2007). «National Geography: Location, size and extension (in Spanish)». www.gobiernodechile.cl. Արխիվացված է օրիգինալից (ASP) 2011 թ․ մայիսի 25-ին. Վերցված է 2007 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
  15. Icarito. «Chile: A tri-continental country (in Spanish)». www.icarito.cl. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 29-ին.
  16. Central Intelligence Agency (CIA) (2011). «Coastline». www .cia.gov. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 30-ին.
  17. Lonely Planet (2012 թ․ ապրիլի 2). «Destinations – South America – Chile: Overview». www.lonelyplanet.com. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 16-ին.
  18. Bolívar Manaut, Luna (2006 թ․ նոյեմբերի 27). «A plenty of sun, good is the water». www.dw-world.de. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 22-ին.
  19. Lonely Planet (n.d.). «Best in Travel 2015: Top 10 regions – 9. Atacama Desert». www.lonelyplanet.com. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 13-ին.
  20. Bittman, B., y J. Munizaga (1976). «The Earliest Artificial Mummification in the World? A Study of the Chinchorro Complex in Northern Chile». No. 18. Folk. էջեր 61–92.{{cite news}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  21. Codelco (n.d.). «Operations – Chuquicamata». www.codelco.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
  22. Rodríguez, F. (2011 թ․ մայիսի 20). «Study confirms oldest mine in America was in Taltal (in Spanish)». La Tercera. էջ 52. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 24-ին. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 21-ին.
  23. University of Chicago Press Journals (2011 թ․ մայիսի 20). «Archaeologists uncover oldest mine in the Americas». ScienceNewsline. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 21-ին.
  24. European Southern Observatory (ESO) (n.d.). «ALMA (in Spanish)» (PHP). www.eso.cl. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  25. ALMA (n.d.). «Atacama Large Millimeter/submillimeter Array». www.almaobservatory.org. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  26. European Southern Observatory (ESO) (n.d.). «La Silla Observatory (in Spanish)» (PHP). www.eso.cl. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  27. Turrel, Marc; Jorge Velasco (2007 թ․ մայիսի 18). «Ojos del Salado, the highest volcano in the world (in Spanish)». desnivel.com. Արխիվացված է օրիգինալից (PHP) 2007 թ․ հոկտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2008 թ․ հուլիսի 20-ին.
  28. The New York Times (2015 թ․ հունվարի 9). «52 Places to Go in 2015 – 5. Elqui Valley, Chile». www.nytimes.com. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 13-ին.
  29. Glennon, J. A., y R. M. Pfaff. «The extraordinary thermal activity of El Tatio Geyser Field, Antofagasta Region, Chile». www.alanglennon.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 11-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 27-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  30. «Arqueologia.cl». Arqueologia.cl. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
  31. 31,0 31,1 «Inicio – Our city Viña del Mar». www.visitevinadelmar.cl. n.d. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 12-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 7-ին.
  32. Fortuño, Sergio (2002 թ․ հունվարի 26). «Latin – Stage Is Set For Viña Del Mar». Billboard. էջ 41. «[...] the best-known music festival in Latin America»
  33. Floras, Stella (2013 թ․ փետրվարի 18). «Iceland: Hera Björk in the final of Viña del Mar International Song Contest 2013». www.esctoday.com. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 7-ին. «[T]he Viña del Mar International Song Contest [is] the oldest and biggest music festival in Latin America»
  34. CNN México (2010 թ․ փետրվարի 23). «Paul Anka ended with great success, the first day of Viña del Mar (in Spanish)». mexico.cnn.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 27-ին. «The International Song Festival of Viña del Mar is the most important musical event of the continent» {{cite web}}: |author= has generic name (օգնություն)
  35. National Monuments Council ( CMN). Search of monuments in the provinces of Santiago Արխիվացված 2008-03-31 Wayback Machine and Cordillera Արխիվացված 2008-03-31 Wayback Machine and the commune of San Bernardo Արխիվացված 2008-03-31 Wayback Machine. URL accessed on December 23, 2007
  36. National Monuments Council (CMN) (n.d.). «Monuments of the commune of Santiago». www.monumentos.cl. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մարտի 31-ին. Վերցված է 2007 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
  37. National Geographic (n.d.). «Top 10 Food Markets». travel.nationalgeographic.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 11-ին.
  38. The New York Times (2011 թ․ հունվարի 7). «The 41 Places to Go in 2011 – 1. Santiago, Chile». travel.nytimes.com. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 10-ին.
  39. «Top 25 Destinations in South America». www.tripadvisor.com. 2012. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 13-ին.
  40. «About Chile & Its People». O'Higgins Tours. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
  41. «Pichilemu». TurismoLibertador. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
  42. Codelco (n.d.). «Operations – El Teniente (in Spanish)». www.codelco.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
  43. Poblete, J. (2012 թ․ փետրվարի 4). «Park Vicente Perez Rosales becomes the most visited in Chile (in Spanish)» (PDF). The Third. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ նոյեմբերի 13-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 10-ին.
  44. Center for Scientific Studies (CECS) (2010). «Determine that O'Higgins lake is the deepest fifth of the world» (PHP). www .cecs.cl. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 23-ին.
  45. Salisbury, David F. (2008). «New Evidence About Earliest Americans Supports Coastal Migration Theory». Vanderbilt University. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 2-ին. «New evidence from the Monte Verde archaeological site [...] confirms its status as the earliest known human settlement in the Americas»
  46. Dillehay, Tom, C. Ramírez, M. Pino, M. B. Collins, J. Rossen, and J. D. Pino Navarro (2008 թ․ մայիսի 9). «Seaweed, Food, Medicine, and the Peopling of South America». Science. Vol. 320, no. 5877. էջեր 784–786. doi:10.1126/science.1156533. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 2-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  47. Organization United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) (2004). «Monte Verde Archaeological Site». whc.unesco.org. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 2-ին. «The site shows the existence of a group of people that lived there [...] about 14.800 years ago according to the calibrated dates of carbon 14»
  48. «8th Wonder of the World». www.virtualtourist.com. 2013. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
  49. «Chile's Torres del Paine National Park Selected as 8th Wonder of the World by VirtualTourist Voters». www.advfn.com. 2013 թ․ նոյեմբերի 1. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
  50. Iglesias, Rafael (1987). «Hispanic World – Wonders Tourist: Tierra del Fuego (Arg./Chi.)». Almanaque Mundial 1988. Panama: Editorial América S.A. էջ 92.
  51. Puerto Williams, located in 54°55′59″ հվ. լ. 67°37′00″ ամ. ե.HGЯO It is the administrative settlement southernmost of the world – it hosts a governor and provincial capital; however, excluding the military bases and Antarctica, Puerto Toro, located in 55°04′56″ հվ. լ. 67°04′27″ ամ. ե.HGЯO, is the southernmost permanent human settlement in the world.
  52. Laboratory of Glaciology (n.d.). «Glacier inventory – Table 1». www.glaciologia.cl. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 21-ին.
  53. Diamond, Jared (1995 թ․ օգոստոսի 1). «Easter's End». www.dieoff.org. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 22-ին.
  54. Calderón A., Enrique (2007 թ․ փետրվարի 17). «Collapse: Easter Island (in Spanish)» (PHP). La Jornada. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 22-ին.
  55. Van Tilburg; Jo Anne (2012 թ․ մայիսի 22). «Easter Island Statue Project – Easter Island heads have great bodies!». Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 19-ին.
  56. 56,0 56,1 United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) (2011). «World Heritage Convention – Chile». whc.unesco.org. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 16-ին.
  57. «Zone 8 Sporadic Islands – Easter Island Sector». Turistel-Tourist Guide Chile – Center (in Spanish) (14th ed.). Santiago, Chile: Cochrane S.A. Turismo y Comunicaciones S.A. 1999. էջեր 230–232. ISBN 978-956-7264-45-2.
  58. Cottages Hinariru Nui (2011). «Data – Tapati Rapa Nui». www.hinarirunui.cl. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ դեկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 19-ին.
  59. 59,0 59,1 Bertín, Ximena (2013 թ․ մարտի 20). «Tourists visiting Antarctica rose by 32% (in Spanish)». www.latercera.com. Արխիվացված է օրիգինալից (SHTML) 2013 թ․ մարտի 25-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 25-ին.
  60. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) (n.d.). «States Parties: Ratification Status». whc.unesco.org. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 11-ին.
  61. Valle Nevado (n.d.). «Ski and Snowboard in Andes Mountain in Chile». www.vallenevado.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 31-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 13-ին.
  62. nevasport.com (2011). «Ski resorts in Chilean Andes». www.nevasport.com. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 8-ին.
  63. Adriasola C., Lucía (2014 թ․ հուլիսի 26). «From the food that fell from the sky to the gun of Fidel Castro, the 65 years of Portillo». El Mercurio. էջ C 18.
  64. Loftus, Margaret (2012 թ․ փետրվարի 24). «Slope time: 7 underrated ski resorts – Valle Nevado, Chile». edition.cnn.com. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 5-ին.
  65. Valle Nevado (n.d.). «The Mountain: Skiable Domain». www.vallenevado.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 6-ին.
  66. Jane Esberg, Jeff Greenwald & Natalie Lefevre. «The Developing World's 10 Best Ethical Destinations». Ethical Traveler. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  67. «The Developing World's 10 Best Ethical Destinations: 2012». Ethical Traveler. 2012 թ․ հունվարի 5. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 26-ին.
  68. 68,0 68,1 National Tourism Service (Sernatur) (2011 թ․ օգոստոսի 12). «Government launches "capital route" to promote Santiago as a tourist destination (in Spanish)». www.sernatur.cl. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 25-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 19-ին.
  69. International Standardization Organization (ISO) (2010 թ․ հունիսի 30). «CL Chile / Chili» (PDF). ISO 3166-2 Newsletter II-2 (անգլերեն and ֆրանսերեն). էջ 17. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
  70. Servicio Nacional de Turismo (SERNATUR) (21 de abril de 2017). «Turismo receptivo - Gasto, permanencia promedio e ingreso de divisas de los turistas extranjeros que visitan Chile. Serie 2001-2015» (XLS). www.sernatur.cl. Consultado el 26 de julio de 2017.
  71. Servicio Nacional de Turismo (SERNATUR) (17 de mayo de 2016). «Turismo emisivo - Gasto, permanencia promedio y egreso de divisas de turismo emisivo, llegada a destinos. Serie 2000-2015» (XLS). www.sernatur.cl. Consultado el 26 de julio de 2017.
  72. Organización de las Naciones Unidas para la Educación, la Ciencia y la Cultura (UNESCO) (s/f). «States Parties: Ratification Status». whc.unesco.org (en inglés). Consultado el 11 de marzo de 2013.
  73. «Servicio Nacional de Turismo (SERNATUR) (21 de abril de 2017)». www.sernatur.cl. Consultado el 26 de julio de 2017.
  74. Obregón, Pablo (2013 թ․ փետրվարի 17). «Santiago is also touristic capital: foreigners leave more than US $ 919 millions.. annual». El Mercurio. էջ B7.
  75. Cáceres, Cristina (2013 թ․ փետրվարի 17). «Know what requirements must have a five star hotel (in Spanish)». www.emol.com. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 5-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Զբոսաշրջությունը Չիլիում» հոդվածին։