Կոկիմբո

Կոկիմբո
Բնակավայր
	Կոկիմբո
Դրոշ	Զինանշան
Երկիր	Չիլի
Հիմնադրված է	1867 թ.
Մակերես	53,30 կմ²
ԲԾՄ	15 մետր
Բնակչություն	204 068 մարդ (2017)
Ժամային գոտի	UTC−4
Պաշտոնական կայք	municoquimbo.cl
	Կոկիմբո (Չիլի)
	Կոկիմբո (Չիլի)
	Կոկիմբո Վիքիպահեստում

Կոկիմբո (իսպ.՝ Coquimbo), քաղաք և նավահանգիստ Չիլիում։ Համանուն կոմունայի և Էլկի նահանգի վարչական կենտրոնն է։ Քաղաքի բնակչությունը կազմում է 148 438 մարդ (2002)։ Քաղաքն ու կոմունան մտնում են Էլկի նահանգի և Կոկիմբո շրջանի կազմի մեջ։ Քաղաքը ներառված է Կոկիմբո Լա Սերենա քաղաքային ագլոմերացիայի կազմում։

Կոմունայի տարածքը կազմում է 1 427,3 կմ²^[2], բնակչությունը՝ 227 730 մարդ(2017)։ Բնակչության խտությունը 159,55 մարդ/կմ² է^[3]։

Ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Կոկիմբո» տերմինի ծագումը երկար ժամանակ եղել է վիճելի։ Որոշ ուսումնասիրողներ պարզել են, որ տերմինը բխում է կեչուա լեզվով Coquimpu բառից (թարգմանաբար նշանակում է «հանգիստ ջրերի տեղ»), որը, ներմուծվելով ափամերձ տարածքաներում ապրող տեղի բնակչության (Չանգո և Դիագիտա) կողմից, սկիզբ է տվել «Coquimbo» («Կոկիմբո») բառին։ Ուրիշները նշում են, որ այս տերմինը գալիս է Cuquimbu բառից՝ այն անվանումից, որով հայտնի է եղել Էլկի հովտի իջվածքը։ Այդ պատճառով Կոկիմբո է կոչվել այն ամբողջ տարածքը, որը ներկայում հայտնի է որպես Էլկի նահանգ։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1553 թվականին բնակավայրի անվանումն առաջին անգամ հիշատակվել է Սիեսա դե Լեոնի «Պերուի ժամանակագրություն» գրքում։

«Այդ ցամաքալեզվակի մոտ կա Կոկիմբո նավահանգիստը, նրա և անցած ցամաքալեզվակի միջև յոթ կղզիներ են։ Նավահանգիստը գտնվում է 29 ½ աստիճանով»^[4]։

Տարածքը, որտեղ գտնվում է քաղաքը (ծովախորշ և բլուրներ), բնակեցված է տեղաբնիկներով, ովքեր այն օգտագործել են որպես բնակության և ձկնորսության վայր։ Ինչպես Պեդրո դե Վալդիվիան, որն անցել է այդ տարածքով դեպի ապագա Սանտյագո իր արշավանքի ժամանակ (նա այդ մասին գրել է 1550 թվականին Կարլ V թագավորին ուղղված իր նամակում), այնպես էլ Խուան Բոոնը, ստեղծելով Լա Սերենա քաղաքը, համակարծիք էին, որ այս վայրը հարմար էր նավահանգստի ստեղծման համար։

Ծովափի առավելությունները նաև նկարագրվել են այդ դարաշրջանի տարբեր շտուրմանների ու ծովահենների նավային մատյաններում, ինչպիսիք են Ֆրենսիս Դրեյքը (որը Կոկիմբոյի տարածք՝ Պունտա Տորտուգա կոչվող վայր է ժամանել 1578 թվականին), Բարտոլոմեո Շարպին (որն այդ տարածքում ափ է իջել 1680 թվականին) և Էդվարդ Դևիսը 1686 թվականին։

Հայտնի է, որ այս նավահանգիստը զբաղեցնող հողերի առաջին սեփականատերը եղել է Իզաբել Բեատրիս Կոլյան։ Սակայն ավելի ուշ Լա Սերենայի մունիցիպալիտետի գրագիր Բեռնարդո Ալվարես Դե Տոբարը դիմել է թագավորական դատարանին՝ Դոնյա Իզաբելի հետ ամուսնական կապի հիման վրա իրեն այդ հողերի տիրապետման իրավունք տալու խնդրանքով։ Մի քանի տարի անց հողերն անցել են Ագուստին Ալվարես Դե Տոբարի տիրապետության տակ, որը 1670 թվականին հողերի մի մասը վաճառել է Խուան Ալվարես ի Ալենդեին։ Իսկ նա իր հերթին 1710 թվականին հողերի մի մասը վաճառել է վանքին։

19-րդ դարի սկզբին Կոկիմբոն եղել է ձկնորսական փոքրիկ գյուղ։ Սակայն երկաթգիծը, որը կապել է օգտակար հանածոների հանքավայրերը նավահանգստի հետ, ինչպես նաև պղնձի ձուլման գործարանները քաղաքին թույլ են տվել աճել և զարգանալ։ Կոկիմբոյի մունիցիպալիտետն ստեղծվել է 1867 թվականի մայիսի 5-ին, և առաջին ալկալդը դարձել է Խոսե Խոակին Էդվարդս Օսանդոնը։ Կոկիմբոն քաղաքի կարգավիճակ է ստացել 1879 թվականի սեպտեմբերի 4-ին Անիբալ Պինտոյի օրոք։

1922 թվականին տարածքը տուժել է ցունամիից Ատակամա շրջանում տեղի ունեցած երկրաշարժի հետևանքով։ Երկրաշարժը Ռիխտերի սանդղակով հասել է 7 բալի և հարյուրավոր մարդկանց մահվան պատճառ դարձել։

1931 թվականի սեպտեմբերին քաղաքը դարձել է էսկադրայի ապստամբության վայր։ Ապստամբած էսկադրան խարսխված էր այդ նավահանգստում և ռմբակոծվել է Չիլիի ռազմաօդային ուժերի ինքնաթիռներով, որոնք կենտրոնացած էին հարևան Օվալլե քաղաքի Տուկի օդանավակայանում։

Աշխարհագրական դիրք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքը գտնվում է Խաղաղ օվկիանոսի համանուն ծովախորշի ափին՝ նահանգի վարչական կենտրոն Լա Սերենա քաղաքից 12 կմ դեպի հարավ-արևմուտք։

Կոմունան սահմանակից է․

հյուսիս-արևելքում՝ Լա Սերենա կոմունային,
արևելքում՝ Անդակոլո կոմունային,
հարավում՝ Օվալլե կոմունային
արևմուտքում՝ Խաղաղ օվկիանոսին։

Տեսարժան վայրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միլենիում խաչ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միլենիում խաչը հուշարձան է, որը գտնվում է Էլ Վիխիա դե Կոկիմբո բլրի վրա։ Կառուցվել է կաթոլիկ եկեղեցու երկուհազարերորդ հոբելյանի առթիվ։ Նրա շինարարությունը սկսվել է 1999 թվականին և ավարտվել 2001 թվականին։ Այս կառույցը, որը բաղկացած է 3 մակարդակից, ունի 93 մետր բարձրություն և գտնվում է ծովի մակերևույթից 197 մետր բարձրության վրա։ Այն համարվում է Հարավային Ամերիկայի ամենաբարձր հուշարձանը։

Կոկիմբո մզկիթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մուհամեդ VI-ի մշակութային իսլամական կենտրոնը, որն ավելի հայտնի է որպես «Մզկիթ», գտնվում է Կոկիմբոյում՝ Վիլլա Դոմինանտե բլրի վրա։ Նրա շինարարությունն սկսվել է 2003 թվականին։ Սա Մարոկկոյի Մարաքեշ քաղաքի Կուտուբիա մզկիթի ավելի մասշտաբային կրկնօրինակն է, որի մակերեսը կազմում է 720 քառակուսի մետր իսկ մինարեթն ունի 40 մետր բարձրություն։

Տրանսպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լաս Տակաս օդանավակայան
Կոկիմբո նավահանգիստ
Երկաթուղային կայարան

Ժողովրդագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2012 թվականի մարդահամարի ընթացքում Վիճակագրության ազգային ինստիտուտի (INE) կողմից հավաքված տեղեկությունների համաձայն՝ համայնքի բնակչությունը կազմում է^[5]․

Ընդհանուր բնակչությունը					202441
այդ թվում՝	Քաղաքային բնակչություն	190327	Քաղաքային բնակչություն, %	94,02
	Գյուղական բնակչություն	12114	Գյուղական բնակչություն, %	5,98
	Տղամարդիկ	97939	Տղամարդիկ, %	48,38
	Կանայք	104502	Կանայք, %	51,62
Բնակչության խտությունը, մարդ/կմ²					141,83
Կոմունայի բնակչությունը %-ով մարզի բնակչության համեմատ					28,61

Կոմունայի բնակչության փոփոխության դինամիկան^[6]
1992	2002	2012	2017
122766	163036▲	202441▲	227730▲

Կարևոր բնակավայրեր^[7][խմբագրել | խմբագրել կոդը]

№	Բնակավայր	Բնակավայր (իսպ.)	Կատեգորիա	Բնակչությունը մարդ (2002)	Քարտեզի վրա
1	Կոկիմբո	Coquimbo	քաղաք	148438	29°57′11″ հվ. լ. 71°20′17″ ամ. ե.^HGЯOL
2	Տոնգոյ	Tongoy	քաղաք	4435	30°15′26″ հվ. լ. 71°29′34″ ամ. ե.^HGЯOL
3	Սերիլլոս	Cerrillos	գյուղ	1674	30°04′15″ հվ. լ. 71°14′35″ ամ. ե.^HGЯOL
4	Գուանակերոս	Guanaqueros	գյուղ	1395	30°11′52″ հվ. լ. 71°25′19″ ամ. ե.^HGЯOL
5	Էլ Պենյոն	El Peñón	գյուղ	593	30°08′13″ հվ. լ. 71°13′07″ ամ. ե.^HGЯOL
6	Սան Ռաֆայել	San Rafael	գյուղ	534	30°00′50″ հվ. լ. 71°15′21″ ամ. ե.^HGЯOL
7	Տրիունֆո Կամպեսինո	Triunfo Campesino	գյուղ	517	30°00′19″ հվ. լ. 71°15′34″ ամ. ե.^HGЯOL
8	Տամբիլլոս	Tambillos	գյուղ	483	30°11′49″ հվ. լ. 71°13′27″ ամ. ե.^HGЯOL
9	Նուևա Վիդա	Nueva Vida	գյուղ	467	30°04′58″ հվ. լ. 71°14′04″ ամ. ե.^HGЯOL
10	Էլ Կարմեն	El Carmen	գյուղ	462	30°01′42″ հվ. լ. 71°15′18″ ամ. ե.^HGЯOL
11	Լաս Բարրանկաս	Las Barrancas	գյուղ	325	30°12′23″ հվ. լ. 71°15′36″ ամ. ե.^HGЯOL
12	Էլ Սաուսե	El Sauce	գյուղ	320	30°00′55″ հվ. լ. 71°20′00″ ամ. ե.^HGЯOL
13	Լաս Կարդաս	Las Cardas	գյուղ	295	30°17′00″ հվ. լ. 71°15′21″ ամ. ե.^HGЯOL
14	Պերլա դել Նորտե Չիկո	Perla del Norte Chico	գյուղ	212	29°59′33″ հվ. լ. 71°15′34″ ամ. ե.^HGЯOL
15	Պուետրո Ալդեա	Puerto Aldea	գյուղ	191	30°17′45″ հվ. լ. 71°36′34″ ամ. ե.^HGЯOL
16	Էլ Տանգե	El Tangue	գյուղ	182	30°20′53″ հվ. լ. 71°33′32″ ամ. ե.^HGЯOL
17	Տոտորալիլլո	Totoralillo	գյուղ	164	30°03′54″ հվ. լ. 71°22′10″ ամ. ե.^HGЯOL
18	Էլ Էսկորիալ	El Escorial	գյուղ	153	30°01′28″ հվ. լ. 71°15′10″ ամ. ե.^HGЯOL
19	Վիլլա Էսպերանսա	Villa Esperanza	գյուղ	153	30°00′54″ հվ. լ. 71°15′49″ ամ. ե.^HGЯOL
20	Գուաչալալումե	Guachalalume	գյուղ	150	29°58′33″ հվ. լ. 71°13′19″ ամ. ե.^HGЯOL

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կոկիմբո» հոդվածին։

[_f69d1fcc5c93fb3d-1] Censo chileno de 2017

[2] Չիլիի տարածքային ինֆորմացիայի համակարգ Արխիվացված 2019-04-22 Wayback Machine (իսպ.)

[3] Չիլիի 2017 թվականի մարդահամարի արդյունքներ (իսպ.)

[4] Сьеса де Леон, Педро. Хроника Перу. Часть Первая. Глава V. — Киев, 2008 (пер. А. Скромницкий)

[5] Չիլիի 2012 թվականի մարդահամարի արդյունքները(իսպ.)

[6] Չիլիի վիճակագրության ազգային ինստիտուտ(իսպ.)

[7] Չիլիի քաղաքների ու գյուղերի բնակչության մարդահամարը 2002 թվականին Արխիվացված 2017-07-10 Wayback Machine(իսպ.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]