Պարանալի աստղադիտարան

Պարանալի աստղադիտարան;
Տեսակ	աստղագիտական աստղադիտարան
Կազմված է	VLT Survey Telescope?, VISTA?, Շատ մեծ աստղադիտակ, Search for habitable Planets EClipsing ULtra-cOOl Stars?, Next-Generation Transit Survey? և Cherenkov Telescope Array?
Կառավարող	Եվրոպական հարավային աստղադիտարան
Աստղադիտարանի կոդ	309
Երկիր	Չիլի
Տարածքաշրջան	Ատակամա անապատ
Վայր	Անտոֆագաստա
ԲԾՄ	2635 մետր
Կայք	eso.org/public/teles-instr/paranal-observatory/(անգլ.)
	Paranal Observatory Վիքիպահեստում

Պարանալի աստղադիտարան, ծովի մակարդակից 2635 մետր բարձրության վրա, Չիլիի Ատակամա անապատում Սերրո Պարանալ լեռան գագաթին, Անտոֆագաստա քաղաքից 120 կմ հարա գտնվող աստղադիտարան է։ Աշխատանքը սկսել է 1999 թվականին։ Պատկանում է Եվրոպական հարավային աստղադիտարանին^[1]։

Պարանալի աստղադիտարանի ամենամեծ գործիքը Շատ մեծ աստղադիտակն է, որը բաղկացած է 4 օպտիկական աստղադիտակից՝ 8,2 մ տրամագծով։ Բացի 4 հիմնական գործիքներից, Շատ մեծ աստղադիտակ համակարգը ներառում է նաև 4 օժանդակ գործիք՝ 1,8 մ տրամագծով։ Աստղադիտակներից յուրաքանչյուրը ունի 8,2 մ լայնությամբ առաջնային հայելի, որոնք սովորաբար օգտագործվում են առանձին, բայց կարող են օգտագործվել միասին, դրանք կազմում են մի զանգված, որը լրացվում է 1,8 մ բացվածքով չորս շարժական օժանդակ աստղադիտակներով (ATS)։ Առաջին աստղադիտակը շահագործման է հանձնվել 1999 թվականի ապրիլի 1-ին։ Բացի այդ, աստղադիտարանում տեղադրված են լայն տեսադաշտով հետազոտական VISTA և VLT աստղադիտակները^[2]^[3]։

Լրացուցիչ հարմարություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աստղադիտարանից 3 կմ և աստղադիտակներից 200 մ հեռավորության վրա է գտնվում Եվրոպական հարավային աստղադիտարանի կիսով չափ սարի մեջ ներկառուցված հյուրանոցը (ESO Hotel)։ Հյուրանոցի սարից դուրս ցցված բետոնե հատվածը ներկված է լեռան տոնով, և միաձուլվում է բնապատկերին։ Հյուրանոցն ունի մարզասրահ, լողավազան, ռեստորան և երկու այգի։ Հյուրանոցը նախագծել է չիլիացի ճարտարապետ Պաուլա Գուտիերես Էրլանդսենը^[4]։ 2008 թվականին աստղադիտարանի հյուրանոցում են նկարահանվել Ջեյմս Բոնդի մասին 22-րդ՝ «Գթասրտության քվանտ» ֆիլմի որոշ հատվածներ^[5]։