Մոկունք
| Գյուղ | |
|---|---|
| Մոկունք | |
| Վարչական տարածք | Արևմտյան Հայաստան |
| Վիլայեթ | Բիթլիսի վիլայեթ |
| Գավառ | Մշո գավառ |
| Այլ անվանումներ | «Մոգերի գերեզման», Մոգտունս, Մոգտունք, Մոգունք, «Մոգուց գերեզման», Մոկկունք |
| Պաշտոնական լեզու | Հայերեն |
| Բնակչություն | 600 մարդ (1914) |
| Ազգային կազմ | Հայեր (մինչև Մեծ եղեռնը) |
| Ժամային գոտի | UTC+3 |
Մոկունք, գյուղ Արևմտյան Հայաստանում, Բիթլիսի վիլայեթի Մշո գավառում[1]։ Գտնվում էր Մուշ քաղաքի արևելյան կողմում։
Անվան ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անվան հետ կապված կա մի ավանդադապատում։ Խոսրով թագավաորը Տիգրանի գլխավորությամբ Սմբատ Մամիկոնյանի վրա 20 000-անոց բանակ է ուղարկում։ Տիգրանի հետ Ապահունիք բանակցելու է գնում Սմբատի որդին՝ Վահան Կամսարականը։ Տիգրանը Մուշեղ իշխանի, Սմբատի հոր՝ Վահանի ոսկորները, Վախտանգի կնոջն ու նրա որդուն։ Չստանալու դեպքում Տիգրանը սպառնում է, որ եկեղեցիները կրակատուն կդարձնի և հայ իշխանավորներին քարշ տալով կտանի պարսից արքայի մոտ։
Սմբատն որդու նամակը կարդալուց հետո 12 թուր է բերում եկեղեցի և պատարագ տալիս։ Դրանից հետո Սմբատը 9940 զինվոր է հավաքագրում և իջնում է Հաշտենք գավառի Գրեհն կոչված գյուղ։ Տիգրանը պատվիրակություն է ուղարկում Սմբատի մոտ, որը կրկին պահանջում է Մուշեղի և Վահանի ոսկորները և խոստանում է Սմբատին դարձնել հայոց մարզսպան։ Սմբատը շիկացած շամփուրից պսակ է սարքում և ինքն է դնում պատվիրակի գլխին։ Դրանից հետո Սմբատը պատվիրակության մյուս անդամների գլուխները կտրում է և դիակների մարմինները շիկացած շամփուրով դաղում է։ Այս դեպքից հետո բնակավայրը ստանում է «Մոգերի գերեզման» կամ Մոգտունս անվանումը[2]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գյուղն առաջին անգամ հիշատակվել է Մոկկունս անվանումով՝ VII դարում: Մոկունքը եղել է գրչության կենտրոն։ Մեզ է հասել 1443 թվականին գրված ավետարան։
Հայ բնակիչները հաճախակի դիմադրություն էին ցույց տալիս թուրքերին:
Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1880 թվականին ուներ 497 բնակիչ, իսկ 1914 թվականին՝ 600-ից ավել հայ բնակիչ։
Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բնակչության հիմնական զբաղմունքը անասնապահությունն ու հողագործությունն էր։ Կարտոֆիլ են սկսել մշակել XX դարի սկզբներից[3]։
Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թթ., Երևանի Համալսարանի հրատարակչություն
- Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Բաղեշի նահանգի Մուշի գավառ»։ Վերցված է 2015 ապրիլի 14
- ↑ «Տիգրան, Վահան Կամսարական և Սմբատ»։ Վերցված է 2015 դեկտեմբերի 9
- ↑ «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան», հտ 3, էջ 863
