Jump to content

Մանաշիդ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Գյուղական համայնք
Մանաշիդ
ԵրկիրԱրցախ Արցախ
ՇրջանՇահումյանի շրջան
ՀամայնքԳերանբոյի շրջան
Այլ անվանումներՄանաշեթ, Մանաշեն, Մանանշիթ, Մանաշ շեն, Մանուշ շեն
ԲԾՄ1341 մետր
Բնակչություն400 մարդ (1890-ականներ)
Ժամային գոտիUTC+4
Մանաշիդ (Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն)##
Մանաշիդ (Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն)

Մանաշիդ, գյուղական բնակավայր Արցախի Հանրապետության Շահումյանի շրջանում։ Գտնվում է շրջկենտրոն Շահումյան ավանից 10,2 կմ հյուսիս-արևմուտք, ծովի մակերևույթից 1270-1370 մ բարձրության վրա՝ Բուզլուխ և Էրքեջ գյուղերի միջնահատվածում, Կյուրակչայ գետի աջ կողմում, գեղատեսիլ բարձունքի վրա։

Ոներ առողջարար կլիմա։

Արցախյան առաջին պատերազմի տարիներին գյուղը հայաթավել և բռնազավթվել է Ադրբեջանի կողմից։ Այն այժմ մտցված է Ադրբեջանի Գորանբոյի շրջանի մեջ։ Ունի 298 բնակիչ։ Էրքեջ գյուղի հետ կազմում է Մանաշիդ համայնքը[1]։ Գյուղում մինչև Օղակ գործողությունը մեծամասնոթյունը հայեր էին[2]։

1890-ական թվականներին մտել է Ելիզավետպոլի նահանգի Ելիզավետպոլի գավառի մեջ և ուներ 40 տուն՝ 400 հայ բնակչով։

Արցախյան առաջին պատերազմի ժամանակ՝ 1991 թվականի հուլիսի 16-ին ադրբեջանցիները գրավում են Մանաշիդը, սակայն նույն թվականի սեպտեմբերի 13-ին հայկական ուժերին հաջողվում է ազատագրել գյուղը։ Մեկ տարի անց ադրբեջանցիները շրջանի մյուս գյուղերի հետ գրավում են նաև Մանաշիդը[3]։

Բնակչություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մանաշիդի բնակչությունը 1830-ական թվականներից մինչև 1910-ական թվականները անընդհատ աճել է.

Տարի 1832 1851 1886 1905 1918 1970
Տուն 12 39 46 80 144
Արական 6 60 213 281 437 291
Իգական 6 53 182 204 357 324
Ընդհանուր 12 113 395 485 794 415

Տնտեսություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1912 թվականին գյուղում եղել է տարբեր նշանակության 115 շինություն, այդ թվում՝ 1 եկեղեցի, 56 բնակելի տուն, 56 տնտեսական կառույց և 2 խանութ։

Մանաշիդցիների ավանդական և գլխավոր զբաղմունքը եղել է հողագործությունը։ 1912 թվականին գյուղացիներն ունեին 30 ձի, 400 խոշոր և 300 մանր եղջերավոր անասուն, 50 խոզ։

1908 թվականին գյուղում դպրոց է հիմնում վերինշենցի ուսուցիչ Գրիգոր Հակոբյանը։ 1930 թվականին Մանաշիդում բացվեց 7-ամյա դպրոց, որը մեկ տարի հետո ունեցավ իր շենքը։ Որպես դպրոցի զանգ ծառայում էր գյուղի եկեղեցու նախկին զանգը։

Պատմամշակութային կառույցներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղամիջում է գտնվում Սուրբ Աստվածածին (Սուրբ Հովհաննես) եկեղեցին։ 1841 թվականի վավերագրերից մեկում եկեղեցին հիշատակվում է Սուրբ Հովհաննես անունով, իսկ մեկ տարի անց և հետագա փաստաթղթերում՝ Սուրբ Աստվածածին անունով։ 1890 թվականի դրությամբ գյուղում կար մեկ եկեղեցի։ 1892 թվականին հին եկեղեցու տեղում գյուղի հանրության աջակցությամբ կառուցվում է նոր եկեղեցի։ Եկեղեցու հարավային մուտքի բարավորի շինարարական արձանագրության համաձայն, եկեղեցու կառուցմանը նպաստել են բոլոր մանաշիդցիները, բացառությամբ Սարգիս Նազարյանցից։

Գյուղում եղել է երկու գերեզմանոց։ Մեկը գտնվում է Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու հյուսիսային և արևմտյան կողմերում, երկրորդն ավելի ընդարձակ է և տարածվում է գյուղի հարավային եզրին։ Երկրորդ գերեզմանոցի տարածքում է գտնվում Սուրբ Խաչ (Նահատակա) եկեղեցին[3]։

1308 թվականին Գրիգոր և Պապաք եղբայրները գյուղում կանգնեցրել են մի խաչքար։ Մանաշիդն ուներ Ս. Նահատակ անունով նորաշեն եկեղեցի և ընկուիզ ծառերի տակ թաղված մատուռ[4]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. «Belediyye Informasiya Sistemi» (Azerbaijani). Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  2. «Карта 33. Зона конфликта в Нагорном Карабахе (1988–1994...)». iriston.com.
  3. 3,0 3,1 Կարապետյան, Սամվել (2019). Մռավականք, Հայաստանի պատմութուն, Հատոր Դ. Երևան: Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հիմնադրամ. ISBN 978-9939-843-39-1.
  4. «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան», հտ 3, էջ 682

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Մանաշիդ բնակավայրը «GEOnet Names Server» կայքում։