Օղակ գործողություն

Միլ ՄԻ-24 ուղղաթիռը շրջում է Շահումյանի շրջանը առաջին գործողության ժամանակ։

«Օղակ» գործողություն (նաև «Կոլցո» գործողություն կամ օպերացիա, ռուս.՝ Операция Кольцо), 1991 թվականի ապրիլի 30-ից մինչև մայիսի 15-ը Ադրբեջանական ԽՍՀ-ի տարածքում գտնվող մի շարք հայաբնակ գյուղերի բռնի հայաթափումն էր խորհրդային (ռուսական) զինուժի և ադրբեջանական ՕՄՕՆ-ի կողմից՝ էթնիկ զտման^[1] նպատակով։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1991 թվականի ապրիլի 30-ին Գանձակում (Կիրովաբադ) տեղակայված խորհրդային 4-րդ բանակի 2-րդ դիվիզիան՝ տանկերի, հրետանու և ռազմական ավիացիայի աջակցությամբ, շրջափակման մեջ է առնում Ադրբեջանական ԽՍՀ Խանլարի շրջանի Գետաշեն և Մարտունաշեն գյուղերը։ «Օղակ» գործողությունը մասնակցում էին նաև ռուս կամավորականներ։ Այս գործողությանը ժամեր անց հետևում է Ադրբեջանի ՆԳՆ զորքերի հատուկ նշանակության ջոկատների (ՕՄՕՆ) և ադրբեջանցի «կամավորների» մուտքը նշված գյուղերի տարածք։

Անձնագրային ռեժիմի ստուգման պատրվակով հայաբնակ գյուղերի բնակիչներին ադրբեջանցիները բռնի կերպով ուղղաթիռներով արտաքսում Ստեփանակերտ կամ Կիրովաբադ, ապա՝ Հայաստան։ Գետաշենի ենթաշրջանի ինքնապաշտպանության ղեկավար Թաթուլ Կրպեյանը, Արթուր Կարապետյանը Արաբո ջոկատի հրամանատարությունն ապրիլի 19-ից ստանձնած Սիմոն Աչիկգյոզյանը, Հարազդանի ջոկատի հրամանատար Հրաչ Դանիելյանը զոհվում են անհավասար կռվում։

Գործողությունները տևում են մեկ շաբաթ։ Տասնյակից ավելի խաղաղ բնակիչներ են գնդակահարվում ու կացնահարվում (հիմնականում՝ տարեց մարդիկ)։ Շուրջ հարյուր տղամարդկանց օմոնականները գերի են քշում Կիրովաբադ։ Ականատեսների վկայությամբ, օպերացիայի արդեն իսկ առաջին օրվանից շրջակա ադրբեջանական գյուղերի հազարավոր բնակիչներ ներխուժում են Գետաշեն ու Մարտունաշեն, և սկսում թալանել հայերի ունեցվածքը։