Jump to content

Ղրիմի մանրանկարչական դպրոց

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Ղրիմի մանրանկարչական դպրոց, հայկական մանրանկարչության դպրոց Ղրիմում։ Ղրիմի հայկական գաղութը գոյատևել է 13-19-րդ դարերում։ Այստեղ կառուցված եկեղեցիներում և վանքերում գրվել և նկարազարդվել են բազմաթիվ ձեռագրեր (միայն Երևանի Մեսրոպ Մաշտոցի անվան Մատենադարանում պահվում են Ղրիմում ընդօրինակված շուրջ 300 հայերեն ձեռագրեր)։

Ղրիմի մանրանկարչական դպրոց

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ղրիմի մանրանկարչական դպրոցը հայ մանրանկարչության կարևոր ճյուղերից է։ Ղրիմի հայ նկարիչների ստեղծագործություններում նկատելի են մայր երկրի արվեստի ավանդներն ու կիլիկյան մանրանկարչության ազդեցությունը (14-րդ դարի վերջին Ղրիմ էին գաղթել նաև Կիլիկիայից)։ Ղրիմի մանրանկարչության վրա որոշակի ազդեցություն է թողել նաև նոր միջավայրը, ուր ապրել և ստեղծագործել են այլ ժողովուրդներ։ Հայ մանրանկարիչները ստեղծել են մի ուրույն արվեստ, որը բնորոշվում է բարձր պրոֆեսիոնալիզմով, գծային ու երփներանգային ձևերի յուրօրինակ զուգորդումով։ Ֆոնի ոսկին հաճախ փոխարինվել է մուգ կապույտ գույնով, որը մանրանկարներին հաղորդել է ընդգծված արտահայտչականություն և խորհրդավորություն։ Գրչության առավել նշանակալից կենտրոններն էին Կաֆան (այժմ՝ Թեոդոսիա) և Մուրխաթը (այժմ՝ Ստարի Կրիմ)։ Այստեղ աշխատել են Գրիգոր Սուքիասանցը, Առաքելը, ողջ Ղրիմում հռչակված Նատերի որդիներ Ավետիսը և Ստեփանոսը, վերջինիս որդի Հովհաննեսը։ Երբ 15-րդ դարի վերջին թաթարները և թուրքերը գրավել են Ղրիմը, հայ գաղութի մշակութային կյանքն անկում է ապրել։

Գրչատների գործունեություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրչատների գործունեությունը կրկին աշխուժացել է 17-րդ դարում։ Նկարիչներից են Նաղաշ էոլպեն, Նիկողայոս Ծաղկարարը, Խասպեկը, որոնք շարունակել են իրենց նախորդների լավագույն ավանդույթները։ Տպագրական տեխնիկայի երևան գալով մանրանկարչական արվեստը իր տեղը զիջել է փորագրությանը, հաստոցային գեղանկարչությանը։ Այս ասպարեզներում ևս Ղրիմի հայերը նշանակալից հաջողություններ են ունեցել, որի ամենավառ արտահայտությունը աշխարհահռչակ ծովանկարիչ Հովհաննես Այվազովսկու ստեղծագործությունն է։

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Ալպոյաճյան Ա․, Պատմություն հայ գաղթականության, ե․ 2, Կահիրե, 1955։
  • Միքայելյան Վ․, Ղրիմի հայկական գաղութի պատմություն, Ե․, 1964։ ․
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։