ԵՐՀԷԿ-ի բնակելի շենք
 | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | բնակելի տուն և մշակութային արժեք |
| Երկիր |  Հայաստան[1] |
| Տեղագրություն | Կենտրոն վարչական շրջան |
| Հասցե | Պարոնյան փող. 7[1] |
| Փողոց | Պարոնյան փողոց (7) |
| Ճարտարապետական ոճ | Կոնստրուկտիվիզմ |
| Հարկեր | 4 |
| Հիմնադրված է | 1929 |
| Սկսել է աշխատել | 1930 |
| Ճարտարապետ | Կարո Հալաբյան և Միքայել Մազմանյան |
| Ժառանգության կարգավիճակ | մշակութային հուշարձան Հայաստանում[1] |
 | |
 | |
ԵրՀԷԿ բնակելի շենք («Շախմատային») բնակելի շենք Երևանում, որ գտնվում է Պարոնյան փողոց, շենք 7 հասցեում, կոնստրուկտիվիզմի հուշարձան։ Կառուցվել է 1929-1930 թվականներին՝ ճարտարապետներ Կարո Հալաբյանի և Միքայել Մազմանյանի նախագծով՝ Երևանի հիդրոէլեկտրակայանի (ԵրՀԷԿ-1) աշխատակիցների համար[2]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1926 թվականի մայիսի 16-ին տեղի է ունեցել Երևանի հիդրոէլեկտրակայանի (ԵրՀԷԿ-1) հանդիսավոր գործարկումը՝ առաջինն ու ամենահզորը Խորհրդային Հայաստանում[3]։ Չնայած էլեկտրակայանի գործարկման շուրջ բարձրացած աղմուկին, մինչև 1930-ականների սկիզբը ԵրՀԷԿ-1-ի աշխատողների համար առանձին տուն չի եղել։ Այն սկսել է կառուցվել միայն 1929 թվականին՝ երիտասարդ ճարտարապետներ Կարո Հալաբյանի և Միքայել Մազմանյանի համատեղ նախագծով Կարմիր Բանակի փողոցում (այժմ՝ Պարոնյան)։
Ճարտարապետական առանձնահատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շենքը կառուցված է կոնստրուկտիվիզմի ոճով։ «Շախմատային» մականունը նրա պաշտոնական անվանումը չէ և շենքին տրվել է իր բնորոշ ճարտարապետական ձևավորման համար՝ փոփոխական պատուհաններով պատերով և խորը լոջիաներով՝ շաշկի դասավորությամբ։ Արևոտ եղանակին պատերը վառ լուսավորվում էին, իսկ լոջաները մութ էին մնում, ինչը շինությանը նմանություն էր հաղորդում շախմատի տախտակի։ Այսօր լոջիաների մեծ մասը շարվել և վերածվել է սենյակների, ինչը աղավաղում է շենքի տեսքը և ճարտարապետների սկզբնական գաղափարը։
Սկզբում տունը եռահարկ է եղել, սակայն 1950-ականներին ավելացվել է չորրորդ հարկ՝ չխախտելով պատերի և լոջաների շախմատային կարգը. շենքը նույնպես երկարացվել է (ուղղահայաց հատվածների թիվը սկզբնական նախագծի 9-ից[4] հասցվել է 13-ի), իսկ առաջին հարկը գրեթե ամբողջությամբ փոփոխվել է խանութների համար։
Շենքի բնակարանները շատ փոքր են եղել, առանց խոհանոցների, քանի որ բնակելի կոմունաների նկատմամբ կոնստրուկտիվիստական մոտեցումը ենթադրել է յուրաքանչյուր բնակելի համալիրում գործարանային խոհանոցների առկայություն։ Բնակարաններում նույնպես առանձին սանհանգույցներ չեն եղել (միայն զուգարաններ), քանի որ նախատեսվում էր օգտագործել հասարակական լոգարաններ[5]։
«Շախմատային» մականվան պատճառով ԵրՀէկ-ի բնակելի շենքը հաճախ շփոթում են Երևանի «Շախմատի տան» հետ, որը կառուցվել է 1970 թվականին Ժաննա Մեշչերյակովայի նախագծով։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Wiki Loves Monuments monuments database — 2017.
- ↑ Арутюнян В.М., Оганесян К.Л. «Архитектура Советской Армении». — Ереван: Издательство Академии наук Армянской ССР, 1955.
- ↑ Сардарапат, “Капитал”, майонез, ЕрГЭС и Туринская плащаница
- ↑ Вид здания сразу после постройки в 1931 году
- ↑ Григорян М. В. «Ереван. Биография города». — М.: Слово/Slovo, 2022. — ISBN 978-5-387-01752-0
|
Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձան, օբյեկտ № 1.6/53 |