Աղանդեր
 | |
|---|---|
.jpg) | |
| Տեսակ | սննդատեսակ |
| Ենթատեսակ | կերակուր, սննդամթերք, course? և sweet dish? |
 Desserts Վիքիպահեստում | |
Աղանդեր (ֆր.՝ dessert), սեղանին մատուցվող ավարտական ուտեստ։ Նախատեսված է, որ համտեսողը ստանա հաճելի համային զգացումներ ճաշից կամ ընթրիքից հետո։ Աղանդերը հիմնականում քաղցր խորտիկ է (ո՛չ մրգերը)։
Աղանդերը հրամցվում է հիմնականում հատուկ աղանդերային ափսեներով։ Այն, որպես կանոն, ուտում են աղենդերային գդալներով։ Վերջիններիս չափերը տատանվում է ճաշի գդալի և թեյի գդալի միջակայքում։ Աղանդերի սեղանի բաղկացուցիչ մասերից են համարվում նաև աղանդերային դանակն ու պատառաքաղը։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական ճաշատեսակներից հետո քաղցր ուտեստներ ճաշակելու սովորությունը լայն տարածում է գտել Եվրոպայում միայն 19-րդ դարում: Դա կատարվեց այն բանից հետո, երբ լայն տարածում գտավ շաքարավազի արտադրությունը։ Մինչ շաքարի լայն տարածում գտնելը, այդ արտոնությունից օգտվում էին միայն հարուստ ընտանիքների ներկայացուցիչները։ Միջին կամ ցածր խավի սեղաններին քաղցրավենիք հայտնվում էր միայն տոնական օրերին։ Հենց այս փաստն էլ հիմք հանդիսացավ, որպեսզի աղանդերը այդքան գեղեցիկ ու տոնական զարդարեն։
Նկարագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աղանդերը, որպես կանոն, համարվում է քաղցր ուտեստ (օրինակ՝ պաղպաղակը կամ տորթը)։ Սակայն կան նաև ոչ քաղցր տարատեսակներ, որոնք պատրաստած են մրգերից, զանազան ընկույզներից, պանիրներից, ու կրկին ոչ քաղցր հրուշակեղենից։ Բացի այդ, ոչ բոլոր քաղցր ուտեստներն են համարվում աղանդեր։ Օրինակ, չինական խոհանոցում կան քաղցր մսային ճաշատեսակներ, որոնք երբեք չեն համարվում աղանդեր։ Չինաստանում հանդիպում են նաև կոնֆետներ՝ պատրաստված պղպեղով և կոճապղպեղով. սրանք նույնպես չեն համարվում աղանդեր։ Կենտրոնական Ամերիկայի հնդկացիները մինչկոլումբոսյան ժամանակաշրջանը պատրաստում էին ըմպելիք կակաոյի հատիկներով, որին կոչում էին չոկոլատլ։ Շաքարավազի փոխարեն նրանք նույնպես օգտագործում էին պղպեղ և այլ համեմունքներ[1]։ Ռուսական խոհանոցում հանդիպող սև ձկնկիթը հանդիսանում է ոչ քաղցր աղանդեր։ Իսկ Ֆրանսիայիում ամենատարածված և դասական աղանդերը պանիրն է։
Տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հրամցնելու ջերմաստիճանից կախված աղանդերը լինում է տաք և սառը։
Որպես աղանդեր կարող են հրամցվել հետևյալ սննդամթերքները.
- հրուշակեղենից՝ տորթեր, զանազան տեսակների թխվածքաբլիթներ, վաֆլիներ, կեքսեր, կարկանդակներ
- տարբեր տեսակի ու համի կոնֆետներ
- հարած սերուցքով ուտեստներ
- պաղպաղակներ և պաղպաղակից պատրաստած աղանդեր
- քաղցր մրգահատապտղային խառնուրդներ՝ մրգային աղցաններ, մրգային յոգուրտներ, սնիկերոսով աղցան
- ըմպելիքներ՝
- քաղցր կաթնային աղանդեր, շոկոլոդային և մրգահատապտղային մուսեր, կրեմներ, դոնդողներ, ջեմեր
- խյուսեր (խնձորապուր)
Աղանդերային ազգային ուտեստներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Էկլեր
- Մուրաբա
- Դիմսամ՝ հրամցվում է հիմնականում թեյախմության ժամանակ
- Պրալին
- Ցիմես
- Քաղցր հաց (չորահաց, տապակած հաց)
- Մացեբրայ
- Պրոֆիտրոլի
- Պաննա կոտտա
- Ֆալուդե
- Իտալական սառույց՝ սառեցված օշարակ և մրգախյուս
- Գրանիտա
Տե՛ս նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Чтоб вам весь год пить чоколатль!» — журнал «Eclectic».
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Աղանդեր»։ Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ)։ Սանկտ Պետերբուրգ։ 1890–1907
- Десерт // Кулинарный словарь
| ||||||
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Աղանդեր կատեգորիայում։ |