Տորթ

«Վիքիպեդիա» տորթ

Տորթ (իտալ.՝ torta, ավելի վաղ՝ լատ.՝ tōrta, կլոր հաց), աղանդեր, կարկանդակի տարատեսակ, որը կազմված է մեկ կամ մի քանի շերտերից, որոնք իրար են միանում կրեմով կամ ջեմով։ Տորթը սովորաբար պատում են կրեմով, գլազուրով կամ մրգերով։

Կան նաև ոչ քաղցր տորթերի տարատեսակներ (օրինակ՝ լյարդից տորթ), որի դեպքում «տորթ» անվանումն ավելի շատ մատնանշում է ուտեստի ձևավորած, զարդարած լինելը։

Պատմություն

Առաջին տորթերը, ըստ երևույթի առաջացել են այն ժամանակ, երբ մարդիկ սովորեցին աղալ հացահատիկ և այդ եղանակով ստանալն ալյուր: Տորթերը տարածում ստացան, երբ խոհարարները սկսեցին օգտագործել շաքար: Եղեգնաշաքարը առաջին անգամ արտադրված Հնդկաստանում, ճամփորդեց մինչև արաբական երկրներ, որտեղ այն հմտորեն խառնում էին բուրավետ համեմունքների հետ, որոնք ներկրվել են Հեռավոր Արևելքից:

Պատրաստում

Կորժերը տորթերի մեծ մասի համար պատրաստվում են բիսկվիտե կամ ավազե խմորից, դասական տորթերը իրենցից ներկայացնում են բարակ ավազե կորժերի համադրություն (ավելի կայուն հիմքի համար) և մեկ կամ մի քանի բիսկվիթե կորժեր: Տորթերի համար օգտագործում են նաև շերտավոր կամ վաֆլենման կորժեր: Կորժերը քսելու համար ըստ սովորության օգտագործում են պովիդլո՝ կրեմ պատրաստված կարագից կամ սերուցքից շաքարի հետ, խտացրած կաթ: Կորժերի միջև կարելի դնել մրգերի, հատապտուղների, ընդեղենի շերտեր, ինչպես նաև թրջել կորժերը քիչ քանակությամբ ալկոհոլի մեջ (ռոմ, լիկյոր): Ինչպես խմորի այնպես էլ կրեմի մեջ կարելի է ավելացնել տարբեր համի և անուշահոտ ավելացումներ՝ կակաոյի փոշի, վանիլ, սննդային ներկեր:

Ըստ սովորույթի տորթերն ունեն կլոր ձև, սակայն որոշ տեսակներ, ինչպես նաև արդյունաբերական արտադրության տորթերը, թխվում են ուղղանկյան ձևով: Այդպիսի տորթերը հաճախ կտրում են և վաճառում կտորներով (օրինակ, «Նապոլեոն» տորթը): Իտալիայում տարածված են կիսագնդի ձևով տորթերը: Վերջերս տարածվել են տորթերի անսովոր տորթերի ձևերը, օրինակ, աստղի կամ սրտի ձևով, որոնք հիմնականում անում են հատուկ իրադարձությունների ժամանակ:

Տորթի թխմամբ և ձևավորմամբ զբաղվում է վարժեցված խոհարար-հրուշակագործը:

Տորթերի ձևավորում

Որպես տորթերի դեկորացիա հիմնականում օգտագործում են կրեմ (որպես կանոն նույնը, որը օգտագործվում է կորժերի շերտավորման համար), որը ճզմելով դուրս են հանում հրուշակային շպրիչ տորթի վերևը և նրա կողքի մասերը:

Ինչպես նաև տորթը ծածկում են ջնարակով կամ քանաշով: Մեծ տարածում է ստացել ճկուն շաքարավազե մաստիկան,որը պատրաստվում է մարշմելոուից և օգտագործվում է ոչ միայն տորթը ծածկելիս, այլ նաև դեկորատիվ ֆիգուրներ պատրաստելու համար, որոնցով զարդարում են հրուշակային արտադրանքը:

Մաստիկայով պատված, պանդայի տեսքով տորթ

Տորթը պանդայի տեսքով՝ ծածկված է հրուշակային մաստիկայով, որի շնորհիվ տորթը ունի հարթ տեսք ր տարբերվում է ուրիշ քաղցրեղենից:

Մաստիկայի գլխավոր առավելությունը՝ դա նրա ճկունությունն է, այն հեշտ ընդունում է ցանկացած ձև և դրանից կարելի է ծեփել տարբեր ֆիգուրներ՝ փոքրիկ գազանիկների, մարդուկների, ծաղիկների և այլն: Այսօր հրուշակագործները համատեղում մաստիկան և պոմադկան, օգտագործելով թագավորական ջնարակ մաստիկային պահանջվող տեսքը տալու համար:

Հրուշակային մաստիկայի պարունակությունը փոփոխվում է, բայց անփոխարինելի հիմքը կազմում են բնական բաղադրամասերը: Հիմնական բաղադրամասը շաքարավազե փոշին է, որին կարելի է ավելացնել ժելատին, օսլա, ձվիսպիտակուց, զեֆիր: Անբարեխիղճ արտադրողները բաղադրության մեջ ավելացնում են՝ կակաոյի կարագի էկվիվալենտ, Е466 (սննդային կայունացուցիչ), Е1422 (մոդիֆիկացված կրախմալ), գլիցերին, E471 (կայունացուցիչ), սննդային ներկ, Е202 (կալիումի սորբատ):

Գոյություն ունի մեծ քանակությամբ ընդհանուր մոտիվներ, որոնք օգտագործում են տորթերը զարդարելու ժամանակ: Ամենատարածվածը դրանցից՝ ծաղիկներն են և շաքարավազե ջնարակից դեկորատիվ եզրը, մարցիպանից պատրաստված ֆիգուրներ, պոմադկա, ջնարակի տարբեր տեսակներ:

Լամբետ մեթոդում (անգլ.՝ Lambeth) կիրառվում է շաքարավազե նախշի տեխնիկան: Պոմադկայով պատված տորթի վրա քսում են նախշը, օգտագործելով թագավորական ջնարակը: Հետո ավելացնում են ժանյակի նման մեկ ուրիշ նախշ: Ուրիշ ոճաձևերը կիրառվող Լամբետի մեթոդում, իրենց մեջ են ներառում տորթի սանրավոր եզրի ձևավորումը, տարբեր ոլորագծերի գծանշումը և շաքարավազե ջնարակի բարակ թելերից օդային պատկերների նկարումը:

Ավստրալիական մեթոդում օգտագործվում է թագավորական ջնարակից նախշը, որը քսում են ժանյակ հիշեցնող ուրիշ պաճուճական նախշի վրա:

Բավականին հնրաճանաչ է Ուիլտոնի (Wilton) մեթոդը, որում տորթի զարադարման օգտագործում են յուղային կրեմը: Ըստ սովորության կրեմով պատում են ամբողջ տորթը, կամ դրանով զարդարում են տորթը, բայց ոչ միայն ոլորագծերով և ծաղիկներով, նաև դժվար նախշերով: Տորթերի ձևավորումա հիմա շատ դժվար է պատկերացնել առանց Ուիլտոնի մեթոդի: Այն շատ արագ դարձավ հանրաճանաչ, քանի որ նույնիսկ սկսնակները կարող են այն օգտագործել, աստիճանաբար զարգացնելով իրենց հմտությունները: Ուիլտոնի մեթոդում գոյություն ունեն հմտության երեք փուլեր՝ առաջինը՝ ծաղկային նախշերի և դեկորատիվ եզրի գծանշումը, երկրորդը՝ պոմադկայի պատրաստումը և տորթի վրա փսելը, ինչպես նաև ծածկոցային տեխնիկան, և երրորդը իր մեջ ընդգրկում է բոլորովին բացառիկ ու դժվար տեխնիկաներ և ոճաձևեր:

Դրանից բացի տորթերի զարդարման համար օգտագործում են մրգեր, հատապտուղներ, ընդեղեն, մարցիպանից պատրաստված ֆիգուրներ, շոկոլադե և կոկոսե տաշեղ, հարած հում սեր:

Տորթը մշակույթում

Տորթը ավանդական կերակրատեսակ է հարսանիքներում, ծննդյան օրերին և այլ հանդիսավոր իրադարձությունների ժամանակ: Հարսանեկան տորթը ըստ ավանդույթի մի քանի հաարկանի են լինում և վերևից զարդարվում են նորապսակների ֆիգուրներով: Ծննդյան օրերին տորթը կարող են զարդարել մոմերով, և մոմերի քանակը պետք է համապատասխանի անվանակոչիկի տարիքին կամ հատուկ մոմերով, որոնք ունեն տարիքին համապատասխանող թվեր:

Տորթերը հաճախ օգտագործում են, որպես շպերտելու զենք հայտնի մարդկանց դեմ հասարակական անվստահություն կամ արհամարանք ցուցաբերելու համար: Հայտնի մարդկանց դեմքին տորթ շպրտելու ավանդույթը ստեղծել է բելգիացի՝ Նոել Գոդենը՝ «Միջազգային տորթերի բրիգադ» կոչվող շարժման առաջնորդը, և հենց այդ շարժման ակտիվիստներից տուժեցին Բիլլ Գեյտսը, Միշել Կամդեսյուն, Ժան-Լյուկ Գոդարը և ուրիշներ:

Անիմաստ տորթերի շպրտումը, որպես զվարճություն կինոկատակերգությունների մի մասն է կազմում:

Հուլիսի 20-ը աշխարհում նշվում է, որպես Տորթերի Միջազգային Տոն Օր:

Հայտնի տորթեր

• Devil’s food cake
• Այերշեկկե
• «Բատենբերգ»
• Բուչչելատո
• «Դոբոշ»
• «Դունայակն ալիքներ»
• «Զախեր»
• Իշլական տորթեր
• «Կիեվյան տորթ»
• Ելակ սերուցքի հետ
• «Տիեզերք»
• Կարմիր թավշյա տորթ
• Կրոկեմբուշ
• «Լենինգրադյան»
• Լինցսիական տորթ
• «Մարիկա»
• «Դևի երազանք»
• Գազարե տորթ
• «Մրջնաբույն»
• «Նապոլեոն»
• «Օպերա»
• «Պավլովա»
• Պերուական մրգային տորթ քաղցր նուգայով
• «Պանչո»
• «Թռիչք»
• «Պրահա»
• «Ծտի կաթ»
• «Սուրբ ծննդյան պոլենո»
• Քաղցրակեր
• Սմետաննիկ
• «Թայական տորթ»
• «Երեք կաթ»
• «Ցուգական բալի տորթ»
• «Չարոդեյկա»
• «Սև անտառ» (Շվարցվալդական բալի տորթ, «Շվարցվալդ», «Բլեկ Ֆորեստ»)
• «Շակոտիս»
• «Էստերխազի»

Տես նաև

• Բեզե (մերենգա)
• Պաղպաղակով կամ պաղպաղակից տորթեր
• Հարսանյաց տորթ
• Հրուշակ
• Կուտապ
• Կեկս
• Տարտ