Մատաղ - Վիքիպեդիա

Մատաղ, Հայ Առաքելական եկեղեցու ավանդույթներից մեկը, որը գալիս է դեռևս հեթանոսական ժամանակներից^[1]։ Մատաղը սպանված արու գառ է կամ աքաղաղ, որի նպատակն է ողորմություն տալը։ Հայաստանի շատ շրջաններում, հեթանոսաքրիստոնեական այս ծիսակարգը դեռ ակտիվորեն պահպանվում է՝ եկեղեցու դիմաց ընտրված կենդանու սպանության տեսքով։ Մատաղն իրականացվում է Աստծուց ներում, առողջություն խնդրելու կամ շնորհակալություն հայտնելու համար։ Մարդիկ սովորաբար հավաքվում են մատաղն իրականացնողի տանը, աղոթում և ուտում մատաղի միսը։ Ըստ ավանդության՝ միսը պետք է ուտել մինչև մայրամուտը։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Armenian Perspectives - Page 171 by Nicholas Awde, Association internationale des études arméniennes

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մատաղի Խորհուրդը

Հայ Առաքելական Եկեղեցի

Կառուցվածք

Նվիրապետության աստիճաններ	Հայրապետ • արքեպիսկոպոս • եպիսկոպոս • քորեպիսկոպոս • վարդապետ • ծայրագույն վարդապետ • քահանա • սարկավագ • կիսասարկավագ • ջահընկալ • երդմնեցուցիչ • դպիր • դռնապան• գրակարդաց

Անոթներ և սպասներ	Սկիհ • մաղզմա • մասնատուփ • բաժակաման • խնկանոց • բուրվառ • տապանակ • խաչվառ • քշոց • խաչ (եկեղեցական) • մյուռոնաշիշ • կոնք • դույլ • ղենջակ • աշտանակ • ջահ • կերոն • մոմ • գրակալ

Զգեստնետ ու զարդեր	Սքեմ • վեղար • փիլոն • գավազան • մատանի • հողաթափ • շապիկ • ուրար • բազկուրար • սաղավարտ • փորուրար • գոտի • թաշկինակ • բազպաններ • վակաս • շուրջառ • խույր • փակեղ • արտախուրակներ • եմիփորոն • կոնքեռ • արծվագորգ

Ժամերգություն

Գիշերային • Առավոտյան• Արևագալի • Ճաշու • Երեկոյան • Խաղաղական • Հանգստյան

Ծիսական առանձնահատկություններ

Սուրբ Պատարագ • Մկրտություն • Դրոշմ • Ապաշխարություն • Հաղորդություն • Պսակ • Վերջին օծում կամ կարգ հիվանդաց • Ձեռնադրություն • Մատաղ

Անձինք

Հիմնադիրներ՝ Թադեոս առաքյալ և Բարդուղիմեոս առաքյալ • Գրիգոր Լուսավորիչ

Ցանկեր

Տաճարների • Կաթողիկոսների • Թեմերի • Ժողովների • Պոլսո պատրիարքների • Կիլիկիո կաթողիկոսների

Ուրիշ

Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս • Աշտիշատի եկեղեցական ժողովներ • Հայկական քրիստոնեական տոմար • Վարդապետ

դ ք խ Հայկական դիցաբանություն

Սրբազան վայրեր	Արագած • Արարատ • Նեմրութ • Պորտաքար • Քարահունջ

Հավատալիքներ և ծեսեր	Տոներ (Բարեկենդան • Նավասարդ • Վարդավառ) Բագին • Մատաղ • Սոսյաց անտառ

Գլխավոր աստվածներ	Անահիտ • Անգեղ • Ամանոր • Աստղիկ • Արա Գեղեցիկ • Արամազդ • Արեգ • Բարշամին • Գիսանե • Դեմետր • Լուսինե• Ծովինար • Հայկ • Միհր • Նանե • Սպանդարամետ • Տիր • Վահագն • Վանատուր •

Այլ աստվածներ, աստվածություններ և ոգիներ	Աժդահակ • Ալ • Արալեզ • Բախտ • Գիշերամայրեր • Գրող • Դև • Ժուկ ու ժամանակ • Նար • Նուրին • Տորք Անգեղ • Վիշապ • Քաջքեր

Հերոսներ և նահապետեր	Ամասիա • Արա Գեղեցիկ • Արամանյակ • Արամայիս • Զարմայր • Գեղամ • Հայկ Նահապետ • Հարմա

Տաճարներ	Աշճիշատ • Արամազդի դպիրի դիվանը • Արմավիր • Բագառիճ • Բագարան • Գառնի • Երիզա • Թորդան • Կուառս • Յոթնփորակյան բագինք