Էսպես չի մնա (բալլադ)

Էսպես չի մնա
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Ժանր	բալլադ
Հեղինակ	Հովհաննես Թումանյան
Բնագիր լեզու	հայերեն
Վիքիդարան	Էսպես չի մնա

Էսպես չի մնա, բալլադ, որը գրել է հայ գրող Հովհաննես Թումանյան։ Բալլադի ծագումը ժողովրդական է։

Պատմություն

Բալլադը գրելիս Թումանյանն օգտվել է հայ և օտարազգի բանահյուսությունից։ Հեղինակը բալլադը գրել է հիմնականում Ս. Հայկունու «Տերտեր ու աճամ աղբեր» հեքիաթի հիման վրա, որը տպագրվել է «Էմինյան ազգագրական ժողովածուի» 2-րդ հատորի 345-347 էջերում (Մոսկվա-Վաղարշապատ)։ Գրությունը մեզ չի հասել, հայտնի չէ նաև ստեղծման ստույգ թվականը։

Ե. Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարանի Թումանյանի համար 1340 ֆոնդում պահվում է Հասկեր ամսագրի` հեղինակի սեփական օրինակը, որի մեջ Թումանյանը ուղղումներ է կատարել։

Սյուժե

Բալլադը պատմում է մի աղքատ մարդու մասին, որն իր տղային տալիս է մի հարուստի մոտ ծառա։ Խելոք տղան մեծանում է և գնալով ավելի լավ է աշխատում. տերը նրան ավելի շատ է գումար տալիս։ Տղայի հայրը կարոտում է նրան և գնում է տեսակցության։ Տղան ասում է, որ լավ է ապրում։ Տղան այնքան լավ է աշխատում, որ դառնում թագավորի ծառան։ Հայրը նորից կարոտում է տղային և գնում է նրան տեսակցության։ Տղան նորից ասում է, որ լավ է ապրում և մտածելու կարիք չկա։ Ծառան այնքան է սիրվում, որ դառնում է թագավորության երկրորդ մարդը։ Հայրը նորից գալիս է տեսակցության, տղան ասում է, որ նազիր է դարձել և շատ լավ է ապրում։ Ժամանակ է անցնում, թագավորը մահանում է ու երկիրը մնում է անտեր։ Հավաքվում են բոլորը և որոշում, որ արքան պետք է լինի տղան։ Հայրը իմանում է և հպարտանում է իր տղայով, գալիս է նրան տեսնելու, իսկ տղան ասում է, որ երկրի տերն է ու ասում է նաև, էսպես չի մնա։ Ժամանակն անցնում է, թագավորը ծերանում է և մահանում։ Հայրը գալիս է և տեսնում, որ թագավորին շիրիմի վրա գրված է` «էսպես չի մնա»։ Բալլադը պատմում է ժամանակի, փառքի ու իշխանության անցողիկության մասին։

Տպագրություն

Առաջին անգամ տպագրվել է Հասկեր ամսագրում, 1908 թվականի 9-րդ համարի 312-314 էջերում, ապա` Երկերի ժողովածուի առաջին հատորի 319-321 էջերում։