Ավտոմոբիլաշինություն
Ավտոմոբիլաշինությունը ներառում է ձեռնարկությունների և կազմակերպությունների լայն շրջանակ, որոնք ներգրավված են շարժիչային տրանսպորտային միջոցների դիզայնի, մշակման, արտադրության, շուկայավարման և վաճառքի մեջ[1]։ Սա աշխարհի ամենամեծ արդյունաբերություններից մեկն է ըստ շրջանառության (օրինակ, Ֆրանսիայում 16%-ից, մինչև Սլովակիայի նման երկրներում 40% և ավելի)[2]։
Ավտոմոբիլային (automotive) բառը գալիս է հունարեն autos (ինքնուրույն) և լատիներեն motivus (շարժում) բառերից, որոնք վերաբերում են ինքնակառավարվող մեքենայի ցանկացած ձևին։ 1930 թվականին առաջին անգամ գործածության մեջ մտավ[3]։ Տերմինը, ըստ Էլմեր Սպերրիի, առաջին անգամ գործածության մեջ է մտել ավտոմեքենաների հետ կապված 1898 թվականին[4]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]


Ավտոմոբիլային արդյունաբերությունը սկսվել է 1860-ական թվականներին հարյուրավոր արտադրողների հետ, որոնք առաջ են քաշել անձի կառքը։ Շատ տասնամյակներ շարունակ Միացյալ Նահանգները գլխավորում էր աշխարհը ավտոմոբիլների ընդհանուր արտադրության մեջ։ 1929 թվականին, նախքան Մեծ ճգնաժամը, աշխարհն ուներ 32,028,500 մեքենա, որոնցից ավելի քան 90%-ը արտադրվում էր ԱՄՆ-ի ավտոմոբիլային արդյունաբերությունը։ Այն ժամանակ ԱՄՆ-ն ուներ մեկ մեքենա 4,87 անձին[5]։ 1945 թվականից հետո ԱՄՆ-ն արտադրում էր համաշխարհային ավտոարտադրության մոտ 75 տոկոսը։ 1980 թվականին ԱՄՆ-ը շրջանցեց Ճապոնիան, իսկ հետո նորից դարձավ համաշխարհային առաջատար 1994 թվականին։ 2006 թվականին Ճապոնիան արտադրության ծավալով փոքր-ինչ առաջ անցավ ԱՄՆ-ից և պահպանեց այս վարկանիշը մինչև 2009 թվականը, երբ Չինաստանը զբաղեցրեց առաջին տեղը՝ 13,8 միլիոն միավորով։ 2012 թվականին արտադրված 19,3 միլիոն միավորով Չինաստանը գրեթե կրկնապատկել է ԱՄՆ-ի արտադրությունը՝ 10,3 միլիոն միավոր, մինչդեռ Ճապոնիան երրորդ տեղում է՝ 9,9 միլիոն միավորով[6]։ 1970 թվականից (140 մոդել) 1998-ից (260 մոդել) մինչև 2012 թվականը (684 մոդել), ԱՄՆ-ում ավտոմեքենաների մոդելների թիվը երկրաչափական աճ է գրանցել[7]։
Ավելի վաղ մեքենաների արտադրությունը ներառում էր ձեռքով հավաքում մարդկային աշխատողի կողմից։ Գործընթացը վերածվեց անշարժ մեքենայի վրա աշխատող ինժեներներից մինչև կոնվեյերային գոտի, որտեղ մեքենան անցնում էր ավելի մասնագիտացված ինժեներների մի քանի կայաններով։ Սկսած 1960-ականներից, ռոբոտային սարքավորումները ներկայացվեցին գործընթացին, և այսօր մեքենաների մեծ մասը արտադրվում է հիմնականում ավտոմատացված մեքենաներով[8]"։
Անվտանգություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անվտանգությունը մի վիճակ է, որը ենթադրում է պաշտպանված լինել ցանկացած ռիսկից, վտանգից, վնասից կամ վնասվածքի պատճառներից։ Ավտոմոբիլային արդյունաբերության մեջ անվտանգությունը նշանակում է, որ օգտագործողները, օպերատորները կամ արտադրողները չեն բախվում որևէ ռիսկի կամ վտանգի, որը գալիս է ավտոմոբիլից կամ դրա պահեստամասերից։ Ավտոմեքենաների անվտանգությունը ենթադրում է, որ վնասի վտանգ չկա։
Ավտոմոբիլային արդյունաբերությունում անվտանգությունը հատկապես կարևոր է և, հետևաբար, խիստ կարգավորվող։ Շուկայում ընդունվելու համար ավտոմեքենաները և այլ շարժիչային տրանսպորտային միջոցները պետք է համապատասխանեն որոշակի թվով կանոնակարգերի՝ լինեն տեղական կամ միջազգային։ ISO 26262 ստանդարտը համարվում է ավտոմեքենայի ֆունկցիոնալ անվտանգության ապահովման լավագույն փորձի շրջանակներից մեկը[9]։
Ավտոմեքենայի արտադրության ընթացքում անվտանգության հետ կապված խնդիրների, վտանգի, արտադրանքի թերության կամ անսարք ընթացակարգի դեպքում արտադրողը կարող է պահանջել վերադարձնել կամ խմբաքանակը կամ ամբողջ արտադրությունը։ Այս ընթացակարգը կոչվում է արտադրանքի հետկանչում։ Արտադրանքի հետկանչումը տեղի է ունենում յուրաքանչյուր արդյունաբերության մեջ և կարող է կապված լինել արտադրության հետ կամ ծագել հումքից։
Արժեշղթայի տարբեր փուլերում արտադրանքի և շահագործման փորձարկումներն ու ստուգումները կատարվում են՝ խուսափելու համար արտադրանքի հետկանչումներից՝ ապահովելով վերջնական օգտագործողի անվտանգությունն ու անվտանգությունը և համապատասխանությունը ավտոմոբիլային արդյունաբերության պահանջներին։ Այնուամենայնիվ, ավտոմոբիլային արդյունաբերությունը դեռևս հատկապես մտահոգված է արտադրանքի հետկանչմամբ, ինչը զգալի ֆինանսական հետևանքներ է առաջացնում։
Էկոնոմիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2007 թվականին ճանապարհներին կար մոտ 806 միլիոն մարդատար և թեթև բեռնատար, որոնք տարեկան սպառում էին ավելի քան 980 միլիարդ լիտր (980,000,000 մ3) բենզին և դիզելային վառելիք[10]։ Ավտոմեքենան շատ զարգացած տնտեսությունների համար տրանսպորտային հիմնական միջոց է։ Boston Consulting Group-ի Դեթրոյթի մասնաճյուղը կանխատեսել է, որ մինչև 2014 թվականը համաշխարհային պահանջարկի մեկ երրորդը կլինի BRIC-ի չորս շուկաներում (Բրազիլիա, Ռուսաստան, Հնդկաստան և Չինաստան)։ Մինչդեռ զարգացած երկրներում ավտոմոբիլային արդյունաբերությունը դանդաղել է[11]։ Ակնկալվում է նաև, որ այս միտումը կշարունակվի, հատկապես, քանի որ երիտասարդ սերունդները (բարձր ուրբանիզացված երկրներում) այլևս չեն ցանկանում մեքենա ունենալ և նախընտրում են տրանսպորտի այլ տեսակներ[12]։ Մյուս պոտենցիալ հզոր ավտոմոբիլային շուկաներն են Իրանը և Ինդոնեզիան [13]։ Զարգացող ավտոմոբիլային շուկաներն արդեն ավելի շատ մեքենաներ են գնում, քան կայացած շուկաները։
Համաձայն J.D. Power-ի ուսումնասիրության, զարգացող շուկաները 2010 թվականին կազմել են թեթև մեքենաների համաշխարհային վաճառքի 51 տոկոսը[14][15]։ 2010 թվականին կատարված ուսումնասիրությունը ակնկալում էր, որ այս միտումը կաճի։ Այնուամենայնիվ, ավելի վերջին զեկույցները (2012) հաստատեցին հակառակը. այն է, որ ավտոմոբիլային արդյունաբերությունը դանդաղում էր նույնիսկ BRIC երկրներում[11]։ ԱՄՆ-ում ավտոմեքենաների վաճառքի առավելագույն ցուցանիշը հասել է 2000 թվականին՝ 17,8 միլիոն միավոր[16]։
2021 թվականի հուլիսին Եվրոպական հանձնաժողովը հրապարակեց իր «Պիտանի 55» օրենսդրական փաթեթը [17], որը պարունակում է կարևոր ուղեցույցներ ավտոմոբիլային արդյունաբերության ապագայի համար. Եվրոպական շուկայում բոլոր նոր մեքենաները պետք է լինեն զրոյական արտանետումներով մեքենաներ 2035 թվականից[18]։
24 զարգացած երկրների կառավարությունները և խոշոր ավտոարտադրողների խումբը, ներառյալ GM-ը, Ford-ը, Volvo-ն, BYD Auto-ն, Jaguar Land Rover-ը և Mercedes-Benz-ը պարտավորվել են «աշխատել, որպեսզի նոր մեքենաների և ֆուրգոնների բոլոր վաճառքները զրոյական արտանետումներ ունենան ամբողջ աշխարհում մինչև 2040 թվականը, և ոչ ուշ, քան 2035 թվականը առաջատար շուկաներում»[19][20]։ Ավտոարտադրող խոշոր երկրները, ինչպիսիք են ԱՄՆ-ը, Գերմանիան, Չինաստանը, Ճապոնիան և Հարավային Կորեան, ինչպես նաև Volkswagen-ը, Toyota-ն, Peugeot-ն, Honda-ն, Nissan-ը և Hyundai-ն, չեն խոստացել[21]։
Բնապահպանական ազդեցությունները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Համաշխարհային ավտոմոբիլային արդյունաբերությունը ջրի հիմնական սպառողն է։ Որոշ գնահատականներ գերազանցում են Կաղապար:Ջրի Cvt-ը մեկ արտադրված մեքենայի համար՝ կախված նրանից, թե արդյոք ներառված է անվադողերի արտադրությունը։ Արտադրական գործընթացները, որոնք օգտագործում են ջրի զգալի ծավալը, ներառում են մակերևույթի մշակումը, ներկումը, ծածկույթը, լվացումը, հովացումը, օդորակումը և կաթսաները՝ չհաշված բաղադրիչների արտադրությունը։ Paintshop-ի աշխատանքները հատկապես մեծ քանակությամբ ջուր են սպառում, քանի որ ջրի վրա հիմնված արտադրանքի վրա աշխատող սարքավորումները նույնպես պետք է մաքրվեն ջրով[22]։
2022 թվականին Tesla-ի Բեռլին-Բրանդենբուրգ Gigafactory-ն իրավական մարտահրավերների առաջ կանգնեց տարածաշրջանում երաշտի և ստորերկրյա ջրերի մակարդակի անկման պատճառով։ Բրանդենբուրգի էկոնոմիկայի նախարար Յորգ Շտայնբախն ասել է, որ թեև առաջին փուլում ջրամատակարարումը բավարար էր, ապա ավելի շատ անհրաժեշտ կլինի, երբ Tesla-ն ընդլայնի տարածքը։ Գործարանը գրեթե կկրկնապատկի ջրի սպառումը Գրյունհեյդեի տարածքում, որտեղ տարեկան 1,4 միլիոն խորանարդ մետր պայմանագրով կծախսվի տեղական իշխանություններից, ինչը բավարար է շուրջ 40,000 բնակիչ ունեցող քաղաքի համար։ Շտայնբախն ասել է, որ իշխանությունները կցանկանային այնտեղ ավելի շատ ջուր հորատել և անհրաժեշտության դեպքում ցանկացած լրացուցիչ մատակարարում իրականացնել[23]։
Ավտոմեքենաների համաշխարհային արտադրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ տարվա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տարի | Արտադրություն | Փոփոխություն | Աղբյուր |
---|---|---|---|
1997 | 54,434,000 | — | [26] |
1998 | 52,987,000 | ![]() |
[26] |
1999 | 56,258,892 | ![]() |
[27] |
2000 | 58,374,162 | ![]() |
[28] |
2001 | 56,304,925 | ![]() |
[29] |
2002 | 58,994,318 | ![]() |
[30] |
2003 | 60,663,225 | ![]() |
[31] |
2004 | 64,496,220 | ![]() |
[32] |
2005 | 66,482,439 | ![]() |
[33] |
2006 | 69,222,975 | ![]() |
[34] |
2007 | 73,266,061 | ![]() |
[35] |
2008 | 70,520,493 | ![]() |
[36] |
2009 | 61,791,868 | ![]() |
[37] |
2010 | 77,857,705 | ![]() |
[38] |
2011 | 79,989,155 | ![]() |
[39] |
2012 | 84,141,209 | ![]() |
[40] |
2013 | 87,300,115 | ![]() |
[41] |
2014 | 89,747,430 | ![]() |
[42] |
2015 | 90,086,346 | ![]() |
[43] |
2016 | 94,976,569 | ![]() |
[44] |
2017 | 97,302,534 | ![]() |
[45] |
2018 | 95,634,593 | ![]() |
[46] |
2019 | 91,786,861 | ![]() |
[47] |
2020 | 77,621,582 | ![]() |
[48] |


Ըստ երկրի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
OICA-ն հաշվում է ավելի քան 50 երկիր, որոնք մեքենաներ են հավաքում, արտադրում կամ տարածում։ Այդ ցուցանիշից միայն 14 երկրներն են (ստորև բերված ցանկում թավ արտահայտված) ներկայումս հնարավորություն ունեն նախագծելու բնօրինակ արտադրության ավտոմեքենաներ ի սկզբանե[49][1]։
- Ալժիր
- Արգենտինա
- Ավստրալիա
- Ավստրիա
- Ադրբեջան
- Բանգլադեշ
- Բելառուսիա
- Բելգիա
- Բրազիլիա
- Բուլղարիա
- Կանադա
- Չինաստան
- Կոլումբիա
- Չեխիա
- Էկվադոր
- Եգիպտոս
- Ֆինլանդիա
- Ֆրանսիա
- Գանա
- Գերմանիա
- Հունգարիա
- Հնդկաստան
- Ինդոնեզիա
- Իրան
- Իտալիա
- Ճապոնիա
- Հորդանան
- Ղազախստան
- Քենիա
- Մալազիա
- Մեխիկո
- Մարոկկո
- Նիդեռլանդներ
- Պակիստան
- Ֆիլիպիններ
- Պորտուգալիա
- Ռումինիա
- Ռուսաստան
- Սերբիա
- Սլովակիա
- Սլովենիա
- Հյուսիսային Կորեա
- Իսպանիա
- Շվեցարիա
- Թայվան
- Թայլանդ
- Թունիս
- Թուրքիա
- Ուկրաինա
- Ուզբեկստան
- Վենեսուելլա
- Վիետնամ
Երկիր | Ավտոմեքենաների արտադրություն (միավոր) | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Չինաստան | 26 082 220
| ||||||||
ԱՄՆ | 9 167 214
| ||||||||
Ճապոնիա | 7 846 955
| ||||||||
Հնդկաստան | 4 399 112
| ||||||||
Հյուսիսային Կորեա | 3 462 404
| ||||||||
Գերմանիա † | 3 308 692
| ||||||||
Մեխիկո | 3 145 653
| ||||||||
Բրազիլիա | 2 248 253
| ||||||||
Իսպանիա | 2 098 133
| ||||||||
Թայլանդ | 1 685 705
| ||||||||
Ռուսաստան | 1 566 317
| ||||||||
Ֆրանսիա † | 1 351 308
| ||||||||
Թուրքիա | 1 276 140
| ||||||||
Ինդոնեզիա | 1 121 967
| ||||||||
Կանադա | 1 115 002
| ||||||||
Չեխիա | 1 111 432
| ||||||||
Սլովակիա | 1 000 000
| ||||||||
Մեծ Բրիատանիա | 932 488
| ||||||||
Իրան | 894 298
| ||||||||
Իտալիա | 795 856
| ||||||||
† = cars and LCV only «Production Statistics»։ OICA |
Արտադրողի կողմից[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սրանք 2017 թվականի արտադրության ծավալով 15 խոշորագույն արտադրողներն էին, ըստ OICA-ի[50]։
Rank | Group | Country | Vehicles |
---|---|---|---|
1 | Տոյոտա | Ճապոնիա | 10,466,051 |
2 | Վոլսֆագեն | Գերմանիա | 10,382,334 |
3 | Հոնդայի | Հարավային Կորեա | 7,218,391 |
5 | Ֆորդ | Մեճ Բրիտանիա | 6,386,818 |
6 | Նիսսան | Ճապոնիա | 5,769,277 |
7 | Հոնդայի | Ճապոնիա | 5,236,842 |
9 | Ռենո | Ֆրանսիա | 4,153,589 |
10 | PSA Groupa | Ֆրանսիա | 3,649,742 |
11 | Սուզուկի | Ճապոնիա | 3,302,336 |
1թ | Դալմեր | Գերմանիա | 2,549,142 |
14 | ԲՄՎ | Գերմանիա | 2,505,741 |
15 | Ջելի | Չինաստան | 1,950,382 |
Արտադրողի կողմից[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սրանք 2017 թվականի արտադրության ծավալով 15 խոշորագույն արտադրողներն էին, ըստ OICA-ի[50]։
Rank | Group | Country | Vehicles |
---|---|---|---|
1 | Տոյոտա | Ճապոնիա | 10,466,051 |
2 | Վոլսֆագեն | Գերմանիա | 10,382,334 |
3 | Հոնդայի | Հարավային Կորեա | 7,218,391 |
5 | Ֆորդ | Մեճ Բրիտանիա | 6,386,818 |
6 | Նիսսան | Ճապոնիա | 5,769,277 |
7 | Հոնդայի | Ճապոնիա | 5,236,842 |
9 | Ռենո | Ֆրանսիա | 4,153,589 |
10 | PSA Groupa | Ֆրանսիա | 3,649,742 |
11 | Սուզուկի | Ճապոնիա | 3,302,336 |
1թ | Դալմեր | Գերմանիա | 2,549,142 |
14 | ԲՄՎ | Գերմանիա | 2,505,741 |
15 | Ջելի | Չինաստան | 1,950,382 |
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Automotive industry-ը Բրիտանիկա հանրագիտարանում
- ↑ «The 2021 EU Industrial R&D Investment Scoreboard»։ European Commission։ Վերցված է 27 February 2022
- ↑ Harper Douglas։ «automotive»։ Online Etymology Dictionary։ Վերցված է 2018-10-16
- ↑ «automotive | Etymology, origin and meaning of automotive by etymonline»։ www.etymonline.com (անգլերեն)։ Վերցված է 2022-05-16
- ↑ «U.S. Makes Ninety Percent of World's Automobiles»։ Popular Science 115 (5): 84։ November 1929։ Վերցված է 6 August 2013
- ↑ «2012 Production Statistics»։ OICA։ Վերցված է 6 August 2013
- ↑ Aichner T., Coletti P (2013)։ «Customers' online shopping preferences in mass customization»։ Journal of Direct, Data and Digital Marketing Practice 15 (1): 20–35։ doi:10.1057/dddmp.2013.34
- ↑ «The Timeline: Car manufacturing»։ The Timeline: Car Manufacturing։ The Independent։ 23 October 2011
- ↑ «ISO 26262-10:2012 Road vehicles -- Functional safety -- Part 10: Guideline on ISO 26262»։ International Organization for Standardization։ Վերցված է 25 March 2014
- ↑ «Automobile Industry Introduction»։ Plunkett Research։ 2008։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 December 2010-ին։ Վերցված է 25 March 2014
- ↑ 11,0 11,1 Khor Martin։ «Developing economies slowing down»։ twnside.org.sg։ Արխիվացված է օրիգինալից 13 October 2012-ին։ Վերցված է 21 July 2015
- ↑ «2014 Global Automotive Consumer Study : Exploring consumer preferences and mobility choices in Europe»։ Deloittelcom։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-07-04-ին։ Վերցված է 2015-07-03
- ↑ Eisenstein Paul A.։ «Building BRIC's: 4 Markets Could Soon Dominate the Auto World»։ TheDetroitBureau.com
- ↑ Bertel Schmitt (15 February 2011)։ «Auto Industry Sets New World Record In 2010. Will Do It Again In 2011»։ The Truth About Cars։ Վերցված է 2019-04-06
- ↑ «Global Automotive Outlook for 2011 Appears Positive as Mature Auto Markets Recover, Emerging Markets Continue to Expand»։ J.D. Power and Associates։ 15 February 2011։ Արխիվացված է օրիգինալից 17 February 2011-ին։ Վերցված է 7 August 2011
- ↑ «U.S. vehicle sales peaked in 2000»։ thecherrycreeknews.com։ 2015-05-27։ Արխիվացված է օրիգինալից 28 May 2015-ին։ Վերցված է 2015-06-18
- ↑ «European Green Deal: Commission proposes transformation of EU economy and society to meet climate ambitions»։ European Commission։ 14 July 2021
- ↑ «Fit for 55: European Union to end sale of petrol and diesel models by 2035»։ Autovista24։ 14 July 2021
- ↑ «COP26: Deal to end car emissions by 2040 idles as motor giants refuse to sign»։ Financial Times։ 8 November 2021
- ↑ «COP26: Every carmaker that pledged to stop selling fossil-fuel vehicles by 2040»։ CarExpert։ 11 November 2021
- ↑ «COP26: Germany fails to sign up to 2040 combustion engine phaseout»։ Deutsche Welle։ 10 November 2021
- ↑ Isaiah David (6 October 2014)։ «Water, water, everywhere in vehicle manufacturing»։ Automotive World
- ↑ Raymunt Monica, Wilkes William (22 February 2022)։ «Elon Musk Laughed at the Idea of Tesla Using Too Much Water. Now It’s a Real Problem»։ Bloomberg.com (անգլերեն)
- ↑ «Table 1-23: World Motor Vehicle Production, Selected Countries (Thousands of vehicles)»։ Bureau of Transportation Statistics։ May 23, 2017։ Վերցված է 2019-04-06
- ↑ «Arno A. Evers FAIR-PR»։ Hydrogenambassadors.com։ Վերցված է 2015-07-03
- ↑ 26,0 26,1 «1998 - 1997 WORLD MOTOR VEHICLE PRODUCTION BY TYPE AND ECONOMIC AREA»։ oica.net։ Վերցված է 21 July 2015
- ↑ «1999 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ «2000 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ «2001 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ «2002 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ «2003 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ «2004 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ «2005 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ «2006 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ «2007 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ «2008 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ «2009 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ «2010 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ «2011 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ «2012 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ «2013 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ «2014 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ «2015 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ «2016 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ «2017 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ «2018 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ «2019 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ «2020 Production Statistics»։ oica.net
- ↑ Jared Lynch, Mark Hawthorne (17 October 2015)։ «Australia's car industry one year from closing its doors»։ The Sydney Morning Herald։ Արխիվացված է օրիգինալից 27 May 2017-ին։ Վերցված է 27 May 2017
- ↑ 50,0 50,1 OICA: World Ranking of Manufacturers