Բասեն (Շիրակի մարզ)
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Բասեն (այլ կիրառումներ)
| Գյուղ | ||
|---|---|---|
| Բասեն | ||
| Երկիր |  Հայաստան | |
| Մարզ | Շիրակի | |
| Այլ անվանումներ | Մեծ Ախուրյան, Մուսայելյան | |
| Մակերես | 36.8 կմ² | |
| ԲԾՄ | 1645 մ | |
| Պաշտոնական լեզու | Հայերեն | |
| Բնակչություն | 1900[1] մարդ (2012) | |
| Ազգային կազմ | Հայեր | |
| Ժամային գոտի | UTC+4 | |
| Հեռախոսային կոդ | +374 312[2] | |
| ||
Բասեն (նախկին անվանումները՝ Մուսայելյան, Մեծ Քյափանակ), գյուղ Հայաստանի Շիրակի մարզի Ախուրյանի տարածաշրջանում, մարզկենտրոնից 14 կմ հարավ-արևելք, Փամբակի լեռների փեշերին։ Մուսայելյան է վերանվանվել 1935 թվականի հունվարի 3-ին ի հիշատակ հեղափոխական գործիչ Մուսայելյանի[3]։ Բասեն է վերանվանվել 2006 թվականի հուլիսի 4-ին։
Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գյուղը տեղադրված է Փամբակի լեռնաշղթայի փեշերին, մեղմաթեք սարալանջին՝ ծովի մակարդակից 1645 մ բարձրության վրա։ Բնական լանդշաֆտները սևահողային լեռնատափաստաններ են։
Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կիման բարեխառն լեռնային է, ձմեռը տևական, ցուրտ, հաստատուն ձնածածկույթով։ Լինում են ուժեղ քամիներ, հաճախակի են ձնաբքերը և սառնամանիքները։ Ամառը զով է, համեմատաբար խոնավ։ Տարեկան տեղումների քանակը 500-600 մմ։
Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1831 թվականից ի վեր բնակիչները հայեր են[4], որոնց մի մասի նախնիները 1828-1830 թթ.-ին գաղթել են Արևմտյան Հայաստանի Խնուսի և Բասենի գավառներից[3]։
Ըստ ազգային վիճակագրական ծառայության տվյալների համայնքը 2013 թ-ի հունվարի 1-ի դրությամբ ունեցել է 1658 մարդ։ Սեռային կազմում տղամարդիկ կազմում են 45%, կանայք՝ 55%։ Տարիքային խմբերը բաշխված են հետևյալ կերպ. մինչաշխատունակներ՝ 31%, աշխատունակներ՝ 50%, հետաշխատունակներ՝ 19%։
Բասենի բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում` ստորև[5].
| Տարի | 1831 | 1873 | 1897 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Բնակիչ | 512 | 1339[4] | 1892 | 1394 | 1667 | 1439 | 1606 | 1420 | 1393 | 1744 | 1393[6] |
Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բասենն ունի 507 տնտեսություն։
Գյուղատնտեսական հողահանդակները գրեթե ամբողջությամբ օգտագործվում են որպես վարելահողեր՝ կազմելով 1440 հա։ Պետական հողերը գլխավորապես օգտագործվում են որպես վարելահողեր, արոտավայրեր՝ կազմելով համապատասխանաբար 187 և 1195 հեկտար։ Գյուղատնտեսության մասնագիտացման ուղղությունը երկրագործությունն է։ Զբաղվում են այգեգործությամբ, ծխախոտագործությամբ, հացահատիկային, կերային, բանջարաբոստանային կուլտուրաների մշակությամբ։ Նախկինում զբաղվել են շաքարի ճակնդեղի մշակությամբ։
Պատմամշակութային կառույցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բասենում կան «Ժամ» եկեղեցի, որը կառուցված է սրբատաշ տուֆից և վերանորոգված է 1842 թ., «Սարավերի» եկեղեցի և «Ավերք» մատուռ։ Մոտակայքում կան գյուղատեղիներ, խաչքարեր։
Հասարակական կառույցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գյուղն ունի դպրոց, մանկապարտեզ, մշակույթի տուն, գրադարան, բուժկետ, կապի հանգույց։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ ԱՎԾ տվյալներ
- ↑ http://www.cfoa.am/HTML/option/7.htm(չաշխատող հղում)
- ↑ 3,0 3,1 «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան», հտ. 3, էջ 900
- ↑ 4,0 4,1 Զավեն Կորկոտյան, «Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)»
- ↑ «Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան, էջ 43» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ սեպտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2014 Ապրիլի 25-ին.
- ↑ 2011 թ Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները
| ||||||||||||||