Jump to content

Բելգորոդ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Քաղաք
Բելգորոդ
ռուս.՝ Белгород
Դրոշ Զինանշան

ԵրկիրՌուսաստան Ռուսաստան
ԵրկրամասԲելգորոդի մարզ
ՇրջանԲելգորոդի շրջան
ՀամայնքBelgorod Urban Okrug?[1]
ՔաղաքապետԲոժենով Սերգեյ Անդրեևիչ[2]
Հիմնադրված է1596 թ.
Առաջին հիշատակում1596
Մակերես153,1 կմ²
ԲԾՄ130 մետր
Կլիմայի տեսակԲարեխառն ցամաքային
Պաշտոնական լեզուռուսերեն
Բնակչություն379 508 մարդ (2014)
Խտություն2478.82 մարդ/կմ²
Ագլոմերացիա519 000
Ազգային կազմռուսներ, ուկրաինացիներ և ուրիշ
Կրոնական կազմուղղափառություն և այլ դավանանքներ
Տեղաբնականունբելգորոդցի, բելգորոդչանկա[3]
Ժամային գոտիUTC+3
Հեռախոսային կոդ4722
Փոստային ինդեքս308000
Փոստային դասիչ308000–309000
Պաշտոնական կայքbeladm.ru​(ռուս.)
Բելգորոդ (Ռուսաստան)##
Բելգորոդ (Ռուսաստան)

Բելգորոդ (հին ռուսերեն ռուս.՝ Bѣlgorod), քաղաք Ռուսաստանի եվրոպական մասի հարավային հատվածում։ Բելգորոդի մարզի վարչական կենտրոնն է։ Գտնվում է Արևելաեվրոպական (Ռուսական) հարթավայրի հարավային ծայրամասում, Սևերսկի Դոնեց գետի աջ ափին (Դոնի աջ վտակ), 700 կմ հարավ է Մոսկվայից, 40 կմ հեռու է Ուկրաինայից։ Քաղաքի բնակչությունը կազմում է 379.508 մարդ (2014)։ Բելգորոդի շուրջ ձևավորված ագլոմերացիան քաղաքի հետ միասին ունեն ավելի քան կես միլիոն բնակչություն։ Առաջին քաղաքն է Ռուսաստանում, որը ստացել է «Զինվորական փառքի քաղաք» կոչումը[4]։

Անվան ստուգաբանությունը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տեղանունը սպիտակ և քաղաք բառերի համադրությունն է։ Կան մի քանի տարբերակներ արտաքին տեսքի համադրության վերաբերյալ։

  1. Սպիտակ քաղաք-ամրոց, որի պատերը կառուցված են սպիտակ քարով։
  2. Կավճե լեռների անունով, որը գտնվում է Բելգորոդի լանջերին։
  3. Եվ քաղաքի անունը կապված է Սպիտակ լեռների հետ[5]։

Հին ռուսական լեզվով քաղաքի անվանումը նշանակում է փայլուն տուն, լույսե տուն։ Տարեգրքում պահպանվել են այլ անուններ՝ Սպիտակ աշտարակ, արևելասլովակյան լեզուներում պահպանվել է որպես Բելոգրադ, Բելոգարոդով[6]։

Պարգևներ և պատվավոր կոչումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Պատվավոր կոչում «Առաջին հրավառություն» (օգոստոսի 5, 1943 թ.)[7]
  • Շքանշան Հայրենական պատերազմի 1-ին մակարդակով (ապրիլի 9 1980 թ.) -ի նշանավորում խիզախություն և տոկունություն ցուցաբերած քաղաքի աշխատողներին, Հայրենական Մեծ պատերազմի, և տնտեսական ու մշակութային ձեռքբերումների զարգացման համար։
  • 2004 թվականին, Ռուսաստանի Դաշնության կառավարությունը Բելգորոդ քաղաքին պարգևատրեց II աստիճանի պատվոգրով ազգային մրցույթում «Առավել հարմարավետ քաղաք» կոչման համար[8]։
  • 2006 թվականին նախարարությունը Ռուսաստանի Դաշնության տարածաշրջանային զարգացման հիմա վրա «Լավագույն Քաղաքապետարանը» մրցույթում «Քաղաք Բելգորոդ»-ը արժանացել է III աստիճան պատվոգրի, որպես «սոցիալական ծառայությունների քաղաքապետարան»[8]։
  • 2006 թվականին հոգաբարձուների խորհուրդը «Ոսկե ռուբլու» անվանակարգում «2005 թվականի Ռուսաստանի Դաշնությունում լավագույն տնտեսական զարգացման ցուցանիշների քաղաք» անվանակարգում «Ռուսաստանի Դաշնության տարածաշրջանային կենտրոնում թեմայի վերաբերյալ» CFA Բելգորոդ քաղաքը հաղթող ճանաչվեց[8]։
  • Ռուսաստանի Դաշնության պատվավոր կոչում «Ռազմական փառքի քաղաք» (27 ապրիլի 2007 թ.), շնորհանդեսի ժամանակ հավատարմագրեր են հանձնվել Ռուսաստանի նախագահի կողմից, որ պետք եղած ժամանակ քաջություն, վճռականություն ու հերոսություն կցուցաբերի քաղաքի և հայրենիքի անկախության ու ազատության համար[9]։
  • Ըստ արդյունքերի II ռուսական «Լավագույն քաղաքապետարան» մրցույթում 2007 թվականին քաղաքային թաղամասում «Քաղաք Բելգորոդ»-ը գրավեց II տեղը, ինքնակառավարման մեջ տեղեկատվական բարեփոխումներ կատարելու համար[8]։
  • 2009 թվականի փետրվարին Բելգորոդ քաղաքում հայտարարված «Լավագույն քաղաքապետարան» մրցույթ անվանակարգում որպես ֆինանսների և էկոնոմիկայի քաղաքապետարան արժանացել է I աստիճանի[8]։
  • 2009 թվականի հոկտեմբերին Բելգորոդ քաղաքը պարգևատրվել և երախտագիտության է արժանացել Ռուսաստանի տարածքային զարգացման նախարարության կողմից, բոլոր ռուսական մրցույթերում ակտիվ մասնակցության համար արժանանալով «Ռուսաստանի ամենահարմարավետ քաղաք» կոչման, 1997-2008 թվականներին օկուպացիայի մրցանակների համար[8]։
  • Համաձայն ամենամյան արդյունքների համայնքների V մրցակցության ժամանակ 2010 թվականին Բելգորոդը «Լավագույն քաղաքապետարանը քաղաքային վայրերում վարչական կենտրոններ» անվանակարգում զբաղեցրել է առաջին հորիզոնականը[8]։
  • 2011 թվականի հունիսի 23-ին Բելգորոդ քաղաքը պարջևատրվել է բարձրագույն պարգևով-եվրոպական դիպլոմի, ակնառու նվաճումների համար, խթանելով գաղափարները եվրոպական գործընկերության և համագործակցության մեջ, զարգացման միջազգային շփումների համար[8]։
  • 2013 թվականին երկրի տարածքային զարգացման համակարգը քաղաքին արժանացրել է երկրի երրորդ քաղաք որակավորմանը[10]։

Խորհրդանիշներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զինանշան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երկնագույն դաշտի վրա պատկերված է վրդոհված ոսկե առյուծ կարմիր լեզվով, արծաթե սպիտակ աչքերով։ Առյուծի գլխավերևում արծաթե սպիրակ քարարծիվ է, դեղին աչքերով, դեղին լեզվով և քթով։

Ներկայիս զինանշանը հաստատվել է № 1416 հրամանագրով քաղաքապետարանի ղեկավարների կողմից 1994 թվականի օգոստոսին փոփոխված որոշումներով քաղաքի ավագանին թվով 278 18 հունիսի 1999 թվականին (Իրավիճակը) և թվով 303 հուլիսի 22 1999 թվականին(պատկերի)։

Ներկայիս զինանշանը գրեթե համապատասխանում է քաղաքի պատմական զինանշանին։ 1893 թվականի հուլիսի 23-ին հաստատվել է զինանշանը 1712 թվականին Բելգորոդի հետևակային գնդի զինանշանի հիման վրա։

Դրոշ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուղղանկյուն վահանակի երկու հորիզոնական շերտեր. վերևը կապույտ, ներքևը սպիտակ։ Կապույտի առկայությունը ավելի շատ է, քան սպիտակինը։ Կապույտ ֆոնի վրա պատկերված են առյուծ և արծիվ։ Ներկայիս դրոշը հաստատվել է 1999 թվականի հուլիսի 22-ին քաղաքային ժողովի պատգամավորների № 321[11] որոշումով, և ներկայացվել է Ռուսաստանի պետական ռեգիստրին, դրոշի գրանցման համար։

Դրոշը հիմնված է զինանշանի վրա, արտաքին գծագիրը առաջին անգամ ցուցադրվել է Բելգորոդյան գնդի խորհրդանշանում՝ 1712 թվականին։ Ըստ մի վարկածի դրոշի վրա պատկերավածը խորհրդանշում է ռուս-շվեդական պատերազմում Ռուսաստանի տարած հաղթանակ։ Արծիվը, խորհրդանշում է ռուսական բանակի հետապնդումը առյուծին՝ Շվեդիայի թագավորին։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմնական վեճեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տեսարանը քաղաքի Սուրբ Երրորդություն տաճարից (կառուցվել է մինչև 1707 թվականը, չի պահպանվել)
Տեսարանը Բելգորոդի երկաթագծի կայարանից 1910 թվական

Քաղաքն առաջացել է Սեվերական հակամարտության վայրում (հռոմական մշակույթ), որը տեղակայված է կավճե լեռան վրա, Սեվերսկիյ Դոնեցկի Վազելիցի գետի թափման մոտակայքում, Սեվերական բնակավայրեր՝ հիմնված սեվերյանների կողմից, ովքեր եկել են այստեղ 8-րդ դարից ոչ ուշ։ Բնակավայրը հավանաբար քանդվել է 10-րդ դարում քոչվոր պեչենների կողմից։ Մուսին Պուշկինն իր «պատմական հետազոտություններ հին ռուսական Տմուտարական իշխանության վայրը» գրում է «Սպիտակ աշտարակ»։

Հետևյալ անունով են կոչվել 3 քաղաքներ՝ Սպիտակ Վեժա, Ինակո Սերկել, Քաղաք Դոնեցկում, այն վայրի մոտ, որտեղ 1593 թվականին կառուցվել է Բելգորոդը, մյուս Բելայա Վեժան, որտեղ ապրեն են հույներն ու կազակները։ Այդ մասին վկայություններ կան Բալիտինայի գրավոր բառարաններում։ Եղել է հին քաղաք Դնեպրի մոտ, և երրորդ Բելայա Վեժան եղել է Ռուսաստանում, Օստրա գետի բարձունքում։[12]

Քաղաքի հնության օգտին արտահայտվել է պատմաբան Տատիշյովը[13], լեհ պատմաբան Կուշինսկին [14], դոնական կազակների պատմաբան Սեվելյովը[15]։

Մինչհեղափոխական աղբյուրները քաղաքի հիմնադրման տարեթիվը նշել են 1593 թվականը։

1998 թվականի տեղեկատվական բառարանում ասվում է, որ ժամանակակից Բելգորոդը հիմնադրվել է 1596 թվականին Բելգորոդեում, այսինքն այնտեղ, որտեղ երբևէ եղել է աղետների հետևանքով կորժանված Սպիտակ քաղաքը։[16]:

Ըստ տեղական պատմաբանների տեսանկյունի առաջին անգամ Բելգորոդ քաղաքը հիմնադրվել է 1596 թվականի սեպտեմբերի 11-ին Ֆյոդով Իվանովիչի կողմից, որպես սահմանային ամրոց, Բելգորոդ մարզի կենտրոնը Բելգորոն քաղաքն է։

1995 թվականի քաղաքային իշխանությունները նշել են քաղաքի 1000-րդ տարեդարձը։ Այս օրը որոշել էր տեղական ազգագրագետ Ն. Շվելյովան։

Ռուսաստանի թագավորություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռուսաստանը վերամիավորվել և թագավորության աստիճանի էր հասել Մոսկվայի մեծ իշխան Իվան Ահեղի գահակալության շրջանում։ Նա իր տերությանն էր միացրել նախկին Կիևյան Ռուսիայի տարածքում առաջացած գրեթե բոլոր իշխանությունները։ 1613 թվականին երկրում հաստատվում է Ռոմանովների դինաստիան, որը որպես թագավորական արքայատոհմ իշխում է ավելի քան հարյուր տարի՝ մինչև կայսրության հռչակվելը։

Այս շրջանում առանձին տեղ էր գրավում քաղաք Բելգորոդը։ 1658 թվականին ձևավորվել է քաղաքի ռազմական բարդ բանակ, որը ներառվում էր Բելգորոդի սահմաններում եղած բոլոր զինված ուժերը, և դրանք ենթարկվել են մարզպետին[17]։

Բելգորոդի ռազմային գնդի առաջացումը հանգեցրեց լայնածավալ ռազմական շրջանի ձևավորմանը, որը գոյատևեց մինչև 18-րդ դարի սկիզբ[17]։

18-րդ դարի սկզբում Բելգորոդն սահմանակցում էր Նովոռոսիյսկի տարածքին և Ուկրաինայի պաշտպանության գծին։ Հետագայում ռազմավարական կարևորությունը Բելգորոդում նվազել է։

1708 թվականի դեկտեմբերի 18 (29)-ին, երբ Ռուսաստանը բաժանվեց 8 մարզերի Բելգորոդը դարձավ Բելգորոդ պրովինցիայի կենտրոն, Կիև մարզում[18]։

Ռուսական կայսրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռուսաստանի պատմության կայսերական շրջանում՝ 1727 թվականի մարտի 1 (12)-ից մինչև 1779 թվականի մայիսի 23-ը (հունիսի 3) քաղաքը Բելգորոդի մարզի կենտրոնն էր, որի մեջ ընդգրկված են քաղաքներ, ինչպես նաև Օրյոլը և Խարկովը (վերջինս, միայն մինչև 1765 թվականը, և միայն քաղաքացիական վարչակազմում, քանի որ այն եղել է Սլոբոդսկիյ զորագնդի վարչական կենտրոն)։ Հետո Բելգորոդ մարզի վերացավ, իսկ Բելգորոդը դարձավ Կուրսկի մարզի շրջան։

ԽՍՀՄ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
20-րդ դարի սկզբին Բելգորոդի ընդհանուր տեսքը

Քաղաքում 1917 թվականի հոկտեմբերի 26-ին (նոյեմբերի 8) հիմնադրվել է խորհրդային իշխանություն։ 1918 թվականի ապրիլի 10-ին քաղաքը գրավել են գերմանական զորքերը։ Հետո Բրեստի խաղաղության պայմանագրով քաղաքն անցել է հյուսիս, ստեղծվել է Բելգորոդ ուկրաինական պետություն։

1918 թվականի դեկտեմբերի 20-ին Կարմիր բանակի կողմից Սկորոպադսկի տապալումից հետո քաղաքը մասն էր կազմում ՌՍՖՍՀ-ի։ 1918 թվականի դեկտեմբերի 24-ից 1919 թվականի հունվարի 7-ը Բելգորոդում տեղավորված է եղել աշխատավորական և գյուղական կառավարությունը Գ. Լ. Պյատակովայի գլխավորությամբ։ Քաղաքը եղել է Ուկրաինայի ժամանակավոր մայրաքաղաք[19]։

1919 թվականի հունիսի 23-ից դեկտեմբերի 7-ը քաղաքը կազմում է սպիտակ Ռուսաստանի հարավային մասում, և կամավորական բանակի բանակատեղին էր։

1922 թվականի դեկտեմբերին որպես Ռուսաստանի Խորհրդային Դաշնային Սոցիալիստական Հանրապետության (Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միության) մասն էր կազմում։

1928 թվականի մայիսի 14-ին երկրի վարչական բաժանման հետ կապված լուծարվել է Բելգորոդի և Կուրսկի կոմսույթունները։ Բելգորոդ շրջանը դարձավ Բելգորոդ կենտրոն Սև երկրի կենտրոնական տարածաշրջանում։ 1930 թվականին Բելգորոդի շրջանի վերանալուց հետո դարձավ շրջանի կենտրոն։ 1934 թվականի հունիսի 13-ին ընդգրկվել է Կուրսկի մարզի մեջ[20]։

1935 թվականի մարտի 2-ին առանձին վարչական միավորներն անմիջականորեն ենթական էին Կուրսկի շրջանային գործադիր կոմիտեին[21] :

Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ Բելգորոդում եղել են արյունալի մարտեր։ Քաղաքը երկու անգամ շրջափակված է եղել գերմանացիների կողմից-1941 թվականի հոկտեմբերի 24-ին, 1943 թվականի փետրվարի 9-ին, 1943 թվականի մարտի 18-ից օգոստոսի 5-ը քաղաքում եղել են մարտեր։

Պատերազմի ժամանակ քաղաքը վնասվել է, կորցրել է պատմական գրեթե բոլոր շենքերը, մնացել են միայն մի քանի տասնյակ շենքեր։ Ի պատիվ Բելգորոդի ազատագրման 1943 թվականին օգոստոսի 5-ին հրավառություն է եղել։ Այդ ժամանակից ի վեր Բելգորոդը առաջին անգամ սկսվել է բարեկարգվել, և օգոստոսի 5-ը նշվում է որպես քաղաքի օր։

1954 թվականի քաղաքը դարձավ նորաստեղծ Բելգորոդ մարզի վարչական կենտրոն։ Եվ այս ժամանակներից քաղաքը սկսել է արագ տեմպերով զարգանալ։

Ռուսաստանի Դաշնություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

XXI դարում քաղաքում մշակվել է ենթակառուցվածքների, գիտական, մշակութային, տնտեսական և հոգևոր կենտրոններ, կենտրոնական Սև ծովի երկրամասից։ Բելգորոդը Ռուսաստանում ամենամաքուր քաղաքներից մեկն է։

Աշխարհագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աշխարհագրական դիրք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բելգորոդը գտնվում է Կենտրոնական Ռուսաստանի հարավային ծայրամասում, Դոնեցկ գետի աձ ափին, Մոսկվայից 700 կմ հարավ, 42 կմ հեռու է Ուկրաինայի սահմանից։ Մոտակա խոշոր քաղաքը Ուկրաինայի Խարկով քաղաքն է։

Քաղաքը գտնվում է Սպիտակ լեռան լանջին, ողողվում է Դոնեցկ գետի ներհոսքով, որի համար հարավային բլրի վրա կառուցվել է կամուրջ 16-րդ դարի վերջին, հիմնականում պահականավի համար[22]։ Անցնում է հյուսիսից հարավ, արևելքից արևմուտք, ձևավորելով ուղղանկյուն քարտեզի վրա մի փոքր երկարացված երկայնքով արմատական կետեր[23]։

Քաղաքը գտնվում է տափաստանային գոտում։ Քաղաքի ռելիեֆի էրոզային ծագումը հակված է հյուսիսից հարավ, ծովի մակերևույթից բարձր է 200 մետր։

Վարչական բաժանումը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բելգորոդը բաժանված է երկու քաղաքային արևմտյան և արևելյան շրջանների։ Մինչև 1993 թվականը այդ թաղամասերը կոչվում էին Սվերդլովսկի և Ակտյաբրսկիյ[24]։

Քաղաքի ինտեսնիվ աճի պատճառով ստեղծվեց երրորդ՝ քաղաքային շրջանները՝ Հարավայինը[25]։ Քաղաքում ստեղծվել է 27 խորհուրդ, որը ներկայացնում է կառավարությունը խորհրդի պատգամավորների գլխավորությամբ[23]։

Ժամային գոտի

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բոլգորդը Բոլգորոդի մարզի հետ մեկտեղ գտնվում է ժամային գոտու միջազգային ստանդարտի վրա ինչպես Մոսկվան (MSK)։ Կորդինատային ունիվերսալ ժամանակը +3:00 (МСК) է։ Քաղաքի ժամանակը համընկնում է UTC+3-ին։

Կլիմա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքի կլիմա բարեխառն ցամաքային է, չոր ամառներով և զով ձմեռներով։ Մեկ տարվա ընթացքում լինում են 480-550 մմ տեղումներ, հիմնականում ամռանը։

  • Օդի տարեկան միջին ջերմաստիճանը + 7,7 °C
  • Օդի միջին խոնավությունը 76%
  • Քամու միջին արագությունը 5-7 մ/վ
 Ջերմաստիճանի և տեղումների տարեկան միջին ցուցանիշները Բելգոգրադում
Ամիս հունվ փետ մարտ ապր մայ հուն հուլ օգոս սեպ հոկ նոյ դեկ տարին
բացարձակ առավելագույնը (°C) 6,6 12,3 19,4 25,6 34,4 35,7 38,9 36,3 33,5 27,6 17,4 8,9 38,9
միջին առավելագույնը (°C) −3,0 −2,9 2,8 13,2 20,5 23,9 26,0 25,2 18,6 11,1 1,9 −2,6 11,3
միջին ջերմաստիճանը (°C) −6,1 −6,1 −0,4 8,9 15,5 19,4 21,8 21,2 15,1 8,0 −0,4 −5,6 7,7
միջին նվազագույնը (°C) −10,0 −9,9 −4,0 4,0 9,7 14,1 16,8 16,3 10,9 4,7 −2,8 −9,0 3,5
բացարձակ նվազագույնը (°C) −34,5 −29,7 −31,1 −9,7 −3,1 2,9 8,7 7,1 −2,5 −6,2 −21,0 −32,1 −34,5
տեղումների քանակը (մմ) 52 40 36 46 48 67 72 53 49 40 52 50 605
Աղբյուր՝ Բելգոգրադի տարածաշրջանի տվյալներ և worldweather.org

Բնակչություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1626 1801 1856 1861 1890 1897 1913 1926 1931 1939 1959 1967 1970 1973 1976 1979 1982 1986 1989
5000 3462 12 800 11 852 22 940 27 000 28 400 31 000 30 600 34 000 72 278 129 000 151 336 187 000 215 000 239 814 262 000 286 000 300 408
1992 1996 1998 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
314 200 326 400 335 000 342 000 344 200 337 030 337 000 339 000 340 900 344 000 348 200 353 000 358 000 356 402 356 400 366 110 373 528 379 508

1890 թվականին քաղան ունեցել է 22940 բնակիչ, որից 1330 առևտրականներ էին, 6050 միջին խավի մարդիկ։ 2010 թվականին ծնվել է 3909 երեխա, որը 10%-ով բարձրացրեց 2006 թվականի աճը։ Ռուսաստանում ամենամացծր մահացությունը քաղաքում է։ Քաղաքի բնակչությունը աճում է բարձր տեմպերով[23]։ Բնակչության 29.7% կազմում է 14-30 տարեկան մարդիկ, քաղաքում միջին տարիքը 40 տարեկանն է։ Բնակչության 194.600-ը զբաղվում է ակտիվ տնտեսությամբ[26] :

Ազգային կազմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բելգորոդի ներկայիս բնակչությունը բազմազգ է։ Քան մոտավորապես 100 ազգեր։ Առաջին տեղում ռուսներն են, երկրորդ տեղում ուկրաինացիները։

Բելգորոդի ագլոմերացիան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ագլոմերացիայում բացի քաղաքի կենտրոնից ընդգրկում են նաև 5 շրջաններ՝ Բելգորոդի շրջան, Կորոչանսկի շրջան, Շեբեկինսկի շրջան, Յակովլևսկի շրջան (Բելգորոդի մարզ), Բորիսովսկի շրջան (Բելգորոդի մարզ)[27]։ Մայրաքաղաքային բնակչությունը կազմում է 600 հազար մարդ[28], քաղաքից 30 կմ հեռավորության վրա հատակացված է անհատական բնակավայրերի շինարարության համար։

Տնտեսություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այժմյան քաղաքն ունի լավ զարգացած շինարարական ոլորտ, էներգետիկայի ընկերություն, մետաղամշակում և ռադիոէլեկտրոնիկա, զարգացման սոցիալական և մշակութային ենթակառուցվածքներ։ Նոր առևտրի կենտրոնների բացումը նպաստել է զբաղվածության աճին, քաղաքը լցված է շուկայական նոր ապրանքներով։ Քաղաքի միջին աշխատավարձը 19 100 ռուբլին է, որը 2006 թվականի ցուցանիշներով աճել է 57%[23] :

Արդյունաբերություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

19-րդ դարում քաղաքի հիմնական արդյունաբերությունը մեղրամոմի մշակումն է։ Շար հայտնի են Բելգորոդի մոմերը։ Մինչև 19-րդ դարի կեսերը ապրանքաշրջանառության մեջ հիմանական ապրանքները խոզապուխտն էր և ալկոհոլը (այսպես կոչված «գորիլկա»)։ Ըստ ԲԵՀԲ-ի 19-րդ դարի վերջին քաղաքն ուներ 41 գործարան։

  • ճարպահալ գործարան-7
  • օճառի գործարան-3
  • կաշվի գործարան-7
  • մոմագործարան-2
  • յուղի գործարան-2
  • աղյուսի գործարան-6
  • հախճասալի գործարան-4
  • կրի գործարան-4
  • բրուտագործարան-6

2001 թ. քաղաքի ապրանքային արտադրության ծավալը կազմել է 54,1 միլիարդ ռուբլի[29]։

Քաղաքի արդյունաբերություն ներկայացնում են քիմիական ձեռնարկությունները, փայտամշակման արդյունաբերությունը, դեղագործությունը, թեթև արդյունաբերությունը, սննդի արդյունաբերությունը, մեքենաշինությունը և շինարարակ նյութերի արդյունաբերությունը։ Արտադրանքի ավելի քան 50 տեսակները մեծ պահանջարկ են վայելում արտասահմանում[30]։ Քաղաքում գործում է ավելի քան 200 միջին և խոշոր ձեռնարկություններ։ Ամենամեծը ՓԲԸ «Բելգորոդի մեքենաշինության գործարանն» է, ՓԲԸ«Բելգորոդի հղկիշ գործարան»[31]։

Էներգետիկա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքում կան ջերմային էլեկտրակայաններ, որոնք ապահովում են քաղաքի բնակչությանը էլեկտրաէներգիայով ՓԲԸ «Կվադրա»։

Առևտուր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

19-րդ դարի վերջին Բելգորոդի առևտրային շուկայում կայն հացահատիկ, մոմ, ճարպ, արդտադրված ապրանքներ[22]։

Այժմ քաղաքում կա 20 խոշոր առևտրային կենտրոններ։

Քաղաքի առևտրի կենտրոններ
Խանութ «Մայակ»
Առևտրի կենտրոն «Նորաձևության բուլվար», բացվել է 2009 թվականին
Առևտրի կենտրոն «Սլավոնական»
Մանրածախ և գրասենյակային կենտրոն «Երկաթուղային կայարանը»
Առևտրի կենտրոն «Սպուտնիկ տուն»
Առևտրի կենտրոն «Էյրբաս»
Հիպերմարկետ «Լինիյա»
Առևտրի կենտրոն «Սպուտնիկ ոճ»

2010 թվականին քաղաքում բացվել է 287 նոր առևտրի, սննդի և ներքին ծառայություններ։ Ընդհանուր սպառողական հատվածում ներգրավված են ավելի քան 3000 տնտեսվարողներ, որոնք վարձել են մոտ 19 000 մարդ[30]։

Քաղաքն ունի այնպիսի մանրածախ ցանցերի, ինչպիսիք են, «Պյատոռոչկա», «Մագնիտ», «Եվրոպա», «Էլդորադո», Մեդիա մարկետ, «Մ-վիդեո», «Տեխնոպարկ», «Տեխնոցիլա». Բաց հիպերմարկետներն են «Լինիա», «Նաշ», «Կարուսել», «Լենտա», առևտրի կենտրոն «Ռիո», «Բելգորոդի սիթի մոլ», «Մեգա Գրինն», առևտրի կենտրոն «Աերոբուս», առևտրի կենտրոն «Մոդնիյ Բուլվար» և այլն։ Շինարարական հիպերմարկետներ՝ «Տիտան Ստրոյ»։ Քաղաքն ունի 3 McDonald և մի KFC:

Ձեռնարկատիրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վարչակազմի ղեկավարության աջակցությամբ ձեռնարկատիրությունը զարգագել է։ 2011 թվականի հունվարի 1-ին Բելգորոդում գրանցվել է 26.6 հազար փոքր բիզնեսներ, այդ թվում 14.4 հազար անհատ ձեռնարկատերեր և մոտ 12.400 փոքր բիզնեսներ։ Փոքր բիզնեսներում աշխատում է ավելի քան 66,000 մարդ։ Փոքր բիզնեսներում կենտրոնացված են մանրածախ և մեծածախ առևտրի, ավտոմեքենաների, կապի և շինարարության ոլորտները[30]։

Հյուրանոցներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կատեգորիա Հյուրանոցի անվանումը
Եվրոպա Պարկ հոթել
Սպիտակ քաղաք
Ամաքս Կոնգրես հյուրանոց
Բելոգորիա
Բելգորոդ
Վլադիմիր
Կատեգորիա Հյուրանոցի անվանումը
Միլան
Աշխարհ
Բելհոթել
Սալյուտ
Բևեռային աստղ

Բացի այդ կան էկոնոմ-դասի (* 2) և մինի հյուրանոցներ։

Հյուրանոց «Բեգորոդ» - ժամանակակից հյուրանոց, գտնվում է Սոբորնի տարածքի բիզնես կենտրոնում։ Ունի 91 համար[32]։

Հյուրանոց «Սպիտակ քաղաք»- գտնվում է քաղաքի կենտրոնում, հետիոտնային ծառուղում։ Ունի 37 համար և անվտանք ավտոտեղի[32]։

Հյուրանոց «Աշխարհ»- հյուրանոցի շենքը վերանորոգված է, շենքում կան ճարտարապետական և գեղարվեստական համաքաղաքային արժեքներ։ Ունի 43 համար[32]։

Հյուրանոց «Բևեռային աստղ»- փոքր էկոնոմ հյուրանոց։ Ունի 12 համար և մեքենայի ավտոկայանատեղի[32]։

Հյուրանոց «Բելգորե» - հարմարավետ հյուրանոցային համալիր է Բելգորոդի ջրամբարի տարածքում, շրջապատված է սոճիյի անտառներով։ Ունի 37 համար, հսկվող ավտոկայանատեղի, մարզասրահ, շոգեբաղնիք, լողավազան, իսկ ամռանը գործում է վոլեյբոլի լողափ[32]։

Հյուրանոց «Եվրոպա» - գտնվում է սուճու անտառում։ Հյուրանոցում կա ռեստորան, մատչելի հյուրերի համար շոգեբաղնիք, մերսում, բիլիարդ, մանկական խաղահրապարակ[32]։


Հյուրանոց «Սպիտակ քաղաք»
Հյուրանոց «Բելգորոդ»
Հյուրանոց «Աշխարհ»

Շինություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2000 թվականին քաղաքում սկսվել է ակտիվ բնակելի շինարարությունների կառուցում։ Շնորհիվ վարչակազմի վարած քաղաքականությանը Բելգորոդում կառուցվեցին հազարավոր բնակարաններ, նոր կալվածքներ Էսենինա-Բյուդեննավո-Բուլվար թաղամասերում։ Հարմարավետ ընդլայնվեցին Ուլիտկա-Զապադնիյ-Նավասադովիյ-Նոր թաղամասերը[23]։

Շինարարական աշխատանքների ծավալը 2010 թվականին կազմել է 8.5 միլիարդ ռուբլի։ Քաղաքին ավելացվել է 325.4 մ2 տարածք։ Այս ժամանակահատվածում կառուցապատվել է ավելացված տարածքի 162,6 մ2-ին[30]։

Մշակույթ և արվեստ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2011 թվականին Բելգորոդի տարածաշրջանում ծրագրվել է միջոցառում, որով պետք էր ապահովել հոգևոր անվտանգություն։ Ծրագիրն իրագործելիս իշխանությունները փորձել են կանգնեցնել քաղաքում Վալենտինի տոն նշելը «ռուսական ավանդական մշակույթի հակասման» պատճառով[33]։ Բելգորոդի մշակույթի համալսարանի ռեկտորը արգելել է բեմադրությունների ցուցադրումը, որպեսզի պահպանի «հոգևոր անվտանգությունը»[34]։

Թանգարաններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բելգորոդի ֆիլարմոնիկ

Թատրոններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բելգորոդի պետական ակադեմիական դրամատիկական թատրոն

Տաճարներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տաճարի կերպարանափոխումը գիշերը
  • Մարֆո-Մարիինսկի Կուսանոց՝
  • Նիկոլաս տաճար (1709)
  • Բարեխոսության եկեղեցի (1791)
  • Մատուռ Արքայական Մարտիրոս
  • Եկեղեցին Սուրբ Միքայել Հրեշտակապետ (XIX դար)
  • Եկեղեցի Արխանգելա Գավրիիլա (2001)
  • Եկեղեցին հոովանավորում է Սուրբ Գուրջինը[36] (2006)
  • Եկեղեցի Սրբոց Նահատակաց հավատով, հույսով և գթությամբ և իրենց մոր Սոֆիային (2010)[37]

Ճարտարապետական հուշարձաններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կանաց վարժարան, այժմ հոգեբուժական կլինիկա
  • Սելիվանով վաճառականի տուն (XVIII դար)
  • Գոլցովայում վաճառականի տուն (XIX դար)
  • Շենքը եղել է նախկին «Եվրոպական» հյուրանոցը (XIX դար)
  • Շենքը եղել է աղջիկների գիմնաստիկայի դպրոց (XIX դար)
  • Շենքը եղել է մարմնամարզական վարժարան (վերջը XIX դար)[38]

Հուշարձան-կոթողներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Սուրբ Վլադիմիրի հուշարձանը- քրիստոնեություն ընդունած Կիևյան Ռուսիայի իշխան
  • Միխայել Չեպկինույի (1788-1863) հուշարձանը, ռուս դերասան, Բելգորոդի բնիկներից, Ռուսաստանի թատերգության հիմնադիրներից մեկը
  • Հուշարձան համալիր «Մոռացել եք Աֆղանստանում»
  • Մատուռ-ռոտոնդա կառուցվել է ի պատիվ Քրիստոսի ծննդյան 2000 ամյակի
  • Ծառուղու հերոս, Խորհրդային միության հերոս Բելգորոդում
  • Հուշահամալիր 1918-1919 թվականներին խորհրդայի ռեժիմից զոհվածներին, ովքեր մահացել են զավթիչների մարտերում
  • Զանգվածային գերեզման նվիրված 1941 թվականի աշնանը Բելգորոդ քաղաքի պաշտպանության ժամանակ զոհված զինվորներին և 1943 թվականի գարնանը և աշնանը քաղաքի ազատագրմանը մասնակից զինվորներին
  • Հուշարձան համալիր-զանգվածային գերեզմանոց նվիրված 483 խորհրդային զինվորների, ովքեր մահացել են զավթիչների դեմ մղված մարտերում

Այլ վայրերը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սպորտ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուսուցման համալիր
Երիտասարդական «Սպարտակ»
Կոսմոս սպորտային պալատը

Ընդհանուր Բելգորոդն ունի 924 սպորտային կառույցներ, ովքեր հնարավորություն ունեն վերցնելու 28742 մարդ, ունի 7 մարզական դպրոց, 9 դպրոց օլիմպիական ռեզերվում, 1 սպորտային ավագ դպրոց և մանկապատանեկան մարմնամարզական դպրոց, 3 սպորտային պալատ, 47 ֆուտբոլի դաշտ, 36 լողավազան, 19 առողջապահական տվյալների բազա, ֆիթնեսի սենյակ, առողջապահության ակումբ։ Պարբերաբար ֆիզիկական կուլտուրայով զբաղվում են ավելի քան 121768 մարդ։ Քաղաքն ունի 1,515 մարզիչ[39]։

Քաղաքում ամենատարածված սպորտերն են՝ ֆուտբոլ, լող, սպորտային զբոսաշրջություն, վոլեյբոլ, աթլետիկա, բասկետբոլ, հանդբոլ, փամփուշտի հրաձգություն, տափօղակով հոկեյ, բռնցքամարտ, քիքբռնցքամարտ, սեղանի թենիս[39]։

Մասնագիտական սպորտ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մասնագիտական սպորտ ունեցող ակումբներ՝

  • ВК «Белогорье»-Ռուսաստանի տղամարդկան վոլեյբոլի ակումբ։ Է 8 անգամ եղել է Ռուսաստանի չեմպիոն(1996/1997, 1997/1998, 2000, 2001/2002, 2002/2003, 2003/2004, 2004/2005, 2011/2012), 8 անգամ ստացել է Ռուսաստանի գավաթը (1997, 1998, 2000, 2002, 2003, 2004, 2005, 2012), երեք անգամ Չեմպիոնների լիգայի հաղթող (2002/2003, 2003/2004, 2013/2014), Եվրոպական վոլեյբոլի գավաթակիր (2008/2009)։
  • ФК «Салют»-տղամարդկանց ֆուտբոլային ակումբ, այժմ գոյություն չունի։
  • ФК «Энергомаш-տղամարդկանց ֆուտբոլային ակումբ։
  • ФК «Виктория» -կանանց ֆուտբոլային ակումբ։
  • ХК «Белгород»-տղամարդկանց ֆուտբոլային ակումբ։
  • ПК «Адреналин»-բոուլինգի ակումբ, ակտիվ մասնակցում է ռազմահայրենասիրական դաստիարակությանը Բելգորոդում։
  • АК «Белки»-Ուլթիմեյթ ակումբ, ունի երեք բաժին կանանց, տղամարդկանց և ուղանողների։
  • «Роквелс»-հեծանվասպորտի ակումբ, առաջադրվել է Ռուսաստանի երկու դիրքերում «Ոսկե ոտնակ»[40]։

Սպորտային կառույցներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Մարզադաշտ «Սալյուտ»
  • Օլիպիական հերթափոխի դպրոց
  • Սպորտային պալատ «Կոսմոս»
  • Սառցեդաշտ «Սառցե նարինջ»
  • Սառցեդաշտ «Արծաթյա դոնեց»
  • Սպորտային պալատ «Սպարտակ»
  • Սպորտային համալիր «Ճառագայթ»

Զբոսայգիներ և հանգիստ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Քաղաքային հաղթանակի զբոսայգի
  • Քաղաքային զբոսայգի նվիրված Հայրենական մեծ պատերազմին
  • Նվիրապետական պուրակ
  • «Հարավ» հրապարակ
  • «Ընտանեկան» հրապարակ
  • Լենինի զբոսայգի
ձախ կողմում
Հիշատակի զբոսայգու ջրվեժը
աջ կողմում

Քաղաքի կինոթատրոններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքն ունի 6 կինոթատրոն՝

  • Կինոթատրոն «Սինեմա պարկ», ունի 7 դահլիճ։ Բացվել է 2010 թվականի հոկտեմբերի 2-ին Քաղաք-Խանութ «Բելգորոդսկոմում» (քաղաքի հարավային մասում)
  • Կինոթատրոն «Սինեմա Սթար», ունի 4 դահլիճ։ Բացվել է 2009 թվականի նոյեմբերի 28-ին Առևտրի կենտրոն «Ռիո»-յում
  • Կինոթատրոն «Գրինֆիլմ», ունի 6 դահլիճ։ Բացվել է Առևտրի կենտրոն «ՄեգաԳրինն»-ում (քաղաքի հյուսիսային մասում)
  • Կինոթատրոն «Հաղթանակ», բացվել է 1960 թվականին։ Ունի երկու դահլիճ՝ «Կարմիր» և «Կապույտ», նախատեսված է 520 տեղի համար
  • Կինոթատրոն «Մինիպլեկս „Ռուսիչ“», ունի 4 կինոդահլիճ, 674 տեղ (293+169+136+76): 2004 թվականին բացվել է վերանորոգումից հետո
  • Կինոթատրոն «Ծիածան», ունի մեկ կինոդահլիճ 594 տեղանոց։ Քաղաքի ամենամեծ կինոէկրանը 22х16 մետր
  • Կինոթատրոն «Բազե», շենքը եղել է տուն, որը վերանորոգումից հետո փոխվել է կինոթատրոնի։

Իշխանություն և քաղաքականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ադմինիստրացիա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2007 թվականին Բելգորոդ քաղաքի ղեկավարությունը «Բարեկարգման և բարեկեցության», մասին ծրագիր ներկայացրեց «Միջավայրի քաղաքականություն» անվանակարգում հաղթող ճանաչվեց «Էկոմիր» մրցանակաբաշխությանը, որը ստեղծել է Ռուսաստանի բարձրագույն բնակապահպանական խորհուրդը[8]։

Քաղաքի քաղաքապետներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2009 թվականի դեկտեմբերին «Լավագույն ղեկավարի տեղական կառավարման» ամենամյա մրցույթում «Լավագույն քաղաքապետ» կոչումին է արժանացել Վասիլի Նիկոլայևիչ Պատրյասաևը[8]։

Բյուջե

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բելգորոդ տարածաշրջանի բյուջեն 2013 թվականի եկամուտների առումով կազմել է 7 241 988 հազար ռուբլի, իսկ ծախսերը կազմել են 7 668 472 հազար ռուբլի։ Տարածաշրջանի բյուջեի պակասորդը կազմել է 426 484 հազար ռուբլի։

Ընդհանուր առմամբ բյուջեի եկամուտների և սեփական եկամուտների բաժնեմասը կազմում է 62,3 % կամ 4 513 755 հազար ռուբլի։ Սեփական եկամուտների կառուցվածքում անհատների հարկերը կազմում է 36,4 %, դրա ծավալը կազմում է 1 642 102 հազար ռումբլի աճելով 110,4% մինչև 2012 թվականը։

Տարածաշրջանի բյուջեյում հողի հարկը սեփական եկամուտների կազմում երկրորդ տեղում է, դրա բաժինը կազմում է 23,3 %, եկամուտը՝ 1 050 670 հազար ռուբլի։

Միասնական հարկերի մուտքերի ծավալը կազմում է սեփական եկամուտների 7,7 %։ 2013 թվականին իրականացված եկամուտը կազմել է 349 452 հազար ռուբլի։

Եկամուտների հատկացման բաժինը, որը քաղաքային գույք է կազմում սեփական եկամուտների 10,3 % կամ 467 123 հազար ռուբլի։

Մնացած տեսակի սեփական եկամուտների գալիս է 1 004 408 հազար ռուբլի կամ 22,2 % սեփական եկամուտների հաշվին։ Այդ անհայտուց մուտքերի մինչև կապիտալի եկամուտը կազմում է 495 251 հազար ռուբլի կամ 11 %։

Ամենամեծ ծախսերի մասնաբաժինը՝ կրթության համար 48%, սոցիալական քաղաքականություն 17%, բնակարանային-կոմունալ ծառայություններ 9%։

2013 թվականի ընթացքում իրականացվել է 22 նպատակային ծրագրեր, նրանց ֆինանսավորումը տարածաշրջանի բյուջեից «Բելգորոդ քաղաքում» կազմել է 340 338 հազար ռուբլի[41]։

Կրթություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քաղաքի պետական համալսարանի նոր մասնաշենքը
Շուխովայի անվան գլխավոր մասնաշենք
Աստվածաբանական ֆակուլտետ

Քաղաքի կրթական համակարգը ներկայացված է մի շարք բուհերով և քոլեջներով, Բելգորոդում միևնույն ժամանակ գործում են 14 լրացուցիչ կրթական հիմնարկներ, միջդպրոցական կրթական կոմբինատ, 46 միջին կրթական հիմնարկներ և 67 նախադպրոցական կրթական հիմնարկներ[42]։

2010 թվականին 10-ից ավել կրթական համակարգի աշխատակիցներ պարգևատրվել են ՌՖ-ի ընդհանուր կրթության «Պատվո աշխատակից» մեդալներով, Ռուսաստանի Դաշնության կրթության և գիտության նախարարության պատվոգրերով, ինչպես նաև քաղաքային վարչակազմի պատվոգրերով և շնորհակալագրերով։ «Կրթություն» ազգային առաջնային նախագծի հաջող իրականացման շրջանակներում լավագույների կազմում եղել են 6 մանկավարժներ Բելգորոդից[30]։

Քաղաքի մանկապարտեզներում, դպրոցներում, միջնակարգ մասնագիտական հաստատություններում ռազմահայրենասիրական դաստիարակության նպատակով անցկացվում են դասարանական ժամեր մասնակցությամբ № 27898 զինմասի ներկայացուցիչների։ Օգտագործելով նշված զինմասի նյութական բազան և նոմեր № 27898 և № 25624 զորամասերում՝ ռազմահայրենասիրական ամառային ճամբարներում անցկացվում են հավաքներ ուղղված Բելգորոդի զորակոչային երիտասարդությանը[30]։

Բացի այդ դպրոցական կադետական դասարաններում ստեղծվել են տարբեր տեսակի զորքեր։ Հանրակրթական դպրոցում անցկացվում են ծովային դասեր։

Բարձրագույն ուսումնական հաստատություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մասնագիտացված հանրակրթական դպրոցներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բելգորոդի շինարարական քոլեջ
  • Բելգորոդի արդյունաբերական քոլեջ
  • Երկու բժշկական քոլեջ
  • Փաստաբանական քոլեջ
  • Մեխանիկայի և տեխնոլոգիայի քոլեջ
  • Շինարարական քոլեջ
  • Մասնագիտական դպրոցի № 4
  • Մասնագիտական դպրոցի № 5
  • Մասնագիտական դպրոցի № 6
  • Պոլիտեխնիկական քոլեջ(նախկին ավագ դպրոց № 17)[49]
  • Բելգորոդի սննդի հասարակական քոլեջ
  • Մասնագիտական դպրոցի № 20
  • Երաժշտական քոլեջ

Հոգևոր կրթական հաստատություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հետազոտական հաստատություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Համառուսական հետազոտությունների ինստիտուտ
  • Դիզայնի ինստիտուտ
  • Քաղաքացիական ծրագրավորման ինստիտուտ
  • «Բելգորոդի Գյուղատնտեսական հետազոտությունների» ինստիտուտ
  • «Համառուսաստանյան գիտահետազոտական և փորձարարական Անասնաբուժության Ջ. Ռ. Կովալենկոյի անվան» ինստիտուտ Բելգորոդի բաժին։

Զանգվածային տեղեկատվություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բելգորոդում կա ավելի քան 20 ԶԼՄ-ներ[50], 2 լրատվական գործակալությունները, 11 հեռուստաալիքներ և 13 ռադիոկայաններ, գործում են նաև մի քանի կաբելային օպերատորներ։ Ամենահայտնի տպագիր լրատվամիջոցը «Բելգորոդի նորություններ» է, գովազդային լրատվամիջոցների առաջատար թերթը՝ «Մոյա ռեկլամա» թերթն է։

Ենթակառուցվածք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տրանսպորտ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բելգորոդով է անցել խոշոր երկաթագծերի և մայրուղիների միջազգային նշանակություն ունեցող ճանապարհը, որը Մոսկվան կապում է Ռուսաստանի հարավային շրջանների և Ուկրաինայի հետ, այդ թվում դաշնային մայրուղին M2 «Ղրիմը» և Մոսկվա-Խարկով-Սեվաստոպոլ երկաթուղին։

Ռուսաստանի սակավաթիվ քաղաքամերձ տրոլեյբուսային 34 կմ գծով անցնում է Բելգորոդով, միանալով «Ղրիմի» դաշնային մայրուղուն և վարչական կենտրոն Մայսկմին գյուղով[51]։

Քաղաքային տրանսպորտի հայեցակարգը մշակվել է 2008 թվականին, նախատեսվում է թեթև երկաթուղային շինարարություն, ինչպես նաև Խարկովի լեռնեերով ձգվող ճոպանուղու կառուցում[52]։

Ավտոմոբիլների մասին

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բելգորոդում (բացառությամբ Բելգորոդի ագլոմերացիայի) 2013 թվականին եղել 139.702 տրանսպորտային միջոց, որից 117.279 մեքենա։ 2014 թվականին եղել է 638 ավտոկայանատեղի։ Բելգորոդից 1000 եկածներից 370 մեքենայով են։

2014 թվական]ի նոյեմբերի 22-ից Բելգորոդում ավտոկայանատեղիները դարձել են վճարովի։ 55 վճարովի ավտոկայանատեղիները նախատեսված են 751 ավտոմեքենայի համար։ Ավտոկայանատեղիում մեկ ժամը անվճար է, իսկ երկրորդ ժամը լրանալու դեպքում վարորդը պետք է մուծի 30 ռուբլի։ Վճարումը կատարվում է SMS-ի, բջջային հավելվածի և կայքի միջոցով։ Ավտոկանգառն անվճար կարող են օգտագործել հաշմանադամներն, բազմազավակ ընտանիքները, վթարային ծառայությունները, Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակիցները և համակենտրոնացման ճամբարի նախկին անչափահաս դատապարտյալները։ Օպերատիվ հետևում են ավտոմեքենաների պարեկությանը, նկարահանում են հատուկ ծրագրերով[53]։

Օդանավակայան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բելգորոդի օդանավակայան

Օդային կապերը իրականացվում են Բելգորոդի միջազգային օդանավակայանում, որը ապահովում է Իլ-76, Տու 154, Boeing 737, Boeing 767, Airbus A320 ինքնաթիռների ընդունելությունը։ Օդանավակայանը հագեցված է ժամանակակից վայրէջքի SP-80 համակարգով և Վիեննայի Միացյալ համալսարանի լուսավորման սարքավորումներով։

Երկաթուղի

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Բելգորոդ»

Քաղաքում կա երկաթուղային կայարան «Բելգորոդ»-ը։ Վերջին մի քանի տարիների ընթացքում, այն մեծ մասամբ օգտագործվում է արդյունաբերական արտադրանքի ոլորտում։ 2000-ական թվականներին Բելգորոդի մասնաճյուղը Ռուսական երկաթուղու առաջատարներից էր։

Տրոլեյբուս

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տրոլեյուս «Բիտովտ» Բելգորոդում

Շղթայաձև տրոլեյբուսի երկաթուղային գիծը 120 կմ է։ Տրոլեյբուսի քաղաքային այգին բաղկացած է 150 կտոր սարքավորումներից, հիմնականում Ռուսաստանի Դաշնության պատրաստած տրոլեյբուսը ЗиУ-682В, 2 միավոր ЗиУ-683, գործում է 1990 թվականից, և 3-րդ միավոր ЗиУ-6205, 30 միավոր, «Օպտիմա», ինչպես նաև կա մի Skoda-ВМЗ-14Tr տրոլեյբուս, սկսվել է շահագործվել 1996 թվականից։ 2002 թվականին քաղաքապետարանը գնել է 15 նոր տրոլեյբուս ЗиУ-682Г, 2005 թվականին 20՝ ЗиУ-682Г, 2011 թվականին 30 տրոլեյբուս Тролза-5275.05 «Օպտիմա», իսկ 2013 թվականին 20 նոր տրոլեյբուսներ АКСМ-420:

Ավտոբուս

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ավտոբուս ЛиАЗ, աշխատում է գազով

Քաղաքն ունի 2 ավտոկայան՝ ավտոկայան Բելգորոդ և Բելգորոդ 2 (գտնվում է на կայարանամերձ տարածում), ինչպես նաև ավտոբուսը՝ «Էներգոմաշ»։ Այն հիմանականում սեղոնային տոմս ունեցող ավտոբուս է (օրինակ Էներգոմաշ-մայիս)։ Բելգորոդ 2 կայարանից ավտոբուսները գնում են շրջկենտրոններ, և հետ ժամանում նույն վայրը։ Ավտոբուսները մեկնում են 20 րոպե մեկ։ Ավտոբուսները մեկնում են Մոսկվա և Խարկով։ Ավտոբուները գնում են Քիշնևի, Կիևի, Աստրախանի, Վոլգոգրադի, Սմոլենսկի, Սանկ Պետերբուրգի, Լվովի և այլ քաղաքների կենտրոնական ավտոկայարաններ։ Բացի այդ ավտոբուսները գնում են գյուղեր և գյուղակներ։

Քաղաքացիական պաշտպանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բելգորոդի 58 օդային ազդանշաները հրահանգ են տալիս «Գրանցում բոլորի համար»։ Արտակարգ բջջային կապի օպերատորները կազմակերպել SMS հաղորդագրություններ մասնավոր բջջային հեռախոսների միջոցով[54]։

Առողջապահություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պերինտալ կենտրոն, Բելգորոդ մարզի հիվանդանոց

Բելգորոդում կա 11 կլինիկա, որից 4-ը՝ մանկական[55]։

Տոներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքի դրամագիտությունը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1995 թվականին մայիսի 16-ին Ռուսաստանի Դաշնության բանկը թողարկեց հուշադրամ նվիրված «Բելգորոդ քաղաքի ճարտարապետական կոթողների հազարամյակին»։ Շրջանառությունը կազմել է 3000 մետաղադրամ, իսկ անվանակարգը 3 ռուբլի։

2006 թվականի հոկտեմբերի 2-ին Մոսկովյան մինտը թողարկեց հուշադրամային մետաղադրամներ «Ռուսաստանի հին քաղաքներ» շարքից նվիրված Բելգորոդին։ Արվեստագետ նկարիչ դարձավ Ա. Դ. Շաբլիկինը, իսկ քանդակագործ Ա. Ի.Պարֆենովը։ Հուշադրամը պատկանում է հուշադրամների թանկարժեք մետաղների շարքին։ Դիզայնի հիմքում համատեղեցին 2 գույներ, որոնք ստանում էին լատունի և մելխիորի միաձուլումից։ Դրա համար մետաղադրամը կոչվեց բիմետալիկ։ Հիմքը 10 ռուբլի մետաղադրամն էր, մի կողմում քաղաքի համայնապատկերն էր, ձախից վերևում Բելգորոդի զինանշանը, կողամասերում մակագրություններ՝ վերևում «Ռուսաստանի հին քաղաքներ», ներքևում «Բելգորոդ»։ Հակառակ կողմում 300 ակոսներ և 2 գրություն, 10 ռուբլի առանձնացված աստղիկներով։

2011 թվականի մայիսի 23-ից Ռուսաստանի կենտրոնական բանկը և Սանկտ Պետերբուրգի դրամատունը սկսեցին թողարկել մատաղադրամների շարքից ռազմական քաղաքի «Փառք» 10 ռուբլու տեսքով։ Դրա նկարիչ և քանդակագործ դարձավ Ա. Ա. Բրինզան։ Մետաղադրամները պատրաստվեցին պողպատից և պատվեցին լատունով։ Մի կողմում պատկերված էր Բելգորոդ քաղաքի զինանշանը, վերևում կիսակլոր ժապավենով գրություն «Ռազմական քաղաքի փառք», ներքևում «Բելգորոդ»։ Մետաղադրամի կողը ունի 6 բաժին 6-ական ելուստ, և 6 բաժին 7-ական ելուստով, որոնք միմյանց հաջորդում են 12 հարթ բաժիններով։


1995 թվական
Ռուսաստանի հնագույն քաղաք` Բելգորոդ
Քաղաքի ռազմական փառքի՝ Բելգորոդ

Բելգորոդի փոստ և ֆիլատելիա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ռուսական փոստ

2002 թվականին «Մարկա» հրատարակչական և առևտրի կենտրոնը տպագրել է 150,000 ծրար, որոնց վրա պատկերված է եղել Վլադիմիր իշխանի արձանը[56], իսկ 2007 թվականին 500000 տպաքանակով[57]։

Բելգորոդի տեղանուներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բելգորոդյան փողոցներ կան Աստրախանում, Կալինինգրադում, Դոնեցկում և Սումախում։ Նախկինում գոյություն է ունեցել Լիպեցկի փողոց։ Խարկովում եղել է Բելգորոդի մայրուղի։ Մոսկվայում կա Բելգորոդի ճանապարհորդություն։ Բելգորոդի արահետներ կան Չելյաբինսկում, Ստրաիտել քաղաքում, Զապորոժիեյում, և փոքր քաղաք Տոմարովկայում։

Բելգորոդի աստղագիտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ի պարտիվ Բելգորոդ քաղաքի անվան մի փոքրիկ մոլորակի (9612) անվանել են Բելգորոդ, որն հայտնագործել է Նուչինի աստղագետ Լյուդմիլա Վասիլեյվնա Ժուրավլավոյի 1992 թվականի սեպտեմբերի 4-ին։

Պատվավոր քաղաքացիներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Բելգորոդ քաղաքի հարգարժան քաղաքացիների» համարա նշանակված են համապատասխան արտոնություններ, կախված կոչման աստիճանից։

Կոչումը շնորհվում է տարին մեկ անգամ, քաղաքի օրվա տոնական նախօրեին՝ օգոստոսի 5-ին, և երկուսից ոչ ավել թեկնածուներին։

1963 թվականից մինչև ներկա օրերս Բելգորոդ քաղաքի հարգարժան քաղաքացու կոչման են արժանացել 60 քաղաքացի։ Նրանց թվում են Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի հրամանատարներ, ֆաշիստներից Բելգորոդը ազատագրած զինվորներ, օդաչու-աստղագետեր, քաղաքի արդյունաբերական ձեռնարկությունների և հաստատությունների կառավարիչներ, բժիշկներ, ուսուցիչներ և արվեստի գործիչներ։

Քույր քաղաքներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ ОКТМО. 179/2016. Центральный ФО
  2. ↑ «У Белгорода новый мэр». Официальный сайт Администрации и Совета депутатов города Белгорода. 8 февраля 2011. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 23-ին. Վերցված է 2011 թ. փետրվարի 8-ին.
  3. ↑ Городецкая И. Л., Левашов Е. А. Русские названия жителей: Словарь-справочник. - М.: Русские словари: Астрель: АСТ, 2003. - С. 44.
  4. ↑ «Белгород открывает список «Городов воинской славы»». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 30-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  5. ↑ Андрей Сергеевич Лаптев История Географических Названий Руси.
  6. ↑ Кичигин В. П., Баранов М. Б., Комплект открыток «Привет из Белгорода» - Белгород: Отечество, 1994
  7. ↑ 5 августа 1943 года № 2 «Об овладении городами Орел и Белгород»
  8. ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 «Звания и награды Белгорода». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 18-ին. Վերցված է 2014 թ. հունիսի 27-ին.
  9. ↑ 27 апреля 2007 года № 558 «О присвоении городу Белгороду почётного звания Российской Федерации „Город воинской славы“»
  10. ↑ «Минрегионразвития РФ назвал Белгород третьим по благоустроенности в стране». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2014 թ. սեպտեմբերի 21–ին-ին.
  11. ↑ Решение Белгородского городского Совета депутатов от 22.07.1999 № 321 «О внесении изменений в решение городского Совета депутатов от 18 июня 1999 года № 279 „Об утверждении Положения о флаге города Белгорода“»
  12. ↑ Мусин-Пушкин, 1794
  13. ↑ Татищев, 1793
  14. ↑ Kuczyński, 1936
  15. ↑ Савельев, 2007, էջ 152
  16. ↑ Поспелов, 1998, էջ 60
  17. ↑ 17,0 17,1 «Формирование Белгородского полка». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2014 թ. հոկտեմբերի 1–ին-ին.
  18. ↑ Городские поселения в Российской Империи.. — Типография К. Вульфа, 1863. — Т. 3. — С. 18.
  19. ↑ Alexander del SanchesS (3 января 2014). «От рождества до рождества». Летопись Белогорья. Վերցված է 2014 թ. հունվարի 11-ին.
  20. ↑ «Административные преобразования». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2014 թ. հոկտեմբերի 1–ին-ին.
  21. ↑ Постановление ВЦИК от 02.03.1935 «О выделении города Белгорода в самостоятельную административно-хозяйственную единицу»
  22. ↑ 22,0 22,1 «Белгород: История и культура». Վերցված է 2014 թ. հոկտեմբերի 5–ին-ին.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 23,4 «Общая информация о Белгороде». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2014 թ. հուլիսի 2-ին.
  24. ↑ «Изменения в административно-территориальном устройстве субъектов Российской Федерации за 1989-2002 годы». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ նոյեմբերի 24-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  25. ↑ Статья Արխիվացված 2016-03-07 Wayback Machine информационного сайта области
  26. ↑ «Статья о Белгороде». Վերցված է 2014 թ. հոկտեմբերի 1–ին-ին.
  27. ↑ «Развитие белгородской агломерации». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 31-ին. Վերցված է 2014 թ. մայիսի 30-ին.
  28. ↑ «Наш Белгород» публикует текст выступления на сессии Горсовета Губернатора Белгородской области Евгения Степановича Савченко(չաշխատող հղում) Медиа31
  29. ↑ Промышленность Արխիվացված 2011-01-31 Wayback Machine Официальный сайт органов местного самоуправления города Белгорода
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 30,3 30,4 30,5 «Официальный сайт Губернатора и Правительства Белгородской области». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2014 թ. սեպտեմբերի 20–ին-ին.
  31. ↑ «Белгород: География и экономика». Վերցված է 2014 թ. հոկտեմբերի 5–ին-ին.
  32. ↑ 32,0 32,1 32,2 32,3 32,4 32,5 «Гостиницы Белгорода». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2014 թ. հուլիսի 2-ին.
  33. ↑ «Белгород – территория без любви». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-05-28-ին. Վերցված է 2014-12-14-ին.
  34. ↑ «В Белгороде запретили ряд современных пьес как «чернуху и порнуху»». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-05-28-ին. Վերցված է 2014-12-14-ին.
  35. ↑ Музей-СССР - Музей-диорама «Курская битва. Белгородское направление» история
  36. ↑ «Старообрядцы Белгорода получили свой храм». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 18-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  37. ↑ Ольга Липич (02.05.2010). «Патриарх Кирилл освятил 17-купольный храм в Белгороде». РИА Новости. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2011 թ. հոկտեմբերի 30–ին-ին.
  38. ↑ «Памятники архитектуры Белгорода». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 2-ին.
  39. ↑ 39,0 39,1 «Спорт в Белгороде». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2014 թ. հուլիսի 2-ին.
  40. ↑ «Велоклуб Белгорода стал номинантом всероссийской премии «Золотая педаль»». Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 31–ին-ին.
  41. ↑ «Бюджет городского округа «Город Белгород» за 2013 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 2-ին.
  42. ↑ «Образование в Белгороде». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2014 թ. հուլիսի 2-ին.
  43. ↑ Официальный сайт БГТУ имени В. Г. Шухова
  44. ↑ 44,0 44,1 «Официальный сайт БелУКЭП». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  45. ↑ «Официальный сайт БелСХА им. В. Я. Горина». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 17-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  46. ↑ «Официальный сайт БГИКИ». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  47. ↑ Официальный сайт БелЮИ МВД России
  48. ↑ «Официальный сайт Белгородского филиала СГА». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 23-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  49. ↑ «Общие сведения». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 10-ին.
  50. ↑ Перечень печатных СМИ Белгорода
  51. ↑ Из города Белгород в посёлок Майский на троллейбусе // Из города Белгород в посёлок Майский на троллейбусе (мини видео-экскурсия по улицам города Белгорода и Белгородского района по маршруту троллейбуса пригородного сообщения № 15 «Завод Энергомаш - пос. Майский»).
  52. ↑ В едином потоке Российская газета, 30 июля 2008 г.
  53. ↑ «В Белгороде заработали паркоматы». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2014 թ. նոյեմբերի 29–ին-ին.
  54. ↑ Иван Логинов (28.08.2014). «Оборона граждан. Система оповещения и бомбоубежища в Белгороде». Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 20–ին-ին.
  55. ↑ «Поликлиники Белгорода». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2014 թ. հուլիսի 2-ին.
  56. ↑ «Белгород :: Выпущено полмиллиона почтовых конвертов с изображением Круглого здания». 2007 թ․ մայիսի 4. Վերցված է 2012 թ. հունվարի 5-ին.(չաշխատող հղում)
  57. ↑ Мегедь, Светлана (2007 թ․ օգոստոսի 23). «Круглое здание + Звонница + памятник князю Владимиру» (ռուսերեն). belfm.ru` пресс-служба Белгородского филиала ФГУП «Почта России». Վերցված է 2012 թ. հունվարի 5-ին.(չաշխատող հղում)
  58. ↑ http://www.kurskadmin.ru/node/911
  59. ↑ https://www.0542.ua/news/395641/sumy-peresmotrat-svoi-otnosenia-s-gorodami-pobratimami
  60. ↑ https://www.opole.pl/dla-mieszkanca/bielgorod

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Белгород // Города России: энциклопедия. — М.: Большая Российская энциклопедия (издательство), 1994. — С. 39-41. — 559 с. — 50 000 экз. — ISBN 5-85270-026-6
  • Белгород // Поспелов, Евгений Михайлович Географические названия мира. Топонимический словарь / Отв. ред. Р. А. Агеева. — М.: Русские словари, 1998. — С. 60. — ISBN 5-89216-029-7.
  • Белгород: Очерк о прошлом, настоящем и будущем города. — Воронеж, 1969.
  • Донченко, Ю. В. Курская губерния на старой открытке. — Курск: Курский областной комитет государственной статистики, 2004. — 336 с. — 3000 экз. — ISBN 5-901958-02-2. - С. 26-84.
  • Здравствуй, Белгород: (путеводитель по городу). - Воронеж, 1983.
  • Зуев, Василий Фёдорович Путешественные записки Василия Зуева от С.-Петербурга до Херсона в 1781-1782 году. — СПб., 1787.
  • Иванчихин, А., Першит, В. Белгород (Очерки по истории города). — Белгород, 1957.
  • Карамзин, Николай Михайлович История государства Российского: в 12-и т. — СПб., 1803. — Т. I.
  • Мусин-Пушкин, А. И. Историческое исследование о местоположении древнего Российского Тмутараканского княжества (чертеж, изображающий часть древней России до нашествия татар). — СПб., 1794.
  • Озарённый первым салютом: Фоторассказ о Белгороде / Авт.-сост. Л. Дятченко, Б. Осыков; фотосъемка В. Собровина, А. Гринякина; худож. А. Сафонов. - : Советская Россия, 1985. - 165 с.: фотоил.
  • Савельев, Евграф Петрович Древняя история казачества. — М.: Вече, 2007. — 480 с. — (Тайны Земли Русской). — 5000 экз. — ISBN 978-5-9533-2143-3.
  • Татищев, Василий Никитич Лексикон Российской исторической, географической, политической и гражданской. Ч. 1. — СПб., 1793.
  • Шатило, И. А. Белгородский феномен. — М.: СИ, 2005.
  • Шмелев, Ю. Н. Тайны Белгородского треугольника. — М., 1995.
  • Шрамко, Б. А. Древности Северского Донца. — Харьков: Издательство Харьковского государственного университета, 1962. — 401 с.
  • Kuczyński, S. Ziemie Czernihowsko-siewierskie pod rzadami Litwy. — Warszawa, 1936.(լեհ.)
  • М. Л. Дударенко, Ю. Г. Перечнев, В. Т. Елисеев и др. Справочник «Освобождение городов: Справочник по освобождению городов в период Великой Отечественной войны 1941-1945». — М.: Воениздат, 1985. — 598 с.
  • Регионы России. Основные социально-экономические показатели городов. Росстат. - М:, 2008. стр. 19-20
  • Регионы России. Основные характеристики субъектов Российской Федерации: статистический сборник. Госкомстат России. - М:, 2003.
  • Регионы России. Основные социально-экономические показатели городов. Статистический сборник. Росстат. - М:, 2005. стр. 19
  • Транспорт в России: Статистический сборник. Госкомстат. - М:, 2003. стр. 112, 122
  • Транспорт в России: Статистический сборник. Росстат. - М:, 2005. стр. 119, 129
  • Регионы России. Основные социально-экономические показатели городов. 2006. Статистический сборник. Росстат. - М:, 2006. стр. 19
  • Горкин А. П. География России: энциклопедический словарь. М.: Большая Российская энциклопедия, 1998. стр. 66-67
  • Военный энциклопедический словарь. М., Министерство обороны СССР, 1984.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բելգորոդ» հոդվածին։
Ֆոտո, վիդեո և աուդիո
Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
✯
 Այս հոդվածն ընտրվել է Հայերեն Վիքիպեդիայի օրվա հոդված:
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 361)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բելգորոդ&oldid=10062762» էջից