Երանոսի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Գեղարքունիքի մարզ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Այս հոդվածը ներկայացնում է Գեղարքունիքի մարզի Երանոս գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից[1]։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 105 հուշարձան (18 միավոր)։


հուշարձան կառուցված վայր, հասցե կոորդ համարանիշ նշան. հավելյալ նշումներ պատկեր
Ամրոց «Նեղ բողազ» մ.թ.ա. 3 հզ 1,5 կմ հս-ամ 5.33/1 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Ամրոց «Շեն» («Դվոռ») մ.թ.ա. 2-1 հզ հս մասում 5.33/2 Հ Երևան-Մարտունի ճանապարհի ձախ կողմում Լուսանկար վերբեռնել


Գերեզմանոց 9-20 դդ. ամ մասում 5.33/3 Տ գյուղամիջյան ճանապարհի ձախ կողմում Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 9 դ. 5.33/3.1 Հ ընկած գետնին, կիսով գետնաթաղ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 9 դ. 5.33/3.2 Հ ընկած գետնին, կիսով գետնաթաղ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 9 դ. 5.33/3.3 Հ ընկած գետնին, վերնամասը` կոտրված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 9-10 դդ. 5.33/3.4 Հ խրված հողի մեջ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12-13 դդ. 5.33/3.5 Հ խրված հողի մեջ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12-13 դդ. 5.33/3.6 Հ խրված հողի մեջ, վերնամասը` կոտրված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 15-16 դդ. 5.33/3.7 Հ խրված հողի մեջ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 1520 թ. 5.33/3.8 Հ կանգնեցված գետնին, թվակիր Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Վարվառի, Խաթունի 1581 թ. 5.33/3.9 Հ կանգնեցված գետնին կազմող՝ Ակոբ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 1551 թ. 5.33/3.10 Հ ցածր պատվանդանին պատվիրատու՝ Մաթոս Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Սերոբխանի հոր 1551 թ. 5.33/3.11 Հ խաչապատկերներով մշակված պատվանդանին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Բեկլարի 1581 թ. 5.33/3.12 Հ ընդհանուր պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից աջակողմյանը Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Մարիանի 1581 թ. 5.33/3.13 Հ իրար կողք կանգնած զույգ խաչքարերից աջակողմյանը Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Սոփի 16 դ. 5.33/3.14 Հ կանգնեցված գետնին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 16 դ. 5.33/3.15 Հ կանգնեցված գետնին, երկատված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 16 դ. 5.33/3.16 Հ կանգնեցված գետնին, արձանագիր Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Մարգարի 16 դ. 5.33/3.17 Հ կանգնեցված գետնին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Խաթունի, Մինասի 16-17 դդ. 5.33/3.18 Հ կանգնեցված պատվանդանին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 16-17 դդ. 5.33/3.19 Հ ընդհանուր պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը, երկատված, վերնամասը` չի պահպանվել Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար Ասլանի 1568 թ. 5.33/3.20 Տ Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար 16-17 դդ. 5.33/3.21 Տ Լուսանկար վերբեռնել


Գերեզմանոց 10-17 դդ. 0,7 կմ հվ 5.33/4 Տ «Դարի գլուխ» վայրում Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 10 դ. 5.33/4.1 Հ ընկած գետնին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 10-11 դդ. 5.33/4.2 Հ կանգնեցված գետնին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11-12 դդ. 5.33/4.3 Հ կանգնեցված գետնին Լուսանկար վերբեռնել


Մատուռ «Խաչեր» 12-13 դդ. 5.33/4.4 Տ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 9-10 դդ. 5.33/4.4.1 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 9-10 դդ. 5.33/4.4.2 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 9-10 դդ. 5.33/4.4.3 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 9-10 դդ. 5.33/4.4.4 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 10-11 դդ. 5.33/4.4.5 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11-12 դդ. 5.33/4.4.6 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12-13 դդ. 5.33/4.4.7 Հ վերնամասը` չի պահպանվել Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13-14 դդ. 5.33/4.4.8 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Գերեզմանոց 12-18 դդ. գ. մ. 5.33/5 Ժամհարյան Անուշավանի տան մոտ, սար տանող ճանապարհից աջ Լուսանկար վերբեռնել


Գյուղատեղի «Կուռու ավերակներ» 10-17 դդ. 2,5 կմ հս 5.33/6 Տ Լուսանկար վերբեռնել


Եկեղեցի 10-11 դդ. 5.33/6.1 Տ ավերված Լուսանկար վերբեռնել


Գերեզմանոց 9-17 դդ. 5.33/6.2 Տ եկեղեցուց հվ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 9 դ. 5.33/6.2.1 Հ կանգնեցված գետնին, ստորին մասը չի պահպանվել, արձանագիր Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 10-11 դդ. 5.33/6.2.2 Հ երկատված, վերին մասը չի պահպանվել Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11-12 դդ. 5.33/6.2.3 Հ կանգնեցված գլխիվայր Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12-13 դդ. 5.33/6.2.4 Հ կանգնեցված գետնին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12-13 դդ. 5.33/6.2.5 Հ խրված հողի մեջ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12-13 դդ. 5.33/6.2.6 Հ կանգնեցված գետնին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13-14 դդ. 5.33/6.2.7 Հ ընկած գետնին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 15-16 դդ. 5.33/6.2.8 Հ կանգնեցված գետնին, արձանագիր Լուսանկար վերբեռնել


Դամբարանադաշտ «Կուռու ավերակներ» մ.թ.ա. 2-1 հզ 2,5 կմ հս 5.33/7 Հ համանուն գյուղատեղիից աե Լուսանկար վերբեռնել


Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին 19 դ. գ. մ. 5.33/8 Տ վրկնգ.՝ 1970-ական թթ. Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11-12 դդ. 5.33/8.1 Հ մուտքի հեծանաշարվածքում, խիստ հողմնահարված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11-12 դդ. 5.33/8.2 Հ կանգնեցված բեմին, եզրերը` ջարդոտված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 14-15 դդ. 5.33/8.3 Հ եկեղեցու ներսում Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Խաթունփաշի 15 դ. 5.33/8.4 Հ ագուցված խորանի բացվածքից վեր Լուսանկար վերբեռնել


Գերեզմանոց 10-20 դդ. 5.33/8.5 Տ եկեղեցու շուրջը Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 9-10 դդ. 5.33/8.5.1 Հ եկեղեցու հս պատի մոտ, վերնամասը` ջարդոտված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 10 դ. 5.33/8.5.2 Հ եկեղեցու քարե ցանկապատի շարվածքում, արձանագիր պատվիրատու՝ Գրիգոր Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 10 դ. 5.33/8.5.3 Հ եկեղեցու քարե ցանկապատի շարվածքում Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 10-11 դդ. 5.33/8.5.4 Հ եկեղեցուց հվ, կանգնեցված գետնին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 10-11 դդ. 5.33/8.5.5 Հ եկեղեցու քարե ցանկապատի շարվածքում Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 14-15 դդ. 5.33/8.5.6 Հ աե կողմում, կանգնեցված գետնին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 1451 թ. 5.33/8.5.7 Հ ընդհանուր պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից աջակողմյանը, եղծված արձանագրությամբ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Գրիգոր ապի 1466 թ. 5.33/8.5.8 Հ եկեղեցուց աե, շարքով կանգնած 5 խաչքարերից աջից 1-ինը Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 15 դ. 5.33/8.5.9 Հ ընդհանուր պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը, արձանագիր Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 15-16 դդ. 5.33/8.5.10 Հ աե կողմում, կանգնեցված գետնին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 15-16 դդ. 5.33/8.5.11 Հ հս-ամ կողմում, կիսով խրված հողի մեջ, արձանագիր Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Նարինգուլի 1520 թ. 5.33/8.5.12 Հ եկեղեցուց աե, շարքով կանգնած 5 խաչքարերից աջից 2-րդը, խրված հողի մեջ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Վարդանի 1527 թ. 5.33/8.5.13 Հ եկեղեցուց աե, շարքով կանգնած 5 խաչքարերից աջից 3-րդը Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Օհանի 1553 թ. 5.33/8.5.14 Հ եկեղեցուց աե, ցածր պատվանդանին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար տեր Ներսեսի 1559 թ. 5.33/8.5.15 Հ եկեղեցու հվ պատի մոտ, պատվանդանին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 1560 թ. 5.33/8.5.16 Հ հս կողմում, կիսով հողի մեջ, արձանագիր Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Մելիք միրզի 1575 թ. 5.33/8.5.17 Հ եկեղեցուց ամ, պատվանդանին կազմող՝ Ակոբ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար պարոն Պահալուի 1575 թ. 5.33/8.5.18 Հ եկեղեցուց ամ, պատվանդանին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Պողոսի 16 դ. 5.33/8.5.19 Հ եկեղեցուց աե, շարքով կանգնած 5 խաչքարերից աջից 4-րդը Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 16 դ. 5.33/8.5.20 Հ եկեղեցուց աե, շարքով կանգնած 5 խաչքարերից աջից վերջինն է Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 16-17 դդ. 5.33/8.5.21 Հ հս կողմում, ընկած գետնին, երկատված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Թաճումի 1612 թ. 5.33/8.5.22 Հ հս կողմում, ընկած գետնին, երկատված Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար 15-16 դդ. 5.33/8.5.23 Տ տեղահանված, տեղադրված Վաղինակ Զուռնաչյանի տնամերձը շրջափակող քարե ցանկապատի շարվածքում Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար Ակոբի 1551 թ. 5.33/8.5.24 Հ աե կողմում կազմող՝ Քիրամ Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար 1551 թ. 5.33/8.5.25 Տ գերեզմանոցի մուտքի մոտ, արձանագիր Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար Շահիրի 1551 թ. 5.33/8.5.26 Տ եկեղեցուց 2,5 մ հս Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար Ճիլավխանի 1593 թ. 5.33/8.5.27 Հ հս կողմում կազմող՝ Քիրամ Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար Նազարի, Փարու 16 դ. 5.33/8.5.28 Հ եկեղեցուց հս կազմող՝ Քիրամ Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար Միրզի 16-17 դդ. 5.33/8.5.29 Տ եկեղեցին շրջափակող քարե ցանկապատի շարվածքում Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար 16-17 դդ. 5.33/8.5.30 Տ տեղահանված, տեղադրված Վաղինակ Զուռնաչյանի տնամերձը շրջափակող քարե ցանկապատի շարվածքում Լուսանկար վերբեռնել


տապանաքար 1651 թ. 5.33/8.5.31 Տ եկեղեցուց 4 մ հս, թվակիր Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար Խաչաղանի 1678 թ. 5.33/8.5.32 Տ եկեղեցուց 10 մ հս-ամ Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար Ամիրի 1679 թ. 5.33/8.5.33 Տ եկեղեցուց 10 մ հս-ամ Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար Մալաքի 1685 թ. 5.33/8.5.34 Տ հս եզրին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 9-10 դդ. 5.33/9 Հ գլխիվայր կանգնեցված գյուղամիջի «Թուխ Մանուկ» մատուռում Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 10-11 դդ. 5.33/10 Հ ագուցված գյուղամիջի «Թուխ Մանուկ» մատուռի պատին, ներքուստ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 1216 թ. 5.33/11 Հ ագուցված գյուղամիջի «Թուխ Մանուկ» մատուռի աե պատին, ներքուստ, արձանագիր Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13 դ. գ. մ. 5.33/12 Հ գյուղամիջի «Հազարան փրկիչ» սրբատեղիում, կանգնեցված պատվանդանին, վերնամասը` ջարդոտված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 14-15 դդ. գ. մ. 5.33/13 Հ ագուցված գյուղամիջի «Հազարան փրկիչ» սրբատեղիում, ներքուստ Լուսանկար վերբեռնել


Կոթող 5-6 դդ. 3 կմ ամ 5.33/14 Հ քառակող, «Խոնարհված սուրբ» նորակառույց մատուռում Լուսանկար վերբեռնել


Կոթող 5-6 դդ. 2 կմ ամ 5.33/15 Հ քառակող, «Սարի սուրբ» նորակառույց մատուռում Լուսանկար վերբեռնել


Մատուռ Սբ. Հովհաննես 10-11 դդ. 1,5 կմ հվ 5.33/16 Տ վրկնգ՝ 1975 թ., տեղաբնակների կողմից Լուսանկար վերբեռնել


Մատուռ «Շողան աղբյուր» 9-12 դդ. 6-7 կմ հվ-ամ 5.33/17 Տ համանուն գյուղատեղում Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 9-10 դդ. 5.33/17.1 Հ բեմին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 10-11 դդ. 5.33/17.2 Հ եկեղեցու խորանում Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 10-11 դդ. 5.33/17.3 Հ բեմին, ստորին ձախ մասն ու աջ եզրագոտին կոտրված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 10-11 դդ. 5.33/17.4 Հ բեմին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11-12 դդ. 5.33/17.5 Հ բեմին, եզրագոտին կոտրված Լուսանկար վերբեռնել


Ջրաղաց «Զալոյի» 19-20 դդ. ամ մասում 5.33/18 Տ գյուղի ամ եզրին Լուսանկար վերբեռնել


Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]