Երանոսի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Գեղարքունիքի մարզ)

Այս հոդվածը ներկայացնում է Գեղարքունիքի մարզի Երանոս գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 105 հուշարձան (18 միավոր)։

Երանոսի հուշարձաններ էջը Վիքիպահեստում

հուշարձան	կառուցված	վայր, հասցե	կոորդ	համարանիշ	նշան.	հավելյալ նշումներ	պատկեր
Ամրոց «Նեղ բողազ»	մ.թ.ա. 3 հզ	1,5 կմ հս-ամ	—	5.33/1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Ամրոց «Շեն» («Դվոռ»)	մ.թ.ա. 2-1 հզ	հս մասում	—	5.33/2	Հ	Երևան-Մարտունի ճանապարհի ձախ կողմում	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	9-20 դդ.	ամ մասում	—	5.33/3	Տ	գյուղամիջյան ճանապարհի ձախ կողմում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9 դ.		—	5.33/3.1	Հ	ընկած գետնին, կիսով գետնաթաղ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9 դ.		—	5.33/3.2	Հ	ընկած գետնին, կիսով գետնաթաղ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9 դ.		—	5.33/3.3	Հ	ընկած գետնին, վերնամասը` կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	5.33/3.4	Հ	խրված հողի մեջ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	5.33/3.5	Հ	խրված հողի մեջ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	5.33/3.6	Հ	խրված հողի մեջ, վերնամասը` կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	15-16 դդ.		—	5.33/3.7	Հ	խրված հողի մեջ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1520 թ.		—	5.33/3.8	Հ	կանգնեցված գետնին, թվակիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Վարվառի, Խաթունի	1581 թ.		—	5.33/3.9	Հ	կանգնեցված գետնին կազմող՝ Ակոբ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1551 թ.		—	5.33/3.10	Հ	ցածր պատվանդանին պատվիրատու՝ Մաթոս	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Սերոբխանի հոր	1551 թ.		—	5.33/3.11	Հ	խաչապատկերներով մշակված պատվանդանին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Բեկլարի	1581 թ.		—	5.33/3.12	Հ	ընդհանուր պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից աջակողմյանը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Մարիանի	1581 թ.		—	5.33/3.13	Հ	իրար կողք կանգնած զույգ խաչքարերից աջակողմյանը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Սոփի	16 դ.		—	5.33/3.14	Հ	կանգնեցված գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	16 դ.		—	5.33/3.15	Հ	կանգնեցված գետնին, երկատված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	16 դ.		—	5.33/3.16	Հ	կանգնեցված գետնին, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Մարգարի	16 դ.		—	5.33/3.17	Հ	կանգնեցված գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Խաթունի, Մինասի	16-17 դդ.		—	5.33/3.18	Հ	կանգնեցված պատվանդանին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	16-17 դդ.		—	5.33/3.19	Հ	ընդհանուր պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը, երկատված, վերնամասը` չի պահպանվել	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Ասլանի	1568 թ.		—	5.33/3.20	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	16-17 դդ.		—	5.33/3.21	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	10-17 դդ.	0,7 կմ հվ	—	5.33/4	Տ	«Դարի գլուխ» վայրում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10 դ.		—	5.33/4.1	Հ	ընկած գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	5.33/4.2	Հ	կանգնեցված գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11-12 դդ.		—	5.33/4.3	Հ	կանգնեցված գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Մատուռ «Խաչեր»	12-13 դդ.		—	5.33/4.4	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	5.33/4.4.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	5.33/4.4.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	5.33/4.4.3	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	5.33/4.4.4	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	5.33/4.4.5	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11-12 դդ.		—	5.33/4.4.6	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	5.33/4.4.7	Հ	վերնամասը` չի պահպանվել	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13-14 դդ.		—	5.33/4.4.8	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	12-18 դդ.	գ. մ.	—	5.33/5		Ժամհարյան Անուշավանի տան մոտ, սար տանող ճանապարհից աջ	Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի «Կուռու ավերակներ»	10-17 դդ.	2,5 կմ հս	—	5.33/6	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի	10-11 դդ.		—	5.33/6.1	Տ	ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	9-17 դդ.		—	5.33/6.2	Տ	եկեղեցուց հվ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9 դ.		—	5.33/6.2.1	Հ	կանգնեցված գետնին, ստորին մասը չի պահպանվել, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	5.33/6.2.2	Հ	երկատված, վերին մասը չի պահպանվել	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11-12 դդ.		—	5.33/6.2.3	Հ	կանգնեցված գլխիվայր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	5.33/6.2.4	Հ	կանգնեցված գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	5.33/6.2.5	Հ	խրված հողի մեջ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	5.33/6.2.6	Հ	կանգնեցված գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13-14 դդ.		—	5.33/6.2.7	Հ	ընկած գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	15-16 դդ.		—	5.33/6.2.8	Հ	կանգնեցված գետնին, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ «Կուռու ավերակներ»	մ.թ.ա. 2-1 հզ	2,5 կմ հս	—	5.33/7	Հ	համանուն գյուղատեղիից աե	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին	19 դ.	գ. մ.	—	5.33/8	Տ	վրկնգ.՝ 1970-ական թթ.	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11-12 դդ.		—	5.33/8.1	Հ	մուտքի հեծանաշարվածքում, խիստ հողմնահարված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11-12 դդ.		—	5.33/8.2	Հ	կանգնեցված բեմին, եզրերը` ջարդոտված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	14-15 դդ.		—	5.33/8.3	Հ	եկեղեցու ներսում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Խաթունփաշի	15 դ.		—	5.33/8.4	Հ	ագուցված խորանի բացվածքից վեր	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	10-20 դդ.		—	5.33/8.5	Տ	եկեղեցու շուրջը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	5.33/8.5.1	Հ	եկեղեցու հս պատի մոտ, վերնամասը` ջարդոտված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10 դ.		—	5.33/8.5.2	Հ	եկեղեցու քարե ցանկապատի շարվածքում, արձանագիր պատվիրատու՝ Գրիգոր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10 դ.		—	5.33/8.5.3	Հ	եկեղեցու քարե ցանկապատի շարվածքում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	5.33/8.5.4	Հ	եկեղեցուց հվ, կանգնեցված գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	5.33/8.5.5	Հ	եկեղեցու քարե ցանկապատի շարվածքում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	14-15 դդ.		—	5.33/8.5.6	Հ	աե կողմում, կանգնեցված գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1451 թ.		—	5.33/8.5.7	Հ	ընդհանուր պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից աջակողմյանը, եղծված արձանագրությամբ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Գրիգոր ապի	1466 թ.		—	5.33/8.5.8	Հ	եկեղեցուց աե, շարքով կանգնած 5 խաչքարերից աջից 1-ինը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	15 դ.		—	5.33/8.5.9	Հ	ընդհանուր պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	15-16 դդ.		—	5.33/8.5.10	Հ	աե կողմում, կանգնեցված գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	15-16 դդ.		—	5.33/8.5.11	Հ	հս-ամ կողմում, կիսով խրված հողի մեջ, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Նարինգուլի	1520 թ.		—	5.33/8.5.12	Հ	եկեղեցուց աե, շարքով կանգնած 5 խաչքարերից աջից 2-րդը, խրված հողի մեջ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Վարդանի	1527 թ.		—	5.33/8.5.13	Հ	եկեղեցուց աե, շարքով կանգնած 5 խաչքարերից աջից 3-րդը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Օհանի	1553 թ.		—	5.33/8.5.14	Հ	եկեղեցուց աե, ցածր պատվանդանին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար տեր Ներսեսի	1559 թ.		—	5.33/8.5.15	Հ	եկեղեցու հվ պատի մոտ, պատվանդանին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1560 թ.		—	5.33/8.5.16	Հ	հս կողմում, կիսով հողի մեջ, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Մելիք միրզի	1575 թ.		—	5.33/8.5.17	Հ	եկեղեցուց ամ, պատվանդանին կազմող՝ Ակոբ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար պարոն Պահալուի	1575 թ.		—	5.33/8.5.18	Հ	եկեղեցուց ամ, պատվանդանին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Պողոսի	16 դ.		—	5.33/8.5.19	Հ	եկեղեցուց աե, շարքով կանգնած 5 խաչքարերից աջից 4-րդը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	16 դ.		—	5.33/8.5.20	Հ	եկեղեցուց աե, շարքով կանգնած 5 խաչքարերից աջից վերջինն է	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	16-17 դդ.		—	5.33/8.5.21	Հ	հս կողմում, ընկած գետնին, երկատված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Թաճումի	1612 թ.		—	5.33/8.5.22	Հ	հս կողմում, ընկած գետնին, երկատված	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	15-16 դդ.		—	5.33/8.5.23	Տ	տեղահանված, տեղադրված Վաղինակ Զուռնաչյանի տնամերձը շրջափակող քարե ցանկապատի շարվածքում	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Ակոբի	1551 թ.		—	5.33/8.5.24	Հ	աե կողմում կազմող՝ Քիրամ	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	1551 թ.		—	5.33/8.5.25	Տ	գերեզմանոցի մուտքի մոտ, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Շահիրի	1551 թ.		—	5.33/8.5.26	Տ	եկեղեցուց 2,5 մ հս	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Ճիլավխանի	1593 թ.		—	5.33/8.5.27	Հ	հս կողմում կազմող՝ Քիրամ	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Նազարի, Փարու	16 դ.		—	5.33/8.5.28	Հ	եկեղեցուց հս կազմող՝ Քիրամ	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Միրզի	16-17 դդ.		—	5.33/8.5.29	Տ	եկեղեցին շրջափակող քարե ցանկապատի շարվածքում	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	16-17 դդ.		—	5.33/8.5.30	Տ	տեղահանված, տեղադրված Վաղինակ Զուռնաչյանի տնամերձը շրջափակող քարե ցանկապատի շարվածքում	Լուսանկար վերբեռնել
տապանաքար	1651 թ.		—	5.33/8.5.31	Տ	եկեղեցուց 4 մ հս, թվակիր	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Խաչաղանի	1678 թ.		—	5.33/8.5.32	Տ	եկեղեցուց 10 մ հս-ամ	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Ամիրի	1679 թ.		—	5.33/8.5.33	Տ	եկեղեցուց 10 մ հս-ամ	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Մալաքի	1685 թ.		—	5.33/8.5.34	Տ	հս եզրին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	5.33/9	Հ	գլխիվայր կանգնեցված գյուղամիջի «Թուխ Մանուկ» մատուռում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	5.33/10	Հ	ագուցված գյուղամիջի «Թուխ Մանուկ» մատուռի պատին, ներքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1216 թ.		—	5.33/11	Հ	ագուցված գյուղամիջի «Թուխ Մանուկ» մատուռի աե պատին, ներքուստ, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.	գ. մ.	—	5.33/12	Հ	գյուղամիջի «Հազարան փրկիչ» սրբատեղիում, կանգնեցված պատվանդանին, վերնամասը` ջարդոտված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	14-15 դդ.	գ. մ.	—	5.33/13	Հ	ագուցված գյուղամիջի «Հազարան փրկիչ» սրբատեղիում, ներքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Կոթող	5-6 դդ.	3 կմ ամ	—	5.33/14	Հ	քառակող, «Խոնարհված սուրբ» նորակառույց մատուռում	Լուսանկար վերբեռնել
Կոթող	5-6 դդ.	2 կմ ամ	—	5.33/15	Հ	քառակող, «Սարի սուրբ» նորակառույց մատուռում	Լուսանկար վերբեռնել
Մատուռ Սբ. Հովհաննես	10-11 դդ.	1,5 կմ հվ	—	5.33/16	Տ	վրկնգ՝ 1975 թ., տեղաբնակների կողմից	Լուսանկար վերբեռնել
Մատուռ «Շողան աղբյուր»	9-12 դդ.	6-7 կմ հվ-ամ	—	5.33/17	Տ	համանուն գյուղատեղում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	5.33/17.1	Հ	բեմին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	5.33/17.2	Հ	եկեղեցու խորանում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	5.33/17.3	Հ	բեմին, ստորին ձախ մասն ու աջ եզրագոտին կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	5.33/17.4	Հ	բեմին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11-12 դդ.		—	5.33/17.5	Հ	բեմին, եզրագոտին կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Ջրաղաց «Զալոյի»	19-20 դդ.	ամ մասում	—	5.33/18	Տ	գյուղի ամ եզրին	Լուսանկար վերբեռնել

Տես նաև

• Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ