Տոմ (ֆուտբոլային ակումբ)

	'
Երկիր	Ռուսաստան
Տան դաշտ	Մրցակցի դաշտ

«Տոմ», ռուսական ֆուտբոլային ակումբ Տոմսկից։ Հիմնադրվել է 1957 թվականի մարտի 9-ին և մինչև 2022 թվականը հանդես է եկել պրոֆեսիոնալ մակարդակով։ Տնային հանդիպումներն անցկացնում է «Տրուդ» մարզադաշտում։ Ակումբը հասել է մեծ նվաճումների։ 2006-2010 թվականներին Պրեմիեր Լիգայում գրավել է 8-րդ հորիզոնականը, 2007-2008 թվականներին անցել է Ռուսաստանի գավաթի կիսաեզրափակիչ փուլ։ 2023 թվականի հունվարին ակումբը հայտարարել է մասնագիտական կարգավիճակը կորցնելու մասին^[1]։

Ակումբն անվանվել է Տոմ գետի անունով, որի ափերին գտնվում է Տոմսկը։ 2015 թվականից թիմի գլխավոր հովանավորը «Գազպրոմ նեֆտ» ՓԲԸ-ն է։

Անվանումներ

1957 թվական – «Բուրևեստնիկ»
1958, 1961—1963 թվականներ — «Տոմիչ»
1959—1960 — «Սիբէլեկտրոմոտոր»
1964—1967, 1974—1978 թվականներ — «Տորպեդո»
1968—1973 — «Տոմլես»
1979—1987 — «Մանոմետր»
1987 թվականից — «Տոմ»

Պատմություն

1957—1991 թվականների մրցաշրջան

Թիմը հիմնադրվել է 1957 թվականի մարտի 9-ին «Բուրևեստնիկ» անվանմամբ։ Դեբյուտային մրցաշրջանում ԽՍՀՄ առաջնության «Բ» դասի հեռավոր արևելյան գոտում զբաղեցրել է 3-րդ հորիզոնականը։ Հաջորդ տարի «Տոմիչ» վերանվանված ակումբը առաջնությունում գրավել է երկրորդ տեղը՝ իր գոտում զիջելով միայն Խաբարովսկի «ՍԿԱ» խմբին։ Թիմի համար այդքան էլ հաջող չի ստացվել 1959 թվականի առաջնությունը (ակումբը իջել էր մրցաշարային աղյուսակի 9-րդ հորիզոնականը), սակայն արդեն 1960 թվականին թիմը կրկին վերադարձել է իր գոտու մրցանակակիրների եռյակ։ 1959-1960 թվականներին ԽՍՀՄ-ի մրցութային գավաթում ամենաբարձր նվաճումը1/8 եզրափակիչ դուրս գալն էր։ Այդ մրցաշրջանի ժամանակ Տոմսկի «Սիբէլեկտրոմոտոր» (ակումբի անունը վերանվանվել էր) թիմը 1/16 եզրափակչում 1:0 հաշվով առավելության է հասել Կիևի «Դինամո» ակումբի նկատմամբ։ 1/8 եզրափակչում Տոմսկի թիմը հյուրընկալել էր Մոսկվայի «Տորպեդո» թիմին։ Առաջին խաղակեսից հետո «Սիբէլեկտրոմոտորը» կարծես հաղթում էր 1:0 հաշվով, սակայն խաղի երկրորդ կեսում Սլավա Մետրևելիի դուբլը հաղթանակ պարգևեց Տորպեդոներին։

1950-ական թվականներից հետո ԽՄԿԿ Տոմսկի մարզկոմի ուշադրությունը ֆուտբոլի նկատմամբ սկսեց նվազել. կրճատվեց թիմի ֆինանսավորումը, ինչը բացասաբար ազդեց թիմի մարզական արդյունքների վրա։ Եվ եթե 1960-ականներին Տոմսկի թիմը որոշ մրցաշրջաններում դեռ բարձր արդյունքներ էր ցույց տալիս (օրինակ՝ 1965 թվականին Տոմսկի «Տորպեդոն» իր գոտում զբաղեցրել է 2-րդ տեղը և հասել «Բ» կարգի կիսաեզրափակիչ), ապա 1970-ական և 1980-ական թվականներին ԽՍՀՄ-ի երկրորդ լիգայի առաջնությունում թիմը գործնականում չէր բարձրանում մրցաշարային աղյուսակի կեսից։

1992—1997 թվականների մրցաշրջան

Ռուսաստանի առաջնության կազմավորումից հետո թիմը տեղ է ստացել առաջին լիգայում («Վոստոկ» գոտի), 1992 թվականին զբաղեցրել է 7-րդ տեղը։ Հաջորդ մրցաշրջանն անհաջող է ստացվել և թիմը դուրս է եկել երկրորդ լիգա։

1994 թվականին երիտասարդ մարզիչ Վլադիմիր Պոմեշիկովի ղեկավարությամբ թիմը նվաճել է երկրորդ լիգայի արծաթե մրցանակները, իսկ հարձակվող Ռուսլան Ախիջակը սահմանել է արդյունավետության ռեկորդ՝ մեկ մրցաշրջանում 18 գոլ խփելով^[2]։

1995 թվականին «Տոմ»-ը ունեցել է հովանավոր՝ «Արևելյան նավթային ընկերություն»-ը։ Այդ մրցաշրջանում թիմը զբաղեցրել է մրցաշարային աղյուսակի 8-րդ հորիզոնականը։ 1996 թվականի մրցաշրջանի մեկնարկից առաջ «Տոմ»-ի առջև դրվել էր առաջին լիգա դուրս գալու խնդիր։ Ակումբի անդամները խնդիրը լուծելու համար հրավիրվել էին փորձառու մարզիչ Վլադիմիր Յուրինին։ Այնուամենայնիվ, առաջին տարում, զիճելով Օմսկի «Իրտիշ» թիմին, Տոմսկի ակումբը գրավել է երկրորդ տեղը և չի կարողացել լուծել առաջին լիգա դուրս գալու խնդիրը։

«Տոմ»-ին հաջողվել է բարձրանալ դասում 1997 թվականին, երբ տոմիչները առաջինը վերջնակետին հասան 15 միավոր հատումով։ Թիմն ուժեղացրին Մոսկվայի «Տորպեդո» ակումբի խաղացողներ Սերգեյ Ժուկովը, Անդրեյ Տալալաևը, Միխայիլ Մուրաշովը, թիմ վերադարձած Վյաչեսլավ Վիշնևսկին, Դմիտրի Կուդինովը և Սերգեյ Ագեևները^[2]։

1998—2004 թվականների մրցաշրջան

Առաջին դիվիզիոն մուտք գործելը խթան է հանդիսացել ֆուտբոլային ակումբի ենթակառուցվածքների զարգացման համար. գրեթե մեկ ձմռան ընթացքում կառուցվել են «Տրուդ» մարզադաշտի Արևմտյան տրիբունան և ակումբի վարչա-կենցաղային մասնաշենքը։ Սակայն «ВНК»-ի սեփականաշնորհման պատճառով «Տոմ»-ը մնացել է առանց հովանավորի։ Ակումբին հաջողվել է շարունակել գործունեությունը մարզային իշխանությունների օգնության շնորհիվ, իսկ 1999 թվականի աշնանը «Տոմ»-ի գլխավոր հովանավորը դարձել է «Վոստոկգազպրոմը»։ Սակայն մինչ այդ թիմը լքել էր գլխավոր մարզիչ Վլադիմիր Յուրինը։ Նրանից հետո թիմը ղեկավարել է Վլադիմիր Պուզանովը։ Այնուամենայնիվ, «Տոմ»-ը շարունակում էր բարձրանալ Առաջին դիվիզիոնի մրցաշարային աղյուսակի գագաթնակետը։ 1998 թվականին գրավել է 14-րդ հորիզոնականը, 1999 թվականին՝ 12-րդ հորիզոնականը, 2000 թվականին՝ 10- րդ հորիզոնականը։ Թիմի նախկին կորիզին (խաղացողներ՝ Վալերի Կոնովալով, Վիկտոր Սեբելև, Սերգեյ Ժուկով, Սերգեյ Ագեև) ավելացել էին Սիբիրի ֆուտբոլիստներ Ալեքսանդր Սուրովցևը, Վասիլի Յանոտովսկին, Անդրեյ Սիլյուտինը, Վիկտոր Իսայչենկոն, Էդուարդ Բարիշևը, Ալեքսեյ Կանդալինցևը, ինչպես նաև փորձառու խաղացողներ Սերգեյ Պերեդնյան և Ալեքսեյ Շչիգոլևը։ Թիմի խաղը, որը հավաքել էր «Տրուդ» մարզադաշտի լեփ-լեցուն տրիբունաները, նրան դարձրին առաջին դիվիզիոնի նշանավոր ֆիգուրա։ Տոմսկում պարտվում էին շատ առաջատար և ֆավորիտ ակումբներ, որոնք այնուհետև նվաճում էին բարձրագույն խմբի ուղեգիր, այդ թիմերից էին՝ Նիժնի Նովգորոդի «Լոկոմոտիվ», Յարոսլավլի «Շիննիկ», Վորոնեժի «Ֆակել», «Տորպեդո-ԶԻԼ», Կազանի «Ռուբին» ակումբները։ Սակայն, մնալով հեղինակությունների սպառնալիք, «Տոմ»-ը չի հասել առաջնորդության կայուն մակարդակի։

2002 թվականի մրցաշրջանը թիմի համար սկսվել էր սենսացիոն հաղթանակով՝ Սանկտ Պետերբուրգի «Դինամո» ակումբի նկատմամբ «Պետրովսկի» մարզադաշտում, երբ թիմի դարպասապահին հաջողվեց հետ մղել երկու 11 մետրանոց^[3], որից հետո տանտերերին հաջողվեց բացել հաշիվը, բայց «Տոմ»-ը հասել է կամային հաղթանակի՝ խփելով երեք գնդակ և դրանով իսկ որոշելով մրցաշրջանի վեկտորը, որի ընթացքում թիմը ոչ մի անգամ չի իջել երրորդ հորզիոնականից՝ հաղթելով Կազանի «Ռուբին» և Նովոռոսիյսկի «Չեռնոմորեց» թիմերին, ինչը նրան բերեց առաջին լիգայի բրոնզե մեդալներ։

Հաջորդ տարի բարձրագույն խումբ դուրս գալու համար պայքարում էին չորս թիմեր՝ Գրոզնիի «Թերեկ», Կրասնոդարի «Կուբան» և Պերմի «Ամկար» խմբերն, իսկ վերջին երկուսը, ի վերջո, իրավունք ստացան հաջորդ մրցաշրջանում խաղալ բարձրագույն խմբում^[4]։ Ով դուրս կգա Պրեմիեր լիգա որոշվել է վերջին երկու տուրերում, որտեղ թիմը պետք է հաղթեր Կալինինգրադի «Բալթիկա» և Սանկտ Պետերբուրգի «Դինամո» ակումբներին։ Սակայն, չնայած վերջին տուրում «Պետրովսկու» նկատմամբ տարած հաղթանակին, թիմին մեկ միավորը չի բավականացնում «Բալթիկա»-ի հետ ոչ-ոքիի պատճառով, երբ հաշիվը 40 մետր հարվածով հավասարեցրեց թիմի ապագա խաղացող Պավել Պոգրեբնյակը^[5]։

2004 թվականի սկզբին ակումբը լքում է մարզիչ Վալերի Պետրակովը, որը գլխավորում էր Ռուսաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիայի «Մոսկվա» ֆուտբոլային ակումբը, ինչպես նաև հեռանում է առաջատար ֆուտբոլիստների մի ամբողջ խումբ։ Պետրակովին փոխարինելու եկած Դմիտրի Գալյամինը խնդրի լուծման համար հրավիրում էր Դենիս Կիսելյովին, Ալեքսանդր Անտիպենկոյին, Օլեգ Շիշկինին, Թոմաշին։ Սակայն, Տոմսկի թիմն իր պատմության մեջ չտեսնված մեկնարկային ձախողում է ունենում. վեց տուրից հետո «Տոմն» ուներ ընդամենը 2 միավոր և գտնվում էր մրցաշարային աղյուսակի վերջին հորիզոնականում։ Այդ ժամանակ, մարզիչ Դմիտրի Գալյամինը հրաժարական է տալիս։ Թիմ է հրավիրվում նոր գլխավոր մարզիչ Ալեքսանդր Գոստենինը։ Նովոկուզնեցկում «Մետալուրգ-Կուզբաս» ակումբի հետ հաջորդ խաղում գրանցվում է մրցաշրջանի առաջին հաղթանակը։ Իսկ մնացած 36 խաղերում «Տոմ»-ը տանում է 27 հաղթանակ՝ այդ թվում տապալվում է երկրորդ ուղեգրի գլխավոր հավակնորդ Սարատովի «Սոկոլ» թիմը, որը դրանից հետո նախավերջին տուրի տնային խաղում պարտվում է Տուլայի «Արսենալ» ակումբին և երկրորդ տեղը զիջում «Տոմ»-ին։ Առաջնության եզրափակիչ հանդիպումը «Անժի»-ի հետ «Տոմ»-ը հաղթում է և դառնում սիբիրյան երկրորդ թիմը («Տյումեն»-ից հետո), որը մտել է Ռուսաստանի ֆուտբոլի առաջնության բարձրագույն դիվիզիոն։

2005—2016 թվականների մրցաշրջան

Պրեմիեր լիգայում նորամուտի մրցաշրջանից առաջ ակումբը լքում է թիմի գլխավոր մարզիչ Ալեքսանդր Գոստենինը։ Հրաժարականի հիմնական դրդապատճառներն են դառնում Հյուրենինի մոտ «Ա» արտոնագրի բացակայությունը, որը իրավունք էր տալիս գլխավորել ՌՖՊԼ-ի ակումբները և բարձր մակարդակով ինքնուրույն մարզչական աշխատանքի փորձի բացակայությունը^[6]։ Գոստենինի հրաժարականից հետո թիմը գլխավորում է Տուլայի «Արսենալ» խմբի նախկին գլխավոր մարզիչ Բորիս Ստուկալովը։ Նրա հետ «Արսենալ»-ից «Տոմ» են գալիս Վալերի Կլիմովն ու Վալերի Կատինսուսը։ «Տոմ»-ի կազմը համալրում են նաև այնպիսի ֆուտբոլիստներով, ինչպիսիք են՝ Ալեքսեյ Մեդվեդևը, Ալբերտ Բորզենկովը և Սերգեյ Պարեյկոն։ Պրեմիեր լիգայում առաջին հանդիպումը «Տոմ»-ը անց է կացնում 2005 թվականի մարտի 12-ին Մոսկվայում «Լոկոմոտիվ»-ի դեմ և հաղթանակ տանում։ 2:0 հաշվով հաղթանակը տոնում են «երկաթուղայինները»^[7]։ Պրեմիեր լիգայում առաջին միավորը «Տոմ»-ը վաստակում է երկրորդ տուրում սեփական դաշտում ոչ-ոքի 0։ 0 խաղալով ԲԿՄԱ-ի հետ^[8]։ Առաջին իսկ հաղթանակը տոմիչները տանում են չորրորդ տուրում՝ 2:0 հաշվով հաղթելով «Զենիթ»-ին^[9]։ Սակայն ակումբը շարունակում էր անկայուն միավորներ վաստակել, և հուլիսի 31-ին Բորիս Ստուկալովը հրաժարական է տալիս և դուրս է գալիս գլխավոր մարզչի պաշտոնից։ Մի քանի օր անց թիմի նոր մարզիչ է նշանակվում Անատոլի Ֆյոդորովիչ Բիշովեցը^[10]։ Բիշովցու գլխավորությամբ անցկացրած 12 խաղերում «Տոմը»-ը տանում է 5 հաղթանակ և երեք անգամ ոչ-ոքի խաղում, ինչը Տոմսկի ակումբին թույլ է տալիս բավականին բարձր արդյունքի հասնել և 10-րդ տեղը զբաղեցնել դեբյուտանտի համար։

Արտամրցաշրջանային ժամանակահատվածում Բիշովեցը լքում է թիմը, որից հետո Վալերի Պետրակովը որոշում է վերադառնալ թիմ։ 2006 թվականի մրցաշրջանը «Տոմ-ը» սկսում է երեք անընդմեջ հաղթանակներով «Տորպեդո»-ի^[11], «Դինամո»-ի^[12] և«Շիննիկ»-ի^[13] նկատմամբ։ Մրցաշրջանի ընթացքում «Տոմ-ը» կայուն արդյունքներ է ցույց տալիս, ինչը թիմին թույլ է տալիս զբաղեցնել 8-րդ հորիզոնականը, որը դառնում է լավագույնը ակումբի պատմության մեջ, իսկ ակումբի լավագույն ռմբարկու Պավել Պոգրեբնյակը հրավիրվում է Ռուսաստանի հավաքական։

2007 թվականի մրցաշրջանը թիմի համար այնքան էլ հաջող չի ստացվում. Ռուսաստանի առաջնությունում «Տոմիչ»-ը զբաղեցնում է մրցաշարային աղյուսակի միայն 11-րդ հորիզոնականը։ Սակայն Ռուսաստանի գավաթի խաղարկությունում «Տոմ»-ին հաջողվում է արտագնա խաղում հաղթել «Սալյուտ-Էներգիա», «Ռոստով» և «Զենիթ» թիմերին, ինչի շնորհիվ անցնում է կիսաեզրափակիչ, որի արդյունքում թիմի ֆուտբոլիստներն արժանանում են «Ռուսաստանի սպորտի վարպետ» կոչմանը^[14]։

2008 թվականը Պրեմիեր լիգա դուրս գալուց ի վեր «Տոմ»-ի համար ամենաանհաջող տարին էր։ Տոմսկի թիմը զբաղեցնում է ընդամենը 13-րդ տեղը՝ լրջորեն մասնակցելով ՌՖՊԼ-ում գոյատևման պայքարին, իսկ Տոմիչի մարզչական կամրջի ֆոնի վրա փոխվում է 3 մարզիչ. մրցաշրջանը սկսում է Վալերի Պետրակովը, մրցաշրջանի կեսին թիմը գլխավորում է Միրոսլավ Ռոմաշչենկոն, որը ստիպված լքում «Տոմ»-ը մի շարք անհաջող խաղերից և ղեկավարության հետ կոնֆլիկտից հետո^[15]^[16], իսկ առաջնության եզրափակիչ մասը թիմի ղեկին է եղել Վալերի Նեպոմնյաշչին, որին հաջողվել է թիմին հասցնել հաջողությունների։

Հաջորդ տարին «Տոմ»-ի համար նշանավորվել է ֆինանսական դժվարին վիճակով։ Առաջին շրջանից հետո քննարկվում էր թիմը առաջնությունից հանելու հարցը, բայց մարզի ղեկավարությունը, Ռուսաստանի Դաշնության սպորտի նախարարի և Ռուսաստանի ֆուտբոլային միության նախագահ Վիտալի Մուտկոյի ակտիվ աջակցությամբ, կարողանում է հասնել բարձր մակարդակի հանդիպման, «Տոմ»-ի ճակատագիրը որոշվում է Ռուսաստանի վարչապետ Վլադիմիր Պուտինի պաշտոնական ընդունելության ժամանակ։ Թիմը յոթ հովանավոր ուներ Տոմսկի մարզում գործող խոշոր ընկերություններից^[2]։ Արդյունքում «Տոմ»-ը կարողանում է արժանապատվորեն ավարտել առաջնությունը և առաջնության արդյունքներով զբաղեցնել մրցաշարային աղյուսակի 9-րդ հորիզոնականը։

2010 թվականին թիմը կարողանում է կրկնել պատմության լավագույն արդյունքը և գրավել 8-րդ տեղը։

2011 թվականի սեպտեմբերի 17-ին Վալերի Նեպոմնյաշչին հրաժարական է տալիս Ռուսաստանի առաջնության 24-րդ տուրի «Կրասնոդար» հետ տնային խաղից հետո, որն ավարտվում է Տոմիչի պարտությամբ՝ 0:4 հաշվով^[17]։ Նոր գլխավոր մարզիչ է նշանակվում ակումբի նախկին խաղացող Սերգեյ Պերեդնյան^[18]։ Հոկտեմբերի 23-ին ակումբը Ռուսաստանի և ԽՍՀՄ առաջնությունների նոր հակառեկորդ է սահմանում՝ չխփելով գոլ 11 խաղում անընդմեջ^[19]։ Ռեկորդի վերջնական արժեքը հավասար է 12 խաղի և 1165 րոպեի՝ առանց խփած գոլերի^[20]։ Այդ ընթացքում ակումբը կրկին ֆինանսական խնդիրներ է ունենում։ Հաղորդվում էր, որ ակումբը կարող է դուրս գալ Ռուսաստանի առաջնությունից^[21], սակայն այդ մտավախությունները չեն հաստատվում և թիմը ելույթները շարունակում է 2012 թվականին։ Այնուամենայնիվ, մրցաշրջանի արդյունքներով ակումբը, միևնույն է, լքում է Պրեմիեր լիգան՝ զբաղեցնելով մրցաշարային աղյուսակի 15-րդ հորիզոնականը։

2012-2013 թվականների մրցաշրջանի արդյունքներով «Տոմ»-ը 12 միավորով երկրորդ տեղն է զբաղեցնում Ռուսաստանի առաջին դիվիզիոնում և կարողանում է վերադառնալ Պրեմիեր լիգա։

2013-2014 թվականների մրցաշրջանը թիմի համար սկսվում է չափազանց անհաջող՝ 7 անընդմեջ պարտությամբ։ Իրավիճակը հաջողվում է բարելավել այն բանից հետո, երբ գլխավոր մարզչի պաշտոնում Անատոլի Դավիդովին փոխարինում է Վասիլի Բասկակովը։ Արդյունքում թիմը մրցաշրջանն ավարտում է մրցաշարային աղյուսակի 13-րդ հորիզոնականում։ Սակայն Պրեմիեր լիգայում տեղի համար անցումային խաղերում «Տոմ»-ը պարտվում է «Ուֆա»-ին և կրկին լքում էլիտար դիվիզիոնը։

Ռուսաստանի առաջին դիվիզիոնի 2014-2015 թվականների մրցաշրջանի մեկնարկային երեք տուրերում երկու պարտությունից հետո Վասիլի Բասկակովը պաշտոնազուրկ է լինում, իսկ թիմի գլխավոր մարզիչ կրկին ընտրվում է Վալերի Նեպոմնյաշչինը։ 2014-2015 թվականների մրցաշրջանի արդյունքներով թիմը զբաղեցրել է 4-րդ հորիզոնականը՝ տեղ գրավելով անցումային խաղերում, որտեղ խաղացել է «Ուրալի» ֆուտբոլային ակումբիի դեմ։ Առաջին հանդիպումն ավարտվում է Տոմսկի թիմի պարտությամբ՝ 0:1 հաշվով, պատասխան հանդիպումն ավարտվում է 0:0 հաշվով։ Այսպիսով, «Տոմ»-ը չի կարողանում վերադառնալ Պրեմիեր լիգա։

2015-2016 թվականների մրցաշրջանը «Տոմ»-ը սկսում է երեք հաղթանակով՝ միայն 4-րդ տուրում զիջելով «Զենիթ-2» ակումբին՝ 2:3 հաշվով։ Առաջին շրջանի արդյունքներով «Տոմ»-ը զբաղեցնում է 1-ին տեղը՝ վաստակելով 44 միավոր, իսկ ձմեռային ընդմիջման է գնում երկրորդը՝ Տուլայի «Արսենալ» թիմից վեց միավորի առավելությամբ։ Առաջնության գարնանային հատվածը թիմը կրկին անհաջող է սկսում՝ 7 խաղում մեկ հաղթանակով։ Այսպիսով, թիմը նահանջում է մրցաշարային աղյուսակի երրորդ հորիզոնական և 2016 թվականի ապրիլի 13-ին Վալերի Նեպոմնյաշչին հրաժարական է տալիս։ Նույն օրը թիմի նոր մարզիչ է դառնում Վալերի Պետրակովը։ Արդյունքում թիմը մրցաշրջանն ավարտում է 3-րդ տեղում և երրորդ մրցաշրջանն անընդմեջ հայտնվում է անցումային խաղերում։ Այս անգամ «Տոմ»-ի մրցակիցը «Կուբան» ակումբն էր։ Առաջին խաղում «Տոմ»-ը Կրասնոդարում պարտվում է 0:1 հաշվով, սակայն պատասխան խաղում հաղթում 2:0 հաշվով և դուրս գալիս Պրեմիեր լիգա։

2016-2022 թվականների մրցաշրջան

Պրեմիեր լիգա դուրս գալուց հետո թիմը զգալիորեն թարմանում է կազմը. ակումբում մնում են միայն նախորդ մրցաշրջանում հանդես եկած լավագույն 9 ֆուտբոլիստները։ ՌՖՊԼ վերադառնալուց հետո թիմը մրցում է «Կրասնոդար»-ի դեմ և 0:3 հաշվով պարտություն կրում։ Առաջին միավորը «Տոմ»-ը վաստակու, է երկրորդ տուրում «Լոկոմոտիվ»-ի հետ արտագնա խաղում (2:2 հաշվով)։ Նոր մրցաշրջանում առաջին հաղթանակը տանում է երրորդ տուրում ՝ «Ուֆա»-ի հետ տնային խաղում (1:0 հաշվով)։ Առաջին շրջանը թիմն ավարտում է խոշոր՝ 0:3 հաշվով պարտություն կրելով «Կռլյա Սովետով» թիմի դեմ խաղում և զբաղեցնում մրցաշարային աղյուսակի 15-րդ հորիզոնականը։ Ձմռանը ակումբը կրկին բախվում է ֆինանսական լուրջ խնդիրների, ինչի պատճառով թիմը լքում են հիմնական կազմի մեծ թվով ֆուտբոլիստներ, տարեվերջին «Տոմ»-ի մոտ ձևավորվում է 460 միլիոն ռուբլի պարտք^[22]։

2017 թվականի փետրվարի սկզբին հայտարարվում է, որ անհնար է գտնել ֆինանսավորման աղբյուր, որը բավարար կլինի ՌՖՊԼ-ում հետագա ելույթի համար։ Գարնանային հատվածի առաջին երկու հանդիպումները «Ռոստով»-ի և ԲԿՄԱ-ի հետ թիմը պարտվում է համապատասխանաբար 0:6 և 0:4 հաշվով։ Մրցաշրջանի արդյունքներով Տոմսկի թիմը գրավում է վերջին՝ 16-րդ տեղը՝ վաստակելով 14 միավոր։ Մրցաշրջանի ավարտից հետո թիմը տեղափոխվում է Ռուսաստանի առաջին դիվիզիոն, բյուջեն հայտարարվում էր 500 միլիոն ռուբլի^[22]։

Ռուսաստանի առաջին դիվիզիոնի 2017-2018 թվականների առաջնությունը թիմը սկսում է երեք անընդմեջ պարտություններով «Կուբան»-ի,«Լուչ Էներգիա»-ի և «Օլիմպիական»-ի հետ խաղերում։ Սակայն արդեն 4-րդ տուրում թիմը 1:0 հաշվով հաղթում է «Կռլյա Սովետով»-ին։ Տոմիչի հաղթական շարքը կազմում է 4 հանդիպում, որն ընդհատվում է 8-րդ տուրում Յարոսլավլի «Շիննիկ»-ի կողմից կրած պարտությամբ։ 2017 թվականը թիմն ավարտում է Ռուսաստանի առաջին դիվիզիոնի մրցաշարային աղյուսակի 17-րդ հորիզոնականում։ Գարնանային հատվածը տոմիչին սկսում է չորս հանդիպումներից բաղկացած անպարտելի շարքով, որը 30-րդ տուրում ընդհատում է «Օրենբուրգ»-ը՝ ջախջախիչ հաղթանակ տանելով Տոմսկի ակումբի նկատմամբ (3:0 հաշվով)։ 2018 թվականի ապրիլի 28-ին «Զենիթ-2» ֆուտբոլային ակումբի կողմից կրած պարտությունից հետո թիմի գլխավոր մարզիչ Վալերի Պետրակովը հրաժարական է տալիս։ Առաջնության ավարտից երեք տուր առաջ թիմը գտնվում էր մրցաշարային աղյուսակի նախավերջին տեղում։ Գլխավոր մարզչի պաշտոնակատար կրկին նշանակվում է Վասիլի Բասկակովը։ Նրա գլխավորությամբ «Տոմ»-ը մնացած երեք տուրերում 7 միավոր է վաստակում և կարողանում է մնալ Ռուսաստանի առաջին դիվիզիոնում՝ բարձրանալով մրցաշարային աղյուսակի 15-րդ հորիզոնական։

2018-2019 թվականների մրցաշրջանը թիմը սկսում է 4 անընդմեջ հաղթանակով, իսկ առաջին պարտությունը կրում է 6-րդ տուրում։ 2018 թվականի օգոստոսի 31-ին ակումբի գլխավոր մարզիչ է նշանակվում Վասիլի Բասկակովը, ով մրցաշրջանի առաջին ութ խաղերում ղեկավարել է թիմը գլխավոր մարզչի պաշտոնակատարի կարգավիճակով։ Առաջնության ձմեռային դադարին «Տոմ»-ը 13 հաղթանակով, 7 ոչ-ոքիով և 4 պարտությամբ մոտեցել է մրցաշարային աղյուսակի երկրորդ հորիզոնականին։ Ձմռանը ֆինանսական խնդիրների պատճառով ակումբում կրկին զգալի փոփոխություններ են տեղի ունենում. թիմը լքում է 9 ֆուտբոլիստ։ Ռուսաստանի առաջին դիվիզիոնի առաջնության գարնանային հատվածում թիմի արդյունքները փոքր-ինչ վատանում են. «Տոմ»-ը նահանջում է երրորդ տեղ, որն ապահովում է առաջնության ավարտից մեկ տուր առաջ, և իր պատմության մեջ չորրորդ անգամ հայտնվում է անցումային խաղերում՝ Պրեմիեր լիգային մասնակցելու իրավունքի համար։ Անցումային խաղերում «Տոմ»-ի մրցակիցը պատմության մեջ երկրորդ անգամ դառնում է «Ուֆա» ակումբը, որին տոմիչին երկու խաղերի արդյունքում պարտվում է ընդհանուր 1:2 հաշվով։

2019-2020 թվականների մրցաշրջանի մեկնարկը կրկին հաջող է ստացվում «Տոմ»-ի համար. մեկնարկային 5 տուրերում թիմը տանում է 4 հաղթանակ և մեկ անգամ ոչ-ոքի խաղացել։ Այնուհետև արդյունքները վատանում են և թիմը նահանջում է Ռուսաստանի առաջին դիվիզիոնի առաջնության մրցաշարային աղյուսակի միջին հորիզոնական։ Ձմեռային ընդմիջման համար ակումբը հեռանում է՝ գտնվելով տասներորդ տեղում։ Մրցաշարի գարնանային հատվածում թիմն անց է կացնում երկու հանդիպում (մեկ հաղթանակ, մեկ պարտություն), որից հետո մրցաշարն ընդհատվում է կորոնավիրուսային վարակի համավարակի պատճառով։ Առաջնության դադարեցման պահին «Տոմ»-ը գտնվում էր Ռուսաստանի առաջին դիվիզիոնի մրցաշարային աղյուսակի 9-րդ հորիզոնականում։ 2020 թվականի մայիսի 15-ին պաշտոնապես հայտարարվում է առաջնության ավարտի մասին։

2020-2021 թվականների մրցաշրջանը «Տոմ»-ի համար սկսվում է չափազանց անհաջող.7 տուրից հետո թիմի ընդհանուր միավորները կազմում էին ընդամենը երկու միավոր։ Սեպտեմբերի 7-ին հայտնի է դառնում, որ թիմի գլխավոր մարզչի պաշտոնը լքում է Վասիլի Բասկակովը։ Սեպտեմբերի 24-ին թիմը գլխավորել է Ալեքսանդր Կերժակովը։ Այդ պահին թիմը 11 տուրից հետո 3 միավորով զբաղեցնում էր մրցաշարային աղյուսակի նախավերջին հորիզոնականը։ Ձմեռային ընդմիջումից հետո թիմի արդյունքները մի փոքր բարելավվել են, սակայն առաջնության արդյունքներով ակումբը չի կարողացում բարձրանալ 17-րդ հորիզոնականից։ Արդյունքում, 23 մրցաշրջանի ընթացքում առաջին անգամ «Տոմ»-ը պետք է իջներ Ռուսաստանի ֆուտբոլի երրորդ դիվիզիոն։ 2020-2021 թվականների մրցաշրջանի եզրափակիչ խաղից հետո թիմը լքում է գլխավոր մարզիչ Ալեքսանդր Կերժակովը։

2021 թվականի հունիսի 10-ին թիմի նոր գլխավոր մարզիչ է նշանակվում Սերգեյ Ժուկովը^[23]։ 2021 թվականի հուլիսի 2-ին հայտնի է դառնում, որ «Չայկա» ակումբը Ռուսաստանի ֆուտբոլի ազգային լիգայի առաջին դիվիզիոնից տեղափոխվում է երկրորդ դիվիզիոն։ Այսպիսով, «Տոմ»-ը կարողանում է պահպանել գրանցումն առաջին դիվիզիոնում՝ տեղեկանալով այդ մասին մրցաշարի մեկնարկից 9 օր առաջ։ Այդ ժամանակ ակումբն արդեն պատրաստվում էր ավելի ցածր մակարդակի ելույթներին, ինչի պատճառով թիմը ստիպված էր շտապ փոխել մրցաշրջանի նախապատրաստական պլանը և նորեկներին ստորագրել ՖԱԼ (Ֆուտբոլի Ազգային Լիգա)-ում ելույթների համար։ Առաջնության կեսից հետո «Տոմ»-ը 7 հաղթանակով, 4 ոչ-ոքիով և 8 պարտությամբ ընթանում էր 12-րդ տեղում, իսկ դուրս գալու գոտուց իրացումը կազմում էր 8 միավոր։ Արդյունքում թիմը զբաղեցրել է 14-րդ տեղը՝ կարողանալով խուսափել գոյատևման պայքարից.մրցաշրջանի արդյունքներով դուրս մնալու գոտուց առավելությունը կազմել է 11 միավոր։

Այնուամենայնիվ, չնայած առաջին դիվիզիոնում սպորտային սկզբունքով տեղ պահպանելուն, 2022 թվականի հունիսի 3-ին հայտնի է դառնում, որ «Տոմ»-ը չի կարողանում ստանալ Ռուսաստանի ֆուտբոլային միության արտոնագիր՝ 2022-2023 թվականների մրցաշրջանում Ռուսաստանի առաջին դիվիզիոնում հանդես գալու համար։ Ընդ որում, ակումբը պաշտոնապես հայտարարում է, որ ստանալու է ավելի ցածր մակարդակով հանդես գալու արտոնագիր^[24]։ Արդյունքում «Տոմ»-ը այդպես էլ լիցենզիա չի ստանում և զրկվում է 2022-2023 թվականների մրցաշրջանում պրոֆեսիոնալ մակարդակով խաղալու իրավունքից^[25]։

2022 թվականի սեպտեմբերի 5-ին «Գազպրոմ»-ի ղեկավար Ալեքսեյ Միլլերը Տոմսկի շրջանի նահանգապետի ժամանակավոր պաշտոնակատար Վլադիմիր Մազուրի հետ տեսակոնֆերանսի ժամանակ հայտարարում Է «Գազպրոմ»-ի պատրաստակամության մասին՝ օգնելու«Տոմ»-ին վերադարձնել մասնագիտական կարգավիճակը^[26]։

Ակումբի խորհրդանիշներ

Գույն

Կանաչ	Սպիտակ

Ակումբի գույներն են կանաչը և սպիտակը (ձևավորվել են 1990-ականների կեսերից^[27]): Այս գույները օգտագործվում են նաև Տոմսկ քաղաքի զինանշանի և դրոշի պատկերներում։

Տարբերանշան

1996 թվականին մշակվել է ակումբի նոր զինանշանը, որի հիմնական տարրերն էին կանաչ և դեղին վահանը, այն բաժանված էր սպիտակ «Տ» տառով (խորհրդանշում է թիմի և քաղաքի անունները) ՝ ոճավորված մակագրությամբ «Տոմ ֆուտբոլային ակումբ», ինչպես նաև կա սպիտակ ձիու պատկեր (Տոմսկի քաղաքային զինանշանի տարրերից է)։ 1997 թվականին «Տոմ» ֆուտբոլային ակումբը վերանվանվել է «Տոմսկի ֆուտբոլային ակումբ», իսկ 1998 թվականին «Տոմսկի ֆուտբոլային ակումբ»-ի զինանշանի վահանը շրջապատված էր կապույտ գույնի ժապավեններով՝ նշելով ակումբի հիմնադրման տարեթիվը՝ 1957, ինչպես նաև Sui Generis (լատ․՝ «իր տեսակի մեջ եզակի») կարգախոսը։

2008 թվականի հունվարի 16-ին ակումբի ղեկավարության կողմից ներկայացվել է նոր տարբերանշանը, որը պահպանել է նախկին խորհրդանշանի հիմնական տարրերը, բայց պատրաստված էր այլ դիզայնով^[28]։ Գունային սխեման փոխվել է՝ գույներն ավելի մուգ են դարձել, անհետացել են դեղին գույնի տարրերը, նշանաբանով ժապավենը դարձել է սև, իսկ վահանը բաժանող «Տ» տառը՝ կապույտ։ Զինանշանի վահանը նեղացել է, դրա եզրերին սահմանակից են դարձել ավելի մուգ երանգի ատամներ։

Մարզական հագուստ

Ներկայումս թիմի մարզահագուստը կանաչ գույնի է։ Մասնակիցները կրում են սպիտակ հագուստ երբ հյուրընկալում են այլ թիմի կամ իրենք են գնում հյուր։

Տեխնիկական և տիտղոսային հովանավորներ

Ժամանակաշրջան	Տիտղոսի հովանավոր
1999 թվական	Ռուսաստան ՅՈՒԿՕՍ
2000—2004 թվականներ	Ռուսաստան Վոստոկգազպրոմ
2005 թվական	Ռուսաստան Գազպրոմ
2005—2006 թվականներ	Ռուսաստան Տոմսկնեֆտ
2012—2015 թվականներ	Ռուսաստան Ռոսնեֆտ
2015—2017 թվականներ	Ռուսաստան Հայրենի քաղաքներ
2017—2021 թվականներ	Ռուսաստան G-Drive
2021—2022 թվականներ	Ռուսաստան БК «Олимп»

Ժամանակաշրջան	Տեխնիկական հովանավոր
1999—2003 թվականներ	ԱՄՆ Nike
2004 թվական	Միացյալ Թագավորություն Umbro
2005—2012 թվականներ	Գերմանիա Adidas
2012—2013 թվականներ	Ռուսաստան 2K Спорт
2013—2014 թվականներ	ԱՄՆ Nike
2014—2017 թվականներ	Գերմանիա Adidas
2017—2019 թվականներ	Իսպանիա Joma
2019—2021 թվականներ	Գերմանիա Adidas
2021—2022 թվականներ	Իսպանիա Joma

Մարզադաշտ

«Տոմ»-ը տնային հանդիպումներն անցկացնում է Տոմսկի «Տրուդ» մարզադաշտում։ Մարզադաշտը գտնվում է քաղաքի կենտրոնում՝ «քաղաքային այգի» այգու հարևանությամբ։

2005-2010 թվականների մրցաշրջաններում մարզադաշտում տեղավորել է 15 000 հանդիսական։ 2011 թվականին մարզադաշտի արևելյան տրիբունան քանդվել է. նախատեսվում էր կառուցել առևտրա-սպորտային ժամանցային համալիր, որը ֆուտբոլային դաշտի կողմից կլիներ հարմարավետ տրիբունա՝ նոր Վիպ օթյակով^[29]։ Վերակառուցման ընթացքում մարզադաշտի տարողունակությունը նվազել է 5000 հանդիսատեսով։ Նախատեսվում էր, որ շինարարության ավարտից հետո տարողությունը կկազմի 16 000 հանդիսատես^[30], սակայն կարճ ժամանակ անց, վերակառուցումը դադարեցվել է։

2015 թվականի փետրվարին Տոմսկի շրջանի արբիտրաժային դատարանը բավարարել է Տոմսկի վարչակազմի հայցը՝ մարզադաշտի արևելյան տրիբունայի վերակառուցման համար կառուցապատողի հետ ներդրումային պայմանագիրը դադարեցնելու մասին։ 2018 թվականի դրությամբ արևելյան տրիբունայի շուրջ շարունակվում են դատական քաշքշուկները. մարզադաշտի տրիբունան չի գործում և ձգված է հսկայական պաստառով։

2016 թվականին մարզադաշտը դարձել է բացառապես ֆուտբոլային. հյուսիսային և հարավային տրիբունաները տեղափոխվել են խաղադաշտին ավելի մոտ, և այդպիսով ասպարեզը զրկվել է վազքուղիներից։ 2016 թվականի ամռանը մարզադաշտը վերանորոգվել է. ավելացել է մարզադաշտի լուսավորությունը, խաղադաշտի շուրջը դրվել է նոր ծածկույթ, ինչպես նաև տեղադրվել են նոր մեծ էկրաններ, խաղը ողջդաշտով մեկ ցուցադրելու համար։

«Տոմ»-ի երիտասարդական թիմը տնային հանդիպումներ է անցկացնում «Տեմպ» մարզադաշտում, որը բացվել է 2010 թվականի օգոստոսի 1-ին և դարձել է Տոմսկի առաջին մարզադաշտը, որը նախատեսված է բացառապես ֆուտբոլի համար։

Նախատեսվում է նոր մարզադաշտի կառուցում, որը կտեղավորի 10 000 հանդիսական, Տոմ գետի ձախ ափին՝ Սեննայա Կուրյա լճի մոտ^[31]։

Երկրպագուներ

2000-ական թվականներին «Տոմ»-ը ավանդաբար բարձր տեղեր էր զբաղեցնում այնպիսի ցուցանիշով, ինչպիսին է տնային հանդիպումների միջին հաճախելիությունը (նախ առաջին դիվիզիոնում, ապա նաև Պրեմիեր լիգայում)։ 2010 թվականին այդ ցուցանիշը կազմում էր միջինը 11 920 մարդ մեկ խաղի համար (լիգայում 6-րդ տեղ)։ Սակայն Պրեմիեր լիգայից թիմի առաջին դուրս գալուց հետո թիմի տնային հանդիպումների հաճախելիությունը սկսել է աստիճանաբար նվազել։

Nielsen-ի կողմից Ռուսաստանի ֆուտբոլի երկրպագուների ուսումնասիրության արդյունքների համաձայն, 2011-ին «Տոմ»-ը երկրպագուների թվով 8-րդ տեղն էր զբաղեցնում Ռուսաստանի ակումբների շրջանում^[32]։

Տոմսկի երկրպագուների համար ամենասկզբունքային մրցակիցներն են Նովոսիբիրսկի «Սիբիր»-ը և Կրասնոյարսկի «Ենիսեյ»-ը։ «Տոմ»-ի երկրպագուները լավ հարաբերությունների մեջ են Պերմի «Ամկար» ակումբի երկրպագուների հետ։

Հաճախականություն

Ռուսաստանի առաջնություններում թիմի տնային հանդիպումների միջին հաճախելիությունը ըստ մրցաշրջանի։

2020-2021 և 2021-2022 թվականների մրցաշրջաններում COVID-19 համաճարակի պատճառով հանդիպումների մի մասն անցկացվել է առանց հանդիսատեսի, մի մասը ՝ հանդիսատեսի քանակի զգալի սահմանափակումներով։ Առանց հանդիսատեսի հանդիպումների միջին հաճախելիությունը հաշվարկելիս հաշվի չեն առնվում։

Պարգևներ

«Թիմի հետ» մրցանակ («Ֆուտբոլ» շաբաթաթերթ), 2005 թվական^[33]։
«Տասներկուերորդ խաղացող» գավաթ, 2010 թվական^[34], 2011/12 մրցաշրջան^[35]։

Մարզչական շտաբ

Երիտասարդական կազմ

Գլխավոր մարզիչ՝ Ռուսաստան, Սերգեյ Ալեքսանդրովիչ Ելկին
Մարզիչ՝ Ռուսաստան, Վլադիմիր Վասիլևիչ Պոմեշիկով
Դարպասապահների մարզիչ՝ Ռուսաստան, Կիրիլ Վիկտորովիչ Կոնդրատև

Ակումբի ղեկավարություն

Ավագ — Ռուսաստան, Սերգեյ Ժվաչկին
Գործադիր տնօրեն — Ռուսաստան, Վիտալի Սոլովյով^[36]
Գործադիր տնօրենի անվտանգության գծով տեղակալ — Ռուսաստան, Լեոնիդ Ֆեդոսով
Մարքեթոլոգ — Ռուսաստան, Անաստասիա Միխաիլովնա
Թիմի ղեկավար — Ռուսաստան, Սերգեյ Կրասնոսլոբոդցև
Սպորտի բաժնի ավագ մենեջեր — Ռուսաստան, Վլադիմիր Շեխովցև
Սպորտի բաժնի կրտսեր ղեկավար — Ռուսաստան, Քսենյա Ստեփանովնա
Իրավաբանական բաժնի պետ — Ռուսաստան, Եկատերինա Սլիժի

Ակումբային ռեկորդներ

Ամենամեծ հաղթանակները


Ամսաթիվ	Ակումբը և գոլերի հեղինակները	Հաշիվ	Մրցակից ակումբ և գոլերի հեղինակներ	Քաղաքը և այլ մանրամասներ
1993 թվականի հոկտեմբերի 9	Տոմ Իգոր Լաուխին 45' Սերգեյ Կաշտանով 46' Օլեգ Ռազզամազով 56՛,61՛,67՛,88' Վիկտոր Սեբելեև 83' Սերգեյ Դեմչուկ 85'	8։ 0	Սախալին	Տոմսկ Մարզադաշտ՝ Տրուդ Հանդիսատես՝ 1000 Մրցավար՝ Անատոլի Գորնակ
1995 թվականի ապրիլի 29	Տոմ Օլեգ Ռազզամազով 5՛,64' Ռուսլան Ախիդժակ 7′, 45′,75' Ալեքսանդր Կավեցկի 18′, 69' Իգոր Լաուխին 22' Սերգեյ Կաշտանով 67'	9։ 1	Դինամո Ալեքսանդր Տուզիկով 34'	Տոմսկ Մարզադաշտ՝ Տրուդ Հանդիսատես՝ 2000 Մրցավար՝ Ալեքսանդր Մենչիկով
1998 թվականի հունիսի 19	Տոմ Վալերի Կոնովալով 5' Սերգեյ Ժուկով 12,15,35,56' Իվան Պազյոմով 51' Վիկտոր Սեբելև 72' Վիտալի Իրզաև 79'	8։ 0	Սպարտակ	Մարզադաշտ՝ Տրուդ Հանդիսատես՝ 9000 Մրցավար՝ Սերգեյ Պուերով

Ամենամեծ պարտությունը


Ամսաթիվ	Ակուբ	Հաշիվ	Մրցակից ակումբ և գոլի հեղինակներ	Քաղաքը և այլ մանրամասները
1962 թվականի հուլիսի 17	Տոմիչ	0։ 7	Տեմպ Անատոլի Ֆեդուլով 9' Բորիս Բրիկին 61′, 67′, 79' Գեորգի Զասիմենկո 72′, 77'	Տոմսկ Մարզադաշտ՝ Տրուդ Հանդիսատես՝ տեղեկություն չկա Մրցավար՝ տեղեկություն չկա

Լավագույն ռմբարկուներն ու ռեկորդակիրները անցկացրած հանդիպումների քանակի

Սա ակումբի պատմության մեջ ամենաշատ խաղերն անցկացրած ֆուտբոլիստների ցանկն է։

Համար	Անուն	Մրցաշրջան	Հանդիպումներ
1	Ռուսաստան Սերգեյ Կրասնոսլոբոդցև	1981—1996	452
2	Ռուսաստան Եվգենիևիչ, ՎիկտորՎիկտոր Եվգենիևիչ	1989—2004	434
3	ԽՍՀՄ Վասիլևիչ, ՎլադիմիրՎլադիմիր Վասիլևիչ	1975—1986, 1988—1991	413
4	Ռուսաստան Վալերի Ալեքսանդրովիչ	1989—2001	409
5	Ռուսաստան Վասիլևիչ, ՍերգեյՍերգեյ Վասիլևիչ	1979—1983, 1985—1994	359
6	Ռուսաստան Միխայլովիչ, ՅուրիՅուրի Միխայլովիչ	1979—1989, 1991—1992	356
7	Ռուսաստան Գենադիևիչ, ՕլեգՕլեգ Գենադիևիչ	1985—1997	326
8	Ռուսաստան Օլեգովիչ, ՍտանիսլավՍտանիսլավ Օլեգովիչ	1989—2001	323
9	Ռուսաստան Վլադիմիրովիչ, ՎասիլիՎասիլի Վլադիմիրովիչ	1981—1989, 1991—1993, 1997	307
10	Ռուսաստան Լեոնիդովիչ, ՍերգեյՍերգեյ Լեոնիդովիչ	2002—2011	296
10	ԽՍՀՄ Վիտալի Ալեքսանդրովիչ	1975—1986	296

Հայտնի է ակումբի պատմության մեջ ամենաշատ գոլեր խփած ֆուտբոլիստների ցանկը:

Համար	Անուն	Մրցաշրջան	Գոլեր
1	Ռուսաստան Սեբելև, ՎիկտորՎիկտոր Սեբելև	1989—2004	83
2	ԽՍՀՄ Իցենկո, ԻվանԻվան Իցենկո	1961—1968	56
3	ԽՍՀՄ Աբասով, ԱրիֆԱրիֆ Աբասով	1964—1974	53
4	Ռուսաստան Ռազզամազով, ՕլեգՕլեգ Ռազզամազով	1991—1997	52
5	Ռուսաստան Ախիդժակ, ՌուսլանՌուսլան Ախիդժակ	1992—1999	51
6	ԽՍՀՄ Չենցով, ՎլադիմիրՎլադիմիր Չենցով	1957—1961, 1964—1967	43
7	ԽՍՀՄ Պոմեշիկով, ՎլադիմիրՎլադիմիր Պոմեշիկով	1975—1986, 1988—1991	42
8	ԽՍՀՄ Բորովիկ, ՎալերիՎալերի Բորովիկ	1965—1972	41
8	{ ԽՍՀՄ Կոզլավ, ՆիկոլայիՆիկոլայի Կոզլավ	1958—1962	41
10	Ռուսաստան Կուդինով, ԴմիտրիԴմիտրի Կուդինով	1989—1991, 1997—2000	40
10	ԽՍՀՄ Նիկուլին, ԱլեքսանդրԱլեքսանդր Նիկուլին	1978—1979, 1981, 1985—1986	40

Ելույթների վիճակագրություն

ԽՍՀՄ-ի առաջնություն

Ռուսաստանի Առաջնություն

Ձեռքբերումներ

Ազգային

Պրեմիեր Լիգա

8-րդ հորիզոնական (2)։ 2006, 2010 թվականների մրցաշրջաններ

Առաջին դիվիզիոն / Ռուսաստանի առաջին դիվիզիոնի առաջնություն

Արծաթե մեդալակիր (2)։ 2004, 2012-2013 թվականների մրցաշրջաններ
Բրոնզե մեդալակիր (4)։ 2002, 2003, 2015-2016, 2018-2019 թվականների մրցաշրջաններ

Երկրորդ դիվիզիոն («Վոստոկ» գոտի)

Չեմպիոն՝ 1997 թվականի մրցաշրջան

Ռուսաստանի Գավաթ

Կիսաեզրափակիչ անցած՝ 2007-2008 թվականների մրցաշրջան

ՖՆԼ-ի Գավաթ

Ֆինալիստ (2)։ 2013, 2015 թվականների մրցաշրջան

Գլխավոր մարզիչներ

Հաշվի են առնվում ԽՍՀՄ և Ռուսաստանի առաջնությունների և գավաթների հանդիպումները։

Անուն	Երկիր	Աշխատանքի սկիզբ	Աշխատանքի ավարտ	Հանդիպումներ	Հ	Ո	Պ	%
Բոբին, ՍերգեյՍերգեյ Բոբին	ԽՍՀՄ	1957	7001220000000000000♠22	7001110000000000000♠11	7000600000000000000♠6	7000500000000000000♠5	7001500000000000000♠50,00
Ուսենկո, ՅուրիՅուրի Ուսենկո	ԽՍՀՄ	1958	1959	7001580000000000000♠58	7001260000000000000♠26	7001130000000000000♠13	7001190000000000000♠19	7001448300000000000♠44,83
Սերգեև, ԵվգենիԵվգենի Սերգեև	ԽՍՀՄ	1960	1961	7001390000000000000♠39	7001230000000000000♠23	7000600000000000000♠6	7001100000000000000♠10	7001589700000000000♠58,97
Պարշին, ՆիկոլայՆիկոլայ Պարշին	ԽՍՀՄ	1961	7001130000000000000♠13	7000600000000000000♠6	7000400000000000000♠4	7000300000000000000♠3	7001461500000000000♠46,15
Ուսենկո, ՅուրիՅուրի Ուսենկո	ԽՍՀՄ	1962	1963	7001580000000000000♠58	7001180000000000000♠18	7001130000000000000♠13	7001270000000000000♠27	7001310300000000000♠31,03
Տեր-Մարկարով, ԱլֆրեդԱլֆրեդ Տեր-Մարկարով	ԽՍՀՄ	1964	1967	7002149000000000000♠149	7001560000000000000♠56	7001420000000000000♠42	7001510000000000000♠51	7001375800000000000♠37,58
Խրենով, ԲորիսԲորիս Խրենով	ԽՍՀՄ	1968	1970	7002122000000000000♠122	7001460000000000000♠46	7001410000000000000♠41	7001350000000000000♠35	7001377000000000000♠37,70
Աբբասով, ՎագիֆՎագիֆ Աբբասով	ԽՍՀՄ	1971	1972	7001740000000000000♠74	7001350000000000000♠35	7001240000000000000♠24	7001150000000000000♠15	7001473000000000000♠47,30
Չենցով, ԱնատոլիԱնատոլի Չենցով	ԽՍՀՄ	1973	1975	7001810000000000000♠81	7001270000000000000♠27	7001210000000000000♠21	7001330000000000000♠33	7001333300000000000♠33,33
Նեդելկին, ԳենադիԳենադի Նեդելկին	ԽՍՀՄ	1975	1975	7001170000000000000♠17	7000700000000000000♠7	7000100000000000000♠1	7000900000000000000♠9	7001411800000000000♠41,18
Ռաշչուպկին, ԳենադիԳենադի Ռաշչուպկին	ԽՍՀՄ	1976	1978	7002112000000000000♠112	7001220000000000000♠22	7001310000000000000♠31	7001590000000000000♠59	7001196400000000000♠19,64
Ֆալկովսկի, ԲորիսԲորիս Ֆալկովսկի	ԽՍՀՄ	1979	1982	7002144000000000000♠144	7001490000000000000♠49	7001250000000000000♠25	7001700000000000000♠70	7001340300000000000♠34,03
Ագաֆոնով, ՆիկոլայՆիկոլայ Ագաֆոնով	ԽՍՀՄ	1983	1987	7002128000000000000♠128	7001460000000000000♠46	7001320000000000000♠32	7001500000000000000♠50	7001359400000000000♠35,94
Ֆալկովսկի, ԲորիսԲորիս Ֆալկովսկի	ԽՍՀՄ	1987	1991	7002132000000000000♠132	7001560000000000000♠56	7001310000000000000♠31	7001450000000000000♠45	7001424200000000000♠42,42
Պոմեշիկով, ՎլադիմիրՎլադիմիր Պոմեշիկով	Ռուսաստան	1992	1995	7002120000000000000♠120	7001470000000000000♠47	7001310000000000000♠31	7001420000000000000♠42	7001391700000000000♠39,17
Յուրին, ՎլադիմիրՎլադիմիր Յուրին	Ռուսաստան	1996	1999	7002137000000000000♠137	7001780000000000000♠78	7001270000000000000♠27	7001320000000000000♠32	7001569300000000000♠56,93
Պուզանով, ՎլադիմիրՎլադիմիր Պուզանով	Ռուսաստան	1999	2001	7001830000000000000♠83	7001320000000000000♠32	7001150000000000000♠15	7001360000000000000♠36	7001385509999900000♠38,55
Պոմեշիկով, ՎլադիմիրՎլադիմիր Պոմեշիկով (Կաղապար:И.о.)	Ռուսաստան	2001	2001	7000200000000000000♠2	7000100000000000000♠1	7000100000000000000♠1	5000000000000000000♠0	7001500000000000000♠50,00
Պետրակով, ՎալերիՎալերի Պետրակով	Ռուսաստան	2001	2003	7002102000000000000♠102	7001530000000000000♠53	7001280000000000000♠28	7001210000000000000♠21	7001519600000000000♠51,96
Գալյամին, ԴմիտրիԴմիտրի Գալյամին	Ռուսաստան	2004	2004	7000600000000000000♠6	5000000000000000000♠0	7000200000000000000♠2	7000400000000000000♠4	&05000000000000000000♠0,00
Բասկակով, ՎասիլիՎասիլի Բասկակով	Ռուսաստան	2004	2004	7000300000000000000♠3	7000100000000000000♠1	7000100000000000000♠1	7000100000000000000♠1	7001333300000000000♠33,33
Գոստենին, ԱլեքսանդրԱլեքսանդր Գոստենին	Ռուսաստան	2004	2004	7001380000000000000♠38	7001270000000000000♠27	7000400000000000000♠4	7000700000000000000♠7	7001710500000000000♠71,05
Ստուկալով, ԲորիսԲորիս Ստուկալով	Ռուսաստան	2005	2005	7001200000000000000♠20	7000500000000000000♠5	7000700000000000000♠7	7000800000000000000♠8	7001250000000000000♠25,00
Բիշովեց, ԱնատոլիԱնատոլի Բիշովեց	Ռուսաստան	2005	2005	7001120000000000000♠12	7000500000000000000♠5	7000300000000000000♠3	7000400000000000000♠4	7001416700000000000♠41,67
Պետրակով, ՎալերիՎալերի Պետրակով	Ռուսաստան	2006	2008	7001790000000000000♠79	7001260000000000000♠26	7001240000000000000♠24	7001290000000000000♠29	7001329109999999999♠32,91
Ռոմաշչենկո, ՄիրոսլավՄիրոսլավ Ռոմաշչենկո	Բելառուս	2008	2008	7001100000000000000♠10	7000400000000000000♠4	7000100000000000000♠1	7000500000000000000♠5	7001400000000000000♠40,00
Բասկակով, ՎասիլիՎասիլի Բասկակով	Ռուսաստան	2008	2008	7000100000000000000♠1	5000000000000000000♠0	5000000000000000000♠0	7000100000000000000♠1	&05000000000000000000♠0,00
Նեպոմնյաշչի, ՎալերիՎալերի Նեպոմնյաշչի	Ռուսաստան	2008	2011	7001980000000000000♠98	7001270000000000000♠27	7001280000000000000♠28	7001430000000000000♠43	7001275500000000000♠27,55
Բասկակով, ՎասիլիՎասիլի Բասկակով	Ռուսաստան	2011	2011	7000200000000000000♠2	5000000000000000000♠0	5000000000000000000♠0	7000200000000000000♠2	&05000000000000000000♠0,00
Պերեդնյա, ՍերգեյՍերգեյ Պերեդնյա	Ռուսաստան	2011	2013	7001530000000000000♠53	7001230000000000000♠23	7001140000000000000♠14	7001160000000000000♠16	7001434000000000000♠43,40
Դավիդով, ԱնատոլիԱնատոլի Դավիդով	Ռուսաստան	2013	2013	7000800000000000000♠8	5000000000000000000♠0	7000100000000000000♠1	7000700000000000000♠7	&05000000000000000000♠0,00
Բասկակով, ՎասիլիՎասիլի Բասկակով	Ռուսաստան	2013	2013	7000400000000000000♠4	7000200000000000000♠2	7000100000000000000♠1	7000100000000000000♠1	7001500000000000000♠50,00
Բասկակով, ՎասիլիՎասիլի Բասկակով	Ռուսաստան	2013	2014	7001260000000000000♠26	7001100000000000000♠10	7000600000000000000♠6	7001100000000000000♠10	7001384600000000000♠38,46
Նեպոմնյաշչի, ՎալերիՎալերի Նեպոմնյաշչի	Ռուսաստան	2014	2014	7000400000000000000♠4	7000300000000000000♠3	7000100000000000000♠1	5000000000000000000♠0	7001750000000000000♠75,00
Նեպոմնյաշչի, ՎալերիՎալերի Նեպոմնյաշչի	Ռուսաստան	2014	2016	7001620000000000000♠62	7001310000000000000♠31	7001180000000000000♠18	7001130000000000000♠13	7001500000000000000♠50,00
Պետրակով, ՎալերիՎալերի Պետրակով	Ռուսաստան	2016	2018	7001770000000000000♠77	7001190000000000000♠19	7001150000000000000♠15	7001430000000000000♠43	7001246800000000000♠24,68
Բասկակով, ՎասիլիՎասիլի Բասկակով	Ռուսաստան	2018	2018	7001120000000000000♠12	7000700000000000000♠7	7000400000000000000♠4	7000100000000000000♠1	7001583300000000000♠58,33
Բասկակով, ՎասիլիՎասիլի Բասկակով	Ռուսաստան	2018	2020	7001700000000000000♠70	7001250000000000000♠25	7001220000000000000♠22	7001230000000000000♠23	7001357100000000000♠35,71
Սեբելև, ՎիկտորՎիկտոր Սեբելև	Ռուսաստան	2020	2020	7000400000000000000♠4	5000000000000000000♠0	7000100000000000000♠1	7000300000000000000♠3	&05000000000000000000♠0,00
Կերժակով, ԱլեքսանդրԱլեքսանդր Կերժակով	Ռուսաստան	2020	2021	7001310000000000000♠31	7001100000000000000♠10	7000800000000000000♠8	7001130000000000000♠13	7001322590000000000♠32,26
Ժուկով, ՍերգեյՍերգեյ Ժուկով	Ռուսաստան	2021	2022	7001390000000000000♠39	7001130000000000000♠13	7001100000000000000♠10	7001160000000000000♠16	7001333300000000000♠33,33

Ակումբի ֆուտբոլիստների անձնական նվաճումները

«Տոմ»-ի ֆուտբոլիստները հանդես են եկել իրենց ազգային հավաքականների կազմում

Տոմ-ում հանդես եկող ֆուտբոլիստների ցանկն իր ազգային հավաքականներում հանդես գալու փորձով^[37]։

Ռուսաստան, Նիկիտա Բաժենով
Ռուսաստան, Ալբերտ Բորզենկով
Ռուսաստան, Դենիս Բոյարինցև
Ռուսաստան, Ալեքսեյ Բուգաև
Ռուսաստան, Դենիս Դավիդով
Ռուսաստան, Արտյոմ Ձյուբա
Ռուսաստան, Դենիս Եվսիկով
Ռուսաստան, Մաքսիմ Կանուննիկով
Ռուսաստան, Նիկիտա Կրիվցով
Ռուսաստան, Ֆյոդոր Կուդրյաշով
Ռուսաստան, Դենիս Լակտիոնով
Ռուսաստան, Վենիամին Մանդրիկին
Ռուսաստան, Կիրիլ Պանչենկո
Ռուսաստան, Սերգեյ Պեսյակով
Ռուսաստան, Պավել Պոգրեբնյակ
Ռուսաստան, Իգոր Պորտնյագին
Ռուսաստան, Ալեքսեյ Ռեբկո
Ռուսաստան, Արտյոմ Ռեբրով
Ռուսաստան, Սերգեյ Ռիժիկով
Ռուսաստան, Ալեքսանդր Սոբոլև
Ռուսաստան, Դմիտրի Տարասով
Ռուսաստան, Ալեքսանդր Շիրկո
Ադրբեջան, Ալեքսանդր Ժիդկով
Ադրբեջան, Էմին Մահմուդով
Հայաստան, Արտյոմ Սիմոնյան
Բելառուս, Մաքսիմ Բորդաչև
Բելառուս, Վիտալի Բուլիգա
Բելառուս, Դմիտրի Եկիմով
Բելառուս, Սերգեյ Կորնիլենկո
Բելառուս, Ալեքսանդր Կուլչի
Բելառուս, Պավել Նեխայչիկ
Բելառուս, Սերգեյ Օմելյանչուկ
Բելառուս, Սերգեյ Սոսնովսկի
Բելառուս, Յան Տիգորև
Բելառուս, Եգոր Ֆիլիպենկո
Բելառուս, Վասիլի Խոմուտովսկի
Բելառուս, Սերգեյ Յասկովիչ
Վրաստան, Նիկոլոզ Տոգոնիձե
Ղազախստան, Ալեքսանդր Ֆամիլցև
Ղրղզստան, Բախտիյար Յուլդաշև
Լիտվա, Անդրյուս Գեդգաուդաս
Լիտվա, Էդվինաս Գիրդվայնիս
Լիտվա, Թոմաս Միկուցկիս
Լիտվա, Անդրյուս Սկերլա
Մոլդովա, Վալերի Կատինսուս
Մոլդովա, Սերգեյ Կովալչուկ
Մոլդովա, Եվգենի Սիդորենկո
Մոլդովա, Եղիա Չեբանու
Մոլդովա, Վալերի Չուպերկա
Մոլդովա, Օլեգ Շիշկին
Ուզբեկստան, Վիտալի Դենիսով
Ուզբեկստան, Ալեքսեյ Պոլյակով
Ուկրաինա, Իլյա Բլիզնյուկ
Ուկրաինա, Կիրիլ Կովալչուկ
Ուկրաինա, Դենիս Օնիշչենկո
Ուկրաինա, Պավել Շկապենկո
Էստոնիա, Եվգենի Նովիկով
Էստոնիա, Սերգեյ Պարեյկո
Բուլղարիա, Ժիվկո Միլանով
Բուլղարիա, Պլամեն Նիկոլով
Բոսնիա և Հերցեգովինա, Օգնեն Վրանյոշ
Բոսնիա և Հերցեգովինա, Բրանիսլավ Կրունիչ
Հունգարիա, Նորբերտ Նեմեթ
Հունգարիա, Ադամ Պինտեր
Հյուսիսային Մակեդոնիա, Գորան Մազնով
Ռումինիա, Էրիկ Բիքֆալվի
Ռումինիա, Օվիդիու Դենենաե
Ռումինիա, Գաբրիել Մուրեշան
Ռումինիա, Ադրիան Ռոպոտան
Ռումինիա, Պոմպիլիու Ստենդ
Սերբիա և Չեռնոգորիա, Ջորջե Յոկիչ
Սլովակիա, Կոնել Սալաթա
Սլովակիա, Ալեքսանդր Ռադոսավլևիչ
Խորվաթիա, Հրվոյե Վեյիչ
Չեռնոգորիա, Մլադեն Բոժովիչ
Չեխիա, Լուկաշ Դրոպպա
Չեխիա, Մարտին Յիրանեկ
Շոտլանդիա, Հարի Օ'Քոնոր
Հարավային Կորեա, Կիմ Նամ Իլ
Ճապոնիա, Դաիսուկե Մացու

«Տոմ»-ի ֆուտբոլիստները միջազգային խոշոր մրցաշարերում

Մրցաշար	Անդամներ
Եվրոպայի Առաջնություն 2008	Հրվոյե Վեյիչ
Աշխարհի առաջնություն 2010	Կիմ Նամ Իլ
Ասիայի Գավաթ 2011	Դաիսուկե Մացուի

«Տոմ»-ի ֆուտբոլիստները՝ Ռուսաստանի առաջնությունների 33 լավագույն ֆուտբոլիստների ցանկում

Մրցաշար	Դիրք	Համար	Խաղացող
2006	Հարձակվող	2	Պավել Պոգրեբնյակ
2006	Կիսապաշտպան	3	Վալերի Կլիմով
2010	Հարձակվող	3	Արտյոմ Դյուբա

«Տոմ» Ֆուտբոլային ակումբի մրցաշրջանի ֆուտբոլիստներ

1997 թվականից սկսած յուրաքանչյուր մրցաշրջանի արդյունքներով ընտրվում է «Տոմ»-ի անցած մրցաշրջանի լավագույն ֆուտբոլիստը (1997-2013 թվականներին լավագույններին ընտրել են լրագրողները, 2014 թվականից՝ ակումբի երկրպագուները)^[38]^[39]^[40]։

1997 թվական՝ Վիկտոր Սեբելև
1998 թվական՝ Սերգեյ Ժուկով
1999 թվական՝ Վիկտոր Սեբելև
2000 թվական՝ Վալերի Կոնովալով
2001 թվական՝ Ալեքսանդր Սուրովցև
2002 թվական՝ Ալեքսեյ Բուգաև
2003 թվական՝ Սերգեյ Պերեդնյա
2004 թվական՝ Վասիլի Յանոտովսկի
2005 թվական՝ Բրանիսլավ Կրունիչ
2006 թվական՝ Պավել Պոգրեբնյակ
2007 թվական՝ Սերգեյ Սկոբլյակով
2008 թվական՝ Ջորջե Յոկիչ
2009 թվական՝ Ջորջե Յոկիչ և Սերգեյ Պարեյկո
2010 թվական՝ Արտյոմ Դյբունա
2011-2012 թվականներ՝ Սերգեյ Պեսյակով
2012-2013թվականներ՝ Անդրեյ Գորբանեց
2013-2014 թվականներ Եվգենի Բաշկիրով
2014-2015՝թվականներ Ժիվկո Միլանով
2015-2016 թվականներ՝ Օլեգ Չուվաև
2016-2017 թվականներ՝ Ալեքսեյ Պուգին
2017-2018 թվականներ՝ Անտե Պուլիչ
2018-2019 թվականներ՝ Ալեքսանդր Ստավպեց
2019-2020 թվականներ Մաքսիմ Կազանկով
2020-2021 թվականներ՝ Նիկիտա Կրիվցով
2021-2022 թվականներ՝ Ալեքսանդր Ստավպեց

Ծանոթագրություններ

↑ ««Томь» потеряла статус профессионального клуба». sport-express.ru (ռուսերեն). 2023 թ․ հունվարի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունվարի 20-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 20-ին.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 «История футбольного клуба «Томь» на официальном сайте». Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ օգոստոսի 21-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 1-ին.
↑ «Итоговая таблица зезона 2002 года в первом дивизионе». Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 1-ին.
↑ «Итоговая таблица сезона 2003 года в первом дивизионе». Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 1-ին.
↑ «Протоколы матчей сезона 2003 года в первом дивизионе». Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 1-ին.
↑ «Официальный пресс-релиз ФК «Томь»». Официальный сайт ФК «Томь». 2004 թ․ նոյեմբերի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 28-ին.
↑ «Протокол матча «Локомотив» — «Томь»». Официальный сайт РФПЛ. 2005 թ․ մարտի 12. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 21-ին.
↑ «Протокол матча «Томь» — ЦСКА». Официальный сайт РФПЛ. 2005 թ․ մարտի 20. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 21-ին.
↑ «Протокол матча «Томь» — «Зенит»». Официальный сайт РФПЛ. 2005 թ․ ապրիլի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 21-ին.
↑ «Бышовец - тренер-консультант «Томи». Стукалов подал в отставку». Спорт-Экспресс. 2005 թ․ օգոստոսի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
↑ «Протокол матча «Торпедо» — «Томь»». Официальный сайт РФПЛ. 2006 թ․ մարտի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 20-ին.
↑ «Протокол матча «Томь» — «Динамо»». Официальный сайт РФПЛ. 2006 թ․ մարտի 26. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 21-ին.
↑ «Протокол матча «Шинник» — «Томь»». Официальный сайт РФПЛ. 2006 թ․ ապրիլի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 21-ին.
↑ «Игрокам «Зенита» присвоены звания заслуженных мастеров спорта». Sports.ru. 2008 թ․ հունիսի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 11-ին.
↑ «Степанов и Ромащенко озвучили свои условия для продолжения совместной работы». Sports.ru. 2008 թ․ սեպտեմբերի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
↑ «Мирослав Ромащенко: «Принял решение об уходе, когда Степанов назвал меня юнцом»». Sports.ru. 2008 թ․ սեպտեմբերի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մայիսի 9-ին.
↑ «Валерий Непомнящий подал заявление об увольнении». Официальный сайт ФК «Томь». 2011 թ․ սեպտեմբերի 19. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.
↑ «Сергей Передня возглавил «Томь»». Официальный сайт ФК «Томь» (ռուսերեն). 2011 թ․ սեպտեմբերի 22. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 22-ին.
↑ ««Спартак» поспособствовал томскому рекорду». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 25-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
↑ «1165 минут томской засухи». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 7-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
↑ «Футбол. «Томь» может сняться с чемпионата». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
↑ ^22,0 ^22,1 «Томь» добровольно покинет Премьер-лигу из-за финансовых проблем Արխիվացված 2017-02-08 Wayback Machine NEWsru.com, 06.02.2017
↑ «Новости | Президент ФК «Томь» Сергей Жвачкин назначил новым главным тренером Сергея Жукова». fctomtomsk.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 17-ին.
↑ ««Томи» отказали в лицензии РФС-2». fctomtomsk.ru. 2022 թ․ հունիսի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 3-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 3-ին.
↑ «Томь» не сыграет в новом сезоне на профессиональном уровне. Клуб не получил лицензию Արխիվացված 2022-06-28 Wayback Machine.
↑ ««Газпром» готов помочь футбольному клубу «Томь» вернуть профессиональный статус». ТАСС. 2022 թ․ սեպտեմբերի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
↑ Алексей Евстифеев (2007 թ․ մայիսի 19). «ПРИСМОТРИТЕСЬ. «Томь»». Sport-express.ru. «Спорт-Экспресс-Футбол». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 20-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 2-ին.
↑ «Презентация нового герба «Томи»». Официальный сайт ФК «Томь». 2008 թ․ հունվարի 29.(չաշխատող հղում)
↑ «Инфраструктура клуба». Официальный сайт ФК «Томь». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 17-ին.
↑ «Директор ФК «Томь» Юрий Степанов: Москва не представляет сибирских реалий». РИА Новости. 2010 թ․ դեկտեմբերի 3. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 7-ին.
↑ «Архитектор: участок у Сенной Курьи подходит для нового стадиона Томска». РИА Томск. 2022 թ․ հունվարի 26. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 27-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 17-ին.
↑ Навоша, Дмитрий (2011 թ․ սեպտեմբերի 6). «Исследование Nielsen: самый популярный клуб России – «Зенит», в топ-10 – 4 зарубежных клуба». Sports.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 14-ին.
↑ Еженедельник «Футбол». № 52 (2374) 2005 г., стр. 11
↑ ««Томь» получила приз «12 игрок»». Sports.ru. 2010 թ․ դեկտեմբերի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
↑ «Болельщики «Томи» - лучшие в стране!». Официальный сайт ФК «Томь». 2012 թ․ մայիսի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.
↑ «Новый гендиректор и его задачи». vk.com (անգլերեն). 2023 թ․ հունվարի 18. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 16-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 28-ին.
↑ «Tom Tomsk». national-football-teams.com.
↑ «Традиция родилась под Новый год». Официальный сайт ФК «Томь». 2020 թ․ դեկտեմբերի 30. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ մայիսի 16-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 30-ին.
↑ «Полузащитник Никита Кривцов - лучший игрок «Томи» в сезоне 2020/21 по версии болельщиков!». Официальный сайт ФК «Томь». 2021 թ․ հունիսի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 30-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 30-ին.
↑ «Александр Ставпец - лучший игрок «Томи» в сезоне 2021/22 по версии болельщиков!». Официальный сайт ФК «Томь». 2022 թ․ հունիսի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 30-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 30-ին.

Արտաքին հղումներ

«Официальный сайт ФК «Томь»» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 26-ին.
«Профиль на сайте Wildstat.ru (СССР)» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունվարի 16-ին. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 26-ին.
«Профиль на сайте Wildstat.ru (Россия)» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 11-ին. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 26-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տոմ (ֆուտբոլային ակումբ)» հոդվածին։

[1] ««Томь» потеряла статус профессионального клуба». sport-express.ru (ռուսերեն). 2023 թ․ հունվարի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունվարի 20-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 20-ին.

[tomhistory-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 «История футбольного клуба «Томь» на официальном сайте». Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ օգոստոսի 21-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 1-ին.

[klisf2002t-3] «Итоговая таблица зезона 2002 года в первом дивизионе». Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 1-ին.

[klisf2003t-4] «Итоговая таблица сезона 2003 года в первом дивизионе». Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 1-ին.

[klisf2003p-5] «Протоколы матчей сезона 2003 года в первом дивизионе». Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 1-ին.

[6] «Официальный пресс-релиз ФК «Томь»». Официальный сайт ФК «Томь». 2004 թ․ նոյեմբերի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 28-ին.

[7] «Протокол матча «Локомотив» — «Томь»». Официальный сайт РФПЛ. 2005 թ․ մարտի 12. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 21-ին.

[8] «Протокол матча «Томь» — ЦСКА». Официальный сайт РФПЛ. 2005 թ․ մարտի 20. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 21-ին.

[9] «Протокол матча «Томь» — «Зенит»». Официальный сайт РФПЛ. 2005 թ․ ապրիլի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 21-ին.

[10] «Бышовец - тренер-консультант «Томи». Стукалов подал в отставку». Спорт-Экспресс. 2005 թ․ օգոստոսի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.

[11] «Протокол матча «Торпедо» — «Томь»». Официальный сайт РФПЛ. 2006 թ․ մարտի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 20-ին.

[12] «Протокол матча «Томь» — «Динамо»». Официальный сайт РФПЛ. 2006 թ․ մարտի 26. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 21-ին.

[13] «Протокол матча «Шинник» — «Томь»». Официальный сайт РФПЛ. 2006 թ․ ապրիլի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 21-ին.

[14] «Игрокам «Зенита» присвоены звания заслуженных мастеров спорта». Sports.ru. 2008 թ․ հունիսի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 11-ին.

[15] «Степанов и Ромащенко озвучили свои условия для продолжения совместной работы». Sports.ru. 2008 թ․ սեպտեմբերի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.

[16] «Мирослав Ромащенко: «Принял решение об уходе, когда Степанов назвал меня юнцом»». Sports.ru. 2008 թ․ սեպտեմբերի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մայիսի 9-ին.

[17] «Валерий Непомнящий подал заявление об увольнении». Официальный сайт ФК «Томь». 2011 թ․ սեպտեմբերի 19. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.

[18] «Сергей Передня возглавил «Томь»». Официальный сайт ФК «Томь» (ռուսերեն). 2011 թ․ սեպտեմբերի 22. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 22-ին.

[19] ««Спартак» поспособствовал томскому рекорду». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 25-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 20-ին.

[20] «1165 минут томской засухи». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 7-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 20-ին.

[21] «Футбол. «Томь» может сняться с чемпионата». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 20-ին.

[NW17-22] 22,0 ^22,1 «Томь» добровольно покинет Премьер-лигу из-за финансовых проблем Արխիվացված 2017-02-08 Wayback Machine NEWsru.com, 06.02.2017

[23] «Новости | Президент ФК «Томь» Сергей Жвачкин назначил новым главным тренером Сергея Жукова». fctomtomsk.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 17-ին.

[24] ««Томи» отказали в лицензии РФС-2». fctomtomsk.ru. 2022 թ․ հունիսի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 3-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 3-ին.

[25] «Томь» не сыграет в новом сезоне на профессиональном уровне. Клуб не получил лицензию Արխիվացված 2022-06-28 Wayback Machine.

[26] ««Газпром» готов помочь футбольному клубу «Томь» вернуть профессиональный статус». ТАСС. 2022 թ․ սեպտեմբերի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.

[27] Алексей Евстифеев (2007 թ․ մայիսի 19). «ПРИСМОТРИТЕСЬ. «Томь»». Sport-express.ru. «Спорт-Экспресс-Футбол». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 20-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 2-ին.

[28] «Презентация нового герба «Томи»». Официальный сайт ФК «Томь». 2008 թ․ հունվարի 29.(չաշխատող հղում)

[stadium-site-29] «Инфраструктура клуба». Официальный сайт ФК «Томь». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 17-ին.

[:0-30] «Директор ФК «Томь» Юрий Степанов: Москва не представляет сибирских реалий». РИА Новости. 2010 թ․ դեկտեմբերի 3. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 7-ին.

[new-stadium-31] «Архитектор: участок у Сенной Курьи подходит для нового стадиона Томска». РИА Томск. 2022 թ․ հունվարի 26. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 27-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 17-ին.

[32] Навоша, Дмитрий (2011 թ․ սեպտեմբերի 6). «Исследование Nielsen: самый популярный клуб России – «Зенит», в топ-10 – 4 зарубежных клуба». Sports.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 14-ին.

[33] Еженедельник «Футбол». № 52 (2374) 2005 г., стр. 11

[34] ««Томь» получила приз «12 игрок»». Sports.ru. 2010 թ․ դեկտեմբերի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.

[35] «Болельщики «Томи» - лучшие в стране!». Официальный сайт ФК «Томь». 2012 թ․ մայիսի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.

[36] «Новый гендиректор и его задачи». vk.com (անգլերեն). 2023 թ․ հունվարի 18. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 16-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 28-ին.

[37] «Tom Tomsk». national-football-teams.com.

[38] «Традиция родилась под Новый год». Официальный сайт ФК «Томь». 2020 թ․ դեկտեմբերի 30. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ մայիսի 16-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 30-ին.

[39] «Полузащитник Никита Кривцов - лучший игрок «Томи» в сезоне 2020/21 по версии болельщиков!». Официальный сайт ФК «Томь». 2021 թ․ հունիսի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 30-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 30-ին.

[40] «Александр Ставпец - лучший игрок «Томи» в сезоне 2021/22 по версии болельщиков!». Официальный сайт ФК «Томь». 2022 թ․ հունիսի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 30-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 30-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]