Հյուսիսային Մակեդոնիա

Մակեդոնիայի Հանրապետություն Република Македонија
Դրոշ Զինանշան
Ազգային օրհներգ՝ Денес над Македонија
Մակեդոնիայի դիրքը
Մայրաքաղաք և ամենամեծ քաղաք		Սկոպյե
Պետական լեզուներ		մակեդոներեն
Տարածք
-	Ընդհանուր	25,333 կմ²
-	Ջրային (%)	1.9
Բնակչություն
-	2007 նախահաշիվը	2,055,915
-	2002 մարդահամարը	2,022,547
-	Խտություն	79 /կմ²  205 /մղոն²
Ժամային գոտի		(ՀԿԺ+1)
-	Ամռանը (DST)	(ՀԿԺ+2)
Ազգային դոմեն		.mk
Հեռախոսային կոդ		+389

Մակեդոնիա կամ Մակեդոնիայի Հանրապետություն, պետություն Բալկանյան թերակղզում հարավարևելյան Եվրոպայում։Այն նախկին Յուգոսլավիայի իրավահաջորդ նահագներից մեկն էր,որից հռչակվեց անկախ 1991թ։Այն դարձել է Եվրամիության անդամ 1993թ․բայց Հունաստանի հետ «Մակեդոնիա »անվան շուրջ անընդհատ վեճի արդյունքում,այն ընդունվեց որպես նախկին Հարավսլավիայի Մակեդոնիայի Հանրապետություն[9] ,երբեմն նաև Մակեդոնիա և ՆՀՀ Մակեդոնիա ,տերմին,որը օգտագործվում է միջազգային կազմակերպությունների կողմից ինչպիսիք են Եվրոպական Միությունը12] և ՆԱՏՕ[13]– ն։2018թ․ հունիսի 17 –ին Մակեդոնիան և Հունաստանը սգտորագրեցին համաձայնագիր, որը նախատեսում էր փոխել անվանումը Հյուսիսային Մակեդոնիայի Հանրապետություն մինչև հարցի վերաբերյալ ազգային հանրաքվե անցկացնելը։[14]15]

Դեպի ծով ելք չունեցող Մակեդոնիայի Հանրապետությունը հյուսիս–արևմուտքից սահմանակից է Կոսովոյին,հյուսիսից Սերբիային,արևելքից Բուլղարիային,հարավից Հունաստանին և Ալբանիային արևմուտքից։[16]Այն կազմում է Մակեդոնիա աշխարհագրական տարածաշրջանի մոտավորապես երրորդ մասը, որն իր հերթին ներառում է Հունաստանի հյուսիսային , Բուլղարիայի հարավարևմտյան և Ալբանիայի հարավարևելյան հարակից տարածաշրջանները։Երկիրը աշխարհագրականորեն եզերված է լեռներով ,հովիտներով և գետերով։Մայրաքաղաքը և ամենամեծ քաղաքը Սկոպյեն մոտավորապես 2.06 միլլիոն բնակիչների բնակավայրն է։Բնակչության մեծ մասը բնիկ մակեդոնացի է կամ հարավ սլավոնական ծագում ունեն։Ալբանացիները փոքրամասնություն են կազմում ,մոտավորապես 25 %,նրանց հաջորդում են թուրքերը,սերբերը,բուլղարացիները։

Տարածաշրջանի պատմությունը սկսվում է հնագույն ժամանակաշրջանից ՝Պաենոյա թագավորությունից մինչև Թրքո-Իլլյանական իշխանությունը[17]։Մ․թ․ա․ վեցերորդ դարի վերջին տարածաշրջանը գրավվում է Պարսկական Աքեմենյան կայսրության կողմից,իսկ մ․թ․ա․ չորրորդ դարի վերջին այն միանում է Մակեդոնիայի թագավորությանը։Ք․ա երկրորդ դարում տարածաշրջանը գրավվում է հռոմիացիների կողմից և դառնում է Մակոդոնիայի ամենամեծ նահանգը։

Ընդհանուր տվյալներ

Տարածքը 25,713 ք.կմ է, բնակչությունը՝ 2 մլն. 055 հզ.։ Պետական լեզուն մակեդոներենն է։ Բնակչության 64.2%-ը մակեդոնացիներ են, 25.2%-ը՝ ալբանացիներ, 3.9%-ը՝ թուրքեր, 2.7%-ը՝ գնչուներ և այլն։ Մակեդոնիան Հարավարևլյան Եվրոպայի կենտրոնական Բալկանյան թերակղզում գտնվող պետություն է։ Այն նախկին Հարավսլավիայի Սովետական Սոցիալիստական Հանրապետության մաս կազմող Մակեդոնիայի ՍՍՀ իրավահաջորդն է, որն իր անկախությունը ձեռք է բերել 1991 թ. սեպտեմբերի 8-ին։ 1993 թ. Մակեդոնիան դառնում է Միավորված Ազգերի Կազմակերպության անդամ, սակայն հարևան Հունաստանի հետ իր անվան շուրջ տարաձայնության պատճառով Մակեդոնիան ներկայացվում է որպես նախկին Հարավսլավիայի Մակեդոնական Հանրապետություն։

Մակեդոնիան լեռներով շրջապատված երկիր է։ Հյուսիս-արևմուտքում այն սահմանակցում է Կոսովոյին, հյուսիսում՝ Սերբիային, արևմուտքում՝ Բուլղարիային, հարավում՝ Հունաստանին և արևմուտքում՝ Ալբանիային։

Մակեդոնիայի ներկայիս տարածքը մտնում է պատմական Մակեդոնիա կոչվող աշխարհագրական տարածաշրջանի մեջ՝ հանդիսանալով նրա հյուսիսարևմտյան մասի կեսը (մնացած մասը մտնում է Հունաստանի և Բուլղարիայի մեջ)։

Երկրի մայրաքաղաքը Սկոպյեն է՝ 506,926 բնակչությամբ։ Խոշոր քաղաքներից են Բիտոլա՝ 95,385 բն., Կումանովո՝ 70,842 բն., Պրիլեպ՝ 66,246 բն., Տետովո՝ 52,915 բն., Օխրիդ՝ 42,003 բն., և այլն։

Մակեդոնիայի տարածքում կան ավելի քան 50 լիճ և 2,000 մ. ավելի բարձրություն ունեցող 16 լեռներ։ Մակեդոնիան ՄԱԿ-ի և Եվրոպական Խորհրդի անդամ երկիր է։ 2005 թ-ի դեկտեմբերից այն նաև Եվրոպական Միության անդամ դառնալու թեկնածու-երկրների ցուցակում է, ինչպես նաև հայտ է ներկայացրել ՆԱՏՕ-ի անդամ երկիր դառնալու համար։

Քաղաքականություն

Մակեդոնիան խորհրդարանական հանրապետություն է։ Խորհրդարանի ներկայիս խոսնակը Տրայկո Վելյանովսկին է։ Կառավարության գլուխ կանգնած է վարչապետը, ում ձեռքերում է կենտոնացված ողջ իշխանությունը։ Նա է նշանակում կառավարության անդամներին։ Իսկ նախագահի դերը զուտ խորհրդանշական է։ Խորհրդարանը միապալատ է և ունի 120 անդամ, ովքեր ընտրվում են չորս տարի ժամկետով։ Խորհրդարանի կողմից են նշանակվում դատավորները։

Նախագահը երկրի զինված ուժերի գլխավոր հրամանատարն է, ինչպես նաև Անվտանգության Խորհրդի նախագահը։ Նախագահը ընտրվում է հինգ տարի ժամկետով և ունի վերընտրվելու իրավունք։

2009 թ-ի ապրիլի 5-ի նախագահական ընտրություններում հաղթող ճանաչվեց Գեորգի Իվանովը։ Երկրի ներկայիս վարչապետը Նիկոլա Գրուևսկին է։

Ռազմական ուժեր

Մակեդոնիայի Հանրապետության Զինված Ուժերը կազմված են ցամաքային ուժերից, օդուժից և հատուկ նշանակության ուժերից։

Կառավարության ազգային անվտանգության քաղաքականության նպատակն է երկրի անկախության, ամբողջականության, օդային և ցամաքային տարածքի անվտանգության ինչպես նաև սահմանադրական կարգի ապահովվումը, ազգային կենսական շահերի պաշտպանությունը։ Զինված Ուժերը ակտիվորեն համագործակցում են նաև ՆԱՏՕ-ի զորքերի հետ՝ մասնակցելով տարբեր ռազմական առաքելությունների։

Վարչական բաժանում

Երկիրը բաժանված է 8 մարզերի (նահանգների)՝ Սկոպյե, Պելագոնիա, Պոլոգ, Արևելյան, Հարավ-արևելյան, Հյուսիս-արևելյան, Հարավ-արևմտյան և Վարդար։

Կրոն

Մակեդոնիայի բնակչության 64.7%-ը Ուղղափառ Քրիստոնեության հետևորդներ են, որոնց ճնշող մեծամասնությունը պատկանում է Մակեդոնական Ուղղափառ Եկեղեցուն։ 33.3%-ը մուսուլմաններ են (ալբանացիներ, թուրքեր, գնչուներ, մակեդոնացիներ)։ Մակեդոնիան Եվրոպական երկրների շարքում 4-րդն է Կոսովոյից, Ալբանիայից և Բոսնիա-Հերցոգովինիայից հետո իսլամադավան բնակչության բարձր տոկոսով։

Երկրում հաշվվում են 1,842 եկեղեցիներ և 580 մզկիթներ։ Մայրաքաղաք Սկոպյեում գործում են ուղղափառ և մուսուլմանական համայնքներին պատկանող կրոնական միջնակարգ դպրոցներ, ուղղափառ աստվածաբանական քոլեջը։

Մեդիա ֆայլեր

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Մակեդոնիայի Հանրապետություն կատեգորիայում։