Սարգիս Զաքարյան
 |
Ուշադրություն, այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք օգնել նախագծին՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով այդ աղբյուրներին հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
 | |
|---|---|
| Թագավոր Հայոց/Շահնշահ | |
| Իշխանություն | 1160 – 1187 |
| Լրիվ անուն | Սարգիս Զաքարյան Երկայնաբազուկ |
| Տիտղոսներ | Հայոց և Վրաց ամիրսպասալար |
| Ծնվել է՝ | անհայտ |
| Մահացել է՝ | 1187 |
| Թաղվել է՝ | Սանահինի վանքի տոհմական դամբարան |
| Ազգություն | Հայ |
| Հաջորդող | Զաքարե Բ |
| Ուղեկից | Սահակադուխտ Արծրունի |
| Տոհմ | Զաքարյաններ |
| քաղաքական գործիչ | |
| Հայր | Զաքարիա Զաքարյան |
| Երեխաներ | Զաքարե Բ, Իվանե Ա, Նանա Զաքարյան |
Սարգիս Զաքարյան Սարգիս Մեծ (ծննդյան թվականը անհայտ-1187), իշխան, ռազմական և քաղաքական գործիչ։ Զաքարյանների իշխանապետության հիմնադիրը։ Զաքարե Բ Մեծի և Իվանե Ա-ի հայրը։
Սարգիս Զաքարյանի հայրը՝ Զաքարիան, Լոռին Վրաստանին միացվելուց (1118) հետո դարձել է վրացական Դավիթ Շինարար թագավորի, 1120 թվականներին նաև Լոռու նոր տերերի՝ Օրբելիների (Օրբելյաններ) վասալը։ Սարգիս Զաքարյանը ամուսնացել է Մահկանաբերդի և Հաղպատի տեր Վահրամ Արծրունու դստեր՝ Սահակադուխտի հետ։ Նրա գործունեության մասին տեղեկություններ են պահպանվել հիմնականում վրացական աղբյուրներում (հատկապես «Թամարի առաջին պատմիչ» կոչվող երկում)։ 1161 թվականին, երբ հայ-վրացական միացյալ ուժերը Շադդադյաններից կարճ ժամանակով ազատագրել են Անին, Սարգիս Զաքարյանը եղել է Անիի կառավարիչ Իվանե Օրբելու տեղակալը (ըստ հայկական աղբյուրների՝ կառավարիչը)։ Աանահնի վանքի 1181 թվականի մի արձանագրությունում Սարգիս Զաքարյանը հիշատակվում է արդեն որպես հայ-վրացական բանակի հայկական զորախմբի ամիրսպասալար (նշանակվել է 1160-ական թվականների վերջին կամ 1170-ական թվականների սկզբներին)։ Սարգիս Զաքարյանի դերը և հեղինակությունը վրաց արքունիքում ավելի է աճել, երբ վրաց թագավոր Գեորգի երրորդի դեմ Իվանե Օրբելու գլխավորած ավատատերերի ապստամբության ժամանակ (1177) լքել է նրանց և զորավիգ կանգնել թագավորին։ Օրբելիների բնաջնջումից հեաո, 1185 թվականին, Սարգիս Զաքարյանը նշանակվել է վրաց թագավորության զինված ուժերի ընդհանուր զորահրամանատար («հայոց և վրաց ամիրսպասալար»), ստացել այդ պաշտոնը վարողին հատկացվող Լոռին, որն այնուհետև ճանաչվեց Զաքարյանների ժառանգական տիրույթ։ Սարգիս Զաքարյանի որդիներ Զաքարե Բ Մեծը և Իվանե Ա-ն, ձևականորեն են ընդունել վրաց Բագրատունիների գերագահությունը։ Սարգիս Զաքարյանը թաղված է Սանահինի վանքի Զաքարյանների տոհմական դամբարանում։
