Ռիգայի սև բալզամ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ռիգայի սև բալզամ
ՏեսակԼիկյոր և balsam?
Բաղադրամասերհապալաս, ազնվամորի, կեչի, անանուխ, A. absinthium, կոճապղպեղ, V. officinalis, A. calamus, M. officinalis, T. cordata, կաղին, H. perforatum, Menyanthes?, black pepper?, Citrus aurantium? և M. fragrans?
Ալկոհոլի պարունակություն45 % (V/V)
ԱրտադրողԼատվիական բալզամներ
ՀեղինակԱբրահամ Կունցե
Ծագման երկիր Լատվիա
Ստեղծման տարի1752
Անվանված էՌիգա
rigablack.com
 Rīgas Melnais balzams Վիքիպահեստում

Ռիգայի սև բալզամ ( լատիշ․՝ Rīgas Melnais balzams, անգլ.՝ Riga Black Balsam, լեհ.՝ Balsam Czarny Ryski), լիկյոր, մուգ թրմօղի, 45 ծավալային % թնդությամբ դառը-քաղցրահամ բալզամ` արտադրված Լատվիայում։ Որպես ալկոհոլային խմիչք՝ Ռիգայի բալզամը դասակարգվում է որպես դառը բալզամ[1]։

«Ռիգայի սև բալզամը» աշխարհի հնագույն ամենահայտնի ապրանքանիշերից մեկն է, որն արտադրվում է հենց Լատվիայում։ Հեղինակը համարվում է դեղագետ Աբրահամ Կունցեն Ռիգայից։ Բալզամի բաղադրության մասին առաջին անգամ գրավոր հիշատակվել է 1752 թվականին։

Բալզամը պարունակում է 24 բաղադրիչ` տարբեր հատապտուղների, ծաղիկների և արմատների բնական էքստրակտներով։ Ռիգայի բալզամը արտադրվում է կերամիկական շշերի մեջ, որոնք պաշտպանում են պարունակությունն արևի լույսից և ջերմաստիճանի հանկարծակի փոփոխություններից։

Բալզամը կարելի է օգտագործել ինչպես մաքուր վիճակում, այնպես էլ թեյի, սուրճի, պաղպաղակի, սառույցի կամ կոկտեյլների հետ միասին։ Բալզամն օգտագործվում է նաև իր սկզբնական նպատակի համար՝ որպես դեղամիջոց[2]։

Բաղադրիչներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռիգայի սև բալզամի բաղադրիչները

Բալզամը պարունակում է 24 բաղադրիչ՝ հատուկ պատրաստված ջուր, էթիլային սպիրտ բարձր մաքրության հացահատիկից, բրենդի, պերուական բալզամ, շաքար, բնական մեղրային բուրավետիչ, բուսական բաղադրիչներ և համեմունքներ, այդ թվում՝ ազնվամորու հյութ, հապալասի մրտենականի օշարակ, հապալասի սովորական, կոճապղպեղ, գենտինայի արմատ, սրոհունդ, լորենու ծաղիկ, կեչու բողբոջներ, անանուխ, կաղնու կեղև, դառը նարնջի (լատին․՝ Cítrus aurántium) կեղև։

Բալզամի սև գույնը տրվում է տեղում արտադրվող այրված շաքարի օգնությամբ։ Բալզամի համար նախատեսված 16 բաղադրիչներից և համեմունքներից բաղկացած բուսական թուրմը 30 օր պահվում է հատուկ կաղնե տակառներում։ Մնացած բաղադրիչներն այնուհետև ավելացվում են հնեցված և ֆիլտրացված մզվածքին[3]։

Արտադրության առանձնահատկությունն այն է, որ բաղադրիչների տարբեր խմբերը մեկ ամիս առանձին թրմում են կաղնե տակառներում, ապա լցնում կավե շշերի մեջ, որտեղ թրմում են ևս վեց ամիս։ Հաստ պատերով անթափանց տարան ավելի երկար է պահպանում ըմպելիքի օգտակար հատկությունները արևի ազդեցությունից և ջերմաստիճանի փոփոխություններից։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բալզամի գոյությունը հաստատող և դրա բաղադրատոմսը բացահայտող ամենահին փաստաթղթերը թվագրվում են 1752 թվականին։ Այս հիման վրա «Ռիգայի բալզամը» կարելի է համարել Բալթյան երկրներում գոյություն ունեցող ամենահին ալկոհոլային խմիչքը և Եվրոպայի ամենահին դառը խմիչքներից մեկը[1][3]։

Ըստ լեգենդի, բալզամը բարձր գնահատականի է արժանացրել կայսրուհի Եկատերինա II- ը, երբ Ռիգայում եղած ժամանակ դրա բուժիչ ազդեցությունն անձամբ զգացել է։ Դրա հեղինակը 18-րդ դարի կեսերի դեղագործ Աբրահամ Կունցեն է, որը Ռիգայում արտադրել է այդ «հրաշք բալասանը»։ Այդ ժամանակներում դեղագործն ավելի լայն մասնագետ էր, քան այսօր։ Գալով դեղատուն՝ յուրաքանչյուր մարդ կարող էր սափրվել, բուժօգնություն ստանալ, առողջարար բալասան խմել և դեղ գնել։

Ռիգայի բալզամը, որը նման է ժամանակակիցին, հայտնի է 1847 թվականից[4]։ Ռիգայի արդյունաբերող Ալբերտ Վոլֆշմիտը, ով սկսել է դրա արտադրությունը, իր բալզամը գովազդել է ոչ միայն որպես դեղամիջոց, այլև որպես «զվարճացնող ըմպելիք»[1]։

Բալզամի բաղադրատոմսը կորել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ և վերակառուցվել 1950-ականներին գոյություն ունեցող արտադրանքից[4]։ Դրա արտադրությունը սկսվել է Ռիգայի թորման գործարանում (այժմ՝ Լատվիական բալզամներ, Latvijas balzamā):

Աբրահամ Կունցե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ լեգենդի` 18-րդ դարի կեսերին Գերմանիայից Ռիգա եկած դեղագետ Աբրահամ Կունցեն, հիմնվելով 17-րդ դարին թվագրվող բուժիչ դեղաբույսերի օղու թուրմերի հնագույն բաղադրատոմսի վրա, արտադրել է «հրաշք բալասան»՝ «Կունցեի բալզամ»-ը[5]։ 1764 թվականին Ռուսաստանի կայսրուհի Եկատերինա II-ն այցելել է Ռիգա։ Նա տառապում էր կոլիկով, և նրան օգնել է Կունցեի բալզամը։ Գնահատելով բալասանի բուժիչ հատկությունները՝ Եկատերինա II-ը որոշ ժամանակ անց Կունցեին տվել է այն պատրաստելու արտոնություն։ Լեգենդի տարբեր տարբերակներում նշվում են Կունցեի տարբեր մասնագիտությունները (դարբին, վաճառական, դեղագետ) և կայսրուհուն պատուհասած տարբեր հիվանդությունները (միգրեն, մրսածություն)[1][6]։

18-րդ դարում Կունցե բալզամն ավելի շատ ընկալվել է որպես դեղամիջոց, քան ալկոհոլային խմիչք։ Նրա թնդությունը ընդամենը 16 % էր, իսկ գույնն ամենայն հավանականությամբ դեղին (բաղադրության մեջ ներառված զաֆրանի շնորհիվ)։ Կունցեի բալզամի բաղադրության մասին 19-րդ դարի հրապարակումներում ըմպելիքը կոչվել է «սպիտակ»[1][6]։ Կունցեի բալզամի արտադրությունը, որը լայնորեն զարգացել է 18-րդ դարի վերջին Ռիգայի Լելյուխին գործարանում, փակվել է 19-րդ դարի սկզբին՝ իշխանությունների ցանկությամբ, որոնք արգելել են բալզամի օգտագործումը որպես ալկոհոլային խմիչք[7]։

Կունցեի բալզամի բաղադրության կազմն էր` անուշաբույր ջուր (75%), թրմօղի (22,5%) և զաֆրանի թուրմ (2,5%)։ Անուշաբույր ջուր ստանալու համար նարդոսի ծաղիկներից, անանուխի, հազրեվարդի և եղեսպակի տերևներից, սամիթի սերմերից, դարչինի կեղևից կազմված խառնուրդի վրա լցվել է 87% սպիրտի (70 մլ) և ջրի (300 մլ) խառնուրդ և թրմվել 24 ժամ, այնուհետև թորվել է և այդ անուշաբույր ջրից վերցվել է 200 մլ։

Սեմյոն Լելյուխին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1770 թվականին անհայտ պատճառներով արգելվել է Աբրահամ Կունցեի բալզամի վաճառքը։ Ռիգայի վաճառական, ծագումով Վյատկայից Սեմյոն Լելյուխինը մինչև 1789 թվականը կարողացել է ստանալ Սանկտ Պետերբուրգի բժշկական կոլեգիայի համաձայնությունը, իսկ ավելի ուշ՝ Ռուսական կայսրության իշխանության` Սենատի հաստատումը` բացառիկ արտոնության համար բալասան արտադրել Կունցեի բաղադրատոմսով և վաճառել այն Ռուսական կայսրությունում, ինչպես նաև արտահանել արտասահման։ (Մեկ այլ վարկածի համաձայն` արտոնությունն ի սկզբանե տրվել է հենց Կունցեին, իսկ Լելյուխինը Կունցեի մահից հետո բացել է իր գործարանը)։ Արտոնությունը նաև պատիժ է նախատեսել բալասանը կեղծելու համար։

Կերամիկական շշալցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռիգայի սև բալզամ ավանդական կերամիկական քարե շշով

Կլիվերի մեծ կղզում գտնվող Ռիգայի Լելյուխինի գործարանում (Լիելա Կլիվերսալա, Կլիվերհոլմ) տարեկան արտադրվել է մինչև 15 հազար կերամիկական շշով բալասան. ապակե շշերի փոխարեն բարձր ջերմաստիճանում (1100-1400 °C) թրծված կիսաթափանցիկ կերամիկական շշերի օգտագործումը թելադրված էր դրանց ցածր գնով։ Մատակարարումներ են կազմակերպվել Սանկտ Պետերբուրգ, Մոսկվա, Պսկով և Յարոսլավլ։ 1792 թվականին Սեմյոն Լելյուխինի մահից հետո գործարանն անցել է նրա որդուն՝ Գեորգին։

Արտադրության կրճատում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1796 թվականին Սենատը արգելք է դրել բալզամի՝ որպես ալկոհոլային խմիչքի արտադրության և վաճառքի վրա։ Այսուհետ թույլատրվել է բալզամն արտադրել միայն բուժական նպատակներով և վաճառել միայն դեղատներում[8]։ Ըստ երևույթին, արգելքը պայմանավորված էր Ռիգայի դեղագործների բողոքներով, որոնք չէին կարող մրցակցել բալզամի գործարանի արտադրության և պանդոկներում և գինետներում դրա վաճառքի հետ։ Գեորգի Լելյուխինը կարողացել է թույլտվություն ստանալ իր գործարանում բալասանի արտադրությունը շարունակելու համար՝ պայմանով, որ վաճառվի միայն կայսրությունից դուրս։ Առևտրի կրճատման հետևանքով մինչև 1808 թվականը գործարանը փակվել է։ Լիվլանդիայում մնացել են բալզամ վաճառելու իրավունք ունեցող ութ քաղաքային դեղատուն։ Ընդ որում շշերը պետք է կնքվեին անձնական կնիքներով՝ կեղծիքներից խուսափելու համար[6][7][9]։

Ալբերտ Վոլֆշմիդտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1845 թվականի փետրվարի 1-ին (14) Ավստրիայի քաղաքացի Ալբերտ Վոլֆշմիդտը, ով հաստատվել էր Լիվոնիայում, Ռիգայում Մարստալու (Մարշալյան) փողոցի 23 հասցեում, Դանենշտերնի տան բակում բացել է օղու թորման գործարան[10]։

Երկու տարի անց Վոլֆշմիդտը նոր գործարան է կառուցել քաղաքից դուրս` Գանիբու դամբիս, 25 փողոցում։ Օղու գործարանին կցվել է թորման, խմորիչի և սպիրտի մաքրման արտադրամասեր։ Վոլշմիդտի մահից հետո՝ 1898 թվականին, նրա որդին՝ Էռնեստ Ալբերտը, ընկերությունը վերակազմավորել է բաժնետիրական ընկերության՝ «Խմորիչ-թորման, ալկոհոլի վերամշակման և օղու գործարանների Ա. Վոլֆշմիդտ բաժնետիրական ընկերություն Ռիգայում»։ 1900 թվականին «Ա. Վոլֆշմիդտի բաժնետիրական ընկերության» շրջանառությունը հասել է 5 500 000 ռուբլու, գործարանում աշխատել է 300 մարդ, արտադրությունը համալրված էր այն ժամանակվա ամենաարդիական թորման ապարատով, սպիրտի վերաթորման սարքավորումներով, թորիչներով, մաքրող սյուներով, սառնարանային խցիկներով, գոլորշու շարժիչներով և այլ տեխնիկական նորամուծություններով։ Ընկերության խանութներ կային Ռիգայում, Սանկտ Պետերբուրգում, Մոսկվայում և նույնիսկ Համբուրգում։ Ընկերության արտադրանքի տեսականին բարձր որակի էր, և նրա արտադրանքներից շատերը բարձր են գնահատվել ցուցահանդեսներում։

Ապրանքների ցանկը ներառում էր օղի, կոնյակ, ռոմ, արաք և բազմաթիվ լիկյորներ, թուրմեր և մրգօղի[11]։ Ապրանքների ցանկում ամենապատվավոր տեղը զբաղեցրել է «Ռիգայի Կունցեյի իրական բուսական բալզամ»-ը։ Արտադրված բալզամի բաղադրատոմսը, որը մեծ մասամբ բարդացված էր, գաղտնի է պահվել, իսկ ըմպելիքի ուժգնությունը հասել է 45 աստիճանի։ Հարուստ խոտաբույսերի օրերում, Յանի օրերի շրջանում, շուկաներից տոննաներով դեղաբույսեր և բուժիչ բույսեր էին գնում դրա արտադրության համար։ Բալզամը լավ վաճառք է ունեցել Եվրոպայում՝ Գերմանիա, Անգլիա, Ֆրանսիա, Իսպանիա, Իտալիա, Պորտուգալիա, Ավստրիա։ Առաքվել են նաև Ամերիկա, Հնդկաստան և Եգիպտոս[10]։

Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Վոլֆշմիդտը լքել է Ռիգան, իսկ Լատվիայի Առաջին Հանրապետությունում բալզամը արտադրվել է «Ա. Վոլֆշմիդտի գործարան։ Ռիգա, Լատվիա» ապրանքապիտակով։ Բալզամի բաղադրատոմսը պահպանվել է Շրեյդերների ընտանիքում՝ լիկյորի վարպետների դինաստիայում։ Բալթյան գերմանացիների հայրենադարձության ժամանակ, 1939 թվականին Շրեյդերները մեկնել են Գերմանիա՝ գաղտնիքը չվաճառելով անգամ ձեռնարկության այն ժամանակվա սեփականատիրոջը։

1940 թվականին գործարանը ազգայնացվել և ստացել է «Ռիգայի խմորիչի և լիկյորի գործարան։ Նախկին «Վոլֆշմիդտը»» անվանումը[10]։

Յոհան Իոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1863 թվականին ծագումով գերմանացի Յոհան Հայնրիխ Իոնը, որը Ռիգայից էր, գրանցել է Ռիգայի լիկյորի և օղու գործարանի «Ion and Co» գործընկերությունը։ Իոն գործարանը գտնվել է Սանկտ Պետերբուրգում և արտադրել է, բացի օղիներից, լիկյորներից և թրմօղիներից, նաև Ռիգայի սև բալզամ։ Տարբեր տարողությամբ կնքված տարաներով վաճառված բալզամը մեծ պահանջարկ է ունեցել։ Վաճառքի մեկնարկից ընդամենը երկու տարի անց՝ 1865 թվականին, Իոն ընկերության «Ռիգայի սև բալզամը» Մոսկվայի Համառուսաստանյան արդյունաբերական (արտադրական) ցուցահանդեսում արժանացել է Մեծ արծաթե մեդալի։ 1867 թվականին Իոնի բալզամը, ի թիվս գործարանի այլ արտադրանքների, ներկայացրել է ռուսական թորման արդյունաբերությունը Փարիզում կայացած համաշխարհային տոնավաճառ-ցուցահանդեսում։ 1871 թվականին Սանկտ Պետերբուրգում և 1882 թվականին Մոսկվայում կայացած Համառուսական արվեստի և արդյունաբերական ցուցահանդեսներում պատվոգրերի և գովասանքի արժանի գրախոսականների ստացումից հետո սև «Ռիգայի բալզամը» 1884-1885 թվականներին Նոր Օռլեանի միջազգային ցուցահանդեսում արժանացել է պատվոգրի և երկու ոսկե մեդալի։ Ռիգայի ալկոհոլային խմիչքների և օղու գործարանի «Իոն և К°» միությունը գոյություն է ունեցել մինչև Առաջին համաշխարհային պատերազմի սկզբում չոր օրենք ալկոհոլային խմիչքների արգելքի ներդրումը[11]։

Տարատեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բացի դասական Riga Black Balsam-ից, նրա արտադրող Լատվիական բալզամներ (Latvijas Balzams) արտադրում է Riga Black Balsam-ի չորս տեսակ՝ տարբեր հավելումներով[12].

  • Ռիգայի սև բալզամ «Էլեմենտ» (Riga Black Balsam Element), թնդությունը 40%, ռոմի հավելումով
  • Ռիգայի սև բալզամ «Հաղարջ» (Riga Black Balsam Black Currant), թնդությունը - 30%։ սև հաղարջի հյութ և կոճապղպեղի էքստրակտ հավելումով
  • Ռիգայի սև բալզամ «Բալի» (Riga Black Balsam Cherry), թնդությունը - 30%, բալի հյութ և կոճապղպեղի էքստրակտ հավելումով
  • Ռիգայի սև բալզամ «Էսպրեսսո» (Riga Black Balsam Espresso), թնդությունը - 40%, արաբիկա սուրճի հատիկի և դարչինի էքստրակտ հավելումով։
  • Ռիգայի սև բալզամ «Կրեմ» (Riga Black Balsam Cream), կաթնային համով լիկյոր օրիգինալ բալզամի հավելումով, բույրը պարունակում է վանիլի և կարամելի նոտաներ, թնդությունը` 17%։
  • Ռիգայի սև բալզամ XO (Riga Black Balsam XO)[13], բալզամի այս տեսակը համարվում է շարքում ամենահեղինակավորը, քանի որ այն համակցում է դառը լիկյորի օրիգինալ բաղադրատոմսը և 8-ամյա ֆրանսիական կոնյակը։ Այս սիմբիոզը խմիչքին հաղորդում է բարդ համ՝ հասած մրգի և փայտի նոտաներով։ Ըմպելիքի թնդությունը 40% է[14]։

Օգտագործման մշակույթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Riga Black Balsam վանիլային պաղպաղակի վրա

Բալասանի բուժիչ հատկությունները հաստատել են մարդկանց բազմաթիվ սերունդներ։ Բուն Լատվիայում այս բալասանն անգամ ներառված է դեղամիջոցների պաշտոնական ցանկում։ Նրա առաջարկվող դեղաչափը օրական 30 մլ է։ Երկար ճանապարհ անցնելով ունիվերսալ դեղամիջոցից մինչև հանրաճանաչ ալկոհոլ՝ Ռիգայի բալզամը վերադարձել է իր սկզբնական նպատակին՝ որպես դեղամիջոց և վերականգնող էլիքսիր[15]։

Ռիգայի բալզամը սպառվում է ինչպես մաքուր ձևով, այնպես էլ որպես տարբեր կոկտեյլների մաս կամ թեյի կամ սուրճի հետ միասին։ Ռիգայում նույնիսկ «Black Magic» բալզամ բար կա։ Ամեն տարի Լատվիայում անցկացվում է բարմենների մրցույթ «Ռիգայի սև բալզամ Համաշխարհային կոկտեյլ մարտահրավեր» (Riga Black Balsam Global Coctail Challenge), որտեղ նրանք մրցում են դրա հիման վրա տարբեր կոկտեյլներ կազմելու և պատրաստելու արվեստում[14]։

Գովազդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1762 թվականին Կունցեն Ռիգայի իր բալզամի մասին այսպես է գրել Ռիգայի քաղաքային թերթում.

Օգտակար է տարբեր դեպքերում՝ ջերմության, ստամոքսի կոլիկի, ատամի և գլխացավի, այրվածքների, ցրտահարության և տեղաշարժերի, ինչպես նաև ուռուցքների, թունավոր խայթոցների, ձեռքերի և ոտքերի կոտրվածքի դեպքում՝ հատկապես փակ, դանակահարված և ծեծված վերքերի դեպքում։ Ամենավտանգավոր վերքերը նա բուժում է հինգ, առավելագույնը վեց օրում[6]։

Ա. Վոլֆշմիդտը ակտիվորեն օգտագործել է գովազդը՝ իր արտադրանքը գովազդելու համար։ 1892 թվականի հուլիսին Վոլֆշմիդտի օղու գործարանի կողմից արտադրված «Հակախոլերային օղու» վաճառքն արգելվել է։ Կորցրածը փոխհատուցելու համար նա որոշել է վաճառքի հանել Ռիգայի բալզամը` յուրաքանչյուր շիշի վրա հետևյալ բովանդակությամբ գովազդով[16].

Ռիգայի Կունցեի իրական բուսական բալզամ։ Ճանաչվել է լավագույն բժշկական բաժանմունքի կողմից 1887 թվականի մայիսի 16-ին թիվ 4689-ի ներքո։ Խոնարհաբար խնդրում եմ իմ իսկական բալզամի սպառողներ, հատուկ ուշադրություն դարձնել, որպեսզի յուրաքանչյուր սափորի վրա լինի այս կնիքը։ Լավագույն բուժիչ դեղաբույսերից պատրաստված այս բալասանը մեկ անգամ չէ, որ ապացուցել է իր բուժիչ հատկությունները և օգտագործվում է.
  1. Ստամոքսը ամրացնելու համար. վերցրեք մի բաժակ բալզամ և ավելացրեք անանուխի օղի կամ գինի, կամ ջուր՝ կախված մարդու կազմվածքից և խմեք ճաշից առաջ։
  2. Մարսողությունը բարելավելու համար` 2/3 բալզամ և 1/3 օղի կամ ջուր։
  3. Մրսածության դեպքում՝ 50-ից 100 կաթիլ մի բաժակ անանուխային թեյի կամ արգանակի հետ։
  4. Այն կարող է օգտագործվել արտաքին կապտուկների դեպքում՝ քսելով կամ օծելով ցավոտ տեղը։
  5. Այրվածքների դեպքում անհրաժեշտ է վերցնել հում կարտոֆիլի պյուրե, թրջել բալզամի մեջ և այդպիսով քսել այրված հատվածին։
  6. Ռևմատիզմի և ցանկացած հատվածի կոշտության դեպքում՝ պարզապես քսել այն լոգանքից հետո։
  7. Ատամի ցավի դեպքում - անհրաժեշտ է բամբակյա թղթի վրա մի կաթիլ բալզամ վերցնել և քսել ցավոտ ատամի վրա և ամուր-ամուր քսել այտի արտաքին կողմի վրա։
  8. Մելամաղձության (ծովախտի) դեպքում խմեք այնքան, որքան կարող եք, իսկ արտաքինից` բալզամով թրջված ֆլանելի մի կտոր դրեք կրծքավանդակի տակ, մասնավորապես՝ գդալիկների տակ։

Նշում. Հարկ է նշել, որ այս բալասանն օգտագործելիս զգուշացեք կրակից, հակառակ դեպքում այն կբռնկվի։ Նաև խմելուց հետո պետք է խնամքով խցանել սափորը։

Մրցանակներ և պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1865-1935 թվականների ընթացքում կայացած Միջազգային ցուցահանդեսներում Riga Balsam-ը ստացել է 33 ոսկե և արծաթե մեդալ, մասնավորապես Ռիգայում (1865), Վիեննայում (1873), Փարիզում (1876 և 1878), Լոնդոնում (1884)։

Իր գերազանց որակի և օղեգործության արդյունաբերության ոլորտում ամուր հաջողության հասնելու համար Ա . Վոլֆշմիդտի ընկերությունը երկու անգամ արժանացել է կայսրության բարձրագույն առևտրային մրցանակի` Պետական զինանշան, 1882 թվականին Մոսկվայում կայացած Համառուսական արդյունաբերական ցուցահանդեսում և 1896 թվականին Նիժնի Նովգորոդում կայացած Համառուսական ցուցահանդեսում։

1900 թվականին Փարիզում կայացած Համաշխարհային արդյունաբերական ցուցահանդեսում Լատվիական բալզամն արժանացել է գլխավոր` Գրան պրի մրցանակի։

Մոսկվայի «Պրոդեքսպո-2006» ցուցահանդեսում արժանացել է Գրան պրիի։

Կեղծումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կերամիկական շշերը չեն պաշտպանում բալզամը կեղծելուց։ 1997 թվականին հայտնաբերվել է Ռիգայի սև բալզամը՝ պլաստիկ խցանով փակված կեղծ բալզամ, 50,4% թնդության` պահանջվող 45% թնդության փոխարեն և շշի պարունակությունը ամենևին չի համապատասխանել լատվիական ըմպելիքին[17]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Рижский чёрный бальзам Archive copy Wayback Machine-ի միջոցով: Журнал «Вокруг Света» № 11 (2854), ноябрь 2011
  2. ↑ Riga Black Balsam Archive copy Wayback Machine-ի միջոցով:(անգլերեն)
  3. ↑ 3,0 3,1 «Страна "Рижского Черного бальзама": о знаменитом напитке на трех языках». Baltnews.lv. 2015 թ․ դեկտեմբերի 29. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 «Рижский чёрный бальзам – история и традиции». Радио «Свобода». 2005 թ․ փետրվարի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
  5. ↑ «Рижский чёрный бальзам Коктейль История Pribalt.info». web.archive.org. 2011 թ․ փետրվարի 10. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 10. Վերցված է 2024 թ․ մայիսի 8-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ bot: original URL status unknown (link)
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 «Абрам Кунце: рецепт в котомке // Рижский Транзит». RELGA. 2006 թ․ ապրիլի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 «Рижский бальзам купца Семена Лелюхина. По рецепту кузнеца Абрама Кунца». Бизнес&Балтия. 1999 թ․ ապրիլի 29. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
  8. ↑ Nielsen, Christian Heinrich (1794). Handbuch zur Kenntnis der Polizeygesetze und anderer Verordnungen für Güterbesitzer und Einwohner auf dem Lande in Lief- und Ehstland (գերմաներեն). G. Grenzius.
  9. ↑ «Русский бальзам - фирменный напиток рижан конца XVIII века». Baltnews.lv. 2016 թ․ հունվարի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Александр Никишин Вольфшмидт, главный по Рижскому бальзаму (русский) // Бизнес-Класс : журнал. — 2016. — № 2. — С. 38—43. — ISSN 1691-0362.
  11. ↑ 11,0 11,1 А. Никишин. «Лекция «Русская водка и иностранцы»». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
  12. ↑ «Рижский чёрный бальзам «Элемент»». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 11-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 10-ին.
  13. ↑ Carruthers, Nicola (2020 թ․ մայիսի 11). «Riga Black Balsam launches brandy-based XO». The Spirits Business (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2024 թ․ մայիսի 9-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 «Рижский бальзам: от лекарства до культового напитка - читайте на Winestyle.ru». winestyle.ru. Վերցված է 2024 թ․ մայիսի 9-ին.
  15. ↑ «Черный бальзам». sdelai-doma.ru. Վերցված է 2024 թ․ մայիսի 9-ին.
  16. ↑ Александр Никишин, Александр Шлычков Путешествие в страну Черного бальзама. — Рига, 2017. — 178 с. — ISBN 9789934865725
  17. ↑ В России обнаружен поддельный Рижский бальзам Արխիվացված 2015-02-03 Wayback Machine(լատիշերեն)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռիգայի սև բալզամ» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ռիգայի_սև_բալզամ&oldid=9956727» էջից