Նագուշ Հարությունյան

Նագուշ Հարությունյան; հայ․՝ Նագուշ Խաչատուրի Հարությունյան
Ծնվել է	նոյեմբերի 10, 1912 կամ նոյեմբերի 23, 1912
Ծննդավայր	Երևան, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	հունվարի 18, 1993 (80 տարեկանում)
Մահվան վայր	Մոսկվա, Ռուսաստան
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն; Հայկական ԽՍՀ; ԱԽՖՍՀ; ԽՍՀՄ
Ազգություն	հայ
Կրթություն	Վ. Կույբիշևի անվան ռազմաինժեներական ակադեմիա և Սանկտ Պետերբուրգի պետական պոլիտեխնիկական համալսարան
Գիտական աստիճան	տեխնիկական գիտությունների դոկտոր
Մասնագիտություն	քաղաքական գործիչ
Աշխատավայր	Երևանի պետական համալսարան
Զբաղեցրած պաշտոններ	ԽՍՀՄ գերագույն խորհրդի պատգամավոր և ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության փոխնախագահ
Քաղաքական կուսակցություն	ԽՄԿԿ
Պարգևներ և ; մրցանակներ	Լենինի շքանշան Կարմիր Աստղի շքանշան Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշան Հայրենական պատերազմի I աստիճանի շքանշան Հայրենական պատերազմի II աստիճանի շքանշան Հայկական ԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ «Մարտական ծառայությունների» մեդալ Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան և Վլադիմիր Իլյիչ Լենինի ծննդյան 100-ամյակի հոբելյանական մեդալ

Նագուշ Խաչատուրի Հարությունյան (նոյեմբերի 10, 1912(1912-11-10) կամ նոյեմբերի 23, 1912(1912-11-23)^[1], Երևան, Ռուսական կայսրություն^[2] - հունվարի 18, 1993(1993-01-18), Մոսկվա, Ռուսաստան), հայ մեխանիկ, պետական-քաղաքական գործիչ, տեխնիկական գիտությունների դոկտոր (1949 թ.), պրոֆեսոր (1950 թ.), ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս (1950 թ.), ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1962 թ.)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Երևանում։ 1930 թվականին ընդունվել է Մոսկվայի Վ. Կույբիշևի անվան ռազմաճարտարագիտական ակադեմիա։ 1936 թվականին ավարտելով այն և ստանալով ճարտարագետ-հիդրոշինարարի որակավորում՝ աշխատանքի է անցել Սևան-Զանգուշին վարչությունում որպես ճարտարագետ՝ միաժամանակ դասավանդելով Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտում։

1937 թվականին ընդունվել է Լենինգրադի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի ասպիրանտուրա։ 1941 թվականին պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսություն և մեկնել ռազմաճակատ։ 1945 թվականին զորացրվել է, վերադարձել Հայաստան և վերսկսել գիտամանկավարժական գործունեությունը։ 1949 թվականին ԽՍՀՄ ԳԱ մեխանիկայի ինստիտուտում պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսություն։ 1950 թվականին նրան շնորհվել է պրոֆեսորի կոչում, նույն թվականին ընտրվել է ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս։

1952-1955 թվականներին եղել է ՀԽՍՀ ԳԱ տեխնիկական գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղար։ 1955 թվականին նշանակվել է ՀԽՍՀ ԳԱ մաթեմատիկայի և տեխնիկայի ինստիտուտի սողքի և ամրության նորաստեղծ լաբորատորիայի վարիչ։ 1959 թվականին ընտրվել է ՀԽՍՀ ԳԱ փոխնախագահ։

1945-1951 թվականներին դասավանդել է Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտում, 1951 թվականից ԵՊՀ-ում՝ լինելով տեսական մեխանիկայի ամբիոնի պրոֆեսոր, իսկ 1958-1978 թվականներին՝ առանձգայանության և պլաստիկության տեսության նորաստեղծ (ներկայիս հոծ միջավայրի մեխանիկայի) ամբիոնի վարիչ։

Նագուշ Հարությունյանի հուշատախտակը Երևանում

1961 թվականին նշանակվել է ԵՊՀ ռեկտոր։ Նրա նախաձեռնությամբ ԵՊՀ-ում ստեղծվել են բջջաբանության ամբիոնը, ՀԽՍՀ ԳԱ և ԵՊՀ միացյալ հաշվողական կենտրոնը, ամրապնդվել ԵՊՀ գիտական և ուսումնական կապերը Մոսկվայի, Լենինգրադի պետական համալսարանների, ինչպես նաև ԽՍՀՄ և արտասահմանյան այլ առաջնակարգ բուհերի ու գիտական կենտրոնների հետ։

Հեղինակ է շուրջ 200 գիտական աշխատությունների և ութ հիմնարար մենագրության։ Նրա «Սողքի տեսության մի քանի հարցեր» (Մոսկվա, 1952) հիմնարար մենագրությունը թարգմանվել և հրատարակվել է Անգլիայում, Ֆրանսիայում, Չինաստանում, իսկ առանձին գլուխներ՝ նաև Գերմանիայում, Լեհաստանում, Ռումինիայում։

1962-1975 թվականներին եղել է ՀԽՍՀ Գերագույն խորհրդի նախագահության նախագահ։

1975 թվականին տեղափոխվել է Մոսկվա և գլխավորել ԽՍՀՄ ԳԱ մեխանիկայի պրոբլեմային ինստիտուտի առաձգակամածուցիկ մարմինների մեխանիկայի բաժինը՝ զուգահեռաբար ղեկավարելով նաև ՀԽՍՀ ԳԱ մեխանիկայի ինստիտուտի առաձգակամածուցիկության տեսության բաժինը։

Ղեկավարել է բազմաթիվ գիտական աշխատանքներ, ստեղծել ուրույն գիտական դպրոց։ Երկար տարիներ եղել է ԽՍՀՄ տեսական և կիրառական մեխանիկայի գծով ազգային կոմիտեի նախագահության անդամ, «Հայկական ԽՍՀ ԳԱ տեղեկագիր, մեխանիկա» գիտական պարբերականի գլխավոր խմբագիր, «ԽՍՀՄ ԳԱ տեղեկագիր, պինդ մարմնի մեխանիկա» ամսագրի խմբագրական խորհրդի անդամ։ Բազմիցս ընտրվել է ՀԽՍՀ և ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի պատգամավոր։

Պարգևատրվել է Լենինի, Հոկտեմբերյան հեղափոխության, Հայրենական պատերազմի 1-ին, 2-րդ աստիճանի, «Կարմիր աստղ», Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշաններով։

Վախճանվել է Մոսկվայում^[3]^[4]:

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Некоторые бопросы теории ползучести, М.-Л., 1952.
Кручения упругых тел, М., 1963 (համահեղինակ).
Теория ползучести неоднородых тел, М., 1983 (համահեղինակ).
Механика растущих вязкоупроугопластических тел, М., 1987 (համահեղինակ).^[5]

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Czech National Authority Database
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Арутюнян Нагуш Хачатурович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
↑ Ն. Հարությունյանի մասին ՀՀ ԳԱԱ կայքում
↑ Կենսագրական բառարան, ԵՊՀ հրատարակչություն, 2009, էջ 34-35։
↑ Ով ով է. Կենսագրական հանրագիտարան. Հայեր, հատոր 1, Երևան, ՀՀՀ, 2005, էջ 637։

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q340169_citetype_Q7094076"_data-entity-id="Q13550863">Czech_National_Authority_Database<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 Czech National Authority Database
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189_citetype_Q17537576"_data-entity-id="Q17378135">Арутюнян_Нагуш_Хачатурович_//_[[:d:Q17378135|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:Ալեքսանդր_Պրոխորով|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохоров]]_—_3-е_изд._—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:Սովետսկայա_էնցիկլոպեդիա_(հրատարակչություն)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Арутюнян Нагуш Хачатурович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

[3] Ն. Հարությունյանի մասին ՀՀ ԳԱԱ կայքում

[4] Կենսագրական բառարան, ԵՊՀ հրատարակչություն, 2009, էջ 34-35։

[5] Ով ով է. Կենսագրական հանրագիտարան. Հայեր, հատոր 1, Երևան, ՀՀՀ, 2005, էջ 637։

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Նագուշ Հարությունյան

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նավարկման ցանկ

Անձնական գործիքներ

Անվանատարածքներ

Տարբերակներ

Դիտումները

Ավելին

Որոնել

Նավարկում

Մասնակցել

Գործիքներ

Տպել/արտահանել

Այլ լեզուներով

Նագուշ Հարությունյան հայ․՝ Նագուշ Խաչատուրի Հարությունյան

Ծնվել է	նոյեմբերի 10, 1912(1912-11-10) կամ նոյեմբերի 23, 1912(1912-11-23)^[1]
Ծննդավայր	Երևան, Ռուսական կայսրություն^[2]
Մահացել է	հունվարի 18, 1993(1993-01-18) (80 տարեկանում)
Մահվան վայր	Մոսկվա, Ռուսաստան
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն Հայկական ԽՍՀ ԱԽՖՍՀ ԽՍՀՄ
Ազգություն	հայ
Կրթություն	Վ. Կույբիշևի անվան ռազմաինժեներական ակադեմիա և Սանկտ Պետերբուրգի պետական պոլիտեխնիկական համալսարան
Գիտական աստիճան	տեխնիկական գիտությունների դոկտոր
Մասնագիտություն	քաղաքական գործիչ
Աշխատավայր	Երևանի պետական համալսարան
Զբաղեցրած պաշտոններ	ԽՍՀՄ գերագույն խորհրդի պատգամավոր և ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության փոխնախագահ
Քաղաքական կուսակցություն	ԽՄԿԿ
Պարգևներ և մրցանակներ	Լենինի շքանշան Կարմիր Աստղի շքանշան Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշան Հայրենական պատերազմի I աստիճանի շքանշան Հայրենական պատերազմի II աստիճանի շքանշան Հայկական ԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ «Մարտական ծառայությունների» մեդալ Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան և Վլադիմիր Իլյիչ Լենինի ծննդյան 100-ամյակի հոբելյանական մեդալ