Նագուշ Հարությունյան

Նագուշ Հարությունյան Նագուշ Խաչատուրի Հարությունյան
Ծնվել է	նոյեմբերի 10, 1912({{padleft:1912|4|0}}-{{padleft:11|2|0}}-{{padleft:10|2|0}})
Ծննդավայր	Երևան
Մահացել է	հունվարի 18, 1993({{padleft:1993|4|0}}-{{padleft:1|2|0}}-{{padleft:18|2|0}}) (80 տարեկանում)
Մահվան վայր	Մոսկվա
Քաղաքացիություն	Հայաստան  ԽՍՀՄ
Ազգություն	հայ
Կրթություն	Վ. Կույբիշևի անվան ռազմաինժեներական ակադեմիա
Գիտական աստիճան	Գիտությունների դոկտոր
Աշխատավայր	Երևանի պետական համալսարան
Զբաղեցրած պաշտոններ	ԽՍՀՄ գերագույն խորհրդի պատգամավոր
Քաղաքական կուսակցություն	ԽՄԿԿ
Պարգևներ և մրցանակներ	Լենինի շքանշան, Կարմիր Աստղի շքանշան, Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշան, Հայրենական պատերազմի I աստիճանի շքանշան, Հայրենական պատերազմի II աստիճանի շքանշան, Հայկական ԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ, «Մարտական ծառայությունների» մեդալ և Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան

Նագուշ Խաչատուրի Հարությունյան (1912, նոյեմբերի 23 - 1993, հունվարի 18), հայ մեխանիկ, պետական-քաղաքական գործիչ, տեխնիկական գիտությունների դոկտոր (1949), պրոֆեսոր (1950), ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս (1950), ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1962)։

Կենսագրություն

Ծնվել է Երևանում։ 1930 թվականին ընդունվել է Մոսկվայի Վ. Կույբիշևի անվան ռազմաճարտարագիտական ակադեմիա։ 1936 թվականին ավարտելով այն և ստանալով ճարտարագետ-հիդրոշինարարի որակավորում՝ աշխատանքի է անցել Սևան-Զանգուշին վարչությունում որպես ճարտարագետ՝ միաժամանակ դասավանդելով Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտում։

1937 թվականին ընդունվել է Լենինգրադի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի ասպիրանտուրա։ 1941 թվականին պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսություն և մեկնել ռազմաճակատ։ 1945 թվականին զորացրվել է, վերադարձել Հայաստան և վերսկսել գիտամանկավարժական գործունեությունը։ 1949 թվականին ԽՍՀՄ ԳԱ մեխանիկայի ինստիտուտում պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսություն։ 1950 թվականին նրան շնորհվել է պրոֆեսորի կոչում, նույն թվականին ընտրվել է ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս։

1952-1955 թվականներին եղել է ՀԽՍՀ ԳԱ տեխնիկական գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղար։ 1955 թվականին նշանակվել է ՀԽՍՀ ԳԱ մաթեմատիկայի և տեխնիկայի ինստիտուտի սողքի և ամրության նորաստեղծ լաբորատորիայի վարիչ։ 1959 թվականին ընտրվել է ՀԽՍՀ ԳԱ փոխնախագահ։

1945-1951 թվականներին դասավանդել է Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտում, 1951 թվականից ԵՊՀ-ում՝ լինելով տեսական մեխանիկայի ամբիոնի պրոֆեսոր, իսկ 1958-1978 թվականներին՝ առանձգայանության և պլաստիկության տեսության նորաստեղծ (ներկայիս հոծ միջավայրի մեխանիկայի) ամբիոնի վարիչ։

Նագուշ Հարությունյանի հուշատախտակը Երևանում

1961 թվականին նշանակվել է ԵՊՀ ռեկտոր։ Նրա նախաձեռնությամբ ԵՊՀ-ում ստեղծվել են բջջաբանության ամբիոնը, ՀԽՍՀ ԳԱ և ԵՊՀ միացյալ հաշվողական կենտրոնը, ամրապնդվել ԵՊՀ գիտական և ուսումնական կապերը Մոսկվայի, Լենինգրադի պետական համալսարանների, ինչպես նաև ԽՍՀՄ և արտասահմանյան այլ առաջնակարգ բուհերի ու գիտական կենտրոնների հետ։

Հեղինակ է շուրջ 200 գիտական աշխատությունների և ութ հիմնարար մենագրության։ Նրա «Սողքի տեսության մի քանի հարցեր» (Մոսկվա, 1952) հիմնարար մենագրությունը թարգմանվել և հրատարակվել է Անգլիայում, Ֆրանսիայում, Չինաստանում, իսկ առանձին գլուխներ՝ նաև Գերմանիայում, Լեհաստանում, Ռումինիայում։

1962-1975 թվականներին եղել է ՀԽՍՀ Գերագույն խորհրդի նախագահության նախագահ։

1975 թվականին տեղափոխվել է Մոսկվա և գլխավորել ԽՍՀՄ ԳԱ մեխանիկայի պրոբլեմային ինստիտուտի առաձգակամածուցիկ մարմինների մեխանիկայի բաժինը՝ զուգահեռաբար ղեկավարելով նաև ՀԽՍՀ ԳԱ մեխանիկայի ինստիտուտի առաձգակամածուցիկության տեսության բաժինը։

Ղեկավարել է բազմաթիվ գիտական աշխատանքներ, ստեղծել ուրույն գիտական դպրոց։ Երկար տարիներ եղել է ԽՍՀՄ տեսական և կիրառական մեխանիկայի գծով ազգային կոմիտեի նախագահության անդամ, «Հայկական ԽՍՀ ԳԱ տեղեկագիր, մեխանիկա» գիտական պարբերականի գլխավոր խմբագիր։ , «ԽՍՀՄ ԳԱ տեղեկագիր, պինդ մարմնի մեխանիկա» ամսագրի խմբագրական խորհրդի անդամ։ Բազմիցս ընտրվել է ՀԽՍՀ և ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի պատգամավոր։

Պարգևատրվել է Լենինի, Հոկտեմբերյան հեղափոխության, Հայրենական պատերազմի 1-ին, 2-րդ աստիճանի, «Կարմիր աստղ», Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշաններով։

Վախճանվել է Մոսկվայում։

Երկեր

• Некоторые бопросы теории ползучести, М.-Л., 1952.
• Кручения упругых тел, М., 1963 (համահեղինակ).
• Теория ползучести неоднородых тел, М., 1983 (համահեղինակ).
• Механика растущих вязкоупроугопластических тел, М., 1987 (համահեղինակ).