Անուշավան Արզումանյան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Արզումանյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին:
Անուշավան Արզումանյան
Anyshavan Arzymanyan.jpg
Ծնվել էփետրվարի 27, 1904(1904-02-27)[1][2]
Կավարտ, Զանգեզուրի գավառ, Ելիզավետպոլի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1][2]
Մահացել էհուլիսի 18, 1965(1965-07-18)[3][1][2] (61 տարեկան)
Մոսկվա, ԽՍՀՄ[3][1][2]
ԳերեզմանՆովոդեվիչյան գերեզմանոց
ՔաղաքացիությունFlag of Russia.svg Ռուսական կայսրություն և Flag of the Soviet Union.svg ԽՍՀՄ
Ազգությունհայ
Մասնագիտությունտնտեսագետ և հասարակական գործիչ
Հաստատություն(ներ)Հայաստանի կոմունիստական կուսակցություն (ՀԽՍՀ)[1], Երևանի պետական համալսարան[1], Բաքվի պետական համալսարան[1], ՌԳԱ տնտեսագիտության ինստիտուտ[1], Համաշխարհային տնտեսության և միջազգային հարաբերությունների ինստիտուտ[1] և Պոլիտիզդատ[1]
Պաշտոն(ներ)ԽՍՀՄ գերագույն խորհրդի պատգամավոր, ռեկտոր և տնօրեն
ԱնդամակցությունԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատերՇուշիի ռեալական ուսումնարան[1], Պլեխանովի անվան ռուսական տնտեսագիտական համալսարան (1928)[1] և Մոսկվայի կարմիր պրոֆեսուրայի ինստիտուտ (1935)[1]
Կոչումպրոֆեսոր և ԽՍՀՄ ԳԱ անդամ[1][2]
Գիտական աստիճանտնտեսագիտական գիտությունների թեկնածու (1947)
Պարգևներ
Լենինի շքանշան[1] Կարմիր դրոշի շքանշան Հայրենական պատերազմի II աստիճանի շքանշան Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան Կարմիր Աստղի շքանշան «Պատվո նշան» շքանշան «Կովկասի պաշտպանության համար» մեդալ և «1941-1945 թթ. Հայրենական մեծ պատերազմում Գերմանիայի դեմ տարած հաղթանակի համար» մեդալ
ԿուսակցությունԽՄԿԿ[1]
Commons-logo.svg Anyshavan Arzymanyan Վիքիպահեստում

Անուշավան Աղաֆոնի Արզումանյան (փետրվարի 27, 1904(1904-02-27)[1][2], Կավարտ, Զանգեզուրի գավառ, Ելիզավետպոլի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1][2] - հուլիսի 18, 1965(1965-07-18)[3][1][2], Մոսկվա, ԽՍՀՄ[3][1][2]), հայ տնտեսագետ, տնտեսագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր, ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս (1963)։ Պարգևատրվել է Լենինի շքանշանով ու բազմաթիվ մեդալներով։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Կապանի շրջանի Կավարտ գյուղում։ Երկու տարի գյուղական դպրոցում սովորելուց հետո 1912-ին ուսումը շարունակել է Շուշիի ռեալական դպրոցում։

1921-1928 թվականներին կոմերիտական ղեկավար աշխատանք է կատարել Կապանի, Լենինականի (այժմ՝ Գյումրի), Երևանի գավառային և քաղաքային կոմիտեներում։ Եղել է ԼԿԵՄ կենտկոմի նախագահության և Անդրերկրկոմի բյուրոյի անդամ։ 1928-1929 թվականներին սովորել է Մոսկվայի Գ. Պլեխանովի անվան ժողովրդական տնտեսության ինստիտուտում, իսկ 1933-1936 թվականներին՝ կարմիր պրոֆեսուրայի ագրարային ինստիտում։ 1929-1937 թվականներին կատարել է կուսակցական ղեկավար աշխատանք։ Եղել է շրջկոմի առաջին քարտուղար Ղուրդուղուլու (այժմ՝ Արմավիր), Միկոյանի (այժմ՝ Եղեգնաձոր) և Երևանի Կիրովյան շրջաններում։ 1926-1937 թվականներին ՀԿԿ կենտկոմի անդամ էր։

1937 թվականի օգոստոսի 7-ին նշանակվել է ԵՊՀ ռեկտոր, բայց ընդամենը մեկուկես ամիս անց ազգայնականներին և հատկապես Աղասի Խանջյանին պաշտպանելու մեղադրանքով ազատվել է պաշտոնից, գործը հանձնել ՆԳ մարմիններին, իսկ իրեն բանտարկել։ Սակայն նա կարողացել է ապացուցել իր անմեղությունը և կարճ ժամանակ անց ազատվել բանտից։

Հայրենական մեծ պատերազմի առաջին իսկ օրերից կամավոր մեկնել է բանակ, ծառայել մինչև պատերազմի ավարտը։

1946-1952 թվականներին աշխատել է Բաքվի Ս. Կիրովի անվան պետական համալսարանում որպես դեկան, ապա գիտական աշխատանքների գծով պրոռեկտոր։ Այնուհետև տեղափոխվել է Մոսկվա ու աշխատել որպես ԽՍՀՄ ԳԱ տնտեսագիտության ինստիտուտի սեկտորի վարիչ և տնօրենի տեղակալ։ 1956 թվականին նրան հանձնարարվել է ԽՍՀՄ ԳԱ համաշխարհային էկոնոմիկայի ու միջազգային հարաբերությունների ինստիտուտի կազմակերպումը, որի անփոփոխ տնօրենն էր մինչև կյանքի վերջը։

Հեղինակ է շուրջ 100 գիտական աշխատությունների, որոնցից շատերը լույս են տեսել նաև օտար լեզուներով։

Եղել է ԽՍՀՄ ԳԽ պատգամավոր, Սահմանադրական հանձնաժողովի ու Ազգությունների խորհրդի արտաքին հանձնաժողովի անդամ, խորհրդա-ամերիկյան ինստիտուտի փոխնախագահ, Խորհրդային մեծ հանրագիտարանի գիտական խորհրդի, խորհրդային ու օտարերկրյա մի շարք հրատարակությունների խմբագրական խորհուրդների անդամ։

Վախճանվել է Մոսկվայում[4]։

Անուշավան Արզումանյանի անվամբ է կոչվում Կապան քաղաքի թիվ 2 միջնակարգ դպրոցը[5]։

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Кризис мирого капитализма на современном этапе, М., 1960.
  • Борьба двух систем и мировое развитие, М., 1964.
  • Տնտեսագիտական ընտիր երկեր, Երևան, 1971։

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,20 1,21 1,22 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — 1974. — հատոր 2. — էջ 48.
  2. 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — 1990. — հատոր 2.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Арзуманян Анушаван Агафонович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  4. Կենսագրական հանրագիտարան, Երևան, ԵՊՀ հրատարակչություն, 2009, էջ 25-26։
  5. Կենսագրականը
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 48 CC BY-SA icon 80x15.png