Ռադիկ Մարտիրոսյան

Ռադիկ Մարտիրոսյան
	Երևանի պետական համալսարանում ; սեպտեմբերի 6, 2014 թիվ
Ծնվել է	մայիսի 1, 1936; գյուղ Մատաղիս
Մահացել է	մայիսի 5, 2025 (89 տարեկան)
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Հայաստան
Ազգություն	հայ
Մասնագիտություն	Ռադիոֆիզիկա և էլեկտրոնիկա
Հաստատություն(ներ)	ՀՀ ԳԱԱ
Գործունեության ոլորտ	քվանտային էլեկտրոնիկա, Ռադիոֆիզիկա և ռադիոաստղագիտություն
Պաշտոն(ներ)	ընկերության նախագահ
Ալմա մատեր	Երևանի պետական համալսարան
Կոչում	պրոֆեսոր
Գիտական աստիճան	ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր
Գիտական ղեկավար	Ալեքսանդր Պրոխորով
Ինչով է հայտնի	Քվանտային ռադիոֆիզիկա, գերհաղորդականության կիրառական պրոբլեմներ, տիեզերական հետազոտություններ, ռադիոաստղագիտություն, Երկրի բնական պաշարների ուսումնասիրություններ ռադիոֆիզիկական մեթոդներով
Պարգևներ	; ; ; և ՀԽՍՀ պետական մրցանակ
	Radik Martirosian Վիքիպահեստում

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Մարտիրոսյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Ռադիկ Մարտիրոսի Մարտիրոսյան (մայիսի 1, 1936(1936-05-01), Մարտակերտի շրջան, ԼՂԻՄ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ և ԼՂԻՄ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - մայիսի 5, 2025(2025-05-05)^[1]գյուղ Մատաղիս, ), ռադիոֆիզիկոս, ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր 1980, պրոֆեսոր (1982), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (1990, թղթակից անդամ 1986)։

Կենսագրություն

1958 թ. ավարտել է Երևանի պետական համալսարանի ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետը՝ աստղաֆիզիկոսի որակավորմամբ։ 1960-1960 թթ. սովորել է ԽՍՀՄ ԳԱ Մոսկվայի Պ. Լեբեդևի անվան ֆիզիկայի ինստիտուտի ասպիրանտուրայում։ 1964-1968 թթ. եղել է ՀԽՍՀ ԳԱ ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի իսնտիտուտի ավագ գիտաշխատող, 1968-1970 թթ.՝ լաբորատորիայի բաժնի վարիչ, 1970-1980 թթ.՝ գիտական աշխատանքների գծով փոխտնօրեն, 1980-2006 թթ.՝ տնօրեն։ 1965 թվականից դասավանդել է ԵՊՀ-ում, 1983-1993 թթ.՝ ԵՊՀ գերբարձր հաճախությունների ֆիզիկայի ամբիոնի վարիչ, 1993-2006 թթ.՝ ԵՊՀ ռեկտոր։ 2006 թվականից իր ստեղծած ԳԲՀ ռադիոֆիզիկայի և հեռահաղորդակցության ամբիոնի վարիչն է, 2006-2021 թվականներին՝ Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիայի նախագահ^[2]։ Մարտիրոսյանը ԵՊՀ-ում գործող գիտական աստիճաններ շնորհող մասնագիտական խորհրդի նախագահն է^[3]^[4]։

Հետազոտությունների բնագավառը

Քվանտային ռադիոֆիզիկա, գերհաղորդականության կիրառական պրոբլեմներ, տիեզերական հետազոտություններ, ռադիոաստղագիտություն, Երկրի բնական պաշարների ուսումնասիրություններ ռադիոֆիզիկական մեթոդներով։

Մարտիրոսյանը հեղինակ է ավելի քան 200 գիտական աշխատանքների, որոնք վերաբերում են դեցիմետրական տիրույթի քվանտային ուժեղացուցիչների ստեզծմանը և դրանց ռադիոաստղագիտական կիրառություններին, քվանտային էլեկտրոնիկայի համար արհեստական բյուրեղների ստեղծման տեխնոլոգիաների կատարելագործմանը, բարձր զգայնությամբ ընդունիչ համակարգերի մշակմանն ու ներդրմանը։ Մասնավորապես առաջարկել է մակարդակների շրջման սխեմա, որը թույլ է տալիս միաժամանակ ուժեղացնել տարբեր հաճախություններով երկու ազդանշաններ։ Փորձնականորեն այդ սխեման իրականացրել է 21 սմ և 3 սմ ալիքի երկարությունների համար։

Մարտիրոսյանի մշակած ալիքատարային քվանտային ուժեղացուցիչը РАТАМ-600 մեծ ռադիոաստղադիտակի ընդունող համակարգի զգայունությունը մեծացրել է 14 անգամ, որը թույլ է տվել հետազոտել տիեզերական մի շարք լազերային աղբյուրների ռադիոճառագայթումը։ Նրա գիտական ղեկավարությամբ Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտուտում ստեղծված բարձր զգայնության ռադիոընդունիչ սարքերը լայնորեն կիրառվել են բնական պաշարների հետազոտման «Պրիրոդա» և «Օկեան» տիեզերական ծրագրերում, ինչպես նաև ռադիոաստղագիտական և բժշկակենսաբանական հետազոտություններում։

Հանձին Ռադիկ Մարտիրոսյանի՝ տիեզերական կապի մշտական խնդիրները ունեցան իրենց գիտական ճշգրիտ լուծումները՝ շնորհիվ նոր ընդունիչ համակարգերի կիրառման թե՛ միութենական և թե՛ միջազգային տիեզերական կարևորագույն ծրագրերում^[փա՞ստ]։

Աշխատություններ

ԳԲՀ քվանտային պարամագնիսական ուժեղացուցիչներ․- Երևան։ Երևանի համալս. հրատ., 1984.- 32 էջ^[5] ;
Երևանի պետական համալսարան։ Երեկ, այսօր և վաղը.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1999.- 88 էջ ;
Հաշվետվություն 1999/2000 ուստարի.- Երևան։ Ա. հ., 2000.- 295 էջ ;
Հաշվետվություն 2000/2001 ուստարի.- Երևան։ Ա. հ., 2001.- 317 էջ ;
Հաշվետվություն 2001/2002 ուստարի.- Երևան։ Ա. հ., 2002.- 363 էջ ;
Հաշվետվություն 2002/2003 ուստարի.- Երևան։ Ա. հ., 2003.- 361 էջ ;
Հաշվետվություն 2004/2005 ուստարի.- Երևան։ Ա. հ., 2005.- 403 էջ ;
Միջազգային գիտաժողով՝ նվիրված Հայ գրերի գյուտի և Ամարասի դպրոցի հիմնադրման 1600-ամյակին նվիրված կրթական միջազգային գիտաժողով.- Երևան։ Եր. համալս. հրատ., 2005.- 180 էջ ;
Միջազգային գիտաժողովի նյութեր։ Պրակ 1.- Ստեփանակերտ։ Դիզակ պլյուս, 2009․- 299 էջ ;
Հայաստանի Հանրապետության գիտությունների ազգային ակադեմիան 70 տարում․- Երևան։ Գիտություն, 2013.- 293 էջ ;
ՀՀ ԳԱԱ 2015 թ. գիտական և գիտակազմակերպական գործունեության հիմնական արդյունքներ․- Երևան։ Գիտություն, 2016.- 302 էջ ;
Пороговые характеристики фотодетекторов, ИК-радиометры и основные материалы современной фотоэлектроники.- Ереван: Изд-во ЕГУ, 2000.- 156 с. ;
Methods and materials for remote sensing.- Boston: Kluwer Academic Publishers, 2004.- vi, 160 p.^[5] ։

Մամուլ

Հոդվածների մատենագիտություն^[6]

Պարգևներ

Ուկրաինայի և ՀԽՍՀ պետական մրցանակների դափնեկիր
Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշան
«Պատվո նշան» շքանշան
Ժողովուրդների բարեկամության շքանշան
Գագարինի անվան ոսկե մեդալ
«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի մեդալ (2012)^[7]
«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի շքանշան, 2017^[8]

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Մահացել է ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս Ռադիկ Մարտիրոսյանը
↑ «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ». Վերցված է 2023 թ․ մարտի 21-ին.
↑ «ԵՊՀ ռեկտորները». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
↑ «Ռադիկ Մարտիրոսի Մարտիրոսյանի ծննդյան 60-ամյակին».
↑ ^5,0 ^5,1 «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ շտեմարան- Ռադիկ Մարտիրոսյան». Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 27-ին.
↑ «ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսների կենսամատենագիտություններ». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 8-ին.
↑ Հայաստանի Հանրապետության մեդալներով պարգևատրելու մասին
↑ «Հայաստանի Նախագահի հրամանագրերը - Փաստաթղթեր - Հայաստանի Նախագահ». president.am. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 3-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռադիկ Մարտիրոսյան» հոդվածին։

[_044e00b8c96068ba-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Մահացել է ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս Ռադիկ Մարտիրոսյանը

[2] «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ». Վերցված է 2023 թ․ մարտի 21-ին.

[3] «ԵՊՀ ռեկտորները». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.

[4] «Ռադիկ Մարտիրոսի Մարտիրոսյանի ծննդյան 60-ամյակին».

[:0-5] 5,0 ^5,1 «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ շտեմարան- Ռադիկ Մարտիրոսյան». Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 27-ին.

[6] «ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսների կենսամատենագիտություններ». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 8-ին.

[7] Հայաստանի Հանրապետության մեդալներով պարգևատրելու մասին

[8] «Հայաստանի Նախագահի հրամանագրերը - Փաստաթղթեր - Հայաստանի Նախագահ». president.am. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 3-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]