Մասնակից:Minaa1616/Ավազարկղ 1
«Նավապետ Վրունգելի արկածները», նավապետ և գրող Անդրեյ Նեկրասովի կողմից գրված հումորային նովել: Գիրքը առաջին անգամ ընթերցողին է ներկայացվել 1937 թվականին «Պիոներ» ամսագրում, որտեղ այն հրատարակվել է կրճատ ձևով, իսկ գրքի ամբողջական տարբերակը հրատարակվել է 1939 թվականին: Նովելում ծաղրանմնանակվում է ինչպես 1930-ական թվականների նավաստիների մասին հայտնի պատմությունները, այնպես էլ արտասահմանյան և առանձին պետությունների մասին կարծրատիպերը: Գրքի գլխավոր հերոսը՝ նավապետ Վրունգելը, որը դարձել է ընդհանրական կերպար, բարոն Մյունխհաուզենի ծովային նմանօրինակն է, որը պատմում է իր մտացածին ծովային արկածների մասին:
Ստեղծման պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մինչև գրող դառնալը՝ Անդրեյ Նեկրասովը փորձել է իրեն տարբեր մասնագիտություններում, եղել է նաև նավաստի, ճամփորդող, եղել է Երկրի տարբեր անկյուններում: Նա գրառել է պատմվածքներ և առակներ, որոնք նրան էին պատմում ընկերները: Գրող Բորիս Ժիտկովը 1934 թվականին Նեկրասովին խորհուրդ էր տվել գիրք գրել:
Վրունգելի նախակերպարը եղել է Նեկրասովի ծանոթ Անդրեյ Վասիլևիչ Վրոնսկին, որը սիրել է ինքն իր մասին հնարովի ծովային պատմություններ պատմել: Վերջինիս ազգանունը այնքան է սազել խորագրային հերոսին, որ սկզբում Նեկրասովը մտադրված է եղել իր ստեղծագործությունը անվանել «Նավապետ Վրոնսկու արկածները», սակայն այնուհետև, վախենալով նեղացնել ընկերոջը, մտածել է այլ ազգանուն, որը ունեցել է նույն իմաստը:
Նովելի գլխավոր հերոսներից մեկի՝ ավագ օգնական Լոմի կերպար նախատիպը եղել է Վրոնսկու ընկերը՝ նավապետ Իվան Մանը[1]։ Նրա ազգանունը գերմաներենից թարգմանաբար նշանակում է «տղամարդ» (Mann), իսկ «l’homme», որը ֆրանսերենից թարգմանաբար նշանակում է «տղամարդ», հնչում է որպես «Լոմ»[2]։ 1924 թվականին Վրոնսկին և Մանը, լինելով Ծովային քոլեջի ուսանողներ, վերանորոգել են մի հին զբոսանավ և երազել են նրանով իրականացնել շուրջերկրյա ճանապարհորդություն, որը, այնուամենայնիվ, չի իրականացվել[3]։
Հենց Անդրեյ Նեկրասովը ունեցել է պաշտոնակից, որը «անընդհատ հայտնվում էր ամենածիծաղելի իրավիճակներում և հանդիսանում էր իր ընկերների կատակների մշտական թիրախ»․ նա եղել է նավապետ Ֆուկսի նախակերպարը։
1936 թվականի կեսերին նովելը գրվել է ընդունվել է «Պիոներ» ամսագրի կողմից, որտեղ այն տօագրվել է 1937 թվականի ընթացքում, բացառությամբ № 10-, որտեղ պետք է Ճապոնիայի մասին գլուխը հայտնվեր, ինչն էլ թույլ չէր տրվում անել՝ գրաքննությունից ելնելով։ 1939 թվականի գրքային հրատարակության մեջ այս գլուխը վերականգնվել է, իսկ նովելի տեքստը զգալիորեն ընդլայնվել է։
Պատերազմից հետո հեղինակը գիրքը մի քանի անգամ խմբագրել է. վերջնական տարբերակում ասվում է, որ իտալացիներին հաջողվել է մահապատժի ենթարկել Մուսոլինիին, Նորվեգիան վերապրել է գերմանական օկուպացիան, իսկ Իտալիայում և Նորվեգիայում ամերիկյան զորքեր են տեղակայվել․ «Միջերկրական ծովի շեմին» «Բեդա» (ռուս․՝ «Беда») վրա գրոհած էսկադրիլիան հիշատակվել է որպես «անհայտ ազգության ծովահեններ», մինչդեռ ավելի վաղ հրատարակումներում նշվել էր, որ այն պատկանել է Ֆրանկիստական Իսպանիային (այդ նշումը պահպանվել է ջոկատի հրամանատարի ՝ ծովակալ Դոն Կանալիոյի անունով. հավանաբար, Ֆրանկիստական Իսպանիայի մասին հիշատակումների մասնակի «չեղարկման» պատճառն այն է եղել, որ 1940 թվականին Ֆրանցիսկո Ֆրանկոն, պահպանելով զինված չեզոքություն, մերժել է բրիտանական Ջիբրալթարը գրավելու Հիտլերի առաջարկը, մինչդեռ գիրքը գրելու պահին 1937-1939 թվականներին ԽՍՀՄ-ը կարող էր թույլ տալ նման արկածախնդրություն, ինչի մասին էլ ակնարկել է Նեկրասովը)։
2019 թվականի դեկտեմբերին Սանկտ Պետերբուրգում՝ Պետրոս Մեծի անվան Կենտրոնական ռազմածովային թանգարանում, բացվել է «Ապրել է խիզախ նավապետ» խորագրով ցուցահանդես, որը նվիրվել է գրքի առաջին հրատարակության 80-ամյակին[4]։
Сюжет[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
thumb|Яхта «Беда» во время регаты
Գիրքը սկսվում է նախաբանով, որտեղ հեղինակը ընթերցողներին ծանոթացնում է ծովային ուսումնարանի նավագնացության ուսուցիչ Քրիստաֆոր Բոնիֆատեվիչ Վրունգելի հետ: Այնուհետև նովելը շարունակվում է որպես Վրունգելի կողմից առաջին դեմքից պատմվող ճամփորդության մասին մի պատմվածք:
Նավապետ Վրունգելը որոշել է առագաստանավային զբոսանավով իրականացնել շուրջերկրյա նավարկություն երկու հոգուց բաղկացած անձնակազմով, որի մեջ մտնում են ինքը՝ Վրունգելը, և իր ավագ օգնական Լոմը: Զբոսանավը, որը անվանում են «Պոբեդա» (ռուս.՝ «Победа»՝ հաղթանակ), մեկնարկի պահին պատահած վթարի պատճառով կորցնում է սկզբի երկու տառերը, որի արդյունքում զբոսանավի անունը մնում է «Բեդա» (ռուս.՝ «Беда»՝ դժբախտություն): Լողալ-անցնելով ԽՍՀՄ–ը՝ Վրունգելը այցելում է նորվեգական ֆյորդերը, որտեղ այրվող անտառից փրկում է սկյուռներին: Անգլիայում «Բեդա» զբոսանավը հաղթում է ռեգատայում շամպայնի ռեակտիվ շարժման օգնությամբ: Նավապետը պարտավորվում է ուղեկցել տառեխների վտառը և որպես իր օգնական վերցնում է նաև Ֆուկսին՝ մի շուլեր Կալեից: Տառեխներին հասցնելով Եգիպտոս՝ «Բեդա»–ն Կարմիր ծովով ուղևորվում է հարավ, ճանապարհին նրա ամբարի ձվերից կոկորդիլոսներ են դուրս գալիս: Սոմալիում անձնակազմին ձերբակալում են իտալացի ֆաշիտները, սակայն Ֆուկսին հաջողվում է խաբել նրանց՝ ստիպելով մակարոններին աճել, և նրանք զբոսանավով փախչում են:
На экваторе Врунгель пытается по традиции провести Праздник Нептуна, но спутники решают, что он перегрелся, и макают его самого в бочку. По Индийскому океану «Беда» доходит до южных полярных вод. Встретив чихающего кашалота, Врунгель оказывает ему медпомощь лопатой аспирина. Вскоре после этого яхту захватывают воинственные «защитники» китов (на деле желающие их уничтожения, «чтобы некому было вымирать») под предводительством адмирала Кусаки. За спасение кашалота героев высаживают на необитаемый остров. Они обживаются, ловят пингвинов и устраивают баню в вулканических источниках, но, перестаравшись с паром, взрывают остров.
Врунгель и Фукс, потеряв Лома, плывут на досках от «Беды» по Тихому океану. Как сёрферы, они сплавляются на пляж Вайкики, где все принимают их за коренных гавайцев. Купив в спешке последний билет на самолёт, они вынуждены лететь друг на друге, изображая высокого человека. Самолёт терпит крушение в джунглях Амазонии, откуда герои выбираются, победив удава огнетушителем. В Рио герои воссоединяются с Ломом и «Бедой». Местный губернатор по наущению Кусаки пытается потопить «Беду», загрузив песком, но герои подменяют песок сахаром, тот тает, и яхта всплывает.
В Австралии Врунгель играет в гольф с начальником порта и неожиданно обнаруживает, что его кэдди — это замаскированный Кусаки, преследующий их команду. Продолжая плавание, «Беда» теряет мачту в ураган, а при попытке заменить паруса воздушным змеем в воздух уносит Лома. Врунгель и Фукс заменяют мачту пальмой, растущей прямо на корабле. Они доходят до Японии, где их атакует миноносец Кусаки, и «Беда» идёт ко дну.
Вынужденно нанявшись кочегарами на пароход, герои вновь встречают там же Лома. Доплыв до Канады, троица покупает упряжку из оленя, ездовой лайки и саней. Олень оказывается замаскированной коровой, а лайка — волком, но поскольку корова боится волка, упряжка идёт отлично. На ней моряки преодолевают льды Берингова пролива. В Петропавловске они натыкаются на своих двойников на поддельной «Беде», которыми оказываются Кусаки и его люди. Разоблачив самозванцев, на этой, второй «Беде» Врунгель, Лом и Фукс завершают кругосветное плавание.
Заканчивается книга «Толковым морским словарём для бестолковых сухопутных читателей».
Главные герои[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Христофор Бонифатьевич Врунгель — главный герой и рассказчик, от имени которого ведётся повествование. Полный, невысокий человек. Опытный моряк, капитан дальнего плавания, солидный, рассудительный, не лишён изобретательности. Преподаёт навигацию в мореходном училище.
- Лом — огромного роста и силы молодой моряк, старший помощник капитана. Простодушен, наивен, исполнителен, но все приказы понимает буквально. Имеет тонкий нюх на спиртное. Превосходный кулинар.
- Фукс — профессиональный карточный шулер, нанятый Врунгелем в Кале (Франция) в качестве матроса. Для Фукса служба на «Беде» — способ бежать от бывших дружков («сменить климат»). Небольшого роста, носит щетинистую бороду и широкополую шляпу. Знает четыре языка — английский, немецкий, французский и русский. Умный и хитрый, верный товарищ, умеет находить выход из сложных ситуаций. Склонен к клептомании, не упускает возможность что-нибудь украсть. По-немецки «Фукс» означает «лисица».
- Хамура Кусаки — главный злодей книги. Адмирал милитаристской Японии, член «Общества защиты китов», в реальности занимающегося их истреблением. Постоянно строит козни экипажу «Беды». Обладает большим влиянием, жесток и весьма коварен.
Վրունգելի շոիրջերկրյա ճանապարհորդության երթուղին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուսումնասիրության հիման վրա[5]:Բաց են թողնվել ակնհայտ վայրեր (օրինակ.՝ Կարմիր ծովը), նաև քաղաքներ (Սուեզ), որտեղ «Բեդա»–ն զբոսանավը կանգ չի առել: Դրոշները վերցվել են 1936 թվականի դրությամբ (առանձին հրատարակություններում նույնիսկ հիշատակվում է Ֆրանկիստական Իսպանիան): Եթե տարածքը պատկանում է երկու կամ ավելի պետությունների, ապա դրոշն իջեցվում է:
| Կետ | Մեջբերում |
|---|---|
.svg){kind=small} ԽՍՀՄ Լենինգրադ (ենթադրաբար)
|
Տեքստում նշված չէ, բայց նախապատերազմյան ժամանակներում դա ԽՍՀՄ գլխավոր նավահանգիստն է եղել Բալթիկ ծովում։ |
| Էրեսուն նեղուց (Զունդ) | «Մինչ հասցրինք հետ նայել, անցանք Զունդը, Կատեգատը, Սկագերակը...» |
| Կատեգատ նեղուց | |
| Սկագերակ նեղուց | |
 Նորվեգիայի ափեր
|
«Եվ հինգերորդ օրը՝ լուսադեմին, մառախուղը մաքրվեց, և Նորվեգիայի ափը բացվեց մեր աջ կողմում»։ |
| Դոգեր Բանկ | «Պարզվում է, որ գրեթե մեր կողքին նորվեգական առագաստանավը վթարի է ենթարկվել. այն խրվել է Դոգեր Բանկում, վնասվել է և պատրաստվում է սուզվել»։ |
| Սթավանգեր
|
«Մենք վերադարձանք Նորվեգիա՝ Ստավանգեր քաղաք»։ |
.svg){kind=small} Համբուրգ
|
«Հենց այդ ժամանակ նավահանգստից պատասխան եկավ սկյուռներին Համբուրգ հասցնելու հրամանով»։ |
 Ռոտերդամ
|
«Որպես նավաստի՝ ես բնականաբար հետաքրքրված էի այս վերջին բանով, և ես որոշեցի գնալ Ռոտերդամ և ծանոթանալ տառեխի բիզնեսին»։ |
| Լա Մանշ (անգլիական նեղուց) | «Եվ իսկապես, գիտեք՝ տեղը հարմար է. այն ժամանակ արդեն մտել էինք Լա Մանշ, Ֆրանսիան մոտ է Կալե նավահանգստին, իսկ Կալեն միշտ լի է գործազուրկ նավաստիներով»: |
 Կալե, միանում է Ֆուկսը
| |
.svg){kind=small} Ուայթ կղզի
|
«Ուայթ կղզու մոտ ես թեքվեցի աջ և գնացի Սաութհեմփթոն, Անգլիա»: |
| Սաութհեմփթոն
| |
| Պորտսմութ
|
«Նույն օրը ես թույլտվություն ստացա և ամբողջ վտառը բերեցի Պորտսմութ ծովակալության նավահանգիստ»: |
| Ուայթ կղզի
|
«Դե, մենք դանդաղ քայլեցինք, և մեկ ժամ անց Ուայթ կղզին հայտնվեց մեր հորիզոնում»: |
| Բրետան թերակղզի
|
«Ապահով, դանդաղ, մենք շրջանցեցինք Բրետանն ու մտանք Բիսկայան ծոց»: |
| Բիսկայան ծոց | |
| Ջիբրալթարի նեղուց | «...և հետո ամեն ինչ հիանալի էր տնթանում, մինչև մտանք Ջիբրալթար»: |
.svg){kind=small} Ալեքսանդրիա
|
«Գնացինք։ Այս անգամ առանց միջադեպերի, ուղիղ երկու օր անց մենք ապահով հասանք Ալեքսանդրիա. խարիսխ գցեցինք...» |
| Կահիրե
|
«Այսպիսով, մի ամբողջ քարավանով իսկ հասանք Կահիրե»: |
| գետ Նեղոս
|
«Նրա կապտուկը անցավ, և մենք բարձրացանք Նեղոսն ի վեր»: |
| Սուեզի ջրանցք
|
«Այնտեղից մենք Սուեզի ջրանցքով անցանք Կարմիր ծով»: |
 Ադեն[6]
|
«Եվ հետո Ադենում նրանք բացեցին տուփը, և մենք տեսանք, որ մնացել են միայն պարկուճներ»: |
.svg){kind=small} Գվարդաֆույ հրվանդան[7] (Սոմալի թերակղզի)
|
«Դե իսկ հաջորդ օրը ես շրջանցեցի Գվարդաֆու հրվանդանը և ուղևորվեցի դեպի հարավ»: |
| Անտարկտիկա, կորել են «Բեդա»-ն և Լոմը | «Անցանք բարեխառն լայնություններով և մոտեցանք Բևեռային շրջանին»: |
 Հոնոլուլու[8], տեղեկություն է գտել «Բեդա»-ի մասին
|
«Մյուս առումներով սա երկրային դրախտ է. հարուստ բուսականություն, արքայախնձոր, բանան, արմավենիներ։ Եվ ամենակարևորը՝ Վայիկի լողափ»: |
.svg){kind=small} գետ Ամազոն
|
«Դուք, երիտասարդ, երբևէ նավարկե՞լ եք Ամազոնով: Ոչ: Դա հիանալի է, ոչ էլ ձգտեք»: |
| քաղաք Բելեմ
|
«Վերջապես հասանք Պարա նավահանգիստ»: |
| Ռիո դե Ժանեյրո, գտնվել են «Բեդա» զբոսանավը և Լոմը
|
«Մենք տերերի պես տեղավորվեցինք ու որպես ուղևոր գնացինք Ռիո դե Ժանեյրո»: |
 Հոռն հրվանդան
|
«…շրջանցել ենք Հոռն հրվանդանը, անցել Նոր Զելանդիան և ապահով հասել Ավստրալիայի Սիդնեյ քաղաք»: |
 Նոր Զելանդիայի ափեր
| |
 Սիդնեյ
| |
| ավստրալական անապատ
|
«Այստեղ շուրջբոլորը անապատ է, և կողմնորոշիչ ոչինչ չկա»: |
| Սիդնեյ
|
«А там, в Сиднее, возвратил бумеранги владельцу, попрощался с партнёром по гольфу, поднял флаг». |
| Նոր Գվինեայի ափեր, Լոմը կորել է | «Մենք հազիվ էինք անցել Նոր Գվինեայի ափերը, երբ մեզ հարվածեց հրեշավոր ուժի թայֆունը»: |
 Ճապոնիայի ափեր, «Բեդա»-ն սուզվել է ջրի տակ
|
«Իզուր է, Ֆուքս,- առարկում եմ ես,- դեռ կա ծովափ, զանազան գեղեցկություններ, սուրբ Ֆուձիյամա լեռը...» |
| Ֆուձիյամա
| |
.svg){kind=small} Լոմը գտնվել է
|
«Ահա, մենք վերջապես Կանադայում ենք»: |
 [8] Ֆորտ Յուկոն
|
«Եվ այժմ Ֆորտ Յուկոն է բացվում ոլորանների շուրջը»: |
| [8] Սուրբ Լավրենտոս կղզի
|
«Մինչև Լավրենտոս կղզի լավ գնում էինք, սակայն այստեղ արդեն կանգ առանք»: |
| Կամչատկայի Պետրոպավլովսկ
|
«Մենք վերջին անգամ ամրացրինք մեր վարգաձիերը և շտապեցինք ուղիղ ճանապարհով դեպի Պետրոպավլովսկ»: |
Թե ինչպես են Վրունգելը և Ֆուկսը Անտարկտիդայից հասել Հոնոլուլու (առնվազն 10 հազար կիլոմետր և Օվկիանիայի շատ կղզիներ), գրքում նշված չէ:
Կոպիտ ասած՝ զբոսանավն ու Լոմը կարող էին ճանապարհորդել աշխարհով մեկ (դա անելու համար նրանք պետք է անցնեին միջօրեականները 60-ից մինչև 120° արևելյան երկարություն, ապա շրջվեին և Ատլանտյան օվկիանոսով անցեին Բրազիլիա): Վրունգելը և Ֆուկսը, երաշխավորված լինելով, այն չեն կատարել (չեն անցել Ատլանտյան օվկիանոսը):
Ելնելով երթուղու նկարագրությունից և երկխոսություններից՝ կարող ենք եզրակացնել, որ Վրունգելը իմացել է անգլերեն, գերմաներեն, ֆրանսերեն, իտալերեն, նորվեգերեն, հոլանդերեն և պորտուգալերեն:
Производное творчество[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 1976 — 1979 — советский мультсериал «Приключения капитана Врунгеля» студии «Киевнаучфильм». Используя значительную часть комических сцен из книги, мультсериал имеет несколько другой центральный сюжет, основанный на похищении Фуксом из музея статуи Венеры и на преследовании «Беды» итальянскими мафиози. В сюжете обыгрываются и пародируются многие буржуазные реалии и советские стереотипы 1960 — 1970-х годов (в том числе и пародируется бондиана). Автором текстов песен к мультфильму был известный детский писатель Ефим Чеповецкий.
- Художественный фильм «Новые приключения капитана Врунгеля» (1978), с участием Михаила Пуговкина в роли Врунгеля, по сценарию Александра Хмелика. В этом фильме, имеющем самостоятельный сюжет, пионер Вася Лопотухин вместе с Врунгелем отправляется исследовать Бермудский треугольник, однако ряд эпизодов перенесён из оригинальной повести А. Некрасова.
- В 1985 году по мотивам одноимённой повести и мультфильма выпущена музыкальная аудиосказка «Приключения капитана Врунгеля» фирмой «Мелодия» на пластинках и аудиокассетах «Свема».
- В 1997 году вышла книга Олега Мятелкова «Племянник капитана Врунгеля, или Необычайные приключения Капитана Бурунного»[9].
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Цыбин В. Пароход на Волге. — Саратов: Изд. и книготорговый дом «Пароход», 1996. — С. 328.
- ↑ «Бароны Врангель и Мюнхгаузен». Արխիվացված է օրիգինալից 2007-09-27-ին. Վերցված է 2007-05-23-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Л. И. Ман. Иван Александрович Ман (1903—1982) Արխիվացված է Հունիս 30, 2015 Wayback Machine-ի միջոցով: // Природа, № 12, 2003
- ↑ Врунгель доплыл до Крюкова канала // Санкт-Петербургские ведомости. — 2019. — 27 дек.
- ↑ Мирослава Баланда (2018-01-03). «Один Диск для всех файлов». По следам капитана Врунгеля (ռուսերեն). drive.google.com. Վերցված է 2018-01-03-ին.
- ↑ До 1937 — часть Британской Индии.
- ↑ До Второй мировой войны — часть Итальянской Восточной Африки.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 До 1960 Гавайи — зависимая территория США, оставившая британский флаг в крыже. До 1959 аналогично Аляска. Соответственно, на флаге США 48 звёзд.
- ↑ СПб.: Корона-принт, 1997. — 320 с. — ISBN 5-7931-0004-0.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Катя Сенне Приключения капитана Врунгеля»: история свободного плавания // Детские чтения. — 2015. — Т. 8. — № 2. — С. 141—159.
- Василий Авченко (2017-06-22). «Генеалогия капитана Врунгеля. К 80-летию знаменитого морского волка». «Горький» (ռուսերեն). gorky.media. Վերցված է 2018-01-20-ին.
- Сергей Борисов Андрей Некрасов. Настоящий капитан «Беды» // Yacht Russia. — 2010.
- Некрасов А. Приключения капитана Врунгеля / Коммент. И. Бернштейна, Р. Лейбова, О. Лекманова. Иллюстрации К. Чёлушкина. — М.: «Издательский проект А и Б», 2018.